Shëndeti

Epilepsia te fëmijët: Shkaku, simptomat dhe si trajtohet ky çrregullim?

Simptomat kryesore tek fëmijët janë sulmet epileptike ku ka çrregullime motorike dhe humbje të vetëdijes.

Published

on

Një nga çrregullimet ose sëmundjet më të zakonshme në neurologji është epilepsia, e cila mund të ndodhë edhe te fëmijët.

Ajo përfaqëson një problem serioz mjekësor dhe social dhe e bën të vështirë për pacientët të funksionojnë në baza ditore.

Simptoma kryesore përmes së cilës epilepsia njihet te fëmijët janë sulmet epileptike në të cilat ka çrregullime motorike, sjellje, sulme dhe humbje të vetëdijes.

Rreth gjashtë milionë njerëz në Evropë vuajnë nga epilepsia, dhe më shumë se 50 milionë në mbarë botën. Shfaqja e epilepsisë te fëmijët pengon zhvillimin normal dhe krijon vështirësi në të mësuar në 40 për qind të pacientëve. Njerëzit me epilepsi kanë një rrezik më të lartë të papunësisë, gjë që tregon se ka ende stigmë ndaj këtij çrregullimi. Megjithatë, edhe pse epilepsia dëmton cilësinë e jetës, kjo sëmundje neurologjike kronike mund të jetohet dhe mbahet nën kontroll.

Si të njohim epilepsinë te fëmijët?

Epilepsia lidhet kryesisht me sulmet epileptike, por jo të gjithë njerëzit me këtë sëmundje duhet t’i përjetojnë ato. Kjo sëmundje neurologjike prek trurin dhe nervat duke i bërë sulmet jo të rralla. Te fëmijët, mund të ndodhin konfiskime të vogla, të manifestuara nga ndërprerja afatshkurtër e aktivitetit që ndodh, shikimi i objektit dhe mungesa afatshkurtër.

Sulme të tilla zakonisht ndodhin kur fëmija fillon shkollën dhe më pas vërehen më lehtë nga mësuesit dhe prindërit. Te fëmijët te të cilët sulmet e tilla epileptike janë të shpeshta, mund të ketë probleme në ndjekjen e mësimeve.

Sulmet epileptike ndodhin për shkak të efektit në një pjesë të caktuar të trurit, kështu që ato mund të jenë fokale/të pjesshme ose të përgjithësuara. Sulmet epileptike janë simptoma të dukshme që zakonisht janë një shenjë e qartë e fillimit të epilepsisë te fëmijët.

Këto janë simptomat më të zakonshme:

-Humbja e vetëdijes

-Ngërçe të muskujve me lëkurë të verdhë

-Kafshimi i gjuhës

-Urinim

Mund të ketë gjithashtu sulme epileptike të pjesshme që ndryshojnë në llojin e simptomave që mund të jenë më komplekse ose të thjeshta. Simptomat përfshijnë shqetësim, shfaqje të njëanshme të simptomave të tilla si mpirje ose ndjesi shpimi gjilpërash në ekstremitete, spazma dhe ngurtësim të muskujve. Simptomat mund të jenë plotësisht të individualizuara dhe të ndryshme te pacientët.

Rrallë, mund të ndodhin aura para një krize epileptike, të cilat karakterizohen si një parandjenjë e sulmeve epileptike dhe ndodhin si pjesë e epilepsisë psikomotorike.

Pse dhe si ndodh epilepsia?

Shkaku i epilepsisë te fëmijët është i ndryshëm te pacientët, por nëse shfaqet që në fëmijëri, ka disa shkaqe të mundshme. Këto janë zakonisht shkaqe që shfaqen në lindje nëse kishte vështirësi ose infeksione të tilla si meningjiti.

Shkaku i epilepsisë te fëmijët mund të jenë:

lindja ose trauma neonatale

çrregullimi i zhvillimit të enëve të gjakut

dëmtimet natyrore

dëmtimet e kokës

infeksionet

neoplazite ose tumoret

Shumë pyesin nëse epilepsia mund të kalojë nga nëna te fëmija? Edhe pse predispozita trashëgimore është përgjegjëse për shfaqjen e krizave, shumë pak epilepsi te fëmijët trashëgohen nga prindi te fëmija. Shkencëtarët besojnë se mundësia e zhvillimit të epilepsisë është pothuajse gjithmonë e lidhur me predispozitat gjenetike.

Në disa fëmijë, shfaqja e epilepsisë mund të ketë një shkak të fshehur, më saktësisht, epilepsia kriptogjene mund të ndodhë për shkak të dëmtimit të padukshëm. Edhe nëse konfiskimet epileptike ndodhin pas një dëmtimi në kokë ose goditje në tru, predispozita gjenetike mund të jetë një faktor shtesë në zhvillimin e konfiskimeve.

Si të zvogëloni frikën te një fëmijë me epilepsi?

Edhe pse vetë sëmundja krijon frikë të madhe te prindërit dhe fëmijët, problemi më i madh me të cilin përballen shumë prindër është frika e rikthimit.

Para së gjithash, është e rëndësishme që prindërit të konsultohen me një mjek në shenjat e para të simptomave ose në shfaqjen e parë të një sulmi epileptik në mënyrë që të fillojnë trajtimin spitalor sa më shpejt të jetë e mundur.

Diagnoza e epilepsisë te fëmijët bëhet me EEG, ekzaminime hematologjike-biokimike, trajtime specifike, ekzaminime neuroimazherike dhe përpunim psikologjik.

Nëse gjetja shoqërohet me dy ose më shumë sulme epileptike, atëherë bëhet diagnoza dhe prindi dhe fëmija me epilepsi fillojnë të mësohen të jetojnë me këtë sëmundje.

Edukimi dhe sa më shumë njohuri rreth epilepsisë do të ndihmojnë në zvogëlimin e frikës. Fëmijët me epilepsi të rregulluar normalisht mund të ndjekin kopshtin dhe shkollën, por gjithashtu do të ishte e këshillueshme që të informohen mësuesit për sëmundjen, duke pasur parasysh se kontrolli i epilepsisë ndonjëherë është shumë i vështirë.

Nëse një fëmijë me epilepsi është ende duke ndjekur kopshtin e fëmijëve, është e nevojshme të përshtatni edukatorët për një sulm epileptik të mundshëm në kopshtin e fëmijëve dhe t’u jepni atyre informacion se si të njohin një lloj të caktuar të këtij sulmi.

Në disa raste, rekomandohet dhënia e udhëzimeve me shkrim lidhur me procedurën, por edhe administrimin e ilaçit fëmijës.

Te fëmijët këshillohen aktivitete dhe sporte të mëtejshme, por me mbrojtje shtesë.

Nëse fëmija ende nuk ka zgjedhur një sport, rekomandohet të filloni ta bëni atë një zot i ngritjes së vetëbesimit dhe inkurajimit të ndërveprimit shoqëror. Sidoqoftë, rekomandohen sporte me rrezik të ulët si gjimnastika, vallëzimi, vrapimi, joga, pilates dhe të ngjashme.

Te prindërit dhe fëmijët, është shumë e rëndësishme të mbani mend se epilepsia te fëmijët mund ta vështirësojë jetën, por lejon ndjekjen e rregullt të shkollës dhe përmbushjen e ideve dhe qëllimeve të jetës. Njerëzit me epilepsi gjithashtu mund të marrin patentë shoferin nëse nuk kanë pasur sulme epileptike brenda dy vjetësh.

Mbështetja e prindërve dhe mjedisit është më e rëndësishmja në jetën e fëmijëve me epilepsi.

Trajtimi i epilepsisë te fëmijët

Trajtimi i kësaj sëmundjeje neurologjike do të varet nga mosha e fëmijës, ashpërsia e sulmeve dhe lloji i epilepsisë. Zakonisht zgjat rreth dy vjet, dhe në disa fëmijë mund të zgjasë një jetë.

Antiepileptikët jepen për trajtim, por sëmundja mund të përsëritet. Nëse sulmet epileptike zvogëlohen dhe nuk ka sulme te fëmijët me epilepsi për dy vjet, mund të konsiderohet një ulje graduale e dozës së ilaçeve.

Ndërprerja e menjëhershme e mjekimit mund të jetë shumë e rrezikshme, të shkaktojë një sulm dhe të jetë fatale.

Është treguar se në epilepsinë te fëmijët, një dietë ketogjene me mbikëqyrje dhe kirurgji epilepsie ka efekt në zvogëlimin e krizave. Procedurat kirurgjikale janë të rralla dhe nuk ka të dhëna të mjaftueshme relevante dhe cilësore për të njëjtën gjë.

Meqenëse sulmet mund të shkaktohen nga disa faktorë të jashtëm si zhurma e madhe, ndryshimet në dritë, sasia e zvogëluar e gjumit ose stresi, rekomandohet të bëni një jetë të shëndetshme me shumë stërvitje dhe një dietë të shëndetshme.

Shëndeti

Metabolizëm i ngadaltë, si t’i dalloni simptomat

Published

on

Metabolizmi, është një sërë procesesh në trup që shndërrojnë ushqimin dhe pijet në energji dhe i lejojnë trupit të funksionojë normalisht.

Është thelbësor për shumë funksione, duke përfshirë tretjen, frymëmarrjen, qarkullimin e gjakut dhe rregullimin e temperaturës së trupit.

Gjenetika, gjendjet shëndetësore dhe stili i jetesës ndikojnë në shkallën metabolike, dhe një metabolizëm i ngadaltë tregon se trupi nuk po djeg mjaftueshëm kalori, gjë që mund të çojë në dëshira për ushqim, lëkurë të thatë, lodhje dhe luhatje të humorit.

Funksionimi i saktë na lejon të funksionojmë në aktivitetet e jetës, duhet t’i kushtoni vëmendje shenjave që tregojnë se metabolizmi ngadalësohet.

Shenjat e një metabolizmi të ngadaltë:

Je vazhdimisht i lodhur – Lodhja pa një shpjegim tregon metabolizëm të ngadaltë. Kur metabolizmi është më i ngadaltë, trupi e shndërron ushqimin në energji në mënyrë pak efikase, duke rezultuar në nivele të ulëta të energjisë. Kjo mund t’ju bëjë të ndiheni të rraskapitur ose të lodheni më lehtë gjithë ditën.

Keni lëkurë të thatë – Edhe pse lëkura e thatë ose pa jetë është e zakonshme, shfaqja e saj tregon metabolizëm të ngadaltë. Hormonet tiroide, që rregullojnë shkallën metabolike, luajnë rol kyç në mbajtjen e lëkurës të hidratuar. Kur ka çekuilibër në funksionin e tyre, metabolizmi ngadalësohet.

Ju shtoni në peshë lehtë

Nëse vazhdoni të shtoni në peshë pavarësisht një diete të ekuilibruar dhe ushtrimeve, kjo mund të jetë për shkak se metabolizmi është i ngadaltë. Një metabolizëm më i ngadaltë e bën më të vështirë që ta shndërrojë ushqimin në energji shpejt, gjë që zvogëlon djegien e kalorive.

Ke ftohtë

Ndjenja e të ftohtit, edhe kur temperatura nuk ka rënë, mund të tregojë një çrregullim metabolik. Proceset metabolike janë përgjegjëse për gjenerimin e nxehtësisë së trupit, dhe një temperaturë më e ulët shoqërohet me një metabolizëm më të ngadaltë. Njerëzit me tiroide joaktive ose obezitet kanë temperaturë më të ulët të trupit pikërisht për shkak të një metabolizmi më të ngadaltë. Një çekuilibër hormonal mund ta pengojë trupin të prodhojë nxehtësi siç duhet.

Keni dëshirë për ushqim

Dëshirat intensive për ushqime të caktuara, veçanërisht me përmbajtje të lartë sheqeri, mund të lidhen me metabolizëm të ngadalësuar. Dëshirat për ushqim lidhen me shëndetin metabolik, me dietë të pabalancuar, zakone të këqija të të ngrënit dhe një përbërje të pafavorshme të trupit. Këto dëshira janë shenjë se metabolizmi nuk arrin ta përpunojë ushqimin në energji e lëndë ushqyese të nevojshme, duke e shtyrë trupin të kërkojë konsum shtesë të ushqimit.

Ke luhatje humori

Ndërsa ndryshimet e rastit të humorit janë normale, ndryshimet e shpeshta mund të tregojnë një metabolizëm të ngadaltë. Nivelet e ulëta të energjisë dhe çekuilibrat hormonalë që shoqërojnë një metabolizëm të ngadaltë mund të çojnë në ndjenja nervozizmi dhe frustrimi.

Keni probleme me tretjen

Shkalla metabolike dhe proceset e tretjes janë të lidhura ngushtë, tretja e zbërthen ushqimin, metabolizmi e shndërron atë në energji. Ndryshimet në metabolizëm, ngadalësimi i tij, ndikon në sistemin tretës. Një metabolizëm pak aktiv shkakton probleme me tretjen, të tilla si kapsllëk, fryrje ose diarre.

Çfarë ndiko në ngadalësimin e metabolizmit?

Gjenetika luan rol të rëndësishëm, pasi disa njerëz trashëgojnë një metabolizëm më të shpejtë, ndërsa të tjerët kanë një më të ngadaltë. Me moshën, metabolizmi ngadalësohet natyrshëm, veçanërisht pas moshës 60 vjeç për shkak të ndryshimeve në qelizat e trupit dhe një rënieje të masës muskulore.

Gjinia ndikon në shkallën metabolike, pasi gratë kanë tendencë të kenë më shumë yndyrë trupore dhe më pak masë muskulore sesa burrat. Ushqyerja është thelbësore, pasi një dietë me pak kalori ose e pashëndetshme mund të ngadalësojë metabolizmin, ndërsa mungesa e lëndëve ushqyese çon në një ngadalësim.

Një stil jetese sedentar, mungesa e gjumit e stresi kronik ndikon negativisht në metabolizëm duke zvogëluar djegien e kalorive dhe duke prishur ekuilibrin hormonal. Gjendjet shëndetësore si diabeti dhe hipotiroidizmi ngadalësojnë metabolizmin, ndërsa ekspozimi ndaj toksinave dhe kimikateve në mjedis mund të ketë pasoja negative, duke përfshirë rritjen e rrezikut të obezitetit.

Continue Reading

Shëndeti

Ky është ushqimi që i bën mirë zemrës, trurit dhe lëkurës

Published

on

E njohur si një nga frutat më të shëndetshme në botë, avokado po fiton më shumë popullaritet edhe në tryezat shqiptare, falë përfitimeve të shumta që ofron për shëndetin.

E pasur me yndyra të shëndetshme, fibra, vitamina dhe antioksidantë, avokado është klasifikuar nga specialistët e ushqyerjes si një “superushqim”.

Konsumimi ndikon në përmirësimin e funksioneve kardiovaskulare, mbështet funksionin e trurit, ndihmon në mirëmbajtjen e lëkurës së shëndetshme.

Avokado përmban acid oleik, një yndyrë e njëjtë me atë që gjendet në vajin e ullirit që ndihmon në uljen e kolesterolit të keq dhe rritjen e atij të mirë.

Njerëzit që përfshijnë avokadon në dietë kanë më pak rrezik për sëmundje të zemrës. Përmbajtja e lartë e folatit e vitaminës K në avokado mbështet funksionin e trurit, përmirëson kujtesën dhe ndihmon në parandalimin e sëmundjeve neurodegjenerative si Alzheimeri.

Lëkurë e shëndetshme dhe e hidratuar

Yndyrat natyrale dhe vitamina E që përmban avokado ndihmojnë në ushqimin e lëkurës dhe luftimin e plakjes së parakohshme. Maskat natyrale me avokado janë gjithashtu shumë të përdorura për hidratimin e fytyrës dhe trajtimin e irritimeve.

Ndihmon në tretje dhe kontroll të peshës

Me rreth 10 gramë fibra për çdo avokado, ky frut mbështet tretjen e shëndetshme e ndihmon në ndjesinë e ngopjes për më gjatë, duke qenë zgjedhje ideale për ata që kërkojnë të menaxhojnë peshën trupore.

Kur avokado konsumohet me ushqime të tjera, ndihmon trupin të përthithë më mirë vitaminat që treten në yndyrë, si vitaminat A, D, E dhe K.

Përfshiri në dieta të balancuara ushqimore, theksojnë se avokado është opsion i shëndetshëm për mëngjes, sallata a ushqime të lehta gjatë ditës.

 

Continue Reading

Shëndeti

Stresi vret më shumë se sheqeri, si ta dalloni në trupin tuaj?

Published

on

Në një botë që lëviz me ritme gjithnjë e më të shpejta, stresi është bërë një nga “vrasësit e padukshëm” më të rrezikshëm për shëndetin.

E dimë që sheqeri i tepërt çon në sëmundje si diabeti apo obeziteti, studimet tregojnë se stresi kronik ka pasoja edhe më të rënda – dhe shpesh më të fshehta.

Si ndikon stresi në trupin tuaj?

Kur përjetoni stres, trupi lëshon hormone si kortizoli dhe adrenalina, që në afatshkurtër ju ndihmojnë të përballoni situatat e vështira. Nëse stresi zgjat me javë apo muaj, këto hormone fillojnë të dëmtojnë trupin në mënyrë të heshtur:

Rritje e tensionit të gjakut

Dobësim i sistemit imunitar

Çrregullime të gjumit

Rritje e rrezikut për sëmundje të zemrës

Çrregullime hormonale dhe tretjeje

Shenjat që tregojnë se stresi po dëmton shëndetin tuaj:

Lodhje kronike, edhe pas gjumit

Dhimbje koke të shpeshta apo tension në qafë/shpatulla

Probleme me tretjen – fryrje, dhimbje stomaku, kapsllëk

Rënie flokësh apo lëkurë e thatë

Rritje e oreksit për ushqime të ëmbla ose të shpejta

Mungesë përqendrimi dhe harresë

Rrahje të zemrës të çrregullta apo ankth të pashpjegueshëm

Rënia e dëshirës seksuale

Çfarë mund të bëni për ta menaxhuar stresin?

Aktivitet fizik i rregullt – edhe ecja e përditshme ul nivelin e kortizolit

Meditim, frymëmarrje e thellë ose joga

Gjumi i mirë – prioritizoni 7–8 orë gjumë cilësor

Kufizoni kafeinën, sheqerin dhe alkoolin

Flisni me dikë – mos i mbani ndjenjat brenda

Pushime të shkurtra pa ekran gjatë ditës

Sheqeri ndikon në trup përmes ushqimit që konsumoni. Por stresi ju ndikon përmes gjithçkaje që mendoni, përjetoni dhe përballoni çdo ditë.

Mos e nënvlerësoni. Kujdesuni për mendjen si për trupin – sepse, shpesh, është ajo që sëmuret e para.

Continue Reading

Shëndeti

Uji i ftohtë në kyçet e dorës për freskim të menjëhershëm

Published

on

Ajo që ndodh në organizëm si pasojë e temperaturave të nxehta është e rrezikshme. Të gjitha sistemet e krijuara për tu përshtatur me nxehtësinë stërmundohen.

Ekspozimi afatgjatë në temperatura të nxehta ndikon menjëherë në aftësinë e trupit për të djersirë, djersitja ka rol të rëndësishëm në freskinë e trupit dhe kur ajo bllokohet njeriu mund të pësojë një goditje të fortë. Truri bëhet më i nxehtë dhe njeriu bëhet konfuz dhe humb vetëdijen.

Kontraktimet e muskujve, përtharja e skuqja e lëkurës janë sinjale që tregojnë se duhet të futeni në ambient të kondicionuar. Njerëzit më të brishtë dhe më të ndjeshëm ndaj nxehtësisë janë ata obezë, fëmijët, të moshuarit  dhe njerëzit që marrin medikamente të caktuara.

Si të freskoheni duke mbajtur kyçet nën ujë?

Mbajtja e kyçeve nën ujë është një qasje e mirë dhe e përqendruar për uljen e nxehtësisë së trupitm, kur të ndieni që vapa po ju vë për fund, hapni rubinetin e vendosni kyçet e dorës nën ujin e rrjedhshëm. Secili prej kyçeve duhet të qëndrojë nën rrjedhën e ujit për të paktën 30 sekonda.

Një mënyrë e tillë ulë temperaturën e gjakut në zonën e duarve e krahëve, gjaku qarkullon në trup duke e mbajtur të freskët për një orë. Hidratimi i domosdoshëm gjatë gjithë ditës. Ekspertët thonë se njeriu duhet të tregohet i kujdesshëm në hidratimin e vazhdueshëm gjatë gjithë ditës.

Pini ujë vazhdimisht dhe hani shumë fruta. Kësisoj do të ndihmoni trupin të rregullojë vetë temperaturën e tij e të përballet me më lehtësi me vapën.

Continue Reading

Të kërkuara