

Bota
Dictionnaire de l’Académie Française: Përmbysja e traditës pas katër shekujsh, fjalori i ri i Akademisë Franceze!
Published
4 months agoon
By
UBT NEWSPas më shumë se dyzet vjetësh punë intensive dhe afër katërqind vjetësh nga dita kur morën detyrën e tyre të parë, të urtët e Akademisë Franceze kanë prezantuar botimin e ri të fjalorit të njohur “Dictionnaire de l’Académie Française”, një edicion që është përshkruar si përfundimtar. Ky është botimi i nëntë i këtij fjalori prestigjioz dhe u paraqit zyrtarisht presidentit francez, Emmanuel Macron, më 15 nëntor, në një ceremoni solemne në Kolegjiumin e Kuatre-Kombeve, një ndërtesë historike e shekullit të 17-të në Paris.
Fjalori, i cili përmban një pasqyrë të gjuhës dhe kulturës franceze që shkon nga vitet 1950 deri në ditët e sotme, është një veprimtari e Akademisë Franceze, e krijuar në vitin 1635 nga Kardinali Richelieu. Kjo Akademi, që është e njohur për rolin e saj në mbrojtjen dhe zhvillimin e gjuhës frënge, ka për detyrë të mbajë standardet e pastrimit dhe elokuencës së frëngjishtes. Megjithatë, procesi i krijimit të fjalorit ka qenë i ngadaltë dhe shumë i gjatë; libri i parë i fjalorit u botua vetëm në vitin 1694, ndërsa aktualisht nevojiten më shumë se një vit për të përmbyllur një shkronjë të vetme të alfabetit.
Puna për botimin e edicionit të nëntë filloi në vitin 1986, dhe deri më tani janë botuar tre seksione të tij, deri në shkronjën “R”. Suksesi i botimit të seksionit të fundit – që mbulon shkronjën “Z” – është një arritje e madhe, duke e bërë këtë botim të plotë. Fjalori i ri ka shtuar 21,000 hyrje të reja në krahasim me edicionin e fundit të botuar në vitin 1935, duke reflektuar zhvillimet e fundit të gjuhës dhe ndikimet kulturore që kanë ndodhur gjatë dekadave të fundit.
Megjithatë, disa kritika janë ngritur për ritmin e ngadaltë të përditësimeve dhe përpjekjet e vonuara për të përfshirë fjalë moderne. Pavarësisht se është shtuar një numër i madh fjalësh të reja, shumë prej tyre tashmë janë jashtë përdorimit, ndërsa disa fjalë që janë të njohura dhe të përdorura masivisht, si “tiktokeur”, “vlog”, “smartphone” dhe “émoji”, mungojnë nga fjalori i Akademisë. Fjalët më të reja të përfshira, si “soda”, “sauna”, “yuppie” dhe “superette”, përfshijnë terma që kanë hyrë në përdorim gjatë dy dekadave të fundit, por që tashmë mund të duken të vjetra për shoqërinë moderne.
Një kritikë tjetër vjen nga mungesa e përditësimit të disa përkufizimeve, si ajo e “martesës”, e cila përfshihet ende në fjalor si një bashkim midis një burri dhe një gruaje, një përkufizim që nuk pasqyron realitetin social të sotëm në Francë, ku martesat e të njëjtit seks janë legjitimuar. Po ashtu, fjalori i ri nuk ka përfshirë alternativat femërore për disa pozita profesionale, si “ambasadore” dhe “profesoreshë”, që janë pranuar në shumë vende dhe janë reflektuar në fjalorët më të rinj të tjerë.
Përkundër këtyre kritikave, fjalori i Akademisë mbetet një autoritet i njohur në Francë për çdo aspekt të gjuhës dhe letërsisë franceze. Çdo të enjte, anëtarët e Akademisë mblidhen për të diskutuar ndryshimet dhe përkufizimet e reja, të cilat më pas miratohen nga komiteti i fjalorit. Poeti dhe eksperti i njohur i gjuhës franceze, Michael Edwards, një nga anëtarët e Akademisë, ka përpjekur të rikthejë fjalë të harruara, si “improfond” (pa thellësi), por nuk ka pasur sukses në përfshirjen e tyre.
Në këtë pikë, është e qartë se Akademia do të vazhdojë përpjekjet për të mbajtur një standard të pasur dhe autoritar për gjuhën franceze, megjithëse shpejtësia e përditësimeve dhe nevoja për të përfshirë më shumë terma të rinj mbetet një sfidë. Të ardhmen e fjalorit të ardhshëm të Akademisë, versioni i 10-të, është tashmë temë diskutimi dhe po shqyrtohet intensivisht përditësimi i tij./BBC/
Bota
Deputetja konservatore Julia Klockner zgjidhet presidente e Bundestagut
Published
8 hours agoon
March 25, 2025By
UBT NEWS
Deputetja konservatore gjermane Julia Klockner është zgjedhur presidente e Bundestagut, Dhoma e Ulët e parlamentit gjerman, në ditën e parë të seancës së re legjislative. Klockner, 52 vjeç, mori një shumicë votash menjëherë pas mbledhjes së Bundestagut të ri në Berlin, pas zgjedhjeve të muajit të kaluar.
Presidenca e Bundestagut është zyra e dytë më e lartë shtetërore në Gjermani, pas presidencës federale. Sipas protokollit, ky pozicion është më i lartë se ai i kancelarit. Kjo pozitë tradicionalisht mbushet nga grupi më i madh parlamentar, dhe në këtë seancë të re, ai përfaqësohet nga blloku i qendrës së djathtë CDU/CSU, i përbërë nga kristiandemokratët e Friedrich Merz dhe Unioni Kristiansocial në Bavari.
Si presidente, Klockner do të hapë dhe mbyllë seancat, do të thërrasë çështje të biznesit dhe do t’u japë ligjvënësve leje për të folur. Klockner, nga shteti perëndimor i Rheinland-Pfalz, është gruaja e katërt që mban këtë pozicion./UBTNews/
Bota
Vuçiq sonte me Von der Leyen dhe Kostën, mes protestave dhe krizës në Serbi
Published
9 hours agoon
March 25, 2025By
UBT NEWS
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, do të takohet të martën në Bruksel për një darkë pune me Presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, dhe presidentin e Këshillit Evropian, Antonio Costa, në një moment të tensionuar politik dhe shoqëror në Serbi. Takimi, i planifikuar për të adresuar çështje të rëndësishme, vjen pas protestave masive që kanë tronditur qeverinë serbe dhe një krizë të thellë politike, pas dorëheqjes së Vuçiçit nga udhëheqësia e Partisë Progresive Serbe (SNS) vitin e kaluar.
Përgjigja ndaj këtij takimi është kritikuar nga një grup prej 32 eurodeputetësh, të cilët dërguan një letër të hapur Presidentes Von der Leyen, duke theksuar se ky takim po dërgon një “sinjal të dëmshëm” në një kohë kur situata politike në Serbi është në një krizë të thellë. Eurodeputetët kanë shprehur shqetësim për mënyrën se si BE-ja mund të perceptohet në këtë periudhë të tensioneve, duke theksuar se kjo mund të forcojë idenë se Bashkimi Evropian po injoron kthimin demokratik në Serbi dhe po largon popullin serb nga procesi evropian.
Në letrën drejtuar Komisionit Evropian, ata shprehen se një takim me Vuçiçin në këtë moment kritik mund të dëmtojë besueshmërinë e BE-së në Ballkanin Perëndimor, duke e kthyer këtë takim në një mundësi për të forcuar perceptimin negativ në lidhje me përpjekjet e BE-së për të nxitur demokracinë dhe për të mbështetur një kthim të realitetit politik të Serbisë në rrugën e integrimit evropian.
Në të njëjtën kohë, situata politike në Serbi është përkeqësuar pasi një valë protestash studentore dhe qytetare ka shpërthyer, duke kërkuar dorëheqjen e qeverisë dhe një ndëshkim për dhunën ndaj studentëve. Ky tension është përkeqësuar me dorëheqjen e kryeministrit të mëparshëm, Millosh Vuçević, që u largua nga detyra pas skandalit të dhunës fizike ndaj studentëve nga anëtarët e SNS-së.
Vuçiç, i cili aktualisht është në Bruksel, është përballur me një sfidë politike të rëndë, pasi duhet të emërojë një kryeministër të ri deri më 18 prill. Nëse nuk arrin të bëjë këtë, ai do të detyrohet të shpërndajë Kuvendin Kombëtar dhe të shpallë zgjedhje të parakohshme parlamentare, të cilat duhet të mbahen deri në fillim të qershorit.
Protestat dhe situata e pasigurisë politike janë pjesë e një atmosfere të tensionuar që ka përfshirë Serbinë dhe ka tërhequr vëmendjen e opozitës dhe lëvizjeve civile, të cilat kërkojnë një “qeveri të besimit popullor” që do të përgatiste kushte të drejta për zgjedhje të lira dhe të ndershme brenda një viti. Opozita është e shqetësuar se takimi i Vuçiçit me von der Leyen mund të dërgojë një mesazh të gabuar në lidhje me qëndrimin e BE-së ndaj krizës në Serbi, duke theksuar se është koha për një qasje më objektive dhe të balancuar nga ana e Komisionit Evropian./UBTNews/
Bota
Lukashenko betohet për mandatin e shtatë, teksa sundimi i tij dënohet si ‘antikushtetues’
Published
10 hours agoon
March 25, 2025By
UBT NEWS
Presidenti i Bjellorusisë, Aleksandr Lukashenko, u betua të martën për mandatin e tij të shtatë si president, ndërkohë që sundimi i tij u cilësua si “antikushtetues” nga organizatat për të drejtat e njeriut. Lukashenko fitoi mbi 86% të votave në zgjedhjet presidenciale të 26 janarit, të cilat janë dënuar gjerësisht nga vendet perëndimore si një farsë, duke u zhvilluar në një atmosferë të thellë frike dhe shtypjeje.
Në një komunikatë të përbashkët të dhjetë organizatave bjelloruse për të drejtat e njeriut, u theksua se zgjedhjet u mbajtën në kushte të një krize të thellë të të drejtave të njeriut, ku shoqëria civile, mediat e pavarura, opozita dhe çdo kundërshtar i regjimit ishin nën shtypje të vazhdueshme. Kjo u pasua nga protestat që u zhvilluan në disa shtete evropiane, përfshirë Lituaninë, Poloninë dhe Republikën Çeke, për të shënuar Ditën e Lirisë së Bjellorusisë.
Në ceremoninë e betimit që u mbajt në kryeqytetin Minsk, Lukashenko e hodhi poshtë çdo kritikë ndaj zgjedhjeve dhe shpalli se procesi zgjedhor ishte i ligjshëm dhe i drejtë, pavarësisht denoncimeve të brendshme dhe ndërkombëtare. Pas zgjedhjeve të kontestuara të vitit 2020, që i dhanë Lukashenkos një mandat të katërt, protesta të masive shpërthyen në vend, por ato u shtypën me dhunë, duke rezultuar në arrestime masive, tortura dhe vdekjen e disa personave.
Përveç kritikave të brendshme dhe ndërkombëtare, shumë figura të opozitës janë detyruar të ikin jashtë vendit ose janë burgosur nga regjimi. Ndërkohë, Rusia, aleati më i ngushtë i Bjellorusisë, ka mbështetur hapur Lukashenko-n dhe ka hedhur poshtë çdo akuzë për manipulimin e zgjedhjeve.
Në zgjedhjet e janarit, Lukashenko garoi kundër katër kandidatëve të tjerë, të cilët gjithashtu mbështetën politikat e tij, duke përjashtuar çdo mundësi për një opozitë të vërtetë. Opozita bjelloruse, e cila feston përvjetorin e shpalljes së pavarësisë më 25 mars, kërkon vazhdimisht dorëheqjen e Lukashenkos dhe ka dënuar vazhdimësinë e sundimit të tij autoritar./UBTNews/
Bota
Dhjetëra të arrestuar për “fyerje” ndaj Erdoganit ndërsa protestat vazhdojnë
Published
10 hours agoon
March 25, 2025By
UBT NEWS
Autoritetet turke kanë arrestuar 55 persona për akuzën e fyerjes ndaj presidentit Recep Tayyip Erdogan dhe familjes së tij gjatë protestave që shpërthyen pas arrestimit të rivalit të tij kryesor, kryebashkiakut të Stambollit, Ekrem Imamoglu, njoftuan mediet shtetërore.
Të arrestuarit dyshohet se kanë marrë pjesë në “demonstrata të paautorizuara” që u mbajtën të dielën në mbrëmje para zyrës së kryebashkiakut të pezulluar të Stambollit, Ekrem Imamoglu. Një grup njerëzish është akuzuar për fyerje ndaj nënës së ndjerë të Erdoganit, duke postuar pamje që shfaqin këtë fyerje në rrjetet sociale. Megjithatë, këto video nuk mund të verifikohen në mënyrë të pavarur.
Ministri i Brendshëm, Ali Yerlikaya, dënoi ashpër fyerjet ndaj Erdoganit dhe nënës së tij të ndjerë, duke i cilësuar ato si një “sulm të turpshëm” ndaj vlerave morale. Ai gjithashtu raportoi se më shumë se 1,000 njerëz janë arrestuar në lidhje me protestat që shpërthyen pas ndalimit të Imamoglu më 19 mars, për të cilin janë ngritur akuza korrupsioni dhe terrorizmi.
Imamoglu, i cili është ende nën burg, reagoi ndaj fyerjeve përmes një postimi në platformën X, duke dënuar çdo formë dhune verbale, por duke u zotuar të luftojë me të gjitha mjetet ligjore kundër asaj që ai e quajti “grusht shteti”.
Për gjashtë netë radhazi, mijëra protestues janë grumbulluar në rrugët e qyteteve të ndryshme të Turqisë, duke sfiduar ndalimin e protestave dhe duke kërkuar lirimin e Imamoglu. Pavarësisht se është në burg, Partia Popullore Republikane (CHP), e cila përfaqëson opozitën laike, e ka nominuar Imamoglu si kandidatin e saj për president.
Në përgjigje të këtyre protestave, qeveria e Erdoganit ka përdorur forcën policore, duke ndërhyrë në Stamboll dhe Ankara, duke etiketuar demonstratat si “terror në rrugë”. Trazirat kanë pasuar pasojat edhe në tregjet financiare turke, duke shkaktuar një rënie të mëtejshme të lirës turke.
Ekonomisti Mahfi Egilmez theksoi se “turbulenca” që ka pasuar këtë periudhë ka çuar në humbje të mëdha në bursën turke, duke krijuar një situatë të pasigurt ekonomike për vendin./UBTNews/

Bashkë-krijuesi i serialit “Adoleshenca”: Flisni me fëmijët tuaj, pyetni se çfarë po ndodhë me jetën e tyre

Sëmundjet që kurojnë mjalti dhe kanella

Bisedë e këndshme me dramaturgun kosovar Hynor Vitija

Kosova U21 arrin fitore ndaj Moldavisë

Ngritet aktakuzë kundër ministrit Fikrim Damka dhe djalit të tij

Deputetja konservatore Julia Klockner zgjidhet presidente e Bundestagut

Premier Liga refuzon kërkesën e Liverpulit dhe Evertonit

“Ditë e natë në rrugë do të qëndroj”: Qytetarët përgatiten për protestë kundër shtrenjtimit të rrymës

Rekomandohet suspendimi i një rreshteri policor
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota2 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota2 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë