

Lajmet
Charles Dickens: Një zë për të varfërit
Published
1 year agoon
By
UBT newsMe vdekjen e Charles Dickensit në vitin 1870, një epitaf qarkulloi në Londër duke e shpallur shkrimtarin e ndjerë si “një simpatizues me të varfërit, të vuajturit dhe të shtypurit”. Nuk ishte pa arsye. Veprat e tij mbeten sinonim i pjesës së poshtme të shoqërisë viktoriane, një peizazh i banuar nga jetimët, punëtorët e fabrikave, prostitutat dhe ata që ishin zhytur në kohë të vështira. Dickensi u dha atyre një zë, u dha dinjitet. Dhe kjo trashëgimi mbizotëroi. Disa dekada më vonë, kritiku GK Chesterton e etiketoi Dickensin “zëdhënësin e të varfërve”. Shumë besonin se romanet e tij kishin ribërë pjesërisht axhendën politike dhe sociale.
KRITIKA
Por, jo të gjithë e mendonin kështu. George Orwell ishte ndër kritikët më të mprehtë kur ishte fjala për përkushtimin real të Dickensit ndaj reformës sociale. Orwelli thoshte se pjesa më e madhe e aksionit në romane zhvillohet në mjedise të klasës së mesme, që paraqesin “borgjezinë tregtare londineze dhe vendet ku ata rrinin”. Të varfërit e vërtetë, pretendonte Orwell, ishin lënë pas dore nga shkrimtari. “Ai nuk ka portret të një punëtori në bujqësi dhe vetëm një (Stephen Blackpool tek “Kohë të Vështira”) të një punëtori industrial.” Duke shkruar në vitet 1930, Orwelli pohoi se “nëse pyet një lexues të zakonshëm se cilin nga personazhet proletarë të Dickensit mund të kujtojë, tre nga ata që është pothuajse e sigurt se do të përmendë janë Bill Sikes, Sam Weller dhe Zonja Gamp. Një hajdut, një shërbëtor dhe një mami e dehur – jo tamam një grup përfaqësues i klasës punëtore angleze.”
Orwelli shkoi më tej, duke e dënuar Dickensin se nuk ishte një shkrimtar mjaftueshëm revolucionar. Pavarësisht imazhit të tij popullor si një kampion i të varfërve, ai nuk bëri thirrje për ristrukturimin e shoqërisë, për të krijuar një klimë më të barabartë. “Në realitet, objektivi i tij nuk ishte dhe aq shoqëria, se sa “natyra njerëzore”, argumentonte Orwelli. “I gjithë ‘mesazhi’ i tij është klishe: nëse njerëzit do të silleshin mirë, bota do të ishte e denjë.
Pavarësisht mungesës së atributeve dhe përcaktimeve të renditura nga Orwelli, Dickens ishte jashtëzakonisht popullor tek të varfërit, madje edhe anëtarët analfabetë të shoqërisë që paguanin për t’ua lexuar dikush tjetër, pjesën e re të veprës së tij të fundit. Duke vendosur një pjesë të mirë të skenave të librave të tij në mjedise të njohura për ta, Dickensi nxiti një etje për letërsi serioze që dikur e kishin humbur.
Dhe Dickensi i njihte vendet për të cilat shkruante. Ndryshe nga Orwelli, Etoniani i Vjetër, ai kishte përvojë më të drejtpërdrejtë me jetën në kohë të vështira. Në vitin 1824, i dërrmuar nga borxhet në rritje, babai i tij Xhon, u dërgua në një burg debitorësh, ku iu bashkua gruaja dhe fëmijët e tyre më të vegjël. 12-vjeçari Charles jetonte në një sërë banesash nëpër qytet; ai më vonë do të mbështetej tek pronarët dhe pronaret e tij, kur i popullonte romanet me londinezët e pasur.
Ai detyrohej gjithashtu të punonte 10 orë në ditë në një magazinë – “një shtëpi e vjetër e çmendur, e rrënuar… e tejmbushur me minj” – duke u ngjitur etiketat vazove me lustër çizmesh. Kjo përvojë, e zhvendosur në një fabrikë shishesh, do të rivizitohej tek David Copperfield. Atje ai punoi së bashku me fëmijë të varfër të klasës punëtore, duke përfshirë një farë “Bob Fagin” – një emër që do ta huazonte tek Oliver Twist – duke i dhënë atij një pasqyrë rinore në një anë krejtësisht të ndryshme të shoqërisë.
Dickensi tregoi padiskutim empati të pamatë ndaj të varfërve që punojnë dhe atyre në shtresat më të ulëta të shoqërisë, që luftojnë për të përmirësuar veten në një sistem të manipuluar, qofshin këta fëmijë jetimë apo gra, siç është prostituta Nancy tek Oliver Twist. Ky vështrim dhe shqetësim nuk u shtri tek ata që nuk bëjnë mirë që përdorin krimin për të mbijetuar, apo për të përparuar në kurriz të të tjerëve. Ai nuk ishte admirues i turmës, e parë në portretizimin e rebelëve – pjesëmarrës tek trazirat antikatolike të Gordonit të vitit 1780 – tek Barnaby Rudge.
PISLLËK DHE SHKATËRRIM
Pavarësisht nga dështimet e tij të perceptuara, kur i popullonte romanet me njerëz nga shtresat më të varfra të shoqërisë dhe cialtdo qofshin dështimet e tij të perceptuara, për të ofruar zgjidhje për zhdukjen e varfërisë, vepra e Dickensit megjithatë hodhi një dritë të fortë në qoshet më të errëta të shoqërisë angleze – dhe, më së shpeshti, të Londrës.
Këto ishin qoshe të injoruara shumë kollaj nga bashkëkohësit e Dickensit. Letërsia e tij shkon në lagje të pa vizituara kurrë nga penat e të tjerëve. Shihni jetën reale të ishullit Jacob në bregun jugor të Tamizit, të përshkruar në faqet e Oliver Twist, se si përmban shtëpi “aq të ndyra, aq të mbyllura, sa ajri do të dukej se ishte shumë i ndotur edhe për papastërtitë dhe mjerimin”.
Në minimumin e tyre absolut, veprat e Charles Dickensit u ofruan shumë prej lexuesve të tij bashkëkohorë një dritare në një shtresë të shoqërisë përndryshe të padukshme për ta, një botë të fshehur. Romanet e tij mund të mos kenë çuar në reforma sociale në nivelin që është perceptuar zakonisht, por prodhimi i tij artistik me siguri e drejtoi vështrimin kolektiv drejt sëmundjeve shoqërore të Anglisë Viktoriane. / bota.al
You may like
Lajmet
PE: Kosova të bëjë reforma për t’iu afruar BE-së, të hapë kapitull të ri bisedimesh me Serbinë
Published
10 hours agoon
May 7, 2025By
UBTnews
Deputetët e Parlamentit Evropian kanë miratuar një raport për Kosovën që inkurajon shtetin të bëjë reforma për të lëvizur drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian, por po ashtu kërkon që Prishtina dhe Beogradi të hapin një kapitull të ri në bisedimet për normalizim.
“Është e qartë që procesi integrues i Kosovës ka nevojë për një momentum të ri – na duhet një kapitull i ri i bisedimeve mes Prishtinës dhe Beogradit. Është jashtëzakonisht pozitive që të gjitha partitë e mëdha politike në Kosovë mbështesin fuqishëm integrimin në BE. E ardhmja e Kosovës është në familjen evropiane dhe ne do të punojmë së bashku në agjendën e reformave sepse çdo anëtarësim në të ardhmen duhet të bazohet në meritë”, tha raportuesi për Kosovën në PE, Riho Terras.
Sipas eurodeputetëve, dialogu për normalizimin e raporteve mes Kosovës dhe Serbisë, “fatkeqësisht nuk ka prodhuar rezultatet e pritura”, teksa ata u kërkuan të dyja palëve që të zbatojnë marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit, përfshirë themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe që Serbia të mos kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në organizata rajonale dhe ndërkombëtare.
Për shkak të krizave në veriun e Kosovës, që rritën tensionet mes dy vendeve, që nga shtatori i vitit 2023 në Bruksel nuk është zhvilluar asnjë rund i dialogut politik, por ka pasur vetëm bisedime në nivel të kryenegociatorëve.
BE-ja ka përsëritur vazhdimisht se normalizimi i raporteve mes Kosovës dhe Serbisë është parakusht për rrugën e të dyja vendeve drejt integrimit evropian.
Së voni, shefja për politikë të jashtme dhe siguri e BE-së, Kaja Kallas, ka thënë se Brukseli është duke analizuar gabimet në procesin e dialogut, që ka nisur më 2011.
Ndërkaq, në raportin për Kosovë, PE-ja tha se shteti ka bërë përparim të dukshëm në reformën zgjedhore, qëndrueshmërinë ekonomike dhe mbrojtjen e të drejtave themelore.
Megjithatë, sfidat mbeten sa i përket reformave në gjyqësor, liri të medias, efikasitetit të administratës publike dhe digjitalizimit të shërbimeve publike. Eurodeputetët theksuan se përkushtimi i vazhdueshëm i reformave gjithëpërfshirëse dhe qeverisjes përfshirëse është thelbësore për përparimin e Kosovës në rrugën drejt integrimit evropian.
Eurodeputetët thanë po ashtu se Kosova ka qenë cak i ndërhyrjeve të huaja dhe fushatave dezinformuese, veçmas nga Rusia dhe Kina, që kishin për synim destabilizimin e rajonit dhe pengimin e integrimit evropian të Ballkanit perëndimor.
Prandaj, “Parlamenti Evropian i bën thirrje Qeverisë së Kosovës që të forcojë kapacitetet e saj për të luftuar këto kërcënime”, tha PE-ja.
Më 7 maj, eurodeputetët po ashtu kanë miratuar një raport për Serbinë, të cilës iu kërkua që të përmirësojë dialogun e brendshëm politik, të mbrojë sundimin e ligjit dhe të bëjë reforma kundër korrupsionit.
Ndërkaq, sa i përket dialogut me Kosovës, në raport u tha se Serbia “duhet të punojë në arritjen e një marrëveshjeje gjithpërfshirëse të normalizimit me Kosovën”, por po ashtu edhe të “harmonizojë plotësisht politikën e saj të jashtme me atë të BE-së”./REL/
Lajmet
Arrestohet i dyshuari për shpërthimin e veturës së u.d. të drejtorit të QKUK-së
Published
10 hours agoon
May 7, 2025By
UBTnews
Prokuroria Themelore në Prishtinë njofton se është arrestuar B.K., në Podujevë, nën dyshimin për shpërthimin e veturës private të ushtruesit të detyrës së drejtorit të QKUK-së, Osman Hajdari, më 30 prill 2025.
“Prokuroria Themelore në Prishtinë, në bashkëpunim dhe koordinim të plotë me Policinë e Kosovës ka arrestuar një (1) person B.K. në Podujevë i dyshuar për kryerjen e veprave penale “Përdorimi i armës apo mjetit të rrezikshëm” nga neni 367 par. 2 të KPRK-së, Zjarrvënia” nga neni 322 par. 2 të KPRK-së dhe “Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve” nga neni 366 par 1 të KPRK-së, i cili ka ndodh me datë 30.04.2025 në oborrin e QKUK-së, kundër veturës se UD Drejtorit të QKUK-së”, thuhet në njoftim.
Sipas Prokurorisë, operacioni policor në bashkëpunim të ngushtë me prokurorin e shtetit është duke vazhduar në mënyrë të intensifikuar në disa lokacione të ndryshme për mbledhjen e provave për hetimin e të gjitha rrethanave të rastit.
Shërbimi Spitalor Klinik Universitar (SHSKUK) përmes një komunikate për medie kishte se dëmtimi ka ndodhur në rrethana të panjohura, teksa parasahihej të mbahej mbledhja e Bordit Drejtues.
“Sot, në parkingun e administratës së Qendrës Klinike Universitare të Kosovës (QKUK), ka ndodhur një incident që përfshin dëmtimin e veturës private të ushtruesit të detyrës së drejtorit të QKUK-së, e parkuar në parkingun e administratës. Dëmtimi ka ndodhur në rrethana ende të panjohura, në kohën kur po bëheshin përgatitjet për fillimin e mbledhjes së rregullt të Bordit Drejtues të Shërbimit Spitalor dhe Klinik Universitar të Kosovës (ShSKUK), e cila ishte paraparë të mbahej në hapësirat e administratës qendrore të ShSKUK-së”, thuhej në komunikatë./BetimipërDrejtësi/
Lajmet
Osmani përkujton Betejën e Çabratit: Piedestali i qendresës dhe lavdisë
Published
10 hours agoon
May 7, 2025By
UBTnews
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani, e ka përkujtuar Betejën e Çabratit, në 26 vjetorin e saj.
Osmani tha se kjo betejë është piedestal i qëndresës dhe lavdisë.
“Në ballë të historisë, aty ku gjaku i lirisë u bë flamur, qëndruan vajzat dhe djemtë e Brigadës 137 “Gjakova”, të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Me zemër e besë, ata mbrojtën Gjakovën nga barbaria e regjimit gjenocidal serb. Në atë betejë të lavdishme ranë heroikisht 26 luftëtarë të UÇK-së, u vranë mizorisht afër 100 banorë dhe u rrëmbyen me dhunë mbi 300 të tjerë”, tha Osmani.
E para e shtetit theksoi se Çabrati është betim për liri, kujtesë e përhershme dhe thirrje për drejtësi.
“Lavdi dëshmorëve! Nderim për të rënët! Drejtësi për të pagjeturit!”, theksoi ajo.
Lajmet
Presidentja Osmani gjatë vizitës në Brunei diskutoi mundësitë për bashkëpunim në fusha të ndryshme
Published
11 hours agoon
May 7, 2025By
UBTnews
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, gjatë vizitës në Brunei takoi Princin e Kurorës, Al-Muhtadee Billah si dhe Princeshën e Kurorës Sarah, Me këtë rast u diskutuan mundësitë për bashkëpunim në fusha të ndryshme.
“Në banketin shtetëror të organizuar nga Sulltani i Bruneit, për nder të vizitës sonë, u dëshmuan vlerat e bujarisë e mikpritjes dhe respektit që e karakterizojnë këtë komb.
Përgjatë vizitës, kishim nderin që gjithashtu të takojmë Princin e Kurorës, Al-Muhtadee Billah, si dhe Princeshën e Kurorës Sarah, ku diskutuam rreth mundësive të shumta për bashkëpunim në fusha të interesit të dyanshëm.
Momente të tilla na kujtojnë fuqinë e diplomacisë dhe të respektit të ndërsjellë në ndërtimin e urave ndërmjet kulturave dhe shteteve”, u shpreh presidentja Osmani.

A janë të sigurta pijet me kafeinë për personat me diabet?

AUDI prezanton modele hibride gjatë verës

Shtatë perimet që bëhen më të shëndetshme nëse i gatuani

PE: Kosova të bëjë reforma për t’iu afruar BE-së, të hapë kapitull të ri bisedimesh me Serbinë

92 vjet nga lindja e mbretëreshës së këngës shqipe, Nexhmije Pagarushës

Publikohet punimi shkencor i profesorit të UBT-së, Alfred Marleku dhe studentes Elona Belaj në revistën prestigjoze “Sage Journals”

Lavrov: Armëpushimi nuk mund të sjellë zgjidhje të qëndrueshme me Ukrainën

Rikthehet “Squid Game”: Publikohet trailer-i i sezonit të tretë dhe të fundit

Arrestohet i dyshuari për shpërthimin e veturës së u.d. të drejtorit të QKUK-së
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet4 weeks ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT1 week ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesorët Besnik Skenderi, Safet Zejnullahu, Diamanta Skenderi dhe Ferid Selimi publikojnë punimin shkencor mbi AI në arsim