Lajmet

Çfarë është lija e majmunit dhe cilat janë simptomat e saj?

Lija e majmunëve haset kryesisht në Afrikën Perëndimore dhe Qendrore.

Published

on

Një sëmundje jashtëzakonisht e rrallë e quajtur lija e majmunit, ka gjetur sërish rrugën drejt Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Një rast i lisë së majmunëve u raportua të mërkurën në një pacient të shtruar në një spital në Massachusetts, i cili kohët e fundit kishte udhëtuar në Kanada me transport privat.

Në vitin 2021, dy njerëz që udhëtuan nga Nigeria drejt Shteteve të Bashkuara të Amerikës u diagnostikuan me këtë sëmundje, sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve.

Lija e majmunëve haset kryesisht në Afrikën Perëndimore dhe Qendrore, por disa raste janë hasur edhe në Evropë, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar dhe pjesë të tjera të botës vitet e fundit. Këto raste zakonisht lidhen me udhëtime ndërkombëtare ose kafshë të importuara të infektuara me këtë sëmundje.

Cilat janë simptomat fillestare të lisë së majmunit?

Ekziston një periudhë inkubacioni prej rreth shtatë deri në 14 ditë. Simptomat fillestare janë tipike të ngjashme me gripin, si ethe, të dridhura, rraskapitje, dhimbje koke dhe dobësi muskulore, të ndjekura nga ënjtje në nyjet limfatike, të cilat ndihmojnë trupin të luftojë infeksionin dhe sëmundjet.

“Një tipar që dallon infeksionin me lisë nga lija është zhvillimi i nyjeve limfatike të fryra”, njoftoi  Qendra për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve.

Më pas shfaqet skuqja në fytyrë dhe trup, përfshirë edhe brenda gojës dhe në pëllëmbët e duarve dhe shputat e këmbëve.

Si përhapet lija e majmunit?

Në përhapjen e lisë së majmunit ndikon kontakti i ngushtë me një individ të infektuar, thonë ekspertët.

“Lija e majmunit mund të jetë një infeksion serioz, me shkallën e vdekshmërisë nga ky lloj virusi i lisë së majmunëve që ka qenë rreth 1% në shpërthime të tjera. Këto janë shpesh në mjedise me të ardhura më të ulëta me qasje të kufizuar në kujdesin shëndetësor”, tha Michael Head, studiues i lartë në shëndeti global në Universitetin e Southampton në Mbretërinë e Bashkuar.

Ku e ka origjinën lija e majmunit?

Lija e majmunëve mori emrin në vitin 1958 kur “dy shpërthime të një sëmundjeje të ngjashme me linë ndodhën në kolonitë e majmunëve të mbajtura për studime”, tha Qendra për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve.

Megjithatë, bartësi kryesor i sëmundjes së lisë së majmunit është ende i panjohur, megjithëse “brejtësit afrikanë dyshohet se luajnë një rol në transmetim”, tha agjencia.

Rasti i parë me këtë sëmundje në njerëz u regjistrua në vitin 1970, në Republikën Demokratike të Kongos gjatë një periudhe përpjekjesh të intensifikuara për të eliminuar linë./UBTNews/

Lajmet

Arrestohet një person në Lipjan nën dyshimin për sulm seksual

Published

on

By

Policia e Kosovës ka arrestuar një person të dyshuar në Lipjan, pasi dyshohet se ka kryer veprën penale të sulmit seksual ndaj një viktime femër kosovare.

Sipas njoftimit zyrtar, me vendim të prokurorit, ai është dërguar në mbajtje për procedura të mëtejshme hetimore.

Lidhur me rastin është arrestuar i dyshuari mashkull kosovar pasi i njëjti dyshohet se ka kryer veprën e lartcekur ndaj viktimës femër kosovare. Me vendim të prokurorit i dyshuari dërgohet në mbajtje.” thuhet në njoftim nga Policia e Kosovës.

Autoritetet nuk kanë dhënë më shumë detaje rreth rastit, për shkak të ndjeshmërisë së hetimeve dhe mbrojtjes së identitetit të viktimës./UBTNews

Continue Reading

Lajmet

Shqiptohen rreth 2 mijë gjoba trafiku brenda 24 orëve të fundit në Kosovë

Published

on

Policia e Kosovës ka shqiptuar 1896 gjoba për kundërvajtësit e trafikut brenda 24 orëve të fundit.

Në 24 orët e fundit janë raportuar 36 aksidente trafiku me dëme materiale, 25 aksidente trafiku kanë përfunduar me të lënduar.

Policia e Kosovës ka arrestuar 14 persona, 12 janë dërguar në mbajtje, 1 person është në vuajtje të dënimit/S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

Dyfishohen vdekjet nga alkooli në SHBA

Published

on

Në SHBA, vdekjet që lidhen me alkoolin janë pothuajse dy herë më të zakonshme sesa ishin 25 vjet më parë. Një analizë në shkallë të gjerë e të dhënave të mbledhura nga Sistemi Kombëtar i Statistikave Jetësore i CDC-së ka zbuluar një pamje shqetësuese të konsumit të alkoolit midis banorëve të SHBA-së.

Që nga viti 1999, vdekjet e lidhura me alkoolin pothuajse janë dyfishuar, me një rritje të veçantë gjatë pandemisë COVID-19 dhe një rritje të konsiderueshme të vdekjeve midis grave të moshës 25 deri në 34 vjeç.

Detajet e analizës u botuan në “PLOS Global Public Health” ku studiuesit u përqendruan në 14 shkaqe vdekjeje që lidhen me konsumin e alkoolit, duke përfshirë sëmundjen e mëlçisë të shoqëruar me alkoolin (ALD ), çrregullimet mendore dhe të sjelljes si sindroma e tërheqjes nga alkooli dhe psikoza, si dhe dehja.

Analiza zbuloi se midis viteve 1999 dhe 2024, vdekjet e lidhura me alkoolin në Shtetet e Bashkuara u rritën me 89%. Shumica e vdekjeve ishin për shkak të ALD dhe në një masë më të vogël, çrregullimeve mendore dhe të sjelljes.

Kulmi më i lartë u regjistrua në vitin 2021, kur vdiqën mbi 54,000 amerikanë. Në atë kohë, ne po përjetonim izolime të ashpra për shkak të pandemisë COVID, dhe shumë njerëz që vuanin nga çrregullime të përdorimit të alkoolit kishin vështirësi në aksesin në trajtim. Në vitin 2024, numri i të vdekurve ra, por ishte ende rreth 25% më i lartë se periudha para pandemisë.

Popullatat më të prekura të SHBA-së ishin amerikanët vendas kontinentalë dhe amerikanët vendas të Alaskës të quajtur AIAN. Vdekshmëria e lidhur me alkoolin tek burrat AIAN ishte tre herë më e lartë se ajo e burrave të bardhë dhe tek gratë AIAN katër herë më e lartë se ajo e grave të bardha.

Një grup tjetër i synuar nga rritja e vdekjeve është ai i grave të moshës 25 deri në 34 vjeç. Në këtë rast, vdekjet e lidhura me alkoolin parashikohet të jenë rritur nga 0.9/100,000 në vitin 1999 në 3.2/100,000 në vitin 2024 – një rritje prej 255%. Vdekjet e lidhura me alkoolin tek burrat në të njëjtin grupmoshë janë rritur gjithashtu, nga 2.3/100,000 në vitin 1999 në 6.5/100,000 në vitin 2024 (një rritje prej 188%).

Edhe pse të frikshme, këto shifra ka të ngjarë të jenë nënvlerësuar, pasi analiza nuk mori parasysh vdekjet që lidhen me sëmundjet kronike të shkaktuara nga konsumimi i alkoolit, siç janë disa lloje kanceri ose kardiovaskulare./S.K/EO/

Continue Reading

Lajmet

Izraeli thotë se do të rikthehet në armëpushim pas sulmeve në Gaza

Published

on

Ushtria izraelite ka thënë se do të rifillojë zbatimin e armëpushimit në Gaza, pasi nisi sulmet ajrore të dielën në përgjigje të asaj që e quajti shkelje flagrante të marrëveshjes nga Hamasi.

Sulmet filluan në Gazën jugore pasi ushtria izraelite tha se terroristët qëlluan një raketë antitank dhe të shtëna drejt trupave të saj në Rafah, duke vrarë dy ushtarë.

Hamasi tha se nuk ishte në dijeni për ndonjë përleshje në zonën nën kontrollin izraelit.

Në mbrëmje, Izraeli tha se kishte goditur objektiva të Hamasit në të gjithë Gazën, me burime spitalore që thanë se 44 persona u vranë.

Hamasi kishte thënë se ishte i përkushtuar ndaj armëpushimit, por akuzoi Izraelin për shkelje dhe paralajmëroi se sulmet mund ta shtynin situatën drejt një kolapsi total./S.K/KP/BBC/

Continue Reading

Të kërkuara