A mund të nuhatet lufta? Apo dashuria, feja dhe jeta në Parisin mesjetar? Një ekspozitë e re në Gjermani u jep vizitorëve pikërisht këtë përvojë – ta përjetojnë historinë përmes shqisës së nuhatjes.
Ekspozita “Fuqia e fshehtë e aromave”, e hapur në muzeun Kunstpalast të Dyseldorfit, ofron një udhëtim ndijor përmes më shumë se një mijë vjetësh histori kulturore, duke bashkuar aromat me veprat e artit, raporton Associated Press.
“Është një eksperiment dhe një ftesë për publikun që ta zbulojë historinë e aromave me hundën e vet,” tha drejtori i muzeut, Felix Krämer.

Një udhëtim kronologjik përmes aromave dhe artit
Ekspozita është organizuar sipas periudhave historike, nga artefaktet fetare të mesjetës deri te arti bashkëkohor i shekullit XXI. Në 37 salla të saj janë vendosur pajisje aromatizuese që lëshojnë 81 aroma të ndryshme, duke krijuar lidhje mes kohëve dhe veprave artistike.
Në një sallë të errët me skulptura të krishtera prej druri, vizitorët ndihen të përfshirë nga era e mirrës, simbol i lutjes dhe pastrimit shpirtëror, që ka domethënie si në krishterim, ashtu edhe në judaizëm dhe islam. Kuratorët shpjegojnë se aromat zgjojnë emocione më të forta sesa çdo shqisë tjetër.
Kjo bëhet e ndjeshme në pjesën kushtuar Luftës së Parë Botërore: një shtypje e butonit mjafton për të ndier përzierjen e barutit, gjakut dhe squfurit.
“Kushdo që e ka përjetuar luftën, në mënyrë të tërthortë, e urren atë aromë. Këtu mund ta nuhasësh brutalitetin e saj,” tha Robert Müller-Grünow, kuratori i ekspozitës dhe ekspert ndërkombëtar i teknologjisë së aromave. Kjo është ekspozita e parë në botë që integron aromat në muze me qasje kaq të gjerë.
Nga pasioni i Rubensit te era e Parisit mesjetar
Në një sallë tjetër, para pikturës së Peter Paul Rubens, “Venusi dhe Adonisi” (1610), vizitorët ndjejnë aromat e trëndafilave dhe civet-it, një aromë shtazore që në shekullin XVII konsiderohej joshëse, por që sot shumëkush e gjen të rëndë.
Në kontrast të plotë, një tjetër pjesë e ekspozitës sjell erën e Parisit mesjetar – një përzierje e kanalizimeve, mykut dhe trupave të palarë – që ka bërë disa vizitorë të kolliten nga intensiteti i saj.
Ndërsa vitet ’20 të shekullit të kaluar përfaqësohen nga aromat e duhanit, vaniljes dhe lëkurës, që kujtojnë parfumet klasike si “Tabac Blond” të shtëpisë “Caron”. Në këtë pjesë është ekspozuar edhe “Lamtumira nga Dyseldorfi” e Gert Wollheim, që pasqyron frymën e çlirimit dhe lirisë së grave të atyre viteve.
Nga Warhol te aromat moderne
Në seksionin e artit bashkëkohor, pranë veprave të Andy Warhol, Yves Klein dhe Günther Uecker, vizitorët përballen me aroma të njohura nga jeta moderne – Coca-Cola, duhani apo aroma relaksuese e avionëve Eurowings.
Ekspozita eksploron edhe përdorimin e aromave në marketing dhe teknologjitë moderne të parfumerisë, duke përfshirë molekulën “Iso E Super”, e cila i jep aromës një ndjesi druri dhe butësie njerëzore.
“Ka diçka të ngrohtë, njerëzore dhe tërheqëse në të,” shpjegon Müller-Grünow.
Një përvojë ndijore e paprecedentë
Ekspozita “Fuqia e fshehtë e aromave” do të jetë e hapur deri më 8 mars, dhe tashmë ka tërhequr interes të madh nga publiku.
“Kam vizituar këtë koleksion më parë, por tani përvoja është ndryshe. Aromat që lidhen me pikturat dhe epokat e bëjnë gjithçka shumë më emocionale,” tha vizitorja Kirsten Gnoth. /A.Z/UBT News/