

Shëndeti
Dëmet nga jeta virtuale – “Sëmundja kibernetike”
Published
4 years agoon
By
Betim GashiKur një re e errët e lindur nga zjarret u vendos mbi zonën e Seattle, Jack Riewe ishte mes miliona njerëzve të bllokuar brenda. Ishte shtatori i vitit 2020, pa akses në natyrë gjatë pandemisë. Ai vetëm mund të plotësonte ditët e tij duke kaluar midis punës online, shikimit të TV ose lëvizjes nëpër postime të pafundme në telefonin e tij.
“Unë u detyrova të qëndrojë brenda në banesën time të nxehtë pa asnjë shpëtim përveç çmendurive që ndodhin në Twitter”, thotë ai.
Për një javë ai filloi të ndihet “i rënduar, i trullosur dhe ndiente përzierje në stomak”. Në atë kohë, ai ia atribuoi këto simptoma cilësisë së ajrit. Por shkaku ishte diçka më tinëzare: dëmet nga jeta virtuale.
Trupat tanë nuk janë krijuar për të ekzistuar në hapësirën virtuale si kjo, diçka e quajtur sëmundje kibernetike duket se po rrjedhë në popullatën e përgjithshme. Karakterizuar nga marramendjet dhe të përzierat, sëmundja kibernetike është cilësuar kryesisht me elemente agresive.
Në vitin 2011, 30 deri në 80 për qind e përdoruesve të kufjeve kishte ngjarë të përjetonin sëmundje kibernetike, megjithëse pajisja e përmirësuar e kufjeve e uli diapazonin në 25 deri në 60 për qind deri në vitin 2016.
Tani, duket se media sociale gjithashtu ka fuqinë të shkaktojë probleme kur përdoret në rrethana të jashtëzakonshme: tërë ditën, çdo ditë.
Sipas themeluesit të Design Interactive, Kay Stanney: “Sëmundja kibernetike e realitetit virtual ose realitetit të shtuar është thjesht një lloj kushëriri me format e tjera të sëmundjes që lidhen me lëvizjen e perceptuar dhe lëvizja do të ishte një formë tjetër”.
Ndërsa Sarah Colley, një 30-vjeçare, vuri re më të keqen nga simptomat e saj të sëmundjes kibernetike në mars të këtij viti. Koha e saj e përdorimit të ekranit u rrit gjatë një afati të vështirë pune, kur për disa ditë ajo kaloi 10 deri në 12 orë në një rresht në kompjuterin e saj. Përveç marramendjes dhe përzierjes, ajo thotë se vetë ekrani dukej se lëvizte, duke e bërë të vështirë përqendrimin dhe një ndjenjë ankthi u e pushtoi atë.
“Edhe kur mbyll sytë, ndjehem sikur po rrotullohem”. Pas incidentit në mars, asaj iu desh të merrte katër ditë pushim nga puna për të rikalibruar plotësisht.
Një shkas për sëmundjen kibernetike duket të jetë sasia e kohës së kaluar e zhytur në një botë dixhitale, si dhe prizmat, ekranet 3-D dhe ekranet 2-D. Për shembull, ju mund të mendoni se jeni në paqe i shtrirë në shtrat natën në errësirë të qetë, por një gisht është duke lëvizur në Twitter!
Për ta kuptuar thjeshtë, edhe alkooli mund t’ju vrasë, kështu që trupi i njeriut evoluoi për të lidhur këtë efekt me një kërcënim për të shkaktuar nauze që ta pastrojë toksinën për t’ju mbajtur gjallë.
Tani, kur përjetojmë të njëjtën mospërputhje vestibulare dhe vizuale të sjellë nga forca jo-kërcënuese, si smartphone, trupi ynë mendon se jemi në rrezik të madh. Kjo është një metaforë e përshtatshme për toksicitetin emocional duke e tepruar në internet mund të ndizet, dhe në fund, sëmundja kibernetike mund të rezultojë po aq efektive sa të shmangni helmin aktual.
Njëri nga të prekurit nga kjo “sëmundje” Riewe, kur mësoi për të, u shpreh se “ishte një moment i çuditshëm”. “Unë menjëherë largova telefonin dhe fillova të lexoja librin tim. Sipas rutinës të mëhershme do të kisha të vjella, por këtë here u thellova në gjumë të mirë”, përfundoi ai./UBTNews

Një studim i publikuar në “The American Journal of Clinical Nutrition” sugjeron se suplementet me vitaminë D mund të ngadalësojnë procesin e plakjes, duke ndihmuar në ruajtjen e telomerëve, që janë pjesët mbrojtëse në fund të kromozomeve.
Shkurtimi i telomerëve është proces natyral që ndodh me kalimin e moshës, por mund të lidhet me rrezik më të lartë për sëmundje të ndryshme dhe madje edhe me jetëgjatësinë.
“Kur telomerët bëhen shumë të shkurtër, qelizat ndalojnë së shumuari (senescencë) ose vdesin (apoptozë). Të dyja këto gjendje kontribuojnë në plakje dhe sëmundje të lidhura me moshën”, ka shpjeguar doktori David Cutler, mjek familjar në “Providence Saint John’s Health Center” në Santa Monica, Kaliforni, për Medical News Today.
Studiuesit kanë përdorur të dhëna nga studimi “VITAL”, që ka përfshirë mijëra të rritur në SHBA që morën suplemente me vitaminë D3, acide yndyrore omega-3, ose placebo për rreth pesë vjet.
Studimi ishte i kontrolluar, i rastësishëm dhe nuk dihej kush merrte suplement dhe kush placebo. Në analizë janë përfshirë mbi 1,000 pjesëmarrës që kanë dhënë mostra gjaku në fillim të studimit dhe më pas, pas dy dhe katër vjetësh pas nisjes së studimit.
Rezultatet: Vitamina D ndihmon, omega -3 jo
-Pjesëmarrësit që morën vitaminë D patën vetëm shkurtim minimal të telomerëve pas dy dhe katër vjetësh.
-Në krahasim, grupi që mori placebo kishte shkurtim të dukshëm të telomerëve në të njëjtat periudha kohore.
-Suplementet me omega-3 nuk treguan ndonjë efekt të rëndësishëm në gjatësinë e telomerëve.
Analiza e mëtejshme tregoi se:
-Vitamina D kishte efekt më të fortë te personat që nuk merrnin ilaçe për kolesterol.
-Efekti ishte më i dukshëm te pjesëmarrësit afroamerikanë.
-Ata që nuk ishin obezë përfitonin më shumë nga vitamina D në ruajtjen e telomerëve.
-Omega – 3 nuk ndikonte në efektin e vitaminës D.
Kufizimet e studimit
Studiuesit kanë theksuar se kjo ishte analizë dytësore mbi të dhëna ekzistuese, ndaj nuk ishte studimi i projektuar posaçërisht për këtë qëllim. Ata kanë deklaruar se pjesa më e madhe e pjesëmarrësve ishin të bardhë dhe mbi 50 vjeç, ndaj rezultatet nuk mund të merren parasysh për çdo grup.
-Kishte mungesë të të dhënave për rreth 37% të pjesëmarrësve pas katër vjetësh, çka mund të ketë ndikuar në rezultatet.
-U analizuan vetëm telomerët në qelizat e bardha të gjakut, jo në inde të tjera të trupit.
“Studimi përfshiu një numër relativisht të vogël pjesëmarrësish, u fokusua vetëm në leukocite dhe nuk vlerësoi ndikimin konkret në shëndet. Prandaj, ndikimi klinik që mund të nxjerrim është i kufizuar”, ka thënë doktori David Cutler.
A mund të ngadalësojë plakjen me 3 vjet?
Ruajtja e telomerëve që u vu re te grupi me vitaminë D mund të përkthehet në rreth 3 vjet më pak plakje biologjike.
“E dimë se vitamina D ndihmon kockat, sistemin imunitar dhe redukton inflamacionin. Tani kjo lidhet me ruajtjen e telomerëve, me ngadalësimin e plakjes dhe parandalimin e sëmundjeve. Është mbresëlënëse!”, ka thënë doktori Yoshua Quinones, mjek internist dhe bashkëpunëtor në LabFinder.com.
Nëse konfirmohet, suplementet ditore të vitaminës D janë çelës për të reduktuar rrezikun e sëmundjeve të lidhura me moshën. “Mund të çojnë në udhëzime mjekësore dhe të jenë të rëndësishme për mjekësinë parandaluese”, shtoi ai.
Ekspertët kanë theksuar se vitamina D është e tretshme në yndyrë, ndaj mund të grumbullohet në trup dhe të shkaktojë toksicitet nëse merret në sasi të mëdha.
“Ndërsa 2,000 njësi në ditë ka gjasa të jenë të sigurta, doza të larta të vitaminës D mund të dëmtojnë veshkat dhe të shkaktojnë efekte të tjera anësore”, ka paralajmëruar Cutler.
Shëndeti
Gjashtë ushqimet më të mira kundër fryrjes së stomakut
Published
7 hours agoon
May 30, 2025
Dhimbjet e barkut, gazrat dhe fryrja janë simptoma të një tretjeje problematike por edhe pasoja të ushqyerjes së keqe.
Ka ushqime të caktuara të cilat shkaktojnë fryrje të stomakut por edhe gazra të vazhdueshme dhe një ndjesi parehatie të madhe. Në shumë raste, fryrja eliminohet falë konsumit të ushqimeve dhe pijeve të caktuara të shëndetshme për tretjen.
Cilat janë ushqimet që eliminojnë fryrjen e stomakut?
Kivi – Një frut i pasur me fibër. Ekspertët thonë se ngrënia e dy frutave në ditë për katër javë eliminon konstipacionin dhe fryrjet e stomakut.
Çaji i nenexhikut – Ky çaj është përdorur prej shekujsh për të përmirësuar tretjen, suplementët e nenexhikut konsumohen për katër javë. Në këtë mënyrë do të përgjysmojnë simptomat e problemeve me tretjen e shfryjnë stomakun.
Bananja – Ky frut është burim i pasur i fibrës e cila ushqen bakteret e mira në stomak e përmirëson tretjen. Gratë që hanë dy banana në ditë për 2 muaj me rradhë kanë një bark më të sheshtë.
Kefiri – Përmban një enzimë të rëndësishme që shpërbën laktozën, një sheqernë tek qumështi që shkakton probleme me stomakun. Pirja e kefirit zgjidh problemet me tretjen dhe eliminon fryrjen dhe gazrat me të paktën 70%.
Xhenxhefili – Xhenxheri është përdorur prej mijëra vitesh për të qetësuar stomakun dhe përmirësuar tretjen. Ai qetëson muskujt e lejon trupin të nxjerrë gazrat me lehtësi. Xhinxheri, një prej përbërësve kryesorë të këtij zhardhoku, ofron përfitime të shkëlqyera për stomakun dhe tretjen.
Pjepri – Ka aftësi çliruese dhe ndihmon në eliminimin e ujrave të tepërt nga organizmi. Ai shfryn stomakun dhe shërben si një zëvendësues natyral i elektroliteve sepse është shumë i pasur me kalium.

Përveç medikamenteve, në raste virozash apo infeksionesh të ndryshme rekomandohen ushqime dhe bimë mjekësore që funksionojnë më së miri.
Xhenxhefili – Përmirëson metabolizmin e lufton dëmin oksidues në trup, Përbërësit e tij janë efikasë për të luftuar inflamacionin e dëmshëm si në rastin e kolitit, veshkave, diabetit. Konsumi i 3 gramëve xhenxhefil pluhur në ditë është efikase për të përmirësuar reagimet anti-inflamatore të trupit.
Speci i kuq djegës – Ky spec përmban kapsaicinë, një substancë me aftësi të mëdha kundër inflamacionit, përmban flavonoidë e ushqyes tjerë që shënjestrojnë sëmundjet në nivel qelizor, shkatërrojnë radikalet e lira që shkaktojnë organizmin. Konsumi i 100 mg spec shërben për të korrur këto përfitime.
Kanella – Një nga përbërësit e kanellës pengon proteinat që shkaktojnë inflamacion në trup, ky përbërës njihet si cinnamaldehyde, është efikas kundër sëmundjeve që shkaktohen nga inflamacioni. Këto vlera janë të pranishme nëse njeriu konsumon 1-1.5 gramë kanellë në ditë.
Farat e karafilit – Përmbajnë eugenol që pengon enzimat që shkaktojnë reagime inflamatore në trup, vaji i këtyre farave është ideal kundër inflamacionit dhe mjafton një pikë e tij për të lyer zonën e inflamuar në trup.
Sherebela – Përmban acid carnosik dhe cornosol, dy substanca që përmirësojnë metabolizmin e largojnë radikalet që shkaktojnë inflamacion në trup. Njeriu mund të konsumojë 300-600 mg sherebelë në ditë. Nëse keni sherebelë të freskët përdorni 4 deri 6 gramë në ditë.
Rozmarina – Përmban përbërës të ngjashëm me sherebelën, por dallon falë acidit rosmarinik që luan efekt stabilizues në suplemente farmaceutikë. Përbërësit e rozmarinës pengojnë trupin të lëshojë reagime vetë-dëmtuese kundër inflamacionit. Njeriu mund të konsumojë 4-6 gramë rozmarinë të freskët në ditë kundër simptomave të artritit reumatoid. Dozat e duhura të vajit esencial të rozmarinës variojnë nga 0.1 deri në 1 ml në ditë.
Piperi i zi – Piperina që gjendet tek piperi i zi lehtëson shumë prej simptomave të artritit, një prej sëmundjeve auto-inflamatore. Doza e rekomanduar ditore besohet të 20 mg piperinë ose një majë luge çaji me piper të zi.
Çaji jeshil – Disa filxhanë çaji jeshil në ditë ofrojnë shumë lehtësim për pacientët që vuajnë nga artriti dhe zbusin simptomat e inflamacionit.
Ushqime të tjera – Ushqime të tjera të rekomanduara kundër inflamacionit janë frutat e pyllit, lakra e kuqe, fasulet, arrat, legumet dhe vaji i ullirit.

Nëse ndjeni uri menjëherë pas një vakti, duhet të mendoni për ushqimet që po hani. Domethënë, disa ushqime nuk ju bëjnë të ngopur dhe është më mirë t’i zëvendësoni ose t’i kombinoni ato me ushqime që ofrojnë një ndjesi ngopjeje.
Doktori Franklin Joseph ndau një listë ushqimesh që rekomandon për këdo që do të ndihet i ngopur për më gjatë dhe të humbasë peshë.
Ai thotë se të ndihesh vazhdimisht i uritur nuk është shenjë dobësie, por shpesh është çështje e asaj që ke në pjatë.
“Çelësi për të ngrënë më pak ushqim pa shqetësime është zgjedhja e ushqimeve që ju mbajnë të ngopur për më gjatë. Këto pesë gjëra funksionojnë me biologjinë tuaj, duke ju ndihmuar të ndiheni të ngopur dhe në kontroll pa pasur nevojë të numëroni kaloritë”, tha ai.
Ai shtoi se të hash më pak kalori nuk do të thotë të hash porcione më të vogla. Kjo do të thotë të zgjidhni ushqime që ju ndihmojnë të qëndroni të ngopur. Në këtë mënyrë ju humbni peshë pa luftuar vazhdimisht me urinë.
Tërshërë
Një nga ushqimet më të mira për kontrollin e oreksit. Është plot me fibra të tretshme, që ngadalësojnë tretjen e ju ndihmojnë të qëndroni të ngopur më gjatë. Beta-glukani në tërshërë gjithashtu stabilizon sheqerin në gjak, duke parandaluar rëniet e energjisë që shkaktojnë dëshirën për të ngrënë.
Thjerrëza dhe fasule
Të pasura me fibra dhe proteina bimore, thjerrëzat dhe fasulet janë ushqime që ngadalësojnë tretjen. Në përgjithësi, vaktet me bishtajore çojnë në ulje të urisë më vonë gjatë ditës, sepse ato marrin më shumë kohë për t’u tretur, për të fryrë stomakun dhe për të aktivizuar hormonet natyrore të ngopjes së trupit.
Perime të papërpunuara
Karrotat, selinoja, kastraveci dhe speci mund të mos duken si zgjedhje të mira, por ato janë një armë sekrete për këdo që përpiqet të hajë më pak. Perimet e papërpunuara kanë një sasi të lartë fibrash dhe shumë pak kalori. Kërcitja dhe përtypja gjithashtu ndihmojnë në nxitjen e sinjaleve të ngopjes në tru.
Vezë
Janë të ngopura falë përmbajtjes së lartë të proteinave. Fillimi i ditës me vezë, qofshin të ziera, të ziera pa lëvozhgë apo të fërguara, zvogëlon sasinë e ushqimit që hani gjatë pjesës tjetër të ditës.
Kokoshka
Kokoshkat u renditën në listë, por për sa kohë që nuk ishin të spërkatura me gjalpë ose sheqer sipër. Kokoshkat kanë pak kalori, por volum. Është një meze e shkëlqyer që të jep një ndjesi kënaqësie dhe të ndihmon të qëndrosh i ngopur.

Lajm i mirë për pronarët e automjeteve elektrike

“Ëndrra pa kufi, Opera pa mure” – publikohen datat e Ramë Lahaj International Opera Festival

Këto zakone po ju pengojnë të jeni më inteligjent, ja cilat duhen shmangur

UBT International Smart Schools diplomon nxënësit e brezit të ri teknologjik – Ceremonia mbahet këtë të shtunë në Parkun Shkencor

Vitamina D mund të ngadalësojë plakjen

Von der Leyen: Evropa duhet të forcojë mbrojtjen, të pranojë Ukrainën në BE

Profesorët e UBT-së prezantuan projektin COWEB në takimin “Cluster” të organizuar nga Erasmus Plus Kosova

Studentët e programit Inxhinieri e Ndërtimit dhe Infrastrukturë në UBT realizojnë vizitë studimore në kuadër të moduleve “Mekanika e Dherave” dhe “Siguria në Punë”

Studentët e vitit të tretë në Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT përfundojnë me sukses trajnimin praktik “Micro Business Game”
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Kulturë2 months ago
Shkëlqeu me rolin e tij në ‘Kontesha Arduini’, intervistë me Mirsad Ferati
-
Kulturë2 months ago
27 marsi/Dita Ndërkombëtare e Teatrit! Mitrovica sjell shfaqjen “Kontesha Arduini”, histori magjepëse që nuk duhet humbur