Kuriozitete

Dhjetë “misteret” e mëdha ende të pazgjidhura

Cila është origjina e gjuhës?

Published

on

Në fusha të ndryshme të studimit, ka ende probleme që nuk kanë gjetur zgjidhe. Janë krijuar disa teori, por asnjëra prej tyre nuk ka një shpjegim shterues për çështje të caktuara. Pra, vini në punë trurin tuaj dhe shihni nëse mund të zgjidhni ndonjë nga dhjetë problemet e pazgjidhura të listuara më poshtë:

10. Çfarë e shkaktoi depresionin e madh?

Depresioni i Madh ishte një rënie dramatike ekonomike në të gjithë botën, duke filluar në disa vende që në vitin 1928. Fillimi i Depresionit të Madh në Shtetet e Bashkuara, është i lidhur me kolapsin e tregut të aksioneve në 29 tetor 1929, e njohur si E Premtja e Zezë. Depresioni pati efekte shkatërruese si tek vendet e industrializuara, ashtu edhe ato prej të cilave importoheshin lëndët e para.

Tregtia ndërkombëtare psoi një rënie të ndjeshme, ashtu si edhe të ardhurat personale, të ardhurat nga taksat, çmimet dhe fitimet. Qytetet në mbarë botën u goditën rëndë, sidomos ato që vareshin nga industria e rëndë. Ndërtimi pothuajse u ndërpre në shumë vende. Se çfarë e shndërron një recesion zakonisht të butë dhe të shkurtër apo ciklin “e zakonshëm” të biznesit në një depresion të madh, ky është ende një subjekt debatesh dhe shqetësimesh.

Studiuesit nuk kanë rënë dakord mbi shkaqet e sakta dhe rëndësinë e tyre relative. Kërkimi i shkaqeve, është i lidhur ngushtë me çështjen se si të shmanget një depresion në të ardhmen, dhe këssisoj pikëpamjet politike dhe këndvështrimet mbi politikat nga ana e studiuesve, janë të përziera në analizën e ngjarjeve historike të 80 viteve më parë.

Çështja më kryesore është nëse kriza qe kryesisht një dështim i tregjeve të lira apo në masë të madhe një dështim nga ana e qeverive për të parandaluar falimentimet e shumëpërhapura bankare, panikun që pasonte dhe reduktimin e ofertës së parasë. Ata që mbështesin një rol të madh të qeverisë në ekonomi, besojnë se Depresioni i Madh ishte më së shumti një dështim i tregut të lirë, ndërsa ata që besojnë tek tregjet e lira thonë se qe kryesisht dështimi i qeverisë ai që e përkeqësoi problemin.

9. Cila është origjina e gjuhës?

Origjina e gjuhës (glottogony), është një temë që ka krijuar spekulime të konsiderueshme gjatë gjithë historisë njerëzore. Përdorimi i gjuhës, është një nga tiparet më të spikatura dhe diagnostikuese që e dallojnë Homo Sapiensin nga speciet e tjera. Ndryshe nga e shkruara, gjuha e folur nuk lë gjurmë. Prandaj gjuhëtarët duhet të mbështeten në metoda indirekte, në përpjekjen e tyre për të deshifruar origjinën e gjuhës.

Në një fazë të evolucionit të njeriut, janë krijuar një ose më shumë sisteme të komunikimit verbal nga mjetet proto-gjuhësore ose jo-gjuhësore të komunikimit. Shimpanzetë dhe njerëzit u ndanë nga paraardhësi i përbashkët rreth 6 milionë vjet më parë, një moment kyç për evolucionin gjuhësor. Prej atëherë të gjitha hominidët e tjerë, të cilët mund të kenë dhënë shenja se si është zhvilluar gjuha, u zhdukën. (bota.al)

8. Çfarë e shkaktoi Revolucionin Industrial?

Revolucioni Industrial ishte një periudhë e fundit të shekullit XVIII dhe fillimit të shekullit XIX, kur ndryshime të mëdha në bujqësi, manafakturë, dhe transport patën një efekt të madh tek kushtet social-ekonomike dhe kulturore në Britani, dhe që më pas u përhapën në të gjithë botën, një proces që njihet ndryshe edhe si industrializimi.

Fillimi i Revolucionit Industrial shënoi një kthesë të madhe në historinë shoqërisë njerëzore, e krahasueshme me shpikjen e bujqësisë apo krijimin e qytet-shteteve të para; thuajse çdo aspekt i jetës së përditshme dhe shoqërisë njerëzore u ndikua në një farë mënyre. Shkaqet e këtij revolucioni ishin komplekse dhe mbeten ende një temë e debatueshme, me disa historianë që e shohin revolucionin si një produkt të ndryshimeve sociale dhe institucionale, të ndodhura në fund të epokës së feudalizmit në Britani, pas Luftës Civile Angleze në shekullit XVII.

Ndërsa kontrollet e kufijve kombëtare u bënë më efektive, përhapja e sëmundjeve u pakësua, në një kohë që u arrit parandalimi në kohë i epidemive deri atëhere mëse të zakonshme. Përqindja e fëmijëve që jetuan tej fëmijërisë u rrit në mënyrë të konsiderueshme, duke çuar në krijimin e një force të madhe punëtore.

Një çështje që ka ende sot interes për historianët, është arsyeja pse Revolucioni Industrial ndodhi në Evropë, dhe jo në pjesë të tjera të botës së shekullit XVIII-të, veçanërisht në Kinë, Indi dhe Lindjen e Mesme, apo në epoka të tjera si Antikiteti Klasik apo Mesjeta. Në këtë rast sillen në vëmendje faktorë të shumtë, duke përfshirë ekologjinë, qeverinë dhe kulturën.

7. Si është fituar gjuha?

Përftimi i gjuhës është procesi përmes së cilës zhvillohet aftësia e gjuhës tek një njeri. Shqetësimi i parë lidhet me zhvillimin e gjuhës tek fëmijët, ndërsa i dyti me zhvillimin e gjuhës tek të rriturit. Historikisht, teoricienët shpesh janë të ndarë ndërmjet theksimit të natyrës ose ushqimit, si faktori më i rëndësishëm shpjegues për përftimin. Një linjë e debatit është në mes të dy këndvështrimeve: atë të nativizmit psikologjik, dmth, aftësisë që ka gjuha për të qenë disi “e veçantë” në trurin e njeriut, dhe atë të “tabula rasa”, pra, gjuha është e përftuar për shkak të ndërveprimit trurit me mjedisin përreth.

6. Çfarë janë numrat ?

Pyetja këtu është: çfarë janë numrat, vendosje, grupe, pika etj? Në matematikë, një strukturë mbi një grup, ose më në përgjithësi një lloj, përbëhet nga objekte të tjera matematikore, që në njëfarë mënyre i bashkëngjiten grupit, duke e bërë më të lehtë për ta shpërfaqur apo punuar me të, ose i dhënë grumbullimit kuptim apo rëndësi. A janë ato objekte reale, apo janë thjesht marrëdhënie që domosdoshmërisht ekzistojnë në të gjitha strukturat?

Edhe pse ekzistojnë shumë këndvështrime të ndryshme në lidhje me atë se çfarë është një objekt matematikor, diskutimi mund të ndahet përafërsisht në dy shkolla të kundërta të mendimit: neoplatonizmi, i cili pohon se objektet matematikore janë të vërteta, dhe formalizmit, që thotë se objektet matematikore janë thjesht ndërtime formale.

5. Paradoksi i togut

Paradoksi i togut rrjedh nga presupozime të paqarta. Ai është një shembull i paradoksit që krijohet kur merret parasysh një grumbull rëre (ose kashte), nga i cili hiqen në mënyrë individuale kokrrizat. A është ende një “grumbull”, kur mbetet vetëm një kokërr? Problemi është në thelb pjesë e filozofisë së gjuhës, ku termat mund të jenë relative dhe të përpacaktuar, në krahasim me problemet në matematikë – ku të gjitha termat nga natyra kanë disa përkufizime – edhe nëse ai është vetëm si një variabël.

Më poshtë është një shembull i paradoksit:

Një grumbull rëre është i përbërë nga një koleksion i madh kokrrizash (Premisa 1)

Një grumbull rëre minus një kokërr, është ende një grumbull rëre. (Premisa 2)

Përdorime të përsëritura të Premisës nr 2 (çdo herë duke filluar me një numër më të vogël kokrrash), detyron me gjasë një persona të pranojë përfundimin se një grumbull mund të përbëhet edhe nga vetëm një kokrrizë rëre. Përballë kësaj, ekzistojnë disa mënyra për të shmangur këtë përfundim.

Dikush mund të kundërshtojë premisën e pare, duke mohuar se një grup i madh kokrizash përbën një grumbull (ose më në përgjithësi, duke mohuar se ka grumbuj). Një tjetër mund të kundërshtojë premisën e dytë, duke thënë se nuk është e vërtetë që të gjitha grupet e kokrrizave që iu është hequr një kokrrizë përbëjnë një grumbull.

Ose mund të pranojë përfundimin, duke insistuar se një grumbull rëre mund të përbëhet nga vetëm një kokrrizë. Paradoksi është i ndërlikuar për filozofët, sepse ata duhet të shpjegojnë se pse njëra nga dy premisat apo përfundimet është e gabuar, ndonëse ato duken të jenë vetë-dukshme.

4. A ekzistojnë vrimat e zeza?

A ekzistojnë vërtet vrimat e zeza? A rrezatojnë ato, siç parashikon baza teorike? A përmban ky rrezatim informacion mbi strukturën e tyre të brendshme, siç sugjerohet nga dualiteti vlerësim-gravitetit, apo jo, siç nënkuptohet nga përllogaritja fillestare e Houking? Nëse jo, dhe vrimat e zeza mund të zhduken, çfarë ndodh me informacionin e ruajtur në to? (Mekanika kuantike nuk lejon shkatërrimin e informacionit).

Apo rrezatimi ndalon në një moment, duke i lënë mbetjet e vrimës së zezë? A ka një mënyrë tjetër për të shqyrtuar në një farë mënyre strukturën e tyre të brendshme, në rast se një strukturë e tillë ekziston vërtet? Ndërsa relativiteti i përgjithshëm e përshkruan një vrimë të zezë si rajonin e një hapësire boshe me një veçori të ngjashme në qendër dhe një horizont ngjarjesh në daljen e jashtme, përshkrimi ndryshon kur merren parasysh efektet e mekanikës kuantike.

Studimet mbi këtë temë, tregojnë se në vend të mbajtjes kapur të materies përgjithmonë, vrimat e zeza mund të çlirojnë ngadalë një formë të energjisë termike të quajtur rrezatimi Houking. Megjithatë, në fund, përshkrimi i saktë i vrimave të zeza, që kërkon një teori të gravitetit kuantik, është i panjohur.

3. Untriseptium137

Emri untriseptium është përdorur si një piketë, si p.sh tek artikuj shkencorë në lidhje me kërkimin e elementit 137. Elementët transuranikë (ata përtej uraniumit) janë, përveç sasive mikroskopike dhe plutoniumin, të prodhuara gjithmonë në mënyrë artificiale, dhe zakonisht përfundojnë duke u emëruar sipas emrit të një shkencëtari, apo vendndodhjes së një laboratori që punon mbi fizikën atomike.

Për shkak se rëndësia e elementit 137 u theksua për herë parë nga fizikanti Riçard Fejnman, Elementi 137 quhet nganjëherë jozyrtarisht si Fejnmanium (simboli Fy) .Çdo element me numër atomik më të madh se 137, do të kërkonte që elektronet e para të udhëtojnë më shpejt sesa shpejtësia e dritës. Që nga fillim të viteve 1900, fizikanët kanë menduar se ky numër (137) mund të jetë në qendër të një TMU, Teorisë së Madhe të Unifikuar, e cila mund të lidhet me teoritë e elektromagnetizmit, mekanikës kuantike, dhe më veçanërisht gravitetit.

Megjithatë, fizikanët duhet ende të zbulojnë ndonjë lidhje midis numrit 137 dhe çdo ligji tjetër të fizikës në univers. Pritej që një ekuacion i tillë i rëndësishëm, të gjeneronte një numër të rëndësishëm, si pi-ja, por ky nuk qe rasti. Çështja është se cilat janë pasojat kimike të të paturit një element me një numër atomik sipër 137, elektronet e para të të cilit të udhëtojnë më shpejt sesa drita? A është “Fejnmaniumi” elementi i fundit kimik që mund të ekzistojë fizikisht?

2. Pse shohim ëndrra?

Ngjarjet e ëndrrave janë shpesh të pamundura, ose nuk kanë gjasa të ndodhin në realitetin fizik: ato janë gjithashtu jashtë kontrollit të ëndërruesit. Përjashtim nga kjo bën ajo që njihet si ëndërrim i kulluar, në të cilën ëndërrimtarët e kuptojnë se janë duke ëndërruar, dhe janë shpesh

të aftë të ndryshojnë mjedisin e tyre në ëndërr, dhe kontrollojnë aspekte të ndryshme të saj.

Mjedisi i ëndrrës është shpesh shumë më real në një ëndërr të kulluar, dhe shqisat janë në gatishmërinë më të madhe. Nuk ka asnjë konsensus universal lidhur me përkufizimin biologjik të procesit të ëndërrimit.

Një vëzhgim i përgjithshëm tregon se ëndrrat janë të lidhura fort me gjumin REM. REM është faza e gjumit në të cilën aktiviteti i trurit është më syçelët, çka është arsyeja pse shumë studiues besojnë se në këtë fazë ëndrrat janë më të forta, edhe pse kjo do të thotë gjithashtu se në këtë gjendje ëndrrat mbahen mend më lehtë. Gjatë një jetëgjatësie tipike, një njeri kalon në total 6 vjet duke ëndërruar (ose rreth 2 orë çdo natë). Nuk dihet se në cilën pjesë të trurit e kanë origjinën ëndrrat – nëse ka realisht një vend të veçantë – ose pse ndodhin ëndrrat.

1. Cilat janë origjinat kimike të jetës?

Cilat janë origjinat kimike të jetës? Si përbërësit kimikë jo të gjallë gjenerojnë vetë-kopjimin, format e ndërlikuara të jetës? Në shkencat natyrore, abiogjeneza, çështja e origjinës së jetës, është studimi se si jeta në Tokë mund të ketë dalë nga jo-jeta. Ekziston një konsensus shkencor sipas së cilës abiogjeneza ka ndodhur diku mes 4.4 miliardë viteve më parë, kur u krijuan avujt e parë të ujit të lëngshëm, dhe 2.7 miliardë viteve më parë, kur një sasi izotopesh të qëndrueshme të karbonit, hekurit, dhe squfurit shënjestrojnë mineralet me origjinë biogjenike, sedimenteve dhe markuesve biologjikë molekularë që tregojnë fotosintezën.

Nuk ekziston realisht asnjë “model standard” i origjinës së jetës. Por modelet e pranuara së fundmi, janë ndërtuar në një mënyrë apo një tjetër mbi një numër zbulimesh rreth origjinës së komponentëve molekularë dhe qelizorë për jetën. Që prej vitit 2007, askush nuk e ka sintetizuar ende një “protoqelizë” duke përdorur përbërës themelorë që mund të kenë qenë vetitë e nevojshme të jetës (e ashtuquajtura qasja “nga poshtë lart”). Pa një provë të këtij parimi, shpjegimet kanë qenë të prirura të jenë të kufizuara tek specifikat. Megjithatë, disa studiues janë duke punuar në këtë fushë, sidomos Stin Rasmusen në Los Alamos National Laboratory dhe Xhek Shostak nga Universiteti i Harvardit./bota.al/

Kuriozitete

Shishe plastike apo qelqi në punë? Ja çfarë thonë faktet!

Published

on

Nëse jeni ndër ata që mbajnë gjithmonë një shishe me vete në punë, ndoshta është koha të mendoni: qelq apo plastikë?

Vendimi nuk është estetik, por prek shëndetin, mjedisin dhe prakticitetin e përditshëm.

Qelqi, më i sigurt për shëndetin

Shishet prej qelqi janë të padëmshme dhe nuk lëshojnë kimikate në lëngje, madje as kur ekspozohen ndaj nxehtësisë. Krahasuar me plastikën, që përmban substanca si BPA apo BPS, qelqi është alternativa më e shëndetshme për përdorim të përditshëm.

Plastika ndot më shumë, por kërkon më pak energji

Edhe pse plastika është më e lehtë për transport e kërkon më pak energji për t’u prodhuar, është më problematike për mjedisin. Shumë nga plastikat nuk riciklohen e përfundojnë në natyrë, duke lëshuar mikroplastikë që ndot oqeanet dhe zinxhirin ushqimor.

Prakticiteti- plastika fiton

Nëse je në lëvizje, plastika është praktike: e lehtë, nuk thyhet,  vjen në formate që përshtaten në çanta apo makina. Por nëse punon në zyrë fikse dhe dëshiron diçka afatgjatë e të qëndrueshme, qelqi është zgjedhje elegante dhe e qëndrueshme.

Vendimi përfundimtar?

•Nëse prioriteti yt është shëndeti dhe qëndrueshmëria, zgjidh qelqin.
•Nëse ke nevojë për prakticitet dhe lehtësi, plastika pa BPA është alternativë më fleksibël – por kujdes me riciklimin!

Një ide e zgjuar? Përdor një shishe qelqi në zyrë dhe mbaj një plastike të riciklueshme me vete gjatë ditës!

Kështu, kombinon shëndetin, prakticitetin dhe kujdesin për mjedisin.

Continue Reading

Kuriozitete

Pesë vende ku nuk duhet ta lini kurrë celularin

Published

on

Sot është e vështirë të gjesh një person që nuk zotëron një telefon celular. Jemi të varur nga këto pajisje që nuk luajnë më vetëm rolin e një telefoni, por edhe të një kalendari, një axhende, një radioje e lista mund të mos mbarojë kurrë.

Lënia e telefonave në vende të caktuara mund të jetë e rrezikshme për shëndetin. Shumë studime e kanë lidhur rrezatimin e tyre me shfaqjen e kancerit të trurit, tumoreve dhe problemeve riprodhuese.

Në shtrat ose nën jastëk

Të flesh me telefonin nën jastëk është ide e keqe për disa arsye. Njoftimet nuk ndalen natën. Drita nga ekrani na zgjon e çon në probleme afatgjata me gjumin. Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj dritës ndikon në prodhimin e melatoninës, hormonit të gjumit, i cili është i rëndësishëm për pushimin tonë. Ekspozimi ndaj fushave elektromagnetike të krijuara nga telefonat shkakton dhimbje koke, ka shumë raste shpërthimesh që kanë ndodhur në të gjithë botën për shkak të temperaturave të rritura që zhvillohen kur pajisjet mbulohen nën pëlhura për një kohë të gjatë.

Në xhep

Lëvizja më e zakonshme që bëjmë të gjithë. E fusim celularin në xhepin e pantallonave dhe vazhdojmë para. Mendojmë se në këtë mënyrë nuk do të humbasim asnjë njoftim. Megjithatë, sado logjike që mund të tingëllojë, ky veprim bën shumë dëm. Rrezatimi i emetuar nga një telefon kur është në xhepin e pantallonave rritet ndjeshëm krahasuar me kur është në çantë. Rrezatimi i telefonit ndikon në strukturën e ADN-së, të shkakton probleme me fertilitetin ose të kontribuojë në zhvillimin e tumoreve. Gjithashtu, mbajtja e telefonit celular pranë kofshëve dobëson kockat e legenit.

Në banjo

Nëse jeni mësuar ta merrni me vete në banjo ose të dëgjoni muzikë kur jeni në dush, mos e bëni më! Bakteret në sipërfaqe, pavarësisht sa mirë i pastrojmë, “ngjiten” në pajisje e transferohen në duart, fytyrën e rroba. Bakteret qëndrojnë në hapësirë ​​për një kohë të gjatë, aq sa ngjiten lehtësisht në sipërfaqe të tjera.

Në vende shumë të ftohta ose shumë të nxehta

Nëse temperaturat e ambientit janë të larta ose shumë të ulëta, është më mirë të mos e merrni telefonin celular me vete ose mbani në çantë. Luhatjet e temperaturës janë të rrezikshme për pajisjet elektronike. Tkurrja e zgjerimi i shkaktuar çon në probleme me funksionet e tij apo në shpërthime fatale.

Në prizë

Jo, ta lësh telefonin në karikim për orë të tëra nuk do të dëmtojë shëndetin tënd, por do të dëmtojë xhepin, telefonin e mjedisin. Është më mirë të mos e lësh telefonin duke u karikuar natën ose për shumë orë. Kjo shkurton jetëgjatësinë dhe performancën e baterisë së telefonit. Gjithashtu kontribuon në rritjen e konsumit të energjisë dhe, rrjedhimisht, në faturën e energjisë elektrike.

Continue Reading

Kuriozitete

Këto janë dy periudhat e jetës sonë kur plakemi më shpejt

Published

on

Plakja mund të duket si proces i ngadaltë dhe gradual por jo gjithmonë është kështu, zbulojnë studimet e fundit.

Nëse një mëngjes zgjoheni, shikoni veten në pasqyrë dhe mendoni se plakja është përshpejtuar papritur, mund të mos jeni duke imagjinuar gjëra.

Sipas një studimi të fundit mbi ndryshimet molekulare që lidhen me plakjen, njerëzit përjetojnë dy shpërthime të mëdha ndryshimesh, një në moshën mesatare 44 vjeç dhe tjetrin në moshën mesatare 60 vjeç.

“Ne nuk po ndryshojmë gradualisht me kalimin e kohës — ndodhin disa ndryshime vërtet dramatike”, shpjegoi gjenetisti Michael Snyder nga Universiteti i Stanfordit në gusht 2024, kur u botua studimi.

“Sipas të dhënave, mesi i të 40-ave është një periudhë e ndryshimeve të mëdha – ashtu si edhe fillimi i të 60-ave. Dhe kjo vlen pavarësisht se cilën klasë molekulash shqyrton,” thuhet në studim.

Plakja është një proces kompleks dhe lidhet me rritjen e rrezikut për sëmundje të ndryshme. Snyder dhe kolegët e tij studiuan biologjinë e plakjes për të kuptuar më mirë se çfarë ndryshimesh ndodhin dhe si mund të zbuten ose të trajtohen më mirë këto gjendje.

Ata ndoqën një grup prej 108 të rriturish, që dhanë mostra biologjike çdo disa muaj për disa vite. Vëzhgimet treguan se për disa gjendje, si sëmundja e Alzheimerit dhe sëmundjet kardiovaskulare, rreziku nuk rritet në mënyrë të qëndrueshme, përshkallëzohet ndjeshëm pas një moshe të caktuar.

Studiuesit analizuan biomarkuesit e plakjes për të identifikuar ndryshime të mundshme përkatëse, duke përdorur mostrat, identifikuan lloje të ndryshme biomolekulash, përfshirë ARN, proteina, lipide dhe taksona nga mikrobioma e zorrëve, lëkurës, hundës dhe gojës – gjithsej 135,239 tipare biologjike.

Çdo pjesëmarrës dha 47 mostra gjatë një periudhe 626 ditë, një pjesëmarrës i vetëm dha deri në 367 mostra. Kjo gjeneroi mbi 246 miliardë pika të dhënash, të cilat studiuesit i analizuan për të identifikuar modele të ndryshimeve. Studimet kanë vërejtur ndryshime jolineare në bollëkun molekular që lidhen me plakjen te minjtë dhe njerëzit. Studimet mbi mizat e frutave, minjtë dhe peshqit zebra kanë konfirmuar proces të vazhdueshëm dhe gradual plakjeje.

Schneider dhe kolegët e tij vërejtën ndryshime shumë të qarta në bollëkun e shumë llojeve të ndryshme molekulash në trupin e njeriut në dy faza të veçanta.

Rreth 81% e të gjitha molekulave të studiuara treguan ndryshime të rëndësishme në një ose të dyja këto faza. Kulmi i parë ndodhi në mesin e të 40-ave dhe i dyti në fillim të të 60-ave, me profile të ndryshme për secilën fazë. Në mesin e të 40-ave u vunë re ndryshime në molekulat që lidhen me metabolizmin e lipideve, kafeinës dhe alkoolit, si dhe me sëmundjet kardiovaskulare dhe funksionimin e lëkurës e muskujve.

Në fillim të të 60-ave, ndryshimet përfshinin metabolizmin e karbohidrateve dhe kafeinës, sëmundjet kardiovaskulare, funksionin e lëkurës dhe muskujve, sistemin imunitar dhe funksionin e veshkave.

Kulmi i parë, në mesin e të 40-ave, është koha kur shumica e grave përjetojnë menopauzën ose perimenopauzën. Studiuesit e përjashtuan këtë si faktor kryesor, pasi edhe burrat përjetuan ndryshime të ngjashme molekulare në të njëjtën moshë.

“Kjo sugjeron se, edhe pse menopauza mund të kontribuojë në ndryshimet e vërejtura tek gratë, ka faktor tjerë të rëndësishëm që ndikojnë në këto ndryshime, si tek burrat ashtu tek gratë,” shpjegoi autorja Xiaotao Shen, ish-studente në Stanford dhe në Universitetin Teknologjik Nanyang në Singapor.

“Identifikimi dhe studimi i këtyre faktorëve duhet të jetë një përparësi për kërkimet e ardhshme.” Studiuesit theksojnë se madhësia e mostrës ishte relativisht e vogël dhe përfshinte individë të moshës nga 25 deri në 70 vjeç.

Studimet e ardhshme pritet të thellohen në këtë fenomen, duke e analizuar më hollësisht dhe në një grup më të gjerë pjesëmarrësish, për të kuptuar më mirë se si ndryshon trupi i njeriut me kalimin e kohës.

Continue Reading

Kuriozitete

I fshehur nën rrënoja për më shumë se një shekull, zbulim i rrallë nga anija e Titanikut

Published

on

Pas më shumë se 100 vitesh nën ujë, një relike e rrallë nga Titaniku është restauruar.

Kjo pjesë e historisë, dikur e humbur në thellësitë e Atlantikut të Veriut, u zbulua me kujdes nga një ekip konservatorësh.

Gjerdani prej qelqi të zi, i zbuluar më 17 qershor 2025, në Ekspozitën Titanic: The Artifact në Orlando, shënon një moment të rëndësishëm për studiuesit dhe entuziastët e Titanikut.

I zbuluar në copa gjatë një ekspedite më 2000 në vendin e rrënojave, gjerdani mbeti i fshehur brenda rrënojave për më shumë se një shekull, forma mbeti mister. U gjet i mbështjellë me beton, masë e fortë dhe e ngurtë e formuar kur objekte të ndryshme në vendin e rrënimit u shkrinë nën një presion të jashtëzakonshëm dhe kushtet ekstreme të dyshemesë së oqeanit.

Ekipi hoqi betonimin, zbuluan gjerdanin e endur në mënyrë të ndërlikuar, të bërë nga rruaza tetëkëndëshe e në formë zemre prej qelqi të zi.

Rruazat, disa të vogla e delikate, të tjera më të mëdha dhe tërheqëse, zbuluan një dizajn të detajuar e kompleks që do të kishte humbur në kohë nëse artefakti nuk do të ishte gjetur. Gjerdani u gjet gjatë një ekspedite të vitit 2000 të udhëhequr nga RMS Titanic, Inc., e cila ka qenë në ballë të eksplorimit nënujor të Titanikut.  Pasi u gjet, gjerdani u konservua përmes një procesi pune të kujdesshëm, që përfshinte punë delikate manuale për të hequr me kujdes betonimin.

Ky proces u lejoi ekspertëve të gjurmonin çdo rruazë dhe fije rruaze, duke e shpëlarë gjerdanin copë pas cope derisa forma origjinale të zbulohej plotësisht.

Gjerdani prej qelqi të zi ekspozohet me krenari në Ekspozitën Titanic: The Artifact Exhibition Orlando, duke ofruar pamje të rrallë të jetës së atyre që dikur lundruan në anijen fatkeqe. Ekspozita, e hapur shtatë ditë të javës, u lejon vizitorëve ta përjetojnë nga afër këtë dhe objekte tjera të rikuperuara nga Titaniku.

Ky gjerdan, tani i restauruar, është më shumë sesa thjesht një bizhuteri. Është një simbol i jetëve dhe historive të humbura atë natë fatale të vitit 1912, duke ofruar një vështrim në të kaluarën që pak veta kanë pasur mundësinë ta shohin.

Continue Reading

Të kërkuara