Lajmet

Charles Dickens: Një zë për të varfërit

Published

on

Me vdekjen e Charles Dickensit në vitin 1870, një epitaf qarkulloi në Londër duke e shpallur shkrimtarin e ndjerë si “një simpatizues me të varfërit, të vuajturit dhe të shtypurit”. Nuk ishte pa arsye. Veprat e tij mbeten sinonim i pjesës së poshtme të shoqërisë viktoriane, një peizazh i banuar nga jetimët, punëtorët e fabrikave, prostitutat dhe ata që ishin zhytur në kohë të vështira. Dickensi u dha atyre një zë, u dha dinjitet. Dhe kjo trashëgimi mbizotëroi. Disa dekada më vonë, kritiku GK Chesterton e etiketoi Dickensin “zëdhënësin e të varfërve”. Shumë besonin se romanet e tij kishin ribërë pjesërisht axhendën politike dhe sociale.

KRITIKA

Por, jo të gjithë e mendonin kështu. George Orwell ishte ndër kritikët më të mprehtë kur ishte fjala për përkushtimin real të Dickensit ndaj reformës sociale. Orwelli thoshte se pjesa më e madhe e aksionit në romane zhvillohet në mjedise të klasës së mesme, që paraqesin “borgjezinë tregtare londineze dhe vendet ku ata rrinin”. Të varfërit e vërtetë, pretendonte Orwell, ishin lënë pas dore nga shkrimtari. “Ai nuk ka portret të një punëtori në bujqësi dhe vetëm një (Stephen Blackpool tek “Kohë të Vështira”) të një punëtori industrial.” Duke shkruar në vitet 1930, Orwelli pohoi se “nëse pyet një lexues të zakonshëm se cilin nga personazhet proletarë të Dickensit mund të kujtojë, tre nga ata që është pothuajse e sigurt se do të përmendë janë Bill Sikes, Sam Weller dhe Zonja Gamp. Një hajdut, një shërbëtor dhe një mami e dehur – jo tamam një grup përfaqësues i klasës punëtore angleze.”

Orwelli shkoi më tej, duke e dënuar Dickensin se nuk ishte një shkrimtar mjaftueshëm revolucionar. Pavarësisht imazhit të tij popullor si një kampion i të varfërve, ai nuk bëri thirrje për ristrukturimin e shoqërisë, për të krijuar një klimë më të barabartë. “Në realitet, objektivi i tij nuk ishte dhe aq shoqëria, se sa “natyra njerëzore”, argumentonte Orwelli. “I gjithë ‘mesazhi’ i tij është klishe: nëse njerëzit do të silleshin mirë, bota do të ishte e denjë.

Pavarësisht mungesës së atributeve dhe përcaktimeve të renditura nga Orwelli, Dickens ishte jashtëzakonisht popullor tek të varfërit, madje edhe anëtarët analfabetë të shoqërisë që paguanin për t’ua lexuar dikush tjetër, pjesën e re të veprës së tij të fundit. Duke vendosur një pjesë të mirë të skenave të librave të tij në mjedise të njohura për ta, Dickensi nxiti një etje për letërsi serioze që dikur e kishin humbur.

Dhe Dickensi i njihte vendet për të cilat shkruante. Ndryshe nga Orwelli, Etoniani i Vjetër, ai kishte përvojë më të drejtpërdrejtë me jetën në kohë të vështira. Në vitin 1824, i dërrmuar nga borxhet në rritje, babai i tij Xhon, u dërgua në një burg debitorësh, ku iu bashkua gruaja dhe fëmijët e tyre më të vegjël. 12-vjeçari Charles jetonte në një sërë banesash nëpër qytet; ai më vonë do të mbështetej tek pronarët dhe pronaret e tij, kur i popullonte romanet me londinezët e pasur.

Ai detyrohej gjithashtu të punonte 10 orë në ditë në një magazinë – “një shtëpi e vjetër e çmendur, e rrënuar… e tejmbushur me minj” – duke u ngjitur etiketat vazove me lustër  çizmesh. Kjo përvojë, e zhvendosur në një fabrikë shishesh, do të rivizitohej tek David Copperfield. Atje ai punoi së bashku me fëmijë të varfër të klasës punëtore, duke përfshirë një farë “Bob Fagin” – një emër që do ta huazonte tek Oliver Twist – duke i dhënë atij një pasqyrë rinore në një anë krejtësisht të ndryshme të shoqërisë.

Dickensi tregoi padiskutim empati të pamatë ndaj të varfërve që punojnë dhe atyre në shtresat më të ulëta të shoqërisë, që luftojnë për të përmirësuar veten në një sistem të manipuluar, qofshin këta fëmijë jetimë apo gra, siç është prostituta Nancy tek Oliver Twist. Ky vështrim dhe shqetësim nuk u shtri tek ata që nuk bëjnë mirë që përdorin krimin për të mbijetuar, apo për të përparuar në kurriz të të tjerëve. Ai nuk ishte admirues i turmës, e parë në portretizimin e rebelëve – pjesëmarrës tek trazirat antikatolike të Gordonit të vitit 1780 – tek Barnaby Rudge.

PISLLËK DHE SHKATËRRIM

Pavarësisht nga dështimet e tij të perceptuara, kur i popullonte romanet me njerëz nga shtresat më të varfra të shoqërisë dhe cialtdo qofshin dështimet e tij të perceptuara, për të ofruar zgjidhje për zhdukjen e varfërisë, vepra e Dickensit megjithatë hodhi një dritë të fortë në qoshet më të errëta të shoqërisë angleze – dhe, më së shpeshti, të Londrës.

Këto ishin qoshe të injoruara shumë kollaj nga bashkëkohësit e Dickensit. Letërsia e tij shkon në lagje të pa vizituara kurrë nga penat e të tjerëve. Shihni jetën reale të ishullit Jacob në bregun jugor të Tamizit, të përshkruar në faqet e Oliver Twist, se si përmban shtëpi “aq të ndyra, aq të mbyllura, sa ajri do të dukej se ishte shumë i ndotur edhe për papastërtitë dhe mjerimin”.

Në minimumin e tyre absolut, veprat e Charles Dickensit u ofruan shumë prej lexuesve të tij bashkëkohorë një dritare në një shtresë të shoqërisë përndryshe të padukshme për ta, një botë të fshehur. Romanet e tij mund të mos kenë çuar në reforma sociale në nivelin që është perceptuar zakonisht, por prodhimi i tij artistik me siguri e drejtoi vështrimin kolektiv drejt sëmundjeve shoqërore të Anglisë Viktoriane. / bota.al

Continue Reading

Lajmet

Lëvizja Vetëvendosje pretendon se i ka numrat për formimin e qeverisë së re

Published

on

By

Anëtarë të Lëvizjes Vetëvendosje, të cilët janë regjistruar sot si deputetë në Kuvendin e Kosovës, kanë deklaruar se janë të bindur që ky subjekt i ka numrat për formimin e qeverisë.

Hekuran Murati, i cili është regjistruar si deputet në Kuvendin e Kosovës, tha se sa më shumë numra të kenë do të ishte më mirë.

Me votat e  deputetëve të Kuvendit… Për të gjitha këto është çështja e subjektit, sekretariatit të subjektit… Patjetër që po [i kemi numrat e qeverisë]. 61 i kërkon Kushtetuta, sa më shumë, sa ma mirë… me deputetët e Kuvendit të Kosovës”, deklaroi Hekuran Murati.

Në zgjedhjet e 9 shkurtit, LVV-ja mori 48 mandate, numër ky i pa mjaftueshëm për të qeverisur e vetme në Kosovë.

Por, Halil Thaçi nga Lëvizja Vetëvendosje deklaroi se formimi i Qeverisë do të bëhet pa partitë opozitare.

Pas regjistrimit si deputet ai u shpreh i bindur se do të arrijnë të formojnë Qeverinë me 63 vota.

Po shpresoj që do ta bëjmë edhe pa PDK-në edhe kryeministër do të jetë Kurti dhe kryeparlamentar Glauk Konjufca… Ashtu me vota, 63 vota”, deklaroi ai.

Ndërsa ministrja në detyrë e Drejtësisë, Albulena Haxhiu nuk është përgjigjur sa i përket ftesës për partitë opozitare.

 

Continue Reading

Lajmet

A duhet të pini kafe nëse jeni të sëmurë?

Published

on

Kur jeni i sëmurë, është normale të doni ushqime e pije që ju ofrojnë ngushëllim dhe për shumë njerëz, kjo përfshin edhe kafenë.

Për individët e shëndetshëm, kafeja, kur konsumohet në sasi të moderuara, ka pak efekte negative e madje ofron përfitime shëndetësore, pasi është e pasur me antioksidantë. Për më tepër, kafeina mund të kontribuojë lehtë në djegien e yndyrnave.

Shtrohet pyetja nëse është e përshtatshme të konsumoni kafe kur jeni të sëmurë.

Efektet e saj mund të jenë pozitive apo negative, në varësi të llojit të sëmundjes e ndërvepron me disa medikamente.

Mund të ndihmojë në rritjen e nivelit të energjisë

Konsumimi i kafesë në mëngjes është zakon i pandashëm, falë efektit stimulues të kafeinës, që ndihmon në zgjuarsinë dhe përqendrimin mendor. Madje, edhe kafeja pa kafeinë ka një efekt stimulues të lehtë përmes efektit placebo.

Kjo rritje e perceptuar e energjisë është arsye kryesore pse njerëzit pijnë kafe kur janë të sëmurë, sidomos kur ndihen të lodhur apo pa energji, por ndihen ende të aftë për të shkuar në punë apo shkollë.

Në rastet e një të ftohure të lehtë, kafeja mund t’ju ndihmojë të përballoni ditën pa shkaktuar efekte anësore të rëndësishme.

Mund të shkaktojë dehidrim dhe diarre

Kafeja ka edhe efekte negative, kafeina ka efekt diuretik, nxit nxjerrjen e lëngjeve përmes urinës çka në disa individë çon në dehidrim.

Konsumimi i moderuar i kafeinës rreth 2–3 filxhanë kafe në ditë nuk ka ndikim të konsiderueshëm në balancën e lëngjeve në trup. Personat që pijnë rregullisht kafe janë të përshtatur me efektin diuretik të saj, në mënyrë që nuk përjetojnë probleme me hidratimin.

Në rastet kur sëmundja shoqërohet me të vjella, diarre, grip, apo helmim ushqimor, është më mirë të shmangni kafenë dhe të zgjidhni pije më hidratuese si uji, pijet izotonike apo lëngjet e holluara të frutave.

Sidoqoftë, nëse jeni konsumues i rregullt i kafesë, ndoshta mund ta vazhdoni pa probleme edhe gjatë sëmundjes.

Mund të irritojë ulçerat në stomak

Kafeja është acidike e mund të shkaktojë irritim në stomak, veçanërisht tek ata që vuajnë nga ulçerat gastrike ose probleme tjera të sistemit tretës. Një studim me 302 persona me ulçerë në stomak zbuloi se 80% përjetuan përkeqësim të simptomave pas konsumimit të kafesë.

Një tjetër studim me mbi 8,000 persona nuk gjeti ndonjë lidhje mes konsumit të kafesë dhe ulçerës apo problemeve të tjera të ngjashme si refluksi acid. Kështu që reagimi ndaj kafesë duket të jetë shumë individual. Nëse vini re se ajo përkeqëson gjendjen, mund të konsideroni ndërprerjen e saj ose kalimin në kafe “cold brew”, e cila ka përmbajtje më të ulët aciditeti.

Ndërvepron me disa medikamente

Kafeina mund të ndërveprojë me disa lloje barnash. P.sh ajo fuqizon efektin e barnave stimulante si pseudoefedrina që përdoret për lehtësimin e simptomave të gripit apo të ftohurës. Mund të ndërveprojë me disa antibiotikë që jepen në rastet e infeksioneve bakteriale.

Edhe pse konsumuesit e rregullt të kafesë tolerojnë më mirë këto ndërveprime, është e këshillueshme të konsultoheni me një profesionist shëndetësor para se të konsumoni kafe bashkë me medikamente të tilla.

Një alternativë është kalimi në kafe pa kafeinë, pasi pikërisht përmbajtja e kafeinës është ajo që shkakton ndërveprimet me barnat. Kafeja pa kafeinë përmban vetëm gjurmë të kafeinës dhe rrallëherë shkakton ndërveprime.

Përfundim

Kafeja, është e padëmshme për të rriturit e shëndetshëm. Nëse jeni të sëmurë, është e rëndësishme të merrni parasysh disa faktorë. Nëse keni një të ftohur të lehtë, kafeja nuk përbën ndonjë rrezik të madh.

Nëse jeni duke përjetuar simptoma si të vjella a diarre, është më mirë të shmangni kafenë për të mos rritur rrezikun e dehidrimit. Nëse vuani nga ulçera apo probleme tjera të tretjes, apo nëse po merrni medikamente që ndërveprojnë me kafeinën, duhet të jeni të kujdesshëm.

Në çdo rast, konsultimi me një profesionist të kujdesit shëndetësor është mënyra më e mirë për të marrë një vendim mbi konsumimin e kafesë gjatë kohës sa jeni të sëmurë.

Continue Reading

Lajmet

Padia nga Komuna e Prishtinës, MKRS: E kanë shmangur me qëllim Ligjin për Trashëgiminë Kulturore

Published

on

By

Ministria e Kulturës ka akuzuar sërish Komunën e Prishtinës për shmangie të Ligjit për Trashëgiminë Kulturore në disa projekte të nisura në kryeqytet, përfshirë edhe atë te sheshi “George Bush”.

Në një konferencë për media, udhëheqësi i Divizionit për Hartim dhe Harmonizim të Legjislacionit në Ministrinë e Kulturës, Bislim Bislimi, tha se veprimet e Komunës së Prishtinës po i cilësojnë si të qëllimshme.

Në mënyrë të përsëritur kemi shkelje të Ligjit për Trashëgiminë Kulturore nga ana Komunës së Prishtinës derisa të vazhdojnë të hyjnë në zona të mbrojtura të trashëgimisë kulturore të cilat i nënshtrohen dispozitave ligjore pa marrje të lejes nga institucioni kompetent sikurse e përcakton ligji ehe përkundër paralajmërimeve tona. Komuna e Prishtinës siç duket me qëllim po e shmang ligjin edhe atë në disa raste radhazi”, tha ai.

Bislimi shtoi se ndërhyrjet në këto zona duhet të jenë të kontrolluara dhe se s’duhet të bëhen  pa leje të shkruar.

Këto veprime derisa janë të përsëritura i vlerëson si të qëllimshme nga ana e komunës së Prishtinës dhe me precedent të rrezikshëm për palët e tjera në Kosovë, duke inkurajuar paligjshmëri”.

Continue Reading

Lajmet

Qeveria e Maqedonisë së Veriut ul përsëri çmimin e naftës dhe benzinës

Published

on

By

Në një zhvillim të rëndësishëm për konsumatorët e Maqedonisë së Veriut, Komisioni Rregullator për Energjetikë (KRRE) njoftoi uljen e çmimit të derivateve të karburantit, e cila do të hyjë në fuqi pas mesnate. Ky vendim është një lajm i mirë për qytetarët, pasi çmimi i karburanteve do të lehtësojë ndjeshëm shpenzimet e përditshme të transportit.

Sipas njoftimit të KRRE, çmimi i benzinës BS-95 do të ulet me 2 denarë, ndërsa ai i benzinës BS-98 do të lirohet me 2,5 denarë. Po ashtu, çmimi i naftës dhe vajit ekstra të lehtë do të ulet për 2 denarë gjithashtu.

Çmimet e reja të derivateve:

Benzina BS-95 – 74,0 den/l

Benzina BS-98 – 76,0 den/l

Nafta – 66,5 den/l

Vaji ekstra i lehtë – 66,5 den/l

Ky vendim pason një tjetër ulje të çmimeve që ndodhi më 7 prill, kur çmimi i derivateve u ul për gjysmë denari. Ulja e çmimeve ka ardhur si rezultat i rënies së çmimeve të derivateve në tregjet ndërkombëtare, ku ka pasur një ulje prej 2,6 për qind.

Uljet e çmimeve të derivateve të karburantit janë një lajm i mirë për konsumatorët, duke sjellë një lehtësim në një periudhë të pasigurt ekonomike. Pavarësisht rënies së çmimeve ndërkombëtare të naftës, komisioni rregullator ka ndjekur një politikë të kujdesshme për të siguruar stabilitetin e tregut të karburanteve në vend, duke i përshtatur këto çmime me kushtet e tregut lokal.

Kjo ulje e çmimeve të karburanteve mund të ketë një ndikim pozitiv në xhepin e qytetarëve të Maqedonisë së Veriut, veçanërisht për ata që përdorin automjetet për transportin e përditshëm. Gjithashtu, kjo mund të sjellë një efekt pozitiv të lehtë edhe për sektorët e tjerë të ekonomisë që varen nga karburantet për funksionimin e tyre./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara