Shëndeti

​Ekspozimi artificial i dritës gjatë natës lidhet me rrezikun e Alzheimerit

Published

on

Një studim i ri zbuloi një lidhje të rëndësishme midis ekspozimit të dritës në natyrë gjatë natës, i njohur zakonisht si ndotja nga drita, dhe prevalencës së sëmundjes së Alzheimerit në SHBA.

Hulumtimi u krye nga shkencëtarët në Qendrën Mjekësore të Universitetit Rush, duke përdorur të dhënat e ndotjes nga drita të marra nga sateliti dhe të dhënat e Medicare nga 2012 deri në 2018.

Studimi, i financuar nga Instituti Kombëtar i Shëndetit dhe i botuar në Frontiers in Neuroscience, zbuloi një lidhje të rëndësishme midis niveleve të larta të dritës artificiale të jashtme gjatë natës dhe rritjes së prevalencës së sëmundjes Alzheimer, veçanërisht te individët nën moshën 65-vjeç.

Ky grup shfaqi një korrelacion më të fortë midis ndotjes nga drita dhe sëmundjes së Alzheimerit në krahasim me popullatat më të vjetra.

Analiza kategorizoi disa shtete bazuar në intensitetin e tyre mesatar të dritës gjatë natës, duke zbuluar një ndryshim statistikisht të rëndësishëm në shkallët e sëmundjes Alzheimer midis shteteve më të errëta dhe më të ndritshme. Për shembull, shtetet me ndotjen më të lartë të dritës shfaqën një prevalencë dukshëm më të lartë të Alzheimerit në krahasim me ato me ekspozim minimal.

Studiuesi kryesor Robin Voigt theksoi se ndotja nga drita mund të kontribuojë në neuro-inflamacion, ndërprerje të ritmit cirkadian dhe shqetësime të gjumit – faktorë të njohur që luajnë rol në zhvillimin e sëmundjes Alzheimer.

Gjetjet sugjerojnë se personat nën 65-vjeç mund të jenë veçanërisht të prekshëm ndaj efekteve të ekspozimit të dritës gjatë natës, tha Voigt.

Ndërsa kushtet si hipertensioni dhe diabeti janë të lidhura më fort me sëmundjen e Alzheimerit, ndotja e dritës u zbulua të jetë një faktor më domethënës se kontribuuesit e tjerë të rrezikut, duke përfshirë abuzimin me alkoolin, depresionin dhe obezitetin.

Hulumtimi u bazua në studimet e mëparshme që kanë eksploruar implikimet më të gjera shëndetësore të ndotjes nga drita, të cilat përfshijnë ndërprerjen e gjumit dhe rritjen e rrezikut të kushteve të ndryshme shëndetësore.

Gjetjet sugjeruan se ndërhyrjet e shëndetit publik që synojnë ndotjen nga drita mund të ndihmojnë në zbutjen e rreziqeve të sëmundjes Alzheimer, veçanërisht në zonat urbane ku nivelet e dritës mbeten të larta pavarësisht rregulloreve ekzistuese.

Ndërsa popullsia globale vazhdon të urbanizohet dhe ndotja nga drita rritet, studiuesit theksuan nevojën për të kuptuar implikimet e saj më të gjera për sëmundjet neuro-degjeneruese.

Kuriozitete

Shkencëtarët zbulojnë proteinën që plak trurin

Published

on

Një studim i ri nga Universiteti i Kalifornisë në San Francisko (UCSF) ka identifikuar një proteinë të quajtur FTL1, e cila duket se është çelësi për plakjen e trurit.

Eksperimentet te minjtë kanë treguar se sasia e lartë e FTL1 humb kujtesëN, dobson lidhjen mes qelizave të trurit, ngadalëson funksionimin.

Kur shkencëtarët e bllokuan proteinën, minjtë e moshuar rifituan funksionimin rinor të trurit dhe kujtesë të mprehtë, raportoi ScienceDaily.

“Është rikthimi i aftësive, shumë më tepër sesa thjesht vonimi ose parandalimi i simptomave”, tha Saul Villeda, PhD, autor kryesor i studimit dhe zëvendësdrejtor i Institutit të Studimeve për Plakjen “Bakar” në UCSF.

Minjtë kishin nivele më të larta të FTL1 në hipokampus, pjesa e trurit që kontrollon të mësuarit dhe kujtesën, dhe më pak lidhje nervore. Kur kjo proteinë u rrit artificialisht te minjtë e rinj, truri dhe sjelljet filluan të ngjanin me ato të minjve të moshuar. Kur shkencëtarët ulën nivelin e FTL1 në hipokampusin e minjve të vjetër, fituan më shumë lidhje nervore e performuan më mirë në testet e kujtesës.

Qelizat nervore me shumë FTL1 prodhonin degëzime të thjeshta, jo lidhje komplekse që gjenden te qelizat e shëndetshme. FTL1 ngadalësonte metabolizmin e qelizave nervore, por kur trajtoheshin me substancë që stimulon metabolizmin, efektet negative zhdukeshin.

Villeda ka thënë se ky zbulim është hap i madh drejt terapive që bllokojnë FTL1 dhe të përmirësojnë shëndetin e trurit te të moshuarit.

“Po shohim më shumë mundësi për të lehtësuar pasojat më të rënda të plakjes. Është kohë shpresëdhënëse për të punuar në biologjinë e plakjes”, ka thënë ai. Studimi u botua më 19 gusht në revistën Nature Aging.

Continue Reading

Shëndeti

Këta janë antibiotikët më të mirë natyralë

Published

on

Antibiotikët përdoren për të vrarë ose penguar rritjen e baktereve. Edhe pse mund t’i mendoni antibiotikët si ilaç, ato në fakt kanë ekzistuar për shekuj me rradhë në formë natyrale.

Disa ekstrakte bimore, vajra esencialë e madje ushqimet kanë veti antibiotike që ju ndihmojnë në trajtimin e infeksioneve.

Një shembull që mund të përmendim është ekstrakti i boronicës së kuqe, që përmban veti antibakteriale dhe antioksidantë, perfekte për tratimin e infeksioneve të traktit urinar. Bimët mund të kenë veti antibakteriale dhe antifungale.

Ato mund të jenë po aq efektive sa një antibiotik kimik në trajtimin e rritjes së tepërttë bakterieve në zorrë.

Mjalti

Një nga antibiotikët më të vjetër në botë. Egjiptianët përdorën mjaltin si antibiotik natyral dhe mbrojtës të lëkurës. Ai përmban peroksid hidrogjeni, i cili është përgjegjës për veti antibakteriale, mjalti ka nivel të ulët pH. Kjo funksionon për të larguar bakteret, duke bërë që të dehidratohen dhe të vdesin. Për të përdorur mjaltin si antibiotik, aplikoni direkt në plagë ose në zonën e infektuar.

Mjalti ndihmon në zhdukjen e baktereve dhe ndihmon në procesin e shërimit, mund ta konsumoni për të ndihmuar në trajtimin e infeksioneve të brendshme. Mjalti është i sigurt për t’u përdorur në lëkurë a trup, por nuk duhet t’i jepni kurrë mjaltë foshnjes nën 1 vjeç.

Hudhra

Dihet se ka veti antimikrobike, efektive kundër baktereve, mund të blini koncentrat ose ekstrakt hudhre, por edhe ta konsumoni të gjallë me pak vaj ulliri. Duhet të keni kujdes kur e konsumoni të gjallë, pasi në doza të mëdha shkakton gjakderdhje të brendshme.

Dy thelpinj hudhër në ditë konsiderohet një dozë e pranueshme. Nëse jeni duke marrë ilaçe për hollimin e gjakut, konsultohuni me mjekun para se të përdorni hudhrën si antibiotik. Dozat e mëdha të saj mund të përforcojnë efektet anësore të ilaçeve të tilla.

Vaji esencial i Trumzës

Ky vaj është veçanërisht i dobishëm kundër baktereve rezistente ndaj antibiotikëve. Në një studim 2011, studiuesit testuan efektivitetin e vajit esencial të livandës dhe trumzës. Vajrat u testuan në një grup me mbi 120 lloje bakteresh. Studiuesit zbuluan se vaji esencial i trumzës është më efektiv në vrasjen e baktereve sesa vaji esencial i livandës. Vaji esencial i trumzës është vetëm për përdorim të jashtëm.

Ju nuk duhet ta merrni atë nga goja, para se ta aplikoni në zonën e prekur, holloni vajin esencial me pjesë të barabarta të ullirit.

Aplikimi i vajit esencial të paholluar në lëkurë shkakton inflamacion dhe acarim. Njerëzit me presion të lartë të gjakut ose probleme hipertiroide nuk duhet të përdorin vaj esencial trumze.

Vaji esencial i Rigonit

Ka veti terapeutike, ndihmon në shërimin e ulçerave të stomakut, redukton inflamacionin, trajton infeksionet kërpudhore. Mjafton të shtoni një pikë vaji në lugë çaji vaj ulliri ose kokosi e ta aplikoni ë zonën e prekur. Mund ta shpërndani në ajër për të ndihmuar në pastrimin e infeksioneve të sinusit, nuk duhet ta konsumoni këtë vaj ose ta përdorni të paholluar në lëkurë. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Çka fshihet pas ndjesisë së shpimit në duar e këmbë?

Published

on

Nëse dikush ndien shpime, djegie apo mpirje në duar dhe këmbë, mund të jetë shenjë e neuropatisë, gjendje që përshkruan dëmtimin a çrregullimin e funksionit të nervave në gjymtyrë, ka thënë Eva Feldman, profesoreshë e neurologjisë në Universitetin e Michiganit, ka raportuar The Washington Post.

Pse ndodh më shpesh me kalimin e moshës?

Me kalimin e viteve, trupi ynë humbet qeliza nervore dhe ato që mbeten funksionojnë më dobët.

“Nëse këto nerva dëmtohen nga ndonjë gjendje shëndetësore apo lëndim, e kanë më të vështirë të rikuperohen”, ka shpjeguar Anne Louise Oaklander, profesoreshë në Fakultetin e Mjekësisë të Harvardit.

Cilët janë shkaktarët?

Neuropatia shpesh lidhet me:

Diabetin e tipit 2

Sëmundjet autoimune

Kimioterapinë

Hipotiroidizëm të patrajtuar

Sëmundje të veshkave

Obezitet

Mungesë të vitaminës B12, që sipas neurologut Kunal Desai nga Universiteti Yale, prek të paktën 20 për qind të të moshuarve mbi 60 vjeç.

Shenjat që nuk duhen neglizhuar

Shenjat më të zakonshme përfshijnë:

-Shpime në këmbë apo duar (ndjesi si “miza që ecin mbi lëkurë”)

-Djegie ose pickime

-Mpirje që ndikon në ekuilibrin gjatë ecjes

“Pacientët shpesh e përshkruajnë ndjesinë si milingona që ecin mbi këmbët e tyre, ose si djegie dhe pickim”, ka thënë Feldman.

Nëse keni këto simptoma, kontaktoni mjekun, sidomos nëse vuani nga sëmundje kronike si diabeti apo jeni në trajtim me kimioterapi.

Si zbulohet diagnoza?

Mjeku do të:

-Shikojë lëkurën e duarve dhe këmbëve për çarje apo plagë

-Testojë reflekset dhe ndjeshmërinë me një lloj piruni vibrues apo gjilpëre

-Kontrollojë forcën muskulore në duar dhe këmbë

Nëse diçka rezulton jonormale, mund të kërkohen teste neurologjike dhe analiza gjaku për të identifikuar shkakun (si diabeti apo mungesa e vitaminës B12).

Nëse simptomat shfaqen në njërën anë të trupit, duhet të vizitohet neurologu për të përjashtuar sëmundje më serioze, si skleroza amiotrofike laterale (ALS).

Si trajtohet?

Trajtimi varet nga shkaku:

Diabeti i tipit 2: Aktiviteti fizik dhe humbja në peshë mund të përmirësojnë simptomat, sipas një analize të publikuar në Lancet Neurology (2022).

Hipotiroidizmi, mungesa e B12 apo sëmundjet autoimune: Trajtimi i saktë i këtyre mund të lehtësojë neuropatinë.

Kimioterapia: Mjeku mund të ndërrojë terapinë ose të rekomandojë pushim nga trajtimi.

Në raste më të vështira, ndihmojnë edhe ilaçet. Po ashtu, ndihmon edhe një fashë me përmbajtje kapsaicine, veti e cila ngroh pjesën ku aplikohet, por mund të shkaktojë skuqje apo ndjesi djegieje në lëkurë.

Kujdesi i vazhdueshëm

Nëse neuropatia ndikon te këmbët, duhet vizituar mjekun përkatës disa herë në vit për të kontrolluar plagë, ulçera apo infeksione. Këmbët duhet të kontrollohen çdo ditë në shtëpi.

Për të gjithë mbi 50 vjeç, rekomandohet vaksina kundër lisë së dhenve (Shingrix), sepse, siç shpjegon Feldman, “kjo li mund të shkaktojë neuralgji postherpetike, një dhimbje e ngjashme me neuropatinë”.

Kjo vaksinë ka treguar efikasitet mbi 90 për qind në parandalimin e saj.

Continue Reading

Shëndeti

Puna në zyrë shton rastet e problemeve të rënda! Mjekët: Gjithnjë e më shumë preken moshat e reja

Published

on

Specialistët po ndeshin gjithnjë e më tepër tek moshat e reja probleme që lidhen me dhimbjet e zonës së qafës dhe të shpinës, sikurse edhe të hernies diskale.

“Kemi vënë re një rritje të dukshme të problematikave të shpinës tek moshat e reja. Ata zakonisht ankohen ose për dhimbje qafe ose të mesit. Kemi shumë të rinj që vijnë mosha 27 vjeçare, por edhe ato 40 vjeçarë, por me problematika më të thella.”

Stili i jetesës apo të punuarit në zyre për kohë të gjatë, janë vetëm disa nga arsyet që shfaqen këto probleme që duhen trajtuar nga specialistët.

“Zakonisht kur vijnë në klinikë ankohen për vështirësi në lëvizje, në kontrollin e veprimeve ose pjesa më madhore vijnë me çrregullim nervor. Ankohen që simptomat më të mëdha i kanë te krahu a te këmba. Pjesa më e madhe janë ata që kanë profesion ku punojnë 8 orë në zyrë dhe nuk kanë stil jetese aktive.”

Problemet që lidhen me zonën e shpinës apo hernien diskale, trajtohen më mirë kur kapen në faza fillestare dhe në moshë më të re nënvizojnë mjekët.

 

 

Continue Reading

Të kërkuara