

Bota
Dictionnaire de l’Académie Française: Përmbysja e traditës pas katër shekujsh, fjalori i ri i Akademisë Franceze!
Published
5 months agoon
By
EAd SulPas më shumë se dyzet vjetësh punë intensive dhe afër katërqind vjetësh nga dita kur morën detyrën e tyre të parë, të urtët e Akademisë Franceze kanë prezantuar botimin e ri të fjalorit të njohur “Dictionnaire de l’Académie Française”, një edicion që është përshkruar si përfundimtar. Ky është botimi i nëntë i këtij fjalori prestigjioz dhe u paraqit zyrtarisht presidentit francez, Emmanuel Macron, më 15 nëntor, në një ceremoni solemne në Kolegjiumin e Kuatre-Kombeve, një ndërtesë historike e shekullit të 17-të në Paris.
Fjalori, i cili përmban një pasqyrë të gjuhës dhe kulturës franceze që shkon nga vitet 1950 deri në ditët e sotme, është një veprimtari e Akademisë Franceze, e krijuar në vitin 1635 nga Kardinali Richelieu. Kjo Akademi, që është e njohur për rolin e saj në mbrojtjen dhe zhvillimin e gjuhës frënge, ka për detyrë të mbajë standardet e pastrimit dhe elokuencës së frëngjishtes. Megjithatë, procesi i krijimit të fjalorit ka qenë i ngadaltë dhe shumë i gjatë; libri i parë i fjalorit u botua vetëm në vitin 1694, ndërsa aktualisht nevojiten më shumë se një vit për të përmbyllur një shkronjë të vetme të alfabetit.
Puna për botimin e edicionit të nëntë filloi në vitin 1986, dhe deri më tani janë botuar tre seksione të tij, deri në shkronjën “R”. Suksesi i botimit të seksionit të fundit – që mbulon shkronjën “Z” – është një arritje e madhe, duke e bërë këtë botim të plotë. Fjalori i ri ka shtuar 21,000 hyrje të reja në krahasim me edicionin e fundit të botuar në vitin 1935, duke reflektuar zhvillimet e fundit të gjuhës dhe ndikimet kulturore që kanë ndodhur gjatë dekadave të fundit.
Megjithatë, disa kritika janë ngritur për ritmin e ngadaltë të përditësimeve dhe përpjekjet e vonuara për të përfshirë fjalë moderne. Pavarësisht se është shtuar një numër i madh fjalësh të reja, shumë prej tyre tashmë janë jashtë përdorimit, ndërsa disa fjalë që janë të njohura dhe të përdorura masivisht, si “tiktokeur”, “vlog”, “smartphone” dhe “émoji”, mungojnë nga fjalori i Akademisë. Fjalët më të reja të përfshira, si “soda”, “sauna”, “yuppie” dhe “superette”, përfshijnë terma që kanë hyrë në përdorim gjatë dy dekadave të fundit, por që tashmë mund të duken të vjetra për shoqërinë moderne.
Një kritikë tjetër vjen nga mungesa e përditësimit të disa përkufizimeve, si ajo e “martesës”, e cila përfshihet ende në fjalor si një bashkim midis një burri dhe një gruaje, një përkufizim që nuk pasqyron realitetin social të sotëm në Francë, ku martesat e të njëjtit seks janë legjitimuar. Po ashtu, fjalori i ri nuk ka përfshirë alternativat femërore për disa pozita profesionale, si “ambasadore” dhe “profesoreshë”, që janë pranuar në shumë vende dhe janë reflektuar në fjalorët më të rinj të tjerë.
Përkundër këtyre kritikave, fjalori i Akademisë mbetet një autoritet i njohur në Francë për çdo aspekt të gjuhës dhe letërsisë franceze. Çdo të enjte, anëtarët e Akademisë mblidhen për të diskutuar ndryshimet dhe përkufizimet e reja, të cilat më pas miratohen nga komiteti i fjalorit. Poeti dhe eksperti i njohur i gjuhës franceze, Michael Edwards, një nga anëtarët e Akademisë, ka përpjekur të rikthejë fjalë të harruara, si “improfond” (pa thellësi), por nuk ka pasur sukses në përfshirjen e tyre.
Në këtë pikë, është e qartë se Akademia do të vazhdojë përpjekjet për të mbajtur një standard të pasur dhe autoritar për gjuhën franceze, megjithëse shpejtësia e përditësimeve dhe nevoja për të përfshirë më shumë terma të rinj mbetet një sfidë. Të ardhmen e fjalorit të ardhshëm të Akademisë, versioni i 10-të, është tashmë temë diskutimi dhe po shqyrtohet intensivisht përditësimi i tij./BBC/
Bota
Algjeria dëbon 12 zyrtarë francezë pas arrestimit të tre shtetasve algjerianë në Francë
Published
2 days agoon
April 14, 2025By
UBTNews
Algjeria ka kërkuar largimin e 12 zyrtarëve francezë brenda 48 orëve, një vendim që lidhet me arrestimin e tre shtetasve algjerianë në Francë, sipas një deklarate të ministrit francez për Çështjet Evropiane dhe të Jashtme, Jean-Noël Barrot, të dhënë të hënën.
Ministri Barrot i bëri thirrje autoriteteve algjeriane që të tërheqin masën e dëbimit, duke paralajmëruar se në rast se kjo kërkesë nuk anulohet, Franca do të ndërmarrë masa reciproke pa vonesë.
Të 12 zyrtarët në fjalë, disa prej të cilëve i përkasin Ministrisë së Brendshme franceze, janë të përfshirë në një çështje që ka tensionuar ndjeshëm marrëdhëniet mes dy vendeve. Ky veprim i Algjerisë përbën një pengesë serioze për përpjekjet e fundit për të riparuar lidhjet dypalëshe, të rënduara historikisht nga e kaluara koloniale.
Largimi i zyrtarëve francezë vjen në vazhdën e padisë së ngritur nga autoritetet franceze kundër tre shtetasve algjerianë, përfshirë një zyrtar konsullor, të cilët dyshohen për përfshirje në rrëmbimin e influencuesit algjerian Amir Boukhors — i njohur ndryshe si “Amir DZ” — në periferi të Parisit në prill të vitit 2024.
Boukhors, një kundërshtar i hapur i qeverisë algjeriane dhe me më shumë se një milion ndjekës në TikTok, ka jetuar në Francë që nga viti 2016 dhe ka fituar statusin e azilit politik në vitin 2023. Sipas avokatit të tij, ai u rrëmbye dhe më pas u lirua një ditë më vonë.
Ndërkohë, Algjeria kërkon ekstradimin e Boukhors për t’u përballur me akuza për mashtrim dhe vepra të lidhura me terrorizmin, për të cilat janë lëshuar gjithsej nëntë urdhër-arreste ndërkombëtare.
Bota
Zelenskyy fton Trumpin në Ukrainë: “Ejani të shihni realitetin në terren”
Published
2 days agoon
April 14, 2025By
UBTNews
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelenskyy, i ka drejtuar një thirrje të qartë homologut të tij amerikan, Donald Trump, që të vizitojë Ukrainën dhe të shohë nga afër pasojat shkatërruese të agresionit rus, përpara se të ndërmarrë ndonjë hap diplomatik.
“Ju lutem, përpara çdo vendimi apo forme negociatash, ejani të shihni njerëzit, civilët, luftëtarët, spitalet, kishat, fëmijët e vrarë apo të dëmtuar,” tha Zelenskyy në një intervistë për emisionin “60 Minutes” në CBS. “Do të kuptoni me kë po bëni marrëveshje,” shtoi ai, duke iu referuar presidentit rus, Vladimir Putin.
Ftesa e Zelenskyyt vjen pas një përplasjeje të ashpër në fund të shkurtit mes tij, Trumpit dhe Zëvendëspresidentit JD Vance në Shtëpinë e Bardhë. Vance kishte akuzuar Ukrainën për organizimin e “turneve propagandistike” për liderë të huaj, akuza që Zelenskyy i hodhi poshtë kategorikisht.
“Nëse Presidenti Trump vjen në Ukrainë, ne nuk do të përgatisim asgjë. Nuk do të jetë teatër. Mund të shkojë ku të dojë, në çdo qytet që ka qenë nën sulm,” theksoi ai.
Ndërkohë, Trump ka shprehur mbështetje për një përfundim të shpejtë të luftës përmes bisedimeve të drejtpërdrejta mes SHBA-së dhe Rusisë. Uashingtoni ka zhvilluar gjithashtu diskutime me zyrtarë ukrainas mbi një armëpushim të mundshëm, ndërsa vendet evropiane po shqyrtojnë një prani ushtarake për të mbështetur një marrëveshje të ardhshme.
Zelenskyy, megjithatë, mbetet skeptik ndaj qëllimeve të Kremlinit: “Putini nuk mund të besohet. Ia kam thënë Trumpit shumë herë. Ai kurrë nuk ka dashur të ndalë luftën — ai dëshiron të na shkatërrojë si popull dhe si shtet.”
I pyetur për ndjenjat e tij personale ndaj udhëheqësit rus, ai deklaroi: “Unë ndiej 100 për qind urrejtje ndaj tij. Si mund të mendosh ndryshe për një njeri që ka vrarë fëmijë dhe njerëzit tanë?”
Megjithë qëndrimin e ashpër, Zelenskyy theksoi se është e nevojshme të kërkohet një zgjidhje: “Kjo nuk do të thotë që nuk duhet të punojmë për t’i dhënë fund luftës sa më shpejt që të jetë e mundur.”
Ai e përshkroi paqen e drejtë si “ruajtje e plotë e sovranitetit dhe pavarësisë së Ukrainës”, duke u zotuar se do të rikthejë çdo territor të pushtuar nga Rusia. “Ne, pa asnjë dyshim, do të marrim mbrapsht atë që është e jona, sepse kurrë nuk e kemi humbur — rusët na e morën.”
Bota
Merz tregon gatishmërinë për të furnizuar Kievin me raketa
Published
2 days agoon
April 14, 2025By
UBTnews
Udhëheqësi i Unionit Kristian Demokrat (CDU) dhe kancelari i mundshëm Friedrich Merz tha se Gjermania mund të transferojë raketat Taurus në Kiev nëse bie dakord me aleatët e saj të BE-së për ta bërë këtë.
“Ne vetë nuk do të hyjmë në këtë luftë, por do të furnizojmë ushtrinë ukrainase me këto armë”, tha Merz në një intervistë për transmetuesin publik ARD, i pyetur nëse ai ende beson se Ukraina duhet të furnizohet me raketa Taurus.
Megjithatë, politikani saktësoi se një hap të tillë mund ta ndërmerr vetëm nëse ka marrëveshje me partnerët evropianë. “Partnerët tanë evropianë po furnizojnë tashmë raketa lundrimi. Britanikët po e bëjnë, francezët dhe amerikanët në fund të fundit. Kjo duhet të arrihet bashkërisht. Dhe nëse bihet dakord, atëherë Gjermania duhet të marrë pjesë,” shpjegoi Merz, i cili pritet të zgjidhet kancelari gjerman muajin e ardhshëm.
Për më tepër, vazhdoi ai, edhe pse trupat ukrainase kanë qenë në pozicionin mbrojtës, raketa e lundrimit gjermano-suedeze e lëshuar nga ajri mund të përdoret për të goditur urën Kerç dhe objektiva të tjera.
Kievi prej kohësh ka kërkuar nga Berlini raketat Taurus, të konsideruara si një analog i Storm Shadows të furnizuar nga Britania, të cilat tashmë janë dorëzuar në Ukrainë. Presidenti rus Vladimir Putin tha në një samit të Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO) në fund të nëntorit se Moska kishte paralajmëruar vazhdimisht se çdo përdorim i raketave perëndimore me rreze të largët për sulme në tokën ruse do të nënkuptonte përfshirjen e drejtpërdrejtë të NATO-s në konfliktin e Ukrainës.
Bota
Tregjet aziatike rriten pas përjashtimeve të tarifave të SHBA-së
Published
2 days agoon
April 14, 2025By
UBTnews
Tregjet e aksioneve në Azinë Juglindore kanë njohur rritje pas njoftimit të qeverisë amerikane për përjashtime të përkohshme nga tarifat e larta për telefonat inteligjentë, kompjuterët dhe pajisje të tjera elektronike.
Ky hap ka ofruar një lehtësim për sektorin e teknologjisë, që është thelbësor për ekonomitë e rajonit, veçanërisht për Kinën, ku shumica e prodhimit të këtyre artikujve bëhet.
Përjashtimet prekin rreth 20 produkte, që përbëjnë rreth 23% të importeve nga Kina në SHBA. Si rezultat, aksionet e kompanive të teknologjisë në Azinë Juglindore kanë shënuar rritje. Aksionet e Foxconn, prodhuesi i iPhone për Apple, janë rritur me 4%, ndërsa aksionet e Quanta, prodhuesi i laptopëve, janë rritur me 7%. Gjithashtu, Inventec, që prodhon serverë për inteligjencën artificiale, ka shënuar një rritje prej 4%.
Megjithatë, aksionet e TSMC, prodhuesi më i madh i çipave në botë, kanë pësuar një rënie. Kjo është pas njoftimit të Presidentit amerikan Donald Trump se do të shpallte një tarifë të re për gjysmëpërçuesit e importuar. Trump ka shtuar se disa kompani do të kenë fleksibilitet, por tensionet mbeten të larta për industrinë e çipave.
Në këtë kontekst, Kina ka kërkuar heqjen e tarifave reciproke dhe ka paralajmëruar se proteksionizmi nuk sjell fitues. Para një udhëtimi në Azinë Juglindore, Presidenti Xi Jinping ka theksuar se luftërat tregtare dhe tarifat janë një proces i pafund dhe se nuk ka rrugëdalje për këtë politikë.

UBT organizon konferencën ‘Inovacioni dhe Mbrojtja e Pronësisë Intelektuale’

Gjethet e mentes për shëndetin e trurit dhe stomakut

Arrestohet William Levy, aktori i njohur i serialeve spanjolle

Vdes futbollisti i njohur shqiptar, 28-vjeçari humb jetën në fushë

Dështimi i konstituimit të Kuvendit, ç’thotë Ligji dhe Kushtetuta për situatën e krijuar?

Fillon konferenca për tranzicionin e energjisë në UBT

Katër ushqimet që i zhbllokojnë arteriet në mënyrë natyrale

Konferenca ‘Tranzicioni i Energjisë; Implementimi i Politikave të Strategjisë së Energjisë’, Armend Ymeri flet për organizimin

Përfitimet shëndetësore të pirjes së ujit para gjumit
Të kërkuara
-
Bota3 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota3 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota3 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë