Bota

Dictionnaire de l’Académie Française: Përmbysja e traditës pas katër shekujsh, fjalori i ri i Akademisë Franceze!

Published

on

Pas më shumë se dyzet vjetësh punë intensive dhe afër katërqind vjetësh nga dita kur morën detyrën e tyre të parë, të urtët e Akademisë Franceze kanë prezantuar botimin e ri të fjalorit të njohur “Dictionnaire de l’Académie Française”, një edicion që është përshkruar si përfundimtar. Ky është botimi i nëntë i këtij fjalori prestigjioz dhe u paraqit zyrtarisht presidentit francez, Emmanuel Macron, më 15 nëntor, në një ceremoni solemne në Kolegjiumin e Kuatre-Kombeve, një ndërtesë historike e shekullit të 17-të në Paris.

Fjalori, i cili përmban një pasqyrë të gjuhës dhe kulturës franceze që shkon nga vitet 1950 deri në ditët e sotme, është një veprimtari e Akademisë Franceze, e krijuar në vitin 1635 nga Kardinali Richelieu. Kjo Akademi, që është e njohur për rolin e saj në mbrojtjen dhe zhvillimin e gjuhës frënge, ka për detyrë të mbajë standardet e pastrimit dhe elokuencës së frëngjishtes. Megjithatë, procesi i krijimit të fjalorit ka qenë i ngadaltë dhe shumë i gjatë; libri i parë i fjalorit u botua vetëm në vitin 1694, ndërsa aktualisht nevojiten më shumë se një vit për të përmbyllur një shkronjë të vetme të alfabetit.

Puna për botimin e edicionit të nëntë filloi në vitin 1986, dhe deri më tani janë botuar tre seksione të tij, deri në shkronjën “R”. Suksesi i botimit të seksionit të fundit – që mbulon shkronjën “Z” – është një arritje e madhe, duke e bërë këtë botim të plotë. Fjalori i ri ka shtuar 21,000 hyrje të reja në krahasim me edicionin e fundit të botuar në vitin 1935, duke reflektuar zhvillimet e fundit të gjuhës dhe ndikimet kulturore që kanë ndodhur gjatë dekadave të fundit.

Megjithatë, disa kritika janë ngritur për ritmin e ngadaltë të përditësimeve dhe përpjekjet e vonuara për të përfshirë fjalë moderne. Pavarësisht se është shtuar një numër i madh fjalësh të reja, shumë prej tyre tashmë janë jashtë përdorimit, ndërsa disa fjalë që janë të njohura dhe të përdorura masivisht, si “tiktokeur”, “vlog”, “smartphone” dhe “émoji”, mungojnë nga fjalori i Akademisë. Fjalët më të reja të përfshira, si “soda”, “sauna”, “yuppie” dhe “superette”, përfshijnë terma që kanë hyrë në përdorim gjatë dy dekadave të fundit, por që tashmë mund të duken të vjetra për shoqërinë moderne.

Një kritikë tjetër vjen nga mungesa e përditësimit të disa përkufizimeve, si ajo e “martesës”, e cila përfshihet ende në fjalor si një bashkim midis një burri dhe një gruaje, një përkufizim që nuk pasqyron realitetin social të sotëm në Francë, ku martesat e të njëjtit seks janë legjitimuar. Po ashtu, fjalori i ri nuk ka përfshirë alternativat femërore për disa pozita profesionale, si “ambasadore” dhe “profesoreshë”, që janë pranuar në shumë vende dhe janë reflektuar në fjalorët më të rinj të tjerë.

Përkundër këtyre kritikave, fjalori i Akademisë mbetet një autoritet i njohur në Francë për çdo aspekt të gjuhës dhe letërsisë franceze. Çdo të enjte, anëtarët e Akademisë mblidhen për të diskutuar ndryshimet dhe përkufizimet e reja, të cilat më pas miratohen nga komiteti i fjalorit. Poeti dhe eksperti i njohur i gjuhës franceze, Michael Edwards, një nga anëtarët e Akademisë, ka përpjekur të rikthejë fjalë të harruara, si “improfond” (pa thellësi), por nuk ka pasur sukses në përfshirjen e tyre.

Në këtë pikë, është e qartë se Akademia do të vazhdojë përpjekjet për të mbajtur një standard të pasur dhe autoritar për gjuhën franceze, megjithëse shpejtësia e përditësimeve dhe nevoja për të përfshirë më shumë terma të rinj mbetet një sfidë. Të ardhmen e fjalorit të ardhshëm të Akademisë, versioni i 10-të, është tashmë temë diskutimi dhe po shqyrtohet intensivisht përditësimi i tij./BBC/

 

 

Bota

Merz zgjidhet kancelar

Published

on

By

Friedrich Merz u zgjodh kancelar i Gjermanisë, në raundin e dytë të votimit nga deputetët e Bundestagut.

Merz mori 325 vota pro në Bundestag, për të arritur shumicën, nga 316 që ishin të nevojshëm për t’u bërë kancelar.

Lideri konservator i Gjermanisë, Friedrich Merz, papritur nuk arriti shumicën në një votim parlamentar për t’u bërë kancelar, sipas BBC.

Dështimi i tij ishte i pashembullt në historinë politike moderne gjermane dhe anëtarët e Bundestagut u mblodhën për një votim të dytë të martën pasdite.

Merzit i duheshin 316 vota në Bundestagun me 630 vende, por siguroi vetëm 310, në një goditje të rëndësishme për liderin demokristian, dy muaj e gjysmë pasi fitoi zgjedhjet federale të Gjermanisë.

Koalicioni i tij me qendrën e majtë ka vende të mjaftueshme në parlament.

Sipas kushtetutës së Gjermanisë, nuk ka kufi se sa votime mund të mbahen, por nëse nuk arrihet shumica absolute prej më shumë se gjysma e anëtarëve të Bundestagut brenda 14 ditëve, atëherë një kandidat mund të zgjidhet me shumicë të thjeshtë.

Në orët pas votimit mbizotëronte një atmosferë konfuzioni në parlament.

Kryetarja e Bundestagut, Julia Klockner, fillimisht tha se po planifikonte një votim të dytë për nesër, por sekretari i përgjithshëm i demokristianëve, Carsten Linnemann, tha se ”ishte e rëndësishme të ecim përpara”.

“Evropës i duhet një Gjermani e fortë”, tha ai për televizionin gjerman.

Disfata e Merz u pa nga komentatorët politikë si një poshtërim, ndoshta i shkaktuar nga një grusht anëtarësh të pakënaqur të SPD-së social-demokrate, e cila nënshkroi dje një marrëveshje koalicioni me konservatorët.

Presidenti i Bundestagut u tha deputetëve se nëntë nga 630 deputetët mungonin, tre abstenuan dhe një fletë votimi u shpall e pavlefshme./ATSH/

Continue Reading

Bota

Britania dhe India arrijnë marrëveshje historike tregtare pas tre vitesh negociatash

Published

on

By

Mbretëria e Bashkuar dhe India kanë nënshkruar një marrëveshje të rëndësishme tregtare, pas tre vitesh negociatash të ndërprera herë pas here, e cila synon të nxisë ndjeshëm shkëmbimet ekonomike mes dy vendeve.

Sipas marrëveshjes, firmave britanike do t’u lehtësohet eksporti në tregun indian, veçanërisht për produkte si uiski, automjete dhe mallra të tjera industriale, ndërsa India do të përfitojë nga ulja e tarifave për veshje dhe këpucë që eksporton në Mbretërinë e Bashkuar.

Sekretari britanik i Biznesit, Jonathan Reynolds, e përshkroi marrëveshjen si “masive” për bizneset dhe konsumatorët britanikë, duke shtuar se ajo pritet të sjellë përfitime të mëdha ekonomike në dekadat e ardhshme. Qeveria britanike vlerëson se kjo marrëveshje do të rrisë tregtinë vjetore dypalëshe me 25.5 miliardë paund deri në vitin 2040, përtej nivelit aktual prej 41 miliardë paund.

Marrëveshja nuk përfshin ndryshime në politikat e imigracionit, përfshirë edhe ato që lidhen me studentët indianë në Britani, sqaroi qeveria britanike.

Marrëveshja vjen teksa India synon të shndërrohet në ekonominë e tretë më të madhe në botë dhe të rrisë eksportet e saj në 1 trilion dollarë deri në vitin 2030. Mbretëria e Bashkuar, nga ana tjetër, po kërkon të forcojë pozitat e saj tregtare pas Brexit-it dhe në sfondin e tensioneve globale mbi tarifat.

Continue Reading

Bota

Merz reagon për herë të parë pasi dështoi të zgjidhet kancelar i Gjermanisë

Published

on

By

Friedrich Merz shprehu besimin se do të zgjidhet kancelar i Gjermanisë në raundin e dytë të votimit në Bundestag, pas humbjes së ngushtë në raundin e parë, ku i munguan vetëm gjashtë vota për të siguruar shumicën.

Në një deklaratë përpara grupit parlamentar të CDU/CSU, Merz tha: “Nuk ka të bëjë me mua, ka të bëjë me demokracinë. Jam i sigurt se se do ia dalim shumë shpejt”.

Ai njoftoi gjithashtu se do t’i përmbahet planit të tij për të vizituar Parisin, duke u shprehur i sigurt për fitoren në raundin e dytë.

Do t’i përmbahem orarit tim, duke filluar nga nesër“, thuhet se i komunikoi Merz, presidentit francez.

Humbja e Merz në votimin e parë ishte një surprizë për CDU-në, e cila së bashku me SPD-në ka 328 mandate në Bundestag, më shumë se kuorumi prej 316 votash të nevojshme. Kjo është hera e parë në historinë e republikës federale që një kancelar i ardhshëm nuk arrin të sigurojë shumicën në votimin fillestar, pavarësisht fitores në zgjedhje dhe krijimit të një koalicioni.

Continue Reading

Bota

BE planifikon tarifa 100 miliardë € për mallrat nga SHBA nëse negociatat dështojnë

Published

on

By

BE-ja planifikon të vendosë tarifa për mallrat nga Shtetet e Bashkuara me vlerë 100 miliardë euro nëse negociatat midis Uashingtonit dhe Brukselit dështojnë në lidhje me uljen përfundimtare të tarifave të shpallura amerikane ndaj anëtarëve të Unionit, raportoi Bloomberg, duke cituar burime të paidentifikuara dhe të informuara mirë.

Burimet thanë se lista e tarifave të reja të propozuara evropiane kundër SHBA-së do t’u shpërndahet shteteve anëtare që nesër dhe se konsultimet do të zgjasin një muaj para finalizimit të listës.

Ata deklaruan se lista mund të ndryshojë gjatë asaj kohe. Komisioni Evropian (KE) do ta ndajë këtë dokument me SHBA-në këtë javë në përpjekje për të filluar negociatat për uljen e tarifave të SHBA-së me BE-në .

Në negociatat midis BE-së dhe SHBA-së, të cilat filluan muajin e kaluar, është arritur pak përparim dhe pritet që shumica e tarifave të SHBA-së të mbeten në fuqi , raportoi Bloomberg.

BE-ja ka vendosur tashmë tarifa për mallra amerikane me vlerë 21 miliardë euro, në përgjigje të tarifave prej 25% të Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, mbi eksportet e çelikut dhe aluminit.

Më herët këtë muaj, BE-ja ra dakord të shtyjë zbatimin e këtyre masave për 90 ditë, pasi SHBA-të ulën të ashtuquajturën normë reciproke për shumicën e eksporteve të BE-së në 10 për qind nga 20 për qind, ndërsa negociatat janë duke u zhvilluar.

Trump vendosi gjithashtu një tarifë prej 25 përqind për importet e automjeteve nga BE-ja, si dhe për disa pjesë këmbimi për automjete. Presidenti i SHBA-së po shqyrton vendosjen e tarifave për importet e drurit, produkteve farmaceutike, gjysmëpërçuesve, mineraleve të rralla dhe kamionëve nga BE-ja.

Continue Reading

Të kërkuara