Irani dhe Emiratet e Bashkuara Arabe akuzohen për shkeljen e një ndalese të armëve të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, duke furnizuar me dronë palët e konfliktit 14-mujor, i cili ka shkatërruar Sudanin.

Mëngjesin e 12 marsit të vitit 2024, ushtarët e qeverisë sudaneze po shënonin një moment të paprecedentë ushtarak. Ata kishin marrë selinë e transmetuesit shtetëror në kryeqytetin Khartoum.  Ashtu si pjesa më e madhe e qytetit, ndërtesa kishte rënë në duart e Forcave Paraushtarake të Mbështetjes së Shpejtë (RSF) në fillim të luftës civile 11 muaj më parë.

Ajo që u vërejt në këtë triumf ushtarak të ushtrisë ishin videot që tregonin se sulmi ishte kryer me ndihmën e dronëve të prodhuar nga Irani.

Suliman Baldo, drejtor i Observatorit të Transparencës dhe Politikave të Sudanit tha se gjatë fazave të hershme të luftës, ushtria u mbështet në forcat ajrore.

RSF mbajti kontrollin tokësor të pjesës më të madhe të Khartoumit dhe Darfurit në perëndim të Sudanit, ndërsa ushtria ruajti praninë e saj në qiell.

Në fillim të janarit 2024, në Twitter u shfaq një video e një droni të ushtrisë të rrëzuar nga RSF.

Sipas Wim Zwijnenburg, ekspert i dronëve dhe kreu i Projektit të Çarmatimit Humanitar në organizatën holandeze të paqes PAX, rrënojat, motori dhe bishti i tij i ngjanin një droni të prodhuar nga Irani të quajtur Mohajer-6.

Mohajer-6 është 6.5 m i gjatë, mund të fluturojë deri në 2 mijë km dhe të kryejë sulme ajrore.

Zwijnenburg identifikoi një version tjetër të dronit në një imazh satelitor të bazës ushtarake të ushtrisë Wadi Seidna, në veri të Khartoum, tri ditë më vonë.

“Këta dronë janë shumë efektivë sepse mund të identifikojnë objektivat me saktësi me trajnim minimal”, thotë ai.

Tre javë pasi Mohajer-6 u rrëzua, u shfaq një video e një droni tjetër të rrëzuar nga RSF. Zwinjenburg e identifikoi këtë dron si Zajil-3, version ky i prodhuar në vend i dronit iranian Ababil-3.

Dronët Zajil-3 janë përdorur në Sudan prej vitesh. Por janari ishte hera e parë që ata u punësuan në këtë luftë, siç vërehet nga BBC dhe PAX.

Në mars, Zwijnenburg identifikoi një version tjetër të Zajil-3 të kapur në një imazh satelitor të Wadi Seidna.
“[Është] një tregues i mbështetjes aktive iraniane për ushtrinë sudaneze”, thotë ai, megjithëse këshilli qeverisës i Sudanit ka mohuar se ka marrë armë nga Irani.

“Nëse këta dronë janë të pajisur me municione të drejtuara, do të thotë se ato janë furnizuar nga Irani, sepse ato municione nuk prodhohen në Sudan”, shton Zwijnenburg.

Në fillim të dhjetorit, një aeroplan pasagjerësh Boeing 747 që i përkiste transportuesit iranian të mallrave Qeshm Fars Air u ngrit nga aeroporti i Bandar Abbas në Iran, duke u nisur drejt Detit të Kuq para se të zhdukej nga radarët. Disa orë më vonë, satelitët kapën një imazh të një avioni të të njëjtit lloj në aeroportin e Port Sudanit në lindje të vendit, ku janë vendosur zyrtarët e ushtrisë sudaneze. Një foto e të njëjtit aeroplan në pistë qarkulloi më vonë në Twitter.

Ky fluturim u përsërit pesë herë deri në fund të muajit janar, të njëjtin muaj që u dokumentua përdorimi i dronëve iranianë.

Qeshm Fars Air është nën sanksione nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për shkak të akuzave të shumta për transportimin e armëve dhe luftëtarëve nëpër Lindjen e Mesme, veçanërisht në Siri, një nga aleatët kryesorë të Iranit.

Sudani ka një histori të gjatë bashkëpunimi ushtarak me Iranin para se marrëdhëniet të përfundonin në vitin 2016 për shkak të një konflikti midis Arabisë Saudite dhe Iranit, ku Sudani rreshtohej në anën e Arabisë Saudite.

“Shumë armë sudaneze ishin versione të modeleve iraniane të prodhuara në vend”, thotë Baldo nga Observatori i Transparencës dhe Politikave të Sudanit.

Që nga fillimi i konfliktit aktual, qeveria sudaneze ka rivendosur marrëdhëniet me Teheranin./UBTNews/