Lajmet

Derna, përse përmbytja ishte kaq katastrofike

Lagje të tëra u zhdukën në det teksa uji i ardhur si cunam pushtoi qytetin.

Published

on

Më shumë se 5,000 persona kanë vdekur dhe mijëra të tjerë janë të zhdukur pas përmbytjeve shkatërruese që përfshinë qytetin port libian të Dernas.

Lagje të tëra u zhdukën në det teksa uji i ardhur si cunam pushtoi qytetin.

Familje të tëra u shpërndanë, sipas një gazetari libian, i cili foli me të mbijetuarit në qytet, dhe e përshkroi situatën si “përtej katastrofikes”.

BBC Verify dhe ekipi i gazetarisë vizuale të BBC-së kanë analizuar disa nga arsyet pse përmbytjet shkaktuan dëme kaq katastrofike në Derna.

Reshje rekord

Reshjet u shkaktuan nga stuhia Daniel që goditi Libinë të dielën.

Stuhia – një sistem mesdhetar i ngjashëm me uraganin i njohur si medicane – solli më shumë se 400 mm shi në pjesë të bregdetit verilindor, brenda një periudhe 24-orëshe.

Ky është një përmbytje e jashtëzakonshme për një rajon që zakonisht sheh rreth 1.5 mm shi gjatë gjithë shtatorit.

Qendra Kombëtare Meteorologjike e Libisë thotë se ky është një rekord i ri reshjesh.

Të dhënat satelitore tregojnë shtrirjen e reshjeve në të gjithë rajonin – megjithëse në shumë vende sasia e regjistruar në tokë ishte më e lartë.

Është shumë herët që t’ia atribuosh me siguri forcën e kësaj stuhie, rritjes së temperaturave globale.

Megjithatë, ndryshimet klimatike mendohet se po rrisin frekuencën e ngjarjeve të tilla të forta.

Prof Liz Stephens, një eksperte në rreziqet klimatike dhe qëndrueshmërinë në Universitetin Reading në Mbretërinë e Bashkuar, thotë se shkencëtarët janë të bindur se ndryshimi i klimës po shton reshjet e lidhura me stuhi të tilla.

Dy diga të mbingarkuara

Lumi Uadi Derna rrjedh nga malet e brendshme të Libisë, përmes qytetit të Dernas dhe në Mesdhe.

Është i thatë për pjesën më të madhe të vitit, por shiu jashtëzakonisht i madh përmbyti dy diga të rëndësishme dhe shkatërroi disa ura.

Banorët e qytetit, të cilët ishin urdhëruar nga autoritetet lokale të qëndronin në shtëpi, raportuan se kishin dëgjuar një shpërthim të fortë përpara se qyteti të pushtohej nga uji.

“Digat fillimisht e kanë ujin, dhe shpërthimi i tyre ka çliruar të gjithë ujin me një lëvizje. Mbetjet e ndodhura në ujërat e përmbytjeve e kanë shtuar fuqinë shkatërruese”, thotë Prof Stephens.

Diga e sipërme kishte një kapacitet depozitues prej 1.5 milion metra kub ujë, ndërsa diga e poshtme mund të mbante 22.5 milion metra kub.

Çdo metër kub ujë peshon rreth një ton (1000 kg), kështu që 1.5 milion metër kub ujë peshojnë .5 milion ton.

Shtoji asaj peshe lëvizjen tatëpjetë dhe mund të prodhohet një fuqi e jashtëzakonshme. Dëshmitarët kanë thënë se ujërat kanë qenë afro tre metra në disa vende.

Vlerësohet se 20 cm ujë nga vërshimet me lëvizje të shpejtë janë të mjaftueshme për të rrëzuar dikë dhe 60 cm mjaftojnë për të notuar një makinë. Pra, nuk është çudi që ndërtesa të tëra u shembën nga përmbytjet.

Ekspertët thonë se është shumë herët për të ditur nëse reshjet ekstreme ishin thjesht të tepërta për t’u përballuar nga digat, apo nëse gjendja e strukturave gjithashtu luajti një rol.

Bazuar në vëzhgimet e tyre, digat ka të ngjarë të bëhen nga dheu ose gurë të hedhur dhe të ngjeshur, të cilat nuk janë aq të forta sa betoni.

“Këto diga janë të ndjeshme kur uji tejkalon kapacitetin e tyre dhe ndërsa digat e betonit mund t’i mbijetojnë, digat me mbushje me gurë zakonisht nuk munden,” thotë Prof Dragan Savic i Universitetit të Exeter, një ekspert në inxhinierinë hidraulike.

Duket se diga e sipërme u ça e para, sipas inxhinierit strukturor Andrew Barr.

Ai thotë se uji më pas me siguri ka rrjedhur poshtë luginës së lumit shkëmbor drejt digës së poshtme përpara se ta çante dhe atë, duke rezultuar në përmbytjen e papritur dhe katastrofike të qytetit që shtrihet i bllokuar midis maleve dhe detit.

Një studim i botuar vitin e kaluar mbi hidrologjinë e pellgut të Uadi Dernas theksonte se zona “ka një potencial të lartë rrezikun nga përmbytjet”, në bazë të vëllimeve të mundshme historike të përmbytjeve dhe se digat “kishin nevojë për mirëmbajtje periodike”.

Raporti, nga eksperti i inxhinierisë civile Abdeluanees AR Ashoor nga Universiteti libian i Omar Al-Mukhtar, tha se “situata aktuale në pellgun e luginës Derna kërkon që zyrtarët të marrin masa të menjëhershme, duke kryer mirëmbajtjen e rregullt të digave ekzistuese, sepse në rast të një përmbytjeje të madhe, rezultati do të jetë katastrofik për banorët e luginës dhe qytetit”.

Disa ekspertë kanë theksuar rolin e mundshëm që ka luajtur paqëndrueshmëria politike në Libi në mirëmbajtjen e digës.

Ndërsa përpjekjet e shpëtimit në qytet vazhdojnë, gazetari libian Johr Ali, i cili ka folur me të mbijetuarit në qytet, tha për BBC: “Njerëzit po dëgjojnë klithmat e foshnjave nën tokë, ata nuk dinë si t’i shpëtojnë. Po përdorin lopata për të marrë trupat nga poshtë tokës, po përdorin duart. Të gjithë thonë se është si dita e gjykimit.” / BBC – Bota.al

Lajmet

Sllovenia miraton ligjin që njeh pantentë shoferët e Kosovës

Published

on

By

Ministrja e Punëve të Jashtme në detyrë Donika Gërvalla, ka njoftuar se Asambleja Nacionale e Sllovenisë, ka miratuar ligjin me anë të së cilit njihen pantentë shoferët e Republikës së Kosovës.

Sot Asambleja Nacionale e Republikës së Sllovenisë miratoi ligjin që njeh patentë-shoferët e Republikës së Kosovës. Lajm i mirë për qytetarët tanë dhe mërgatën në Slloveni. Urime!”, ka shkruar Gërvalla në një postim në Facebook.

Continue Reading

Lajmet

​Besim Kelmendi padit Këshillin Prokurorial, kërkon anulimin e vendimit

Published

on

By

Besim Kelmendi i cili në mbledhjen e 20 nëntorit 2025 të Këshillit Prokurorial të Kosovës (KPK) u shkarkua nga pozita e ushtruesit të detyrës së Kryeprokurorit të Shtetit, ka ushtruar padi ndaj KPK-së, duke kërkuar anulimin e vendimit të Këshillit.

Po ashtu, Kelmendi ka propozuar edhe caktimin e masës së përkohshme të sigurisë- pezullimin e zbatimit vendimit të KPK-së dhe të vazhdojë ushtrimin e pozitës së U.D Kryeprokurorit të Shtetit deri në vendosjen meritore në këtë çështje administrative.

Shkarkimi i Kelmendit nga kjo pozitë, u bë me votat e pesë anëtarëve të zgjedhur të KPK-së të cilët ishin të pranishëm në takimin e 20 nëntorit, pasi fillimisht takimi u mbyll në mungesë kuorumi me largimin e Kelmendit dhe katër anëtarëve tjerë nga kjo mbledhje.

Sipas padisë për inicimin e konfliktit administrativ me propozimin për caktim të masës së përkohshme, përkundër se vendimi i të paditurës KPK është për shkarkimin e paditësit, meqë nuk është ndjekur procedurë disiplinore dhe vendimi si i tillë nuk paraqet Vendim për masë disiplinore për paditësin, paditësi nuk mund të ushtrojë të drejtën e mjetit juridik të ankesës në Gjykatën Supreme. siç e garanton neni 19 paragrafi 4 i Ligjit Nr. 06/L-056 për Këshillin Prokurorial të Kosovës, raporton Betimi për Drejtësi.

Në padi thuhet se KPK-ja në vendimin për shkarkimin e paditësit nuk e ka trajtuar rastin në kuptimin disiplinor, por nga vetëm 5 prej 10 anëtarëve e zgjedhur të KPK-së është marrë si kinse një nga vendimet e zakonshme të KPK-së, që përbëjnë akt administrativ.

Andaj, duke qenë se KPK është institucion i pavarur siç e garanton Kushtetuta dhe nuk ka organ epror për të shqyrtuar ankesën ndaj vendimeve të tij, paditësi paraqiti drejtpërdrejt këtë padi në këtë Gjykatë.

Ndërsa, sot në një konferencë për media, kryesuesi i Këshillit Prokurorial të Kosovës (KPK), Ardian Hajdaraj, tha se ish-ushtruesi i detyrës së Kryeprokurorit të Shtetit, Besim Kelmendi, është shkarkuar nga kjo pozitë shkak i qëndrimeve të njëanshme dhe denigruese në takimet e KPK-së dhe prononcimet që kishte bërë në media pas vendimit për ta larguar nga pozita e ud Kryeprokurorit të Shtetit./KP

Continue Reading

Lajmet

Aktakuzë për vrasje të rëndë në tentativë

Published

on

By

Prokuroria Themelore në Prizren, ka ngritur aktakuzë kundër të pandehurit B.G., për shkak të dyshimit të bazuar mirë se i njëjti ka kryer veprat penale “Vrasja e rëndë në tentativë” dhe “Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të pa autorizuar të armëve”.

Sipas aktakuzës, më datë 17.10.2025, rreth orës 00:10min, në banesën familjare në Prizren, pas një konflikti të çastit me motive xhelozie, i pandehuri B.G., e sulmon me thikë me gjatësi tehu prej 13 cm, bashkëshorten M.A., duke e goditur gjashtë herë dhe duke i shkaktuar dëmtime serioze të organeve të brendshme. Gjithashtu, i pandehuri e godet me thikë edhe vajzën e mitur të viktimës, e cila kishte tentuar të ndërhynte, duke i shkaktuar lëndime të rënda në zonën e krahërorit dhe barkut. Lëndimet e shkaktuara ndaj të dy viktimave janë konfirmuar nga ekspertiza mjeko-ligjore e datës 24.11.2025.

Prokurori i çështjes me rastin e ngritjes së aktakuzës, i ka propozuar gjykatës që pas mbajtjes së shqyrtimit gjyqësor, administrimit të provave dhe vlerësimit të tyre, i pandehuri i lartcekur për veprat penale për të cilat akuzohet të shpallet fajtor dhe të dënohet sipas ligjit”, thuhet në njoftim./KP

Continue Reading

Lajmet

Gati 300 ushtarë të KFOR-it marshojnë 30 kilometra në Bondsteel në nderim të të rënëve

Published

on

By

KFOR ka njoftuar se gati 300 ushtarë nga Shtetet e Bashkuara, Gjermania, Danimarka, Bullgaria, Mbretëria e Bashkuar, Turqia, Zvicra, Kroacia, Letonia, Sllovakia dhe Polonia, kanë marrë pjesë në Marshimin Norvegjez në Kampin Bondsteel.

Ky marshim që ka përfshirë 30 kilometra me një çantë shpine prej 11 kilogramësh dhe u zhvillua në nder të ushtarëve të rënë, duke pasqyruar përkushtimin, qëndrueshmërinë dhe profesionalizmin e ushtarëve të KFOR-it.

Gati 300 ushtarë nga Shtetet e Bashkuara, Gjermania, Danimarka, Bullgaria, Mbretëria e Bashkuar, Turqia, Zvicra, Kroacia, Letonia, Sllovakia dhe Polonia, që shërbejnë nën Komandën Rajonale – Lindje brenda misionit të udhëhequr nga NATO, KFOR, morën pjesë në Marshimin Norvegjez me Pajisje në Kampin Bondsteel, Kosovë.

Marshimi përfshiu 30 kilometra me një çantë shpine prej 11 kilogramësh dhe u zhvillua në nder të ushtarëve të rënë, duke pasqyruar përkushtimin, qëndrueshmërinë dhe profesionalizmin e ushtarëve të KFOR-it.

KFOR vazhdon të zbatojë mandatin e tij – të bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së të vitit 1999 – për të kontribuar për një ambient të sigurt dhe të qëndrueshëm për të gjithë njerëzit që jetojnë në Kosovë dhe për lirinë e lëvizjes, në çdo kohë dhe paanshmërisht. KFOR punon në koordinim të ngushtë me Policinë e Kosovës dhe Misionin e Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit në Kosovë (EULEX), secili në rolin e vet si përgjegjës për sigurinë./EO

Continue Reading

Të kërkuara