Kuriozitete

Çka mund të mësojë bota nga Japonia?

Një nga leksionet është se shoqëritë duhet të mësojnë të jetojnë me rrezikun pranë.

Published

on

“The Economist”

Mbi Japoninë rrëfehen shpesh 2 histori. E para është ajo e një kombi në rënie, me një popullsi në tkurrje dhe në plakje. E dyta është e një shoqërie tërheqëse, hiper-funksionale, disi ekscentrike, ai i një vendi të këndshëm për të ngrënë sushi, apo për të eksploruar kultura të çuditshme, por me pak peshë në botën e jashtme.

Të dyja këto histori, i nxisin njerëzit të nënvlerësojnë Japoninë. Por ky është një gabim. Japonia nuk është një thjesht një vend i jashtëzakonshëm. Ajo është një pararojë e zhvillimeve të ardhshme. Shumë nga sfidat me të cilat po përballet tashmë ky vend, do të prekin vendet e tjera shumë shpejt, përfshirë plakjen e shpejtë, stanjacionin ekonomik, rrezikun e fatkeqësive natyrore, dhe rrezikun për t’u bllokuar në mesin e një konflikti midis Kinës dhe Amerikës.

Fakti që disa nga këto probleme e goditën Japoninë që herët, e bën këtë vend një laborator të dobishëm për të vëzhguar efektet e tyre dhe për të gjetur mënyrën se si duhet reaguar. Një nga leksionet është se shoqëritë duhet të mësojnë të jetojnë me rrezikun pranë.

Ndërsa ndryshimet klimatike po shtohen dhe bashkë me to edhe rreziqet natyrore, vendet duhet të jenë në gjendje të dalin nga kjo krizë. Përvoja e dhimbshme e ka shtyrë Japoninë të investojë shumë tek qëndrueshmëria. Urat dhe ndërtesat janë të pajisura me mekanizma specifikë, për t’i bërë ato rezistente ndaj tërmeteve.

Pas një tërmeti të madh që goditi Koben në vitin 1995, duke lënë shumë njerëz pa ujë, qyteti ndërtoi një sistem nëntokësor për të ruajtur furnizimin më ujë deri në 12 ditë për banorët.

Shumë japonezë e kuptojnë se reagimi ndaj fatkeqësive natyrore është problem i të gjithëve, dhe jo vetëm i shtetit.

Kjo gjë e ka ndihmuar shumë gjatë pandemisë aktuale: mbajtja e maskave ka qenë praktikisht universale. Ndër vendet e G7-ës, Japonia ka shkallën më të ulët të vdekjeve nga Covid-19, dhe shkallën më të lartë të vaksinimit me 2 doza.

Një leksion tjetër është se demografia ka rëndësinë e saj. Shumica e shoqërive një ditë do të plaken dhe tkurren si Japonia. Deri në vitin 2050, 1 në gjashtë 6 njerëz në botë do të jenë mbi 65 vjeç, nga vetëm 1 në 11 në vitin 2019. Popullsia e 55 vendeve, përfshirë Kinën, parashikohet të bjerë nga tani e deri në vitin 2050.

Të dhënat e fundit sugjerojnë se India do të tkurret më shpejt se sa pritej. Ashtu si ndryshimi i klimës, edhe ndryshimi demografik është i gjerë, gradual dhe duket abstrakt, derisa sa nuk është më i tillë. Dhe si ndryshimi klimatik, ai do të kërkojë një transformim, si të institucioneve, ashtu edhe të sjelljes individuale.

Qeveria japoneze u kërkon kompanive që të mbajnë stafin në punë deri në moshën 70 vjeç. Dhe shumë prej tyre po qëndrojnë në punë: 33 për qind e 70-74 vjeçarëve janë aktualisht në punë, nga 23 për qind një dekadë më parë. Ndryshimi demografik sjell sfida të mëdha ekonomike.

Japonia është rritur ngadalë në aspektin ekonomik dekadat e fundit, kryesisht për shkak të tkurrjes së popullsisë së saj. Megjithatë, nëse shihni mirëqenien e japonezëve, panorama është shumë më e mirë. Në dekadën e viteve 2010-2019, Japonia gëzonte normën e tretë më të lartë mesatare të rritjes së PBB-së për frymë në gjirin e G7-ës, vetëm pas Gjermanisë dhe Amerikës.

Japonia është një kreditore e madhe, dhe ekonomia e tretë më e madhe në botë sipas kursit aktual të këmbimit. Qytetarët e saj jetojnë më gjatë se qytetarët e çdo vendi tjetër. Ajo është shtëpia e investitorit më të madh të teknologjisë në planet, një firme pioniere në teknologjinë 5G dhe një mori markash globale, nga Uniqlo tek Nintendo.

Ekspertiza e saj tek robotët dhe sensorët, do t’i ndihmojë kompanitë e saj të fitojnë para nga një gamë e gjerë teknologjish të reja industriale. Në rrafshin gjeopolitik, Japonia luan një rol kryesor midis Kinës, partneres të saj më të madh tregtare, dhe Amerikës, partneres së saj kryesore në fushën e sigurisë.

Edhe gabimet e Japonisë, ofrojnë një grup tjetër mësimesh për pjesën tjetër të botës. Të jetuarit me shumë rreziqe, e bën më të vështirë përcaktimin e prioriteteve. Përballë kaq shumë rreziqeve të mundshme, Japonia e shkëputi vëmendjen nga ndryshimi i klimës, fatkeqësia më e madhe nga të gjitha.

Në vitin 2020 ajo u zotua më në fund të zerojë emetimet e karbonit deri në vitin 2050, por detajet se si do ta arrijë këtë mbeten të paqarta. Politikanët i lidhin shpresat e tyre me rifillimin e punës së centraleve bërthamore, që u nxorën jashtë funksionit pas incidentit në Fukushima në vitin 2011.

Por ky skenar nuk ka shumë gjasa, për sa kohë që publiku i mbivlerëson rreziqet e energjisë bërthamore. Ndërkohë shumë burokratë, mbeten skeptikë ndaj energjisë së rinovueshme. Prandaj Japonia vazhdon të djegë qymyr për të prodhuar energji, që është karburanti më ndotës.

Një mënyrë për të adresuar problemin e një popullsie në tkurrje, është të përfitoni sa më shumë nga njerëzit. Japonia nuk do ta përmbushë kurrë potencialin e saj, për sa kohë që shumë prej qytetarëve të saj me arsim të lartë, u mohohet shansi për të përmbushur potencialin e tyre.

Promovimi i bazuar tek vjetërsia në kompanitë tradicionale, i kombinuar me respektin e tepruar të moshuarve, i ka mbyllur gojën të rinjve dhe e ndal inovacionin. Kjo është arsyeja pse shumë nga të sapodiplomuarit më të zgjuar preferojnë të punojnë për startup-et (kompanitë e reja novatore).

Japonia ka bërë një punë të mirë duke futur më shumë gra në fuqinë punëtore vitet e fundit, por ato kanë ende shumë pak shanse për t’u ngritur në përgjegjësi. Një sistem pune i dyfishtë i fut në kurth të rinjtë dhe gratë në punë të pasigurta dhe me kohë të pjesshme (gjë që i bën ata më pak të prirur për të pasur fëmijë).

Politikanët i tolerojnë që të gjitha këto, pjesërisht pasi ndjejnë pak presion për të vepruar ndryshe. Partia Liberal Demokratike qëndron thuajse pandërprerë në pushtet që nga viti 1955, falë një opozite shumë të dobët. Figura të larta, zakonisht pleq nga dinastitë politike, janë më konservatorë sesa publiku që supozohet të përfaqësojnë.

Nga ana tjetër për publikun, komoditeti i sotëm e errëson impulsin për të kërkuar një të nesërme më të shndritshme. Leksioni i fundit i Japonisë, ka të bëjë me rrezikun që sjell vetëkënaqësia. /bota.al

Kuriozitete

Pse gratë kanë më shumë të ftohtë se burrat?

Published

on

Nëse jeni jashtë dhe dielli fillon të perëndojë, gratë janë gjithmonë të parat që ankohen se kanë ftohtë. Shkencëtarët më në fund e kanë zgjidhur misterin dhe i janë përgjigjur pyetjes pse është kështu. Ata zbuluan se i njëjti tipar është i pranishëm në shumë zogj dhe gjitarë, me femrat që preferojnë një fole ose strofull komode dhe të ngrohtë, ndërsa meshkujt nuk e shqetësojnë edhe aq dimrin.

Studiuesit besojnë se kjo gjendje e grave i ndalon përplasjet e çifteve, ata zbuluan se e njëjta tipar është e pranishme në shumë lloje zogjsh dhe gjitarësh femra të cilat preferojnë një strofull më të ngrohtë dhe komode.

DrEran Levin nga Universiteti i Tel Avivit tha se burrat dhe gratë temperaturat i ndjejnë ndryshe.

“Burrat dhe gratë e ndiejnë temperaturën ndryshe. Ky ndryshim në ndjesinë termike. Studimi ka treguar se fenomeni nuk është unik për njerëzit, por edhe në mesin e shumë llojeve të shpendëve dhe gjitarëve, femrat preferojnë një mjedis më të ngrohtë sesa meshkujt dhe në periudha të caktuara këto preferenca shkaktojnë ndarje midis dy gjinive”, u shpreh ai.

Ai shtoi se fenomeni lidhet me disa tipare të tjera që shihen tek kafshët dhe njerëzit. P.sh, femrat kanë më shumë gjasa të grumbullohen për ngrohtësi e kur meshkujt mbajnë më shumë distancë dhe i shmangen kontaktit me njëri -tjetrin. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Ja arsyet pse njerëzit nuk respektojnë kufijtë tuaj

Published

on

Vendosja e kufijve është thelbësore për mirëqenien tuaj fizike dhe mendore. Por, sigurisht që të gjithëve na ka ndodhur në jetë që njerëzit rrotull nesh të mos i respektojnë ato. Çfarë të bëjmë atëherë?

Sipas psikologes klinike Bethany Ruby, vendosja e kufijve personalë është linja që vendosim në raport me nivelet e rehatisë. Por, ky është momenti për të kuptuar pse njerëzit nuk i respektojnë kufijtë tuaj qofshin ato fizik, psikologjik etj.

Ju u tregoni të tjerëve çfarë të ndryshojnë, jo atë që nevojitet – Kur vendosni kufij duhet të jeni të kujdesshëm. Mos harroni se përcaktimi i kufijve nuk përdoret për të ndryshuar të tjerët, por për të shprehur nevojat tuaja. Jini të qartë për to dhe kujtojuni të tjerëve se ku janë kufijtë tuaj.

Qeshni me nevojat tuaja – Nuk është çudi pse njerëzit nuk ju dëgjojnë kur qeshni ose kërkoni falje për kufijtë tuaj. Duhet të ndiheni të sigurt kur shprehni nevojat apo dëshirat tuaja, duke rritur vetëvlerësimin dhe jo vetëm.

Nuk merrni përgjegjësi për zbatimin e kufijve tuaj – Mos harroni se vendosja dhe mbajtja e kufijve është përgjegjësia juaj. Kjo lidhet me vendosjen e standardeve në jetë. Mos prisni deri në minutën e fundit për të përforcuar kufijtë. Bëni menjëherë kur dikush tenton t’i zhvendosë ato.

Më shumë kritikoni se flitni për kufijtë – E gjeni veten duke e humbur “fillin” e bisedës rrugës? Atëherë, sigurohuni mos të ndodhë. Para një bisede, shkruani pikat kryesore e vendosni një alarm. Lërini vetes disa minuta për të shpjeguar situatën përpara se të kaloni te pika kryesore.

Nuk interesoheni nëse njerëzit vërtet kanë interes për kufijtë tuaj – Nuk mund t’i detyroni njerëzit të respektojnë kufijtë tuaj, nëse vetë nuk i zbatoni dhe respektoni ato. Sigurohuni që të vendosni kufizime dhe pasoja kur bëhet fjalë për to.

Nuk u besoni instinkteve tuaja – Kur luftoni për të krijuar kufij, është thelbësore t’i krijoni ato kufij nga e para. Ju mund të kapeni pas idesë së zbatimit të kufijve, por çfarë ndodh nëse ato nuk përputhen me nevojat tuaja? Atëherë, besojini thjesht instinktit. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Si të flasimme fëmijët për tragjeditë që ata shohin në media?

Published

on

Të rriturit janë mësuar aq shumë të shohin lajme për tragjedi të mëdha në televizion, saqë, në një farë mënyre, ne bëhemi imun ndaj tyre. Por a jeni ndalur së menduari për ndikimin që mund të kenë tek fëmijët imazhet e regjistruara pas një sulmi terrorist , një tërmeti, një bombardimi ose një kamp refugjatësh, për të mos përmendur skenat potencialisht më të afërta, të tilla si një aksident trafiku ose një zjarr në një shtëpi?

Uria, dhimbja, frika, mjerimi, vdekja, gjaku, shkatërrimi janë pamje tragjedish të transmetuara nga mediat dhe këto gjëra do të zgjojnë dyshime dhe kuriozitet tek fëmijët, por edhe frikë, madje ankth të mundshëm.

Fëmijët janë të rrethuar nga lajme tragjike

Është interesante të ngremë dyshim të arsyeshëm që nuk mund ta injorojmë. Nëse nuk i lejoni fëmijët të shikojnë filma ku ka dhunë, vdekje, seks apo shkatërrim, pse i lejoni të shikojnë lajmet pa e ditur se çka transmetojnë, duke e ditur se mund të shfaqen imazhe dhe lajme të ndjeshme? Shmangia e kësaj nuk është nën kontrollin tonë dhe, që në një moshë të caktuar, fëmijët fillojnë të dinë çfarë po ndodh sepse e dëgjojnë në rrugë, në shkollë ose në bisedat e të rriturve.

Duhet të sqarohen të gjitha dyshimet që i lindin fëmijës e të jemi të vëmendshëm ndaj reagimit, pasi edhe nëse ai nuk thotë asgjë, pamjet ndikojnë tek ai. Nëse tema nuk trajtohet, fëmija ka frikë dhe ankth. Mijëra ide mund të lindin në kokën tuaj që nëse nuk sqarohen në kohë, mund të jenë të dëmshme për fëmijën.

Ide për t’u shpjeguar fëmijëve tragjeditë që shohin në media

Fëmijët e vegjël nuk kanë aftësinë për të kuptuar atë që shohin në kontekstin e tij, aq më pak e dinë nëse është apo jo burim i besueshëm informacioni. Sa i përket adoleshentëve, megjithëse janë të aftë për të kuptuar ngjarjet, ende përballen me sfida si formimi i mendimit për këtë temë. Pavarësisht sa vjeç është fëmija ndikohet emocionalisht nga lajmi i tragjedisë. Idetë e mëposhtme do t’i ndihmojnë të rriturit që të kenë sa më të lehtë komunikimin.

Ji i sinqertë

Fëmijët duhet të kuptojnë çka po ndodh rreth tyre që të ndihen të sigurt. Nëse janë të vetëdijshëm për atë, duhet ta sqarojnë atë. Në varësi të moshës së tyre, ka gjëra që ata mund t’i kuptojnë dhe të tjera që nuk do t’i kuptojnë. Nuk duhet t’u jepni atyre më shumë informacion sesa duhet, por t’i sqaroni dyshimet. Nuk është e këshillueshme të “rivizatoni” skenën dhe ta ktheni në ngjarje që duket si trillim me qëllimin për t’i mbrojtur ata nga emocionet e tyre negative dhe frika/

Ndihmoni të ndajnë ndjenjat e tyre

Lajmet dhe imazhet nuk prekin të gjithë fëmijët në mënyrë të barabartë. Kjo është arsyeja pse ata duhet të inkurajohen të ndajnë ndjenjat e tyre, të shprehin frikën e të pyesin çdo gjë që ngre dyshime. Nëse fëmija ndikohet emocionalisht, duhet ta lini ta shprehë dhe të përballet me të. Nuk fitojmë asgjë, mundohem ta fsheh ose ta shpërfill, se frika dhe dyshimet mbeten aty. Nëse nuk mund të shmangej më parë, duhet të përballemi me pasojat.

Lërini të jetojnë emocionet e tyre

Ndjenjat negative janë normale. Fëmijët duhet të përballen herët a vonë për të mësuar t’i kapërcejnë ato. Nëse fëmija zemërohet, qan a ndihet i dobët, duhet të ndihmohet të përjetojë ato emocione. Nuk bëhet fjalë për ta lënë atë vetëm, por për ta lejuar të ketë përvojën, duke e ndihmuar ta kuptojë e ta kapërcejë atë. Është koha për t’i mësuar të kanalizojnë emocionet e tyre e të mos i ftojnë t’i shpërfillin ato. Është koha për t’u ofruar atyre një përqafim dhe fjalë të ngrohta.

Jini të vëmendshëm ndaj ndryshimeve në sjellje dhe/ose qëndrim

Nëse jemi të vetëdijshëm se kanë dëgjuar lajmin e një tragjedie ose parë imazhe të saj apo jo, nëse fëmija shfaq ndryshime të papritura në sjellje, frikë natën, qëndrime të dhunshme ose nëse ai duket i trishtuar, merreni parasysh. se mund të jetë për këtë arsye. Duhet të flisni me fëmijën, të përpiqeni ta “mashtroni” pse është i tillë, pa u inatosur me të, pa ndëshkime apo kërcënime. Duke gjetur origjinën e frikës së tij, mund ta ndihmojmë ta kuptojë atë. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Alarmante: Mos rrini ulur në banjo më shumë se 10 minuta!

Published

on

Njerëzit e kanë zakon t’i marrin telefonat në banjo. Një 3-minutësh aty, shpejt mund të kthehet në 15-minutësh duke lexuar, postuar apo shikuar video në telefon. Mund të duket mënyrë e padëmshme për ta kaluar kohën, por ekspertët paralajmërojnë se ulja e zgjatur në guaskën e banjos mund ta dëmtojë shëndetin tuaj.

Madje është lidhur me një rrezik në rritje të hemorroideve dhe dobësimit të muskujve të legenit, ka thënë Lai Xue, kirurg në një qendër mjekësore në Dallas.

Njerëzit duhet të shpenzojnë rreth 5 deri 10 minuta në banjo, sipas Farah Monzur, mjeke në Qendrën për sëmundjet inflamatore të zorrëve në New York, shkroi CNN. Ekspertët kanë shpjeguar se nga ulja e zgjatur ka rrezik të madh që hemorroidet të paraqiten.

Monzur ka thënë se qëndrimi për gjatë po ashtu mund ta rrisë rrezikun e çrregullimit të rektumit. Më pas, muskujt e legenit mund të dobësohen.

Për të shmangur qëndrimin e tepërt në banjo, ekspertët këshillojnë që telefonat, revistat apo librat të mbahen jashtë banjos.

“Bëjeni qëndrimin në banjo sa më jointeresant”, ka thënë Monzur.

Continue Reading

Të kërkuara