Lajmet

Cilat janë rregullat e luftës dhe a mund të ndiqet penalisht Putini për Ukrainën?

Civilët nuk mund të sulmohen qëllimisht as infrastruktura që është jetike për mbijetesën e tyre.

Published

on

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, e ka përshkruar sulmin në maternitet dhe spitalin e fëmijëve si “krim lufte”.

Mund të mos duket kështu, por edhe lufta ka rregulla, siç thotë Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq. Këto bazohen në traktatet e quajtura Konventat e Gjenevës dhe një varg ligjesh dhe marrëveshjesh të tjera ndërkombëtare.

Cilat janë rregullat e një lufte?

Civilët nuk mund të sulmohen qëllimisht as infrastruktura që është jetike për mbijetesën e tyre. Disa armë janë të ndaluara, si minat tokësore kundër personelit dhe armët kimike ose biologjike.

Duhet kujdes i shtuar ndaj të sëmurëve dhe të plagosurve, përfshirë edhe ndaj ushtarëve të plagosur, të cilët kanë të drejta si të burgosur lufte.

Ligjet e tjera ndalojnë torturën dhe gjenocidin, përpjekjen e qëllimshme për të shkatërruar një grup të caktuar njerëzish.

Veprat e rënda gjatë luftës, si vrasja, përdhunimi ose persekutimi masiv i një grupi, njihen si “krime kundër njerëzimit”.

Çfarë akuzash për krime lufte ka pasur në Ukrainë?

Ukraina tha se sulmi ajror rus mbi maternitetet dhe repartet e fëmijëve në Mariupol ishte një krim lufte. Tre persona, përfshirë një fëmijë u vranë dhe 17 punonjës dhe pacientë u plagosën. U raportua gjithashtu se trupat ruse kanë vënë në shënjestër civilët ukrainas që po ikin.

Ka prova në rritje se bomba thërrmuese – municione që ndahen në shumë bomba kanë goditur zonat civile të Kharkiv.

As Rusia dhe as Ukraina nuk kanë nënshkruar një ndalim mbarëbotëror për përdorimin e tyre, por këto incidente mund të mkonsiderohen ende një krim lufte.

Ministria e Mbrojtjes e Britanisë së Madhe thotë se Rusia ka përdorur eksplozivë termobarikë, të cilët krijojnë një vakum masiv duke thithur oksigjen. Këta eksplozivë shkatërrues nuk janë të ndaluar, por përdorimi i qëllimshëm i tyre pranë civilëve pothuajse me siguri do të shkelte rregullat e luftës.

Shumë ekspertë argumentojnë se pushtimi në vetvete është një krim nën konceptin e luftës agresive.

Si ndiqen të dyshuarit për krime lufte?

Secili shtet ka për detyrë të hetojë krimet e dyshuara të luftës, disa kombe e bëjnë këtë më shumë se të tjerat/

Në Mbretërinë e Bashkuar, oficerë të lartë të policisë kanë ofruar ndihmë në mbledhjen e provave të krimeve të mundshme në Ukrainë.

Si mund të ndiqen penalisht të dyshuarit për krime lufte?

Ka pasur një sërë gjykatash të njëpasnjëshme që nga Lufta e Dytë Botërore, përfshirë gjykatën për krimet e luftës të kryera pas shpërbërjes së Jugosllavisë.

Një organ u krijua gjithashtu për të ndjekur penalisht disa nga ata që ishin përgjegjës për gjenocidin në Ruanda, ku ekstremistët Hutu masakruan 800 mijë njerëz brenda 100 ditësh në vitin 1994.

Sot, Gjykata Ndërkombëtare Penale (GjPN) dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GjND) kanë role që mbrojnë rregullat e luftës.

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë

GjND-ja vendos për mosmarrëveshjet ndërmjet shteteve, por nuk mund të ndjekë penalisht individët. Ukraina ka nisur një çështje atje kundër Rusisë lidhur me pushtimin.

Nëse GjND-ja do të vendoste kundër Rusisë, detyra e zbatimit të atij vendimi do t’i takonte Këshillit të Sigurimit të OKB-së (KSOKB). Por Rusia një nga pesë anëtarët e përhershëm të KS të OKB-së mund të vë veton ndaj çdo propozimi për ta sanksionuar atë.

Gjykata Ndërkombëtare Penale

GjNP-ja heton dhe ndjek penalisht kriminelët individualë të luftës të cilët nuk janë para gjykatave të shteteve individuale. Është pasardhësi modern dhe i përhershëm i Nuremberg-ut, i cili ndoqi penalisht liderët më të rëndësishëm nazistë të mbijetuar në paraburgim më 1945. Nuremberg e largoi parimin se shtetet mund të bien dakord për krijimin e një gjykate të posaçme për të mbështetur ligjin ndërkombëtar.

A mundet GjNP të ndjekë penalisht veprat në Ukrainë?

Kryeprokurori i GjNP-së, avokati britanik Karim Khan QC, thotë se ka një bazë të arsyeshme për të besuar se krimet e luftës janë kryer në Ukrainë dhe ai ka lejen e 39 shteteve për të hetuar.

Hetuesit do të shqyrtojnë akuzat e së shkuarës dhe të tashmes duke u kthyer deri në vitin 2013, përpara aneksimit të Krimesë nga Rusia nga Ukraina. Nëse ka prova kundër individëve, prokurori do t’u kërkojë gjykatësve të GjNP-së të lëshojnë urdhër-arreste për t’i sjellë ata në gjyq, i cili do të mbahet në Hagë. Pikërisht këtu bëhen të dukshme kufizimet praktike të fuqisë së gjykatës. Gjykata nuk ka forcat e saj policore. Ajo mbështetet te shtetet për të arrestuar të dyshuarit.

Por Rusia nuk është anëtare e gjykatës, ajo u tërhoq në vitin 2016. Presidenti Putin nuk do të ekstradojë asnjë të dyshuar. Nëse një i dyshuar shkon në një vend tjetër, ai mund të arrestohet – por kjo është një nëse.

A mund të ndiqen penalisht presidenti Putin dhe udhëheqësit tjerë?

Është shumë më e lehtë t’i kapësh një krim lufte një ushtari që e kryen atë, sesa udhëheqësit që i urdhëruan të qëllojnë. Por, GjNP-ja mund të ndjekë penalisht edhe veprën penale të “bërjes së luftës agresive”. Ky është krimi i një pushtimi ose konflikti të pajustifikuar, përtej veprimit të justifikueshëm ushtarak në vetëmbrojtje.

Filloi në Nuremberg, pasi gjyqtari i dërguar nga Moska bindi aleatët se udhëheqësit nazistë duhet të përballen me drejtësinë për “krime kundër paqes”.

Këtu është problemi, Profesor Philippe Sands QC, një ekspert i së drejtës ndërkombëtare në Kolegjin Universitar të Londrës, thotë se GjPN-ja nuk mund të ndiqte penalisht liderët e Rusisë për këtë vepër, sepse vendi nuk është një nënshkrues i gjykatës.

Në teori, Këshilli i Sigurimit i OKB-së mund t’i kërkojë GjPN-së që të hetojë këtë vepër. Por përsëri, Rusia mund të vë veton për këtë si një nga pesë anëtarët e përhershëm të këshillit.

Pra, a ka ndonjë mënyrë tjetër për të ndjekur penalisht individët?

Efektiviteti i GjPN-së dhe mënyra se si e drejta ndërkombëtare funksionon në praktikë nuk varet vetëm nga traktatet, por nga politika dhe diplomacia.

Prof Sands dhe shumë ekspertë të tjerë argumentojnë se si Nurembergu, zgjidhja qëndron edhe një herë në diplomacinë dhe marrëveshjen ndërkombëtare. Ai u bën thirrje liderëve botërorë që të ngrisin një gjykatë të njëhershme për të ndjekur penalisht krimin dhe agresionin rus në Ukrainë./UBTNews/

Aktualitet

UBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën Ndërkombëtare MBE 2025

Published

on

UBT ka kënaqësinë t’ju ftojë të merrni pjesë në Konferencën Ndërkombëtare mbi Menaxhimin, Biznesin dhe Ekonominë (MBE) 2025, pjesë e edicionit të 14-të të Konferencës Ndërkombëtare të UBT-së për Biznes, Teknologji dhe Inovacion.

Kjo konferencë ndërkombëtare, e rishikuar nga ekspertë (peer-reviewed), mirëpret punime nga studiues, akademikë, studentë pasuniversitarë, kandidatë për doktoraturë, hulumtues të rinj dhe profesionistë të industrisë. Qëllimi kryesor është të promovojë shkëmbimin e njohurive, ideve dhe përvojave inovative në fushat e Menaxhimit, Biznesit dhe Ekonomisë.

Programi i konferencës përfshin:

  • Sesione prezantimi të punimeve shkencore,
  • Diskutime paneli me akademikë dhe ekspertë të njohur ndërkombëtarisht,
  • Ngjarje sociale për mundësi rrjetëzimi dhe bashkëpunimi.

Temat kryesore të këtij viti përfshijnë:

  • Ekonomia dhe Financa Ndërkombëtare – Analiza e tregjeve globale, politika ekonomike, investimet ndërkombëtare.
  • Sipërmarrësi dhe Inovacioni – Strategji për ndërmarrësi të suksesshme, zhvillimi i produkteve dhe shërbimeve inovative.
  • Informatika e Biznesit dhe Marketingu Digjital – Teknologjitë digjitale, transformimi i biznesit, marketingu në epokën digjitale.
  • Zhvillimi i Qëndrueshëm dhe Objektivat Globale – Praktikat e qëndrueshme, ndikimi social dhe ekonomiko-mjedisor i aktiviteteve të biznesit.

Afatet e rëndësishme:

Dorëzimi i abstrakteve dhe punimeve: elektronikisht në [email protected]

Continue Reading

Lajmet

​Genc Nuza delegohet nga UEFA në Conference League

Published

on

UEFA ka deleguar gjyqtarin nga Kosova, Genc Nuza, për të gjykuar një ndeshje në fazën e grupeve të UEFA Conference League.

Ai do të jetë në krye të sfidës mes Lausann-Sport dhe Breidablik, që zhvillohet më 2 tetor 2025 nga ora 18:45, në stadiumin “Stade De La Tuilière” në Lausanne.

Nuzës do t’i asistojnë gjyqtarët anësorë Fatlum Berisha dhe Bujar Selimaj, ndërsa gjyqtar i katërt është caktuar Erdall Zasella.

Në dhomën e VAR-it do të jenë Dardan Çaka si gjyqtar kryesor dhe Visar Kastrati si AVAR.

Ky delegim konsiderohet një tjetër dëshmi e profesionalizmit dhe besimit që UEFA ka në arbitrët nga Kosova, të cilët prej vitesh po përfaqësojnë me sukses futbollin kosovar në arenën ndërkombëtare.

FFK është shprehur e bindur se ata edhe kësaj radhe do ta përfaqësojnë me nder dhe dinjitet futbollin në arenën evropiane./S.K/KP/FFK

Continue Reading

Lajmet

​Roma synon të rinovojë kontratën e Paulo Dybala-s

Published

on

Roma po përgatit hapat e parë për rinovimin e kontratës së Paulo Dybala-s, ndërkohë që sulmuesi argjentinas pritet të rikthehet së shpejti në fushë.

Drejtuesit Frederic Massara dhe Stefano Ranieri po shqyrtojnë mundësinë e një marrëveshjeje të re, e cila do t’i lejonte Dybala-s ta mbyllte karrierën te Giallorossët.

Megjithatë, kontrata e re pritet të përfshijë një pagë më të ulët se aktualja.

Diskutimet paraprake me përfaqësuesit e lojtarit pritet të nisin gjatë këtij muaji, ndërsa qëllimi i klubit është ta mbajë argjentinasin për një kohë të gjatë në “Olimpico”, thotë “Corriere dello Sport”. /S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Covey për incidentet: Asnjë prej aktiviteteve nuk lidhen drejtpërdrejt me Thaçin

Published

on

By

Jock Covey, i cili ka shërbyer si zëvendës i përfaqësuesit special të sekretarit të OKB-së, Bernard Kushner, po e vazhdon dëshminë e tij në rastin gjyqësor ndaj Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Jakup Krasniqit dhe Rexhep Selimit pranë Dhomave të Specializuara të Kosovës në Hagë.

Gjatë dëshmisë së tij sot, më 1 tetor, pati edhe pjesë të seancën që kaluan në sesion privat. Në seancë të hapur, dëshmitari tha se deklaratat e tij që kanë të bëjnë me incidentet e pretenduara të UÇK-së, kanë të bëjnë vetëm me vlerësimet e tyre lidhur me rolin e Thaçit.

Ai theksoi se asnjë prej këtyre incidenteve nuk lidhen drejtpërdrejt me Hashim Thaçin.

Dëshmia ime, deklarata ime ka të bëjë me vlerësimet tona lidhur me rolin që ka luajtur zotëri Thaçi, rol të hamendësuar apo real, lidhur me këto incidente. Pra, deklarata ime tregon kryesisht gjykimin tonë lidhur me autoritetin që ka pasur ai për individë të cilët është provuar apo jo që kanë kryer këto krime. Sipas mendimit tim, asnjë prej këtyre aktiviteteve nuk ndërlidhet në mënyrë të drejtpërdrejt me zotëri Thaçin apo asnjë prej tyre si të thuash kundërshton mënyrën se si ne kemi arritur në gjykimin që kemi arritur. Pra unë nuk mendoj që ju e keni sqaruar këtë çështje duke përsëritur raportin lidhur me këto incidente gjatë gjithë kohës”, tha Covey.

Jock Covey tha se nuk e di se kush kanë qenë themeluesit e UÇK-së dhe as cili ishte roli i Thaçit në Rambuje.

Nga historia e di se në përfundim të Rambujesë ai [Thaçi] ishte caktuar të ishte kryeministër i qeverisë së përkohshme. Unë siç e thash, isha i përfshirë në një projekt tjetër në universitet, kështu që nuk e di se në çfarë cilësie ishte ftuar apo cili ishte roli që ka luajtur gjatë diskutimeve të brendshme të mbajtura në Rambuje”, tha ai.

Video 10.28

Prokurorja: A keni pasur dijeni kush kanë qenë themeluesit e UÇK-së?

Dëshmitari: Jo.

Prokurorja: A keni pasur njohuri lidhur me rolin e LPK-së për krijimin e UÇK-së?

Dëshmitari: Jo.

Prokurorja: A keni pasur dijeni se kë e ka caktuar LPK-ja si përgjegjës për ta ndërtuar UÇK-në?

Dëshmitari: Jo.

Prokurorja: A e keni lexuar aktakuzën në këtë çështje?

Dëshmitari: Nuk e kam lexuar.

Prokurorja: Pra ju nuk e dini cilat krime janë pjesë e akuzave në këtë çështje gjyqësore?

Dëshmitari: E saktë. Por besoj jam këtu për të folur për përgjegjësinë.

Prokurorja: Raporti i Departamentit të shtetit për Serbinë dhe Malin e Zi për të drejtat e njeriut më 1998, është përgatitur në janar 1999. Këtu thuhet elementë të UÇK-së kanë kryer vrasje, kanë qenë përgjegjës për zhdukjet, kanë rrëmbyer dhe mbajtur në ndalim policë serbë dhe civilë serbë e shqiptarë, ata që dyshoheshin se ishin besnikë ndaj qeverisë së Serbisë…A janë këto lloj raportimesh për të cilat ju keni pasur në dijeni?

Dëshmitari: Këtë dokument konkret nuk e kam parë kurrë. Praktikat e përshkruara në këtë paragraf “ishin diçka që e dinin të gjithë”, por nuk kam qenë i përfshirë në procesin e dokumentit të rasteve konkrete, individuale… Siç e thash, ky lloj raportimi ishte i përhapur por po e përsëris, jam i shqetësuar nëse kjo ka ndonjë lidhje me përfundimet që unë kam shprehur në deklaratë…Si diplomat, diplomati ka vetëm integritetin dhe kredibilitetin për të ofruar dhe më duket sikur kjo po kundërshtohet në bazë të cilën nuk e kuptoj.

Më tej prokurorja e pyeti atë lidhur me KFOR-in gjerman ndërsa e paraqiti një dokument në gjuhën gjermane.

“Kontingjenti i KFOR-it gjerman ka për detyrë ndër të tjera që të ndalojë kriminelët dhe t’i mbaj në ndalim, me përjashtim të anëtarëve të kontingjenteve ndërkombëtare për të siguruar rendin publik, në kuadër të rendit publik, për të parandaluar krime të mëtutjeshme dhe nëse është e nevojshme, të ndihmojë ndjekjen penale të kryesve të këtyre veprave. Trupat e KFOR-it gjerman do të arrestojnë persona që dyshohet se kanë kryer vepra të rënda penale, një krim apo vepër penale të një natyre të rëndë të cilët janë kapur në flagrancë ose ishin duke e kryer këtë vepër penale. Ata mund të ndalohen pa urdhër gjykate derisa të caktohet një gjykatës nga prania e sigurisë civile”, lexoi prokurorja ndërsa e pyeti dëshmitarin a ka qenë kjo pjesë e detyrave të KFOR-it në atë kohë apo jo?

Nuk mendoj se është përshkrim i saktë kjo që pamë. Ka kaluar shumë kohë dhe gjermanishten nuk e njoh mirë por nuk mendoj se përkthimi është i saktë. Nuk do të thotë arrestim por ndalim, të ndalosh një person. Ky është një dokument i përgatitur nga kontingjenti gjerman, as nga selia e NATO-s, as nga komanda qendrore e Jackson. Secili prej kontigjentëve, kishte disa autonomi, disa kishin më shumë se të tjerët. Francezët njiheshin që ishin shumë autonom në llojin e tyre, edhe amerikanët po ashtu autonomë, gjermanët nuk e kundërshtonin autoritetin qendror por askush nuk e shikonte çka bënin nga qendra. Prandaj më duket se është tepruar pak në përshkrimet që janë bërë kur flitet për detyrimet e forcave ushtarake sa u takon vepriomtarive kriminale”, tha ai.

Më pas pati ndërhyrje nga gjykatësi Fergal Gaynor.

Gjykatësi: Që ta kuptoj unë këto pyetje kanë për synim të vërtetojnë se KFOR-i në fakt ka ndaluar persona në praktikë, për vepra të rënda penale.

Prokurorja: Jo, është me gjerë, është për të kuptuar mënyrën si e kanë ushtruar mandatin e tyre.

Gjykatësi: Pra ju po vini në pikëpyetje besueshmërinë e dëshmitarit apo po nxjerrni dëshmi për të mbështeture argumentet tuaja?

Prokurorja: Po përpiqem të kuptoj çfarë ka thënë dëshmitari në deklaratën e vetë.

Gjykatësi: Sepse më duket mua që ju po përpiqeni të përcaktoni se KFOR ka pasur mundësi të ndalonte persona për vepra të rënda penale.

Prokurorja: Nuk jam fokusuar tek mandati i KFOR-it, jam fokusuar te mënyra si është zbatuar.

Më pas seanca vazhdoi private, për t’u kthyer publike pas pushimit të drekës.

Dëshmia e Jock Covey vjen pasi në gjykatore u dëgjuan dëshmia e ish-sekretarit amerikan të Shtetit, James Rubin, ajo e ish-këshilltarit ligjor të ekipit të Kosovës në Rambuje, si dhe dëshmia e ish-diplomatit britanik John Stewart Duncan.

Paraqitja e provave të mbrojtjes nisi më 15 shtator. Mbrojtja e Thaçit ka planifikuar t’i sjell 11 dëshmitarë në tërësi, pas së cilëve pritet të dëshmojnë dy të tjerë të thirrur nga mbrojtja e Jakup Krasniqit.

Paraqitja e provave të mbrojtjes pritet të përfundojë deri në mesin e nëntorit, ndërkaq, turpi gjykues pret që ekipet mbrojtëse të dorëzojnë shkresat përfundimtare deri më 22 dhjetor të këtij viti.

Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi e Rexhep Selimi akuzohen për krime të pretenduara të luftës. Ata ndodhen në paraburgim prej nëntorit të vitit 2020./D.B/KP

Continue Reading

Të kërkuara