Lajmet

Çfarë fshihet pas malit që po digjet prej të paktën 6000 vjetësh?

Ky zjarr është më i vjetri i njohur në planetin tonë.

Published

on

Në një park kombëtar, 4 orë me makinë në veri të qytetit të Sidneit në Australi, një zjarr vazhdon të digjet jashtë kontrollit të njeriut. Por aspekti më i çuditshëm, është se po e bën këtë prej të paktën 6000 vjetësh.

I njohur edhe si “Mali që digjet” (Burning Mountain), zjarri misterioz nëntokësor është më i vjetri i njohur në planetin tonë. Disa shkencëtarë vlerësojnë se ai mund të jetë shumë më e lashtë nga sa mendojmë aktualisht.

I vendosur nën malin Uingen në shtetin e Uellsit të Ri Jugor, kjo vatër përbëhet nga njështresë qymyri, dhe anembanë botës ka mijëra të tillë. Pasi ndizen, këto zjarre nëntokësore janë thuajse të pamundura që të shuhen.

Dalëngadalë ato rrugëtojnë nëpër shtresën e qymyrit, dhe dihet se një shtresë qymyri ndodhet natyrshëm nën sipërfaqen e Tokës. “Askush nuk e di madhësinë e zjarrit nën ‘Burning Mountain’, por mund të bëhet një vlerësim i përafërt”- thotë Guilermo Rein, profesor i shkencës së zjarrit në Kolegjin Mbretëror të Londrës.

“Ka të ngjarë që ai të jetë një top i zjarrtë me diametër rreth 5–10 metra, dhe ku temperaturat arrijnë në 1.000 gradë Celsius” thekson Rein. Ai e vizitoi “Malin që Digjet” në vitin 2014. Por në dallim nga një zjarr tipik, një zjarr i shtresës së qymyrit që digjet nën tokë; nuk ka flakë dhe është më shumë si prush në një barbeky.

Zjarri nën malin Uingen po digjet në thellësinë 30 metra nën tokë, dhe po zhvendoset drejt jugut me një shpejtësi prej rreth 1 metër në vit. Nëse vizitoni parkun kombëtar ku ndodhet ky mal, dëshmia e vetme e ekzistencës së tij është pak tym dhe hi i bardhë, një tokë e ngrohtë kur e prek, shkëmbinj të zbardhur në të verdhë dhe të kuq, dhe era e squfurit që lëshohet kur zjarri poshtë djeg mineralet që përmban mali.

Por edhe pse është kryesisht i padukshëm, trajektorja që po ndjek zjarri është e dukshme. Njëvëzhgim më i afërt, zbulon disa zona të djegura kohët e fundit, të mbuluara me hi dhe pa jetë bimore.

”Përpara zjarrit, këtu kishte një pyll të bukur me dru eukalipti. Aty ku është zjarri, tani nuk ka absolutisht asgjë të gjallë, madje as bar. Dhe aty ku ishte zjarri 20 deri në 30 vjet më parë, është rikthyer pylli, që megjithatë është i një lloji tjetër, pasi zjarri e ka ndryshuar peizazhin”- shprehet Rein.

Shumë zjarre në shtresat e qymyrit nëntokë, sidomos ato në Indi, Kinë dhe SHBA, shkaktohen nga ndërhyrja njerëzore në miniera. Për shembull kujtoni rastin e zjarrit poshtë Centralias në Pensilvani, qyteti tashmë i shkretë që frymëzoi filmin “Silent Hill”, dhe që është djegur për gati 60 vjet.

Por kush e ka ndezur këtë zjarrin? Askush nuk është i sigurt për këtë. Hera e parë e dokumentuar e këtij zjarri nga evropianët daton në vitin 1828, kur një fermer i zonës deklaroi se kishte zbuluar një vullkan në rajonin e malit Uingen.

Vetëm një vit më vonë, në vitin 1829, gjeologu C.Uillton arriti në përfundimin se vullkani i supozuar, ishte në fakt një zjarr i shtresës së qymyrit. Që atëherë, matjet kanë treguar se gjurma e këtij zjarri mbulon një sipërfaqe prej rreth 6.5 kilometrash, duke sugjeruar se ai  ka qenë i ndezur prej të paktën 6.000 vjetësh.

Por përveç kësaj, në këtë zonë nuk është bëtë thuajse asnjë kërkim zyrtar. Ky vend konsiderohet i shenjtë nga banorët e zonës, populli aborigjen Uanaruah, që e ka përdorur këtëzjarr për gatim dhe për të prodhuar armë. Sipas Rein, shkaqet natyrore janë burimi më i mundshëm.

“Zjarre të tillë mund të digjet për mijëra vjet pa ndërhyrjen e njeriut. Ndërsa zjarri përparon, ai e ngroh malin duke shkaktuar zgjerimin dhe plasaritjen e tij, duke lejuar depërtimin e oksigjenit, në mënyrë që zjarri të mund të ecë përpara”– shton eksperti.

Edhe me ndërhyrjen njerëzore, zjarret në shtresat e nëndheshme të qymyrit janë shumë të vështira për t’u shuar. Ato kërkojnë tonelata ujë dhe azot të lëngshëm. Në vitin 2004, Kina pretendoi se kishte shuar një zjarr që digjej prej 50 vitesh, por vizitorët panë shenjat e djegies së tij vetëm disa vite më vonë./bota.al

Lajmet

Lista Srpska ankohet në PZAP pasi KQZ s’ia certifikoi kandidatët e saj për zgjedhjet e 28 dhjetorit

Published

on

By

Lista Srpska është ankuar në Panelin Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa (PZAP) për vendimin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ) për të mos certifikuar kandidatët e saj për zgjedhjet e 28 dhjetorit.

Për këtë ka njoftuar anëtari i Kryesisë së Listës Srpska, Igor Simiq, i cili tha se vendimi i KQZ-së “përfaqëson një përpjekje të regjimit të Kurtit për t’u imponuar serbëve se kush do t’i përfaqësojë ata në parlament”.

Simiq tha për Kosovo Online se KQZ “tradicionalisht merr vendime të paligjshme për të parandaluar pjesëmarrjen e Listës Srpska në zgjedhjet e parakohshme parlamentare dhe tani po përpiqet të mos certifikojë kandidatët e saj për deputetë”.

“Mbrëmë vonë na dërguan një vendim në të cilin, citoj, thuhet ‘kontrollet e listës së kandidatëve nuk rezultuan në ndonjë gjetje që do të pengonte konfirmimin e asnjërit prej kandidatëve të Listës Srpska të paraqitur nga kjo parti për këto zgjedhje’. Pra, ata e shkruajnë këtë dhe pastaj keni një vendim që thotë ‘rekomandimi që u dha është refuzuar’”, tha Simiq.

Ai shtoi se të gjitha institucionet e Kosovës i kanë kontrolluar kandidatët e Listës Srpska dhe kanë përcaktuar se ata i plotësojnë të gjitha kërkesat ligjore në përputhje me Ligjin për Zgjedhjet e Përgjithshme.

“Megjithatë, u mor një vendim politik. Anëtarët e partive politike në KQZ nuk donin të certifikonin kandidatët tanë. Kjo tregon edhe një herë se sa shumë Kurti dhe regjimi i tij i frikësohen unitetit serb dhe fitores së Listës Srpska në zgjedhje”, tha Simiq,

Ai tha se ankesën në PZAP e bënë sot në mëngjes.

“Ne presim që Paneli Zgjedhor i Ankesave dhe Parashtresave ta anulojë vendimin. Por kjo konfirmon pikëpamjen se regjimi i Kurtit po bën gjithçka për të penguar serbët të kenë të drejtën të zgjedhin përfaqësuesit e tyre politikë, por përkundrazi dëshiron t’u imponojë atyre se kush do t’i përfaqësojë serbët brenda atij parlamenti”, tha ai.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Rektori i UBT-së merr pjesë në Kosova Health Forum 2025, duke theksuar rolin kyç të arsimit në zhvillimin e sektorit të shëndetësisë

Published

on

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, mori pjesë në Kosova Health Forum 2025, ku u diskutuan zhvillimet, sfidat dhe transformimet e nevojshme për avancimin e sistemit shëndetësor në Kosovë. Gjatë forumit, Rektori Hajrizi solli perspektivën e arsimit të lartë si një komponent thelbësor në formimin e profesionistëve të shëndetësisë dhe në forcimin e kapaciteteve të sektorit.

Në fjalën e tij, Rektori Hajrizi theksoi se UBT ka luajtur një rol vendimtar në krijimin dhe zhvillimin e programeve të reja shëndetësore, duke ndërtuar kapacitete që dikur nuk ekzistonin në vend. Ai nënvizoi se Kosova ka bërë përparime të rëndësishme në harmonizimin e kurrikulave me standardet dhe direktivat ndërkombëtare, duke arritur një nivel që shpesh krahasohet me vendet evropiane.

“Kosova ka hyrë në një proces të rregullimit të sistemit arsimor dhe të kurrikulave me direktiva të veçanta që e përcaktojnë qartë strukturën e kompetencave, dhe në shumë raste kemi qenë më përpara se disa vende evropiane”, tha Rektori Hajrizi.

Ai foli gjithashtu për sfidat aktuale të tregut të punës në sektorin shëndetësor, duke theksuar se rritja e kërkesës për profesionistë është ndikuar ndjeshëm nga situata në vendet evropiane, të cilat po përballen me plakjen e popullsisë dhe mungesën e fuqisë punëtore.

Continue Reading

Lajmet

​Kuvendi Komunal i Obiliqit bëhet me kryesues të ri

Published

on

By

Sot, Komuna e Obiliqit zgjodhi Kryesuesin e ri të Kuvendit Komunal. Me 11 vota pro dhe asnjë kundër, Kryesues i Kuvendit u zgjodh Sami Ahmeti. Në këtë mbledhje të jashtëzakonshme konstituive, mori pesë edhe kryetari i Komunës, Halil Thaçi.

“Gjatë seancës u zhvillua procesi i votimit për zgjedhjen e Kryesuesit të ri të Kuvendit Komunal. Me 11 vota pro dhe asnjë kundër, Kryesues i Kuvendit u zgjodh Sami Ahmeti”, thuhet në njoftim.

Ndërkaq, gjatë zhvillimit të kësaj seance, përfaqësuesit e AAK-së dhe Listës Serbe u larguan nga mbledhja, ndërsa nga radhët e LDK-së qëndruan vetëm dy anëtarë, ndërkohë që pjesa tjetër e grupit u largua.

Sipas njoftimit, kryetari Halil Thaçi uroi kryesuesin e ri dhe theksoi rëndësinë e bashkëpunimit, transparencës dhe funksionimit demokratik të Kuvendit në shërbim të qytetarëve të Komunës së Obiliqit.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Studentët e UBT dëgjojnë historinë e mbijetesës dhe guximit nga Vasfije Buqe Goodman

Published

on

Në kuadër të 16 Ditëve të Aktivizmit kundër Dhunës me Bazë Gjinore, QKRMT, në bashkëpunim me UBT , organizoi një takim të veçantë me studentët e UBT-së.

Në takim ishte e pranishme Vasfije Buqe Goodman, gruaja që theu heshtjen dhe u bë zëri i parë që i dha dinjitet dhe vend të merituar mbijetuesve të dhunës seksuale gjatë luftës. Ky takim prekës u fokusua në ballafaqimin me të kaluarën – një proces thelbësor për shërim dhe drejtësi.

Vasfija ndau me studentët forcën e saj, rrugëtimin e vështirë drejt së vërtetës dhe mesazhin e saj të fuqishëm për mbështetjen, empatinë dhe rolin jetik të brezit të ri në thyerjen e stigmas dhe në ndërtimin e një shoqërie që nuk hesht më.

Studentët dëgjuan, reflektuan dhe u frymëzuan nga një histori që nuk është vetëm personale, por edhe një thirrje kombëtare për dinjitet, drejtësi dhe ndryshim shoqëror.

Ky aktivitet u mbështet nga Ambasada e Mbretërisë së Bashkuar, duke nxitur përpjekjet e përbashkëta për të siguruar që askush të mos mbetet vetëm përballë dhimbjes së së kaluarës.

Continue Reading

Të kërkuara