Kuriozitete

E keni menduar se nga e kanë origjinën 12 muajt e vitit?

Published

on

 Janë 12 muaj të vitit, dhe secila ka marrë emrin në mënyrë interesante. Doni të dini origjinën e kësaj gjëje?

Në fakt, kalendari ynë modern është disa mijëra vite i vjetër, që në kohën e Perandorisë së lashtë Romake, edhe pas rënies së Perandorisë, kalendari romak përdorej ende nëpër territoret e mëparshme gjatë Mesjetës së hershme. Disa detaje kanë ndryshuar, sistemi modern kalendarik është version i këtij kalendari të lashtë, dhe trashëgimia jonë romake ka formësuar mënyrën se si flasim për datat dhe kohën. Ja se si morën emrat e tyre muajt e vitit.

Janar, muaji i parë në kalendar, është emërtuar sipas emrit të Perëndisë Janus. Ky hyjni i rëndësishëm romak, ishte Perëndia i Zanafillës së gjërave e    përfaqësohej nga 2 dy fytyra, njëra sheh para tjetra pas. Janusi ishte Zoti i portave dhe kalimeve, kishte kuptim të zgjidhet për të përfaqësuar kalimin nga njëri vit në tjetrin. Dita e parë, ishte fillimi i Vitit të Ri, kremohet edhe festa e Janusit, duke shkëmbyer dhurata të ëmbla. Ëmbëlsirat digjeshin në altar, si ofertë për Perëndinë.

Shkurt, merr emrin nga ‘februa’, një festival i purifikimit, që mendohej se dëbonte shpirtrat e këqij nga qyteti i Romës. Në ditën e 15-të të muajit, do të zhvilloheshin një seri ritesh në Romë, shumë prej të cilave përfshinin sakrifica ose rituale në formë paradash. Ky festival njihej edhe si Luperkalia, shumë të rinj në këtë ditë, parakalonin nëpër qytet të zhveshur, duke u shtërnguar duart grave dhe fëmijëve që ishin rreshtuar anës rrugëve.

Marsi, është emërtuar sipas Marsit, Perëndisë romake të Luftës. Ky muaj shënonte fillimin e periudhës kur ushtria romake përgatitej për sezonin e ardhshëm të fushatave ushtarake. Ishte e rëndësishme të kremtohej Perëndia i Luftës, marsi ishte periudhë festash, që siguronin sukses ushtarak. Muaj i parë në kalendar, i cili në atë kohë kishte 10 muaj. Për të parandaluar konfuzionin mbi datat, u shtuan edhe dy muaj (janari dhe shkurti), dhe fillimi i vitit u zhvendos në janar. Kalendari Julian, (i prodhuar nga reformat e Jul Çezarit në shekullin I para Krishtit), është versioni i kalendarit romak, nga i cili rrjedh sistemi modern i datave.

Prilli, është emërtuar pas muajit romak Aprillis, i përdorur si emër për muajin e katërt në kalendarin romak. Ka teori mbi origjinën e saj, një nga idetë e njohura, është se Aprillis lidhet me fjalën latine ”aperire”, që do të thotë “të hapet”, është muaji kur nisin të çelin lulet, pranvera vjen me lulëzim, prandaj ka edhe këtë emër të veçantë. Të tjerë besojnë se prilli është emërtuar sipas Afërditës, perëndeshës greke të dashurisë dhe bukurisë. Ekuivalenti romak i Afërditës, Venusi, kremtohej në prill, ndaj shumë njerëz besojnë se “prilli” u trashëgua fillimisht nga emri grek Afërditë.

Maj, muaji ku toka jep frytet e saj, është emërtuar pas perëndeshës greke të tokës, Maia. Ajo ishte perëndeshë e pjellorisë dhe bollëkut, është e lidhur me këtë sezon të ngrohtë dhe të bollshëm. Por poeti romak Ovid, ofroi një sugjerim tjetër për etimologjinë e këtij muaji. Ai argumentoi se emri latin për majin, vjen nga termi “maiores”, “të moshuarit”, ishte në kontrast me emrin qershor, që vinte nga “iuniores”, ose “të rinjtë”.

Qershori, muaji kur bie mesdita lidhet me një nga hyjnitë më të rëndësishme të Panteonit Romak. Juno, gruaja e Jupiterit, kremtohet në qershor, i jep emrin e saj këtij muaji. Juno njihej edhe si perëndeshë e martesës dhe në kulturën romake, fundi i qershorit shihej si një kohë veçanërisht e mbarë për dasma.

Korrik, muaji i parë në kalendarin romak, që është emërtuar sipas një personazhi historik: perandorit romak Jul Çezari. Reformat e tij, patën një efekt të qëndrueshëm në kalendarin romak, jo më pak sepse ai kishte një muaj të tërë që mori emrin e tij. Korriku fillimisht quhet “quintilis”, pasi qe muaji i pestë në kalendarin tradicional romak. Sidoqoftë, pas vrasjes së Çezarit në vitin 44 Para Krishtit, ky muaj mori emrin e tij, pasi ishte edhe muaji i lindjes së tij.

Gushti, pasardhësi i Jul Çezarit, Oktaviani, nuk donte të kalohej nga babai adoptues,muaji pasues në kalendarin romak u emërtua me emrin e tij. Oktaviani u ngjit në pushtet, për t’u bërë perandori i parë i Romës, në atë moment ndryshoi emrin në August, “i shenjtëruar” ose “i nderuar”. Augusti e emërtoi këtë muaj sipas emrit, si pjesë e strategjisë së auto-propagandës. Duke e mishëruar veten në kalendar, e pamundur që dikush të harronte, se sa i madh ishte ai në realitet.

Shtator – Dhjetor, muajt ​​e mbetur, kanë etimologji interesante. Ato janë emërtime numerike, sipas sistemit fillestar 10-mujor që ishte në fuqi para reformave të Julianit. Shtatori vjen nga termi latin “septem”,shtatë; tetor nga “octo”, tetë; Nëntori nga “novem”, nëntë; dhe dhjetor nga “decem”, që do të thotë dhjetë.  /UBTNews/

Kuriozitete

Çka janë vrimat e vogla që shfaqen në bluza?

Published

on

Një grua ka mbetur e habitur me disa vrima të vogla që shfaqen vazhdimisht në fund të bluzave të bashkëshortit të saj.

Siç duket, më në fund është kuptuar arsyeja pse, dhe përgjigjja nuk është aq misterioze sa mund të mendoni, shkruan The Mirror.

E habitur nga vrimat e çuditshme, të cilat vazhduan të shfaqeshin vazhdimisht tek bluzat e burrit të saj, vendosi të pyes njerëzit në internet rreth kësaj.

“Pse ndodh vazhdimisht me bluzat e bashkëshortit tim? Sinqerisht, ai blen një bluzë të re dhe brenda ditës ka vrima aty. Të gjitha rrobat e mia janë të paprekura”, shkroi një grua.

Sipas stilistes, Alison Gary, arsyeja pse kjo ndodh është për shkak të fërkimit ndaj pajisjeve metalike – të tilla si zinxhirët ose rripat.

“Vrimat zakonisht shkaktohen nga fërkimi ndaj pjesës metalike në xhinse”, shpjegoi ekspertja.

Continue Reading

Kuriozitete

Do të ju befasojë, ky vend i rajonit e ka pagën mesatare më të lartë

Published

on

Paga mesatare dallon nga vendi në vend, por rroga mujore neto e dërguar për punonjës në gusht në Kroaci, i vetmi vend anëtar i BE-së nga rajoni, ishte 1.324 euro, që është 11,8 për qind më shumë krahasuar me vitin e kaluar në të njëjtën periudhë.

Paga mesatare në maj të vitit 2024 në Mal të Zi ishte 832 euro, që është 4,9% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023.

Kurse, në Serbi, kjo pagë mesatare është 96.649 dinarë serbë apo 824 euro, njoftoi Enti Republikan i Statistikave, paga mesatare është më e lartë për 14,6 për qind krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023.

Paga mesatare neto e paguar në Bosnjë e Hercegovinë gjatë gushtit të këtij viti është 1.392 marka të konvertueshme ose 708 euro, që është rënie prej 0,8% krahasuar me korrikun e të njëjtit vit.

Të dhënat e Entit Shtetëror të Statistikave të Maqedonisë së Veriut tregojnë se paga mujore neto e paguar për punonjës, në gusht 2024, është 41.097 denarë (668 euro), kjo do të thotë se paga mesatare neto është 12,9 për qind më e lartë krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar.

Përndryshe, në vendet e rajonit Kosova ka pagën mesatare më të ulët dhe, sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave, është 570 euro. /UBTNews/

Continue Reading

Kuriozitete

A e dini sa kilogramë sheqer konsumoni për 1 vit?

Published

on

Konsumi i sheqerit është rritur dukshëm në dekadat e fundit pasi është një përbërës kyç në shumë ushqime dhe pije të përpunuara.

Pavarësisht se ekspertët paralajmërojnë shpesh për rreziqet si: Obeziteti, diabeti dhe sëmundjet kardiovaskulare zgjedhjet tona ushqimore mbeten të ngarkuara me sheqerna.

Një studim nga Talker Research zbulon se sa sheqer konsumon një person çdo vit dhe efektet shëndetësore që i shkakton.  Sipas rezultateve individi konsumon rreth 36 kilogramë sheqer, gjë që është tronditëse dhe në të njëjtën kohë ngre pikëpyetje për efektet e këtij konsumi të tepruar në shëndetin e përgjithshëm.

Kur është më e fortë dëshira për diçka të ëmbël?

Kushtet e zakonshme janë shikimi i filmit (31%), pas ngrënies (vaktit) (31%), për të marrë më shumë energji në mes të ditës (30%) ose pas një dite të keqe (19%).

Koha më e zakonshme që pjesëmarrësit raportuan se ndjenin nevojën sheqer ishte në orën 15:00, është alarmante që personi mund t’i rezistojë një ëmbëlsire, çokollate për vetëm 13 minuta para se të dorëzohet. “Përplasja” e sheqerit, kur energjia bie ndjeshëm, ndodhi rreth 33 minuta pas konsumimit të një ëmbëlsire, ku efektet kryesore ishin lodhja (42%), keqardhja (25%) dhe mungesa e përqendrimit (21%).

Pozitive është që një pjesë e madhe e konsideron hidratimin e rëndësishëm. Në veçanti, më shumë se gjysma e pjesëmarrësve (51%) thanë se po përpiqen të pinë më shumë ujë, me synimin për të reduktuar dëshirat për sheqer dhe për të përmirësuar shëndetin e tyre të përgjithshëm. /UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Arkeologji: Arka e Noes gjendet në hartën 3 000-vjeçare prej guri!

Published

on

Një ngjarje e rëndësishme në fushën e arkeologjisë ka ndodhur së fundmi, pasi shkencëtarët kanë arritur të deshifrojnë një hartë të lashtë babilonase, e cila besohet se mund të tregojë vendndodhjen e Arkës së Noes, sipas raportimeve nga nypost.com.

Ky artefakt, i datuar rreth 3,000 vjet më parë, ka tërhequr vëmendjen e arkeologëve për shekuj me radhë, duke mbajtur të fshehura sekretet e tij. Pllaka prej balte, e cila u zbulua në Lindjen e Mesme dhe më vonë u ble nga Muzeu Britanik në vitin 1882, përmban simbole dhe gdhendje që janë studiuar për një kohë të gjatë.

Pjesa e pasme e kësaj pllake ka shkruar disa paragrafë në kuneiform, të cilat përshkruajnë krijimin e Tokës dhe elementet që ekzistonin përtej saj. Shkencëtarët i referohen këtyre gdhendjeve si “Imago Mundi”, një përfaqësim i Mesopotamisë së Lashtë, e njohur si Iraku modern, e rrethuar nga “Lumi i hidhur”.

Pas një muaji të analizave të detajuara, studiuesit janë të bindur se simbolet në pllaka janë referenca të qarta për tregimet biblike, duke sugjeruar se ajo vepron si një çelës sekret që udhëzon udhëtarët për rrugën që duhet të ndjekin dhe rreziqet që mund të hasin gjatë saj. Një pasazh i veçantë në tekst thekson se ata që janë në udhëtim duhet të kalojnë “shtatë lega për të parë diçka që është e trashë si një enë parsiktu”.

Termi “parsiktu” sugjeron dimensionet e një anijeje të nevojshme për të mbijetuar përmbytjen e madhe, duke e lidhur këtë zbulim me shkrimet e tjera të lashta babilonase. Një tjetër pasazh duket se ofron udhëzime për të arritur në “Urartu”, një vend që tradita beson se ishte pika e zbarkimit të një arkë gjigante, sipas poemave të lashta mesopotamiane, që zakonisht quhet Arka e Noes.

Urartu, e njohur edhe si Ararat, ndodhet në majën e një mali në Turqi, dhe sipas besimeve, aty u ul arka pas një periudhe 150-ditore përmbytjeje. Kjo tregon se historia e Arkës së Noes, siç është përshkruar në Bibël, ka një paralel të fortë me mitologjinë babilonase.

Në versionin babilonas, perëndia Ea dërgon një përmbytje për të shkatërruar njerëzimin, përveç një familjeje të caktuar. Utnapishtim, protagonist i këtij tregimi, ndërton arkën e tij dhe mbush atë me kafshë, duke mbijetuar gjatë përmbytjeve të tmerrshme. Pas përfundimit të tyre, ai dhe familja e tij zbarkojnë në majën e Urartu, duke mbyllur kështu një cikël historik që lidhet me legjendat e lashta.

Ky zbulim i ri përfaqëson një hap të rëndësishëm në kuptimin e lidhjeve midis mitologjisë, historisë dhe praktikave të lashta kulturore, duke sjellë në pah rolin e rëndësishëm që këto tregime kanë pasur në formimin e identitetit dhe besimeve të popujve të lashtë./UBTNews/

 

Continue Reading

Të kërkuara