

Lajmet
Çfarë fshihet pas malit që po digjet prej të paktën 6000 vjetësh?
Ky zjarr është më i vjetri i njohur në planetin tonë.
Published
4 years agoon
By
UBT newsNë një park kombëtar, 4 orë me makinë në veri të qytetit të Sidneit në Australi, një zjarr vazhdon të digjet jashtë kontrollit të njeriut. Por aspekti më i çuditshëm, është se po e bën këtë prej të paktën 6000 vjetësh.
I njohur edhe si “Mali që digjet” (Burning Mountain), zjarri misterioz nëntokësor është më i vjetri i njohur në planetin tonë. Disa shkencëtarë vlerësojnë se ai mund të jetë shumë më e lashtë nga sa mendojmë aktualisht.
I vendosur nën malin Uingen në shtetin e Uellsit të Ri Jugor, kjo vatër përbëhet nga njështresë qymyri, dhe anembanë botës ka mijëra të tillë. Pasi ndizen, këto zjarre nëntokësore janë thuajse të pamundura që të shuhen.
Dalëngadalë ato rrugëtojnë nëpër shtresën e qymyrit, dhe dihet se një shtresë qymyri ndodhet natyrshëm nën sipërfaqen e Tokës. “Askush nuk e di madhësinë e zjarrit nën ‘Burning Mountain’, por mund të bëhet një vlerësim i përafërt”- thotë Guilermo Rein, profesor i shkencës së zjarrit në Kolegjin Mbretëror të Londrës.
“Ka të ngjarë që ai të jetë një top i zjarrtë me diametër rreth 5–10 metra, dhe ku temperaturat arrijnë në 1.000 gradë Celsius” thekson Rein. Ai e vizitoi “Malin që Digjet” në vitin 2014. Por në dallim nga një zjarr tipik, një zjarr i shtresës së qymyrit që digjet nën tokë; nuk ka flakë dhe është më shumë si prush në një barbeky.
Zjarri nën malin Uingen po digjet në thellësinë 30 metra nën tokë, dhe po zhvendoset drejt jugut me një shpejtësi prej rreth 1 metër në vit. Nëse vizitoni parkun kombëtar ku ndodhet ky mal, dëshmia e vetme e ekzistencës së tij është pak tym dhe hi i bardhë, një tokë e ngrohtë kur e prek, shkëmbinj të zbardhur në të verdhë dhe të kuq, dhe era e squfurit që lëshohet kur zjarri poshtë djeg mineralet që përmban mali.
Por edhe pse është kryesisht i padukshëm, trajektorja që po ndjek zjarri është e dukshme. Njëvëzhgim më i afërt, zbulon disa zona të djegura kohët e fundit, të mbuluara me hi dhe pa jetë bimore.
”Përpara zjarrit, këtu kishte një pyll të bukur me dru eukalipti. Aty ku është zjarri, tani nuk ka absolutisht asgjë të gjallë, madje as bar. Dhe aty ku ishte zjarri 20 deri në 30 vjet më parë, është rikthyer pylli, që megjithatë është i një lloji tjetër, pasi zjarri e ka ndryshuar peizazhin”- shprehet Rein.
Shumë zjarre në shtresat e qymyrit nëntokë, sidomos ato në Indi, Kinë dhe SHBA, shkaktohen nga ndërhyrja njerëzore në miniera. Për shembull kujtoni rastin e zjarrit poshtë Centralias në Pensilvani, qyteti tashmë i shkretë që frymëzoi filmin “Silent Hill”, dhe që është djegur për gati 60 vjet.
Por kush e ka ndezur këtë zjarrin? Askush nuk është i sigurt për këtë. Hera e parë e dokumentuar e këtij zjarri nga evropianët daton në vitin 1828, kur një fermer i zonës deklaroi se kishte zbuluar një vullkan në rajonin e malit Uingen.
Vetëm një vit më vonë, në vitin 1829, gjeologu C.Uillton arriti në përfundimin se vullkani i supozuar, ishte në fakt një zjarr i shtresës së qymyrit. Që atëherë, matjet kanë treguar se gjurma e këtij zjarri mbulon një sipërfaqe prej rreth 6.5 kilometrash, duke sugjeruar se ai ka qenë i ndezur prej të paktën 6.000 vjetësh.
Por përveç kësaj, në këtë zonë nuk është bëtë thuajse asnjë kërkim zyrtar. Ky vend konsiderohet i shenjtë nga banorët e zonës, populli aborigjen Uanaruah, që e ka përdorur këtëzjarr për gatim dhe për të prodhuar armë. Sipas Rein, shkaqet natyrore janë burimi më i mundshëm.
“Zjarre të tillë mund të digjet për mijëra vjet pa ndërhyrjen e njeriut. Ndërsa zjarri përparon, ai e ngroh malin duke shkaktuar zgjerimin dhe plasaritjen e tij, duke lejuar depërtimin e oksigjenit, në mënyrë që zjarri të mund të ecë përpara”– shton eksperti.
Edhe me ndërhyrjen njerëzore, zjarret në shtresat e nëndheshme të qymyrit janë shumë të vështira për t’u shuar. Ato kërkojnë tonelata ujë dhe azot të lëngshëm. Në vitin 2004, Kina pretendoi se kishte shuar një zjarr që digjej prej 50 vitesh, por vizitorët panë shenjat e djegies së tij vetëm disa vite më vonë./bota.al
Vendi
Rektori Hajrizi i ftuar të flasë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së në Budva
Published
6 hours agoon
October 9, 2025By
Driton Iseni
Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, me ftesë nga Regional Challenge Fund po merr pjesë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së 2025, e cila këtë vit po zhvillohet në Budva dhe ka mbledhur personalitete të njohura nga fusha e arsimit, biznesit dhe politikëbërjes në Ballkanin Perëndimor.
Ky aktivitet rajonal trajton çështje kyçe që lidhen me zhvillimin ekonomik, qeverisjen e mirë, qëndrueshmërinë dhe ndërtimin e kapaciteteve konkurruese në epokën e inteligjencës artificiale dhe automatizimit.
Në këtë ngjarje përveç Rektorit Hajrizi, po merr pjesë edhe Drejtori i Departamentit për Edukim dhe Zhvillim Profesional në UBT, Prof. Dr. Besnik Skenderi.
Në panelin me temë “AI, Automation & Skills: Is the Western Balkans Ready?”, Rektori Hajrizi prezantoi vizionin e tij dhe të UBT-së mbi mënyrat se si rajoni mund të përfitojë nga integrimi i inteligjencës artificiale në sistemin arsimor dhe në sektorin e biznesit.
Ai theksoi se përgatitja e kuadrove profesionale për epokën digjitale kërkon një bashkëpunim më të ngushtë mes universiteteve, institucioneve publike dhe sektorit privat, duke krijuar ura që sigurojnë zhvillim të qëndrueshëm dhe punësim cilësor për të rinjtë.
Sipas tij, inteligjenca artificiale duhet të shihet si një mjet që fuqizon njeriun dhe shoqërinë, duke mundësuar vendimmarrje më të mençur, procese më efikase dhe rritje të përgjegjshme ekonomike.
Konferenca RCF 2025 sjell së bashku akademikë, liderë të biznesit dhe vendimmarrës politik, duke krijuar një platformë gjithëpërfshirëse për shkëmbim idesh, zhvillim strategjish dhe ndërtim partneritetesh.
Lajmet
FSK merr medaljen e argjendtë në garën “Cambrian Patrol” në Britani
Published
6 hours agoon
October 9, 2025By
UBTnews
Ekipi i FSK’së është dekoruar me medaljen e argjendtë në garën “Cambrian Patrol” në Mbretërinë e Bashkuar, njofton ministri në detyrë i Mbrojtjes, Ejup Maqedonci.
“FSK në një nga garat më sfiduese në botë “Cambrian Patrol” të organizuar në Mbretërinë e Bashkuar, arriti të dekorohet me medaljen e Argjendtë në mesin e 118 ekipeve, 35 ekipe ndërkombëtare nga 33 shtete të ndryshme të botës. Ekipi i FSK-së nga Regjimenti i Dytë i Këmbësorisë i Komandës së Forcave Tokësore gjatë garës ka treguar angazhim të jashtëzakonshëm dhe profesionalizëm të lartë duke arritur Medaljen e Argjendtë. Forca e Sigurisë së Kosovës vazhdon me sukses pjesëmarrjen në aktivitetet ndërkombëtare.”/D.B/EO
Lajmet
Studentët mund të aplikojnë për mbështetje në eKosova deri në fund të këtij muaji
Published
7 hours agoon
October 9, 2025By
UBTnews
Ministri në detyrë i Financave, Hekuran Murati, bëri të ditur se studentët mund të aplikojnë për mbështetje në eKosova deri në fund të këtij muaji.
Postimi i plotë:
Aplikimi për mbështetjen e studentëve tashmë është i hapur në eKosova, tek shërbimi Familja.
Për shtesën e njëhershme 100 euro:
Të drejtë aplikimi kanë studentët aktivë të të gjitha niveleve (Bachelor, Master, Doktoratë) që studiojnë në ndonjërin nga universitetet e akredituara në Kosovë, publike dhe private.
Sigurohuni që i plotësoni të gjitha fushat saktë dhe pa gabime. Nëse ka gabime, aplikimi refuzohet.
Afati për aplikim është deri në fund të muajit tetor, kurse pagesat do të kryhet me grupe, sipas radhës së aplikimit.
Për Bursën e Mobilitetit të Studentëve:
Të drejtë aplikimi kanë studentët e nivelit Bachelor, shtetas të Kosovës, që studiojnë në ndonjërin nga universitetet e akredituara në Kosovë.
Kusht për përfitimin e Bursës së Mobilitetit është që familja e studentit/studentes të ketë të ardhura vjetore bruto jo më shumë se 12,000 euro.
Sigurohuni që i plotësoni të gjitha fushat saktë dhe pa gabime. Nëse ka gabime, aplikimi refuzohet.

Një aksident trafiku ka ndodhur pas orës 15:00 në qendër të Prishtinës.
Një automjet nën rrethana të pa sqaruara ka goditur një mjet tjetër duke shkaktuar dëme materiale.
Fatmirësisht, nuk raportohet për të lënduar. Në vendin e ngjarjes kanë dalë policia e Kosovës dhe ambulanca./D.B/KP

Gene Simmons i grupit KISS përplaset me makinën në Malibu

Shëndeti nuk njeh moshë, këshilla për të moshuarit mbi 80

Google planifikon investim prej 5 miliardë eurosh në Belgjikë

Rektori Hajrizi i ftuar të flasë në Konferencën Rajonale Vjetore të RCF-së në Budva

FSK merr medaljen e argjendtë në garën “Cambrian Patrol” në Britani

Studentët mund të aplikojnë për mbështetje në eKosova deri në fund të këtij muaji

Aksident trafiku në kryeqytet

Simptomat që mund të tregojnë se konsumoni shumë yndyrna të ngopura

AUV: Ndalohet importimi i kafshëve të gjalla nga Mali i Zi
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Rajoni3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Vendi1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Lajmet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega