Lajmet

Çfarë do të thotë për ne dhe planetin një popullsi prej 8 miliardë banorësh?

Në vitin 2019, OKB-ja parashikoi se popullsia do të vazhdojë të rritet deri në 11 miliardë në vitin 2100.

Publikuar

Nga Michael Le Page

Më 15 nëntor, bota do të përjetojë një moment historik madhor, pasi popullata njerëzore do të arrijë për herë të parë shifrën 8 miliardë. Sigurisht, është e pamundur të dihet me saktësi se kur do ta arrijmë këtë prag, por Kombet e Bashkuara kanë zgjedhur këtë datë për ta festuar këtë rast, bazuar në modelimin e saj demografik.

Duke ardhur vetëm 11 vite pasi popullsia njerëzore arriti në 7 miliardë, mund të duket sikur numri i njerëzve në botë po rritet më një shpejtësi më të madhe se kurrë më parë. Në fakt, shkalla e rritjes së popullsisë globale po bie. Normat e lindshmërisë janë tani nën nivelet e zëvendësimit – numri i nevojshëm për të ruajtjen rritjen – në pjesën më të madhe të botës.

Në vitin 2019, OKB-ja parashikoi se popullsia do të vazhdojë të rritet deri në 11 miliardë në vitin 2100. Skenari mesatar në parashikimin e saj të fundit, është se ajo do të mbërrijë kulmin në vitet 2080. Por dy parashikime nga Qendra e Përbashkët Kërkimore e Bashkimit Evropian dhe Instituti për Metrikë dhe Vlerësim Shëndetësor (IHME) në Uashington, parashikojnë se kulmi do të ndodhë më herët, në vitin 2070.

Ky do të jetë një lajm i mirë për përpjekjet për të kufizuar ndryshimet klimatike dhe përshpejtimin e zhdukjes masive të specieve. Por rënia e popullsisë në shumë rajone, do të sjellë probleme të reja, dhe çdo përfitim në aspektin mjedisor, do të varet shumë nga pasuria e njerëzve dhe mënyra se si do t’i shpenzojnë paratë e tyre

Ndërsa lidhja midis numrit të njerëzve të gjallë në planet dhe ndikimit të tyre në të është komplekse, nuk ka asnjë dyshim se popullsia njerëzore në rritje, po lë gjithnjë e më pak hapësirë ​​për pjesën tjetër të jetës në Tokë. Tashmë treçereku i Tokës dhe 2/3 e oqeaneve janë ndryshuar ndjeshëm si pasojë e aktivitetit të njeriut.

Tani njerëzit përbëjnë 1/3 e biomasës së të gjithë gjitarëve tokësorë, të matur në termat e përmbajtjes së karbonit. Blegtoria jonë e mbarështuar përbën pothuajse të gjithë pjesën tjetër, ndërsa gjitarët e tokës së egër vetëm 2 për qind. Po ashtu, biomasa e shpendëve të kultivuar,është 30 herë më e madhe se ajo e shpendëve të egër.

Po sa njerëz mund të jetojnë në mënyrë të qëndrueshme në këtë planet? Vlerësimet ndryshojnë shumë. Por një studim i vitit 2020, arriti në përfundimin se sistemi ynë aktual ushqimor mund të ushqejë vetëm 3 miliardë njerëz më shumë pa i shkelur kufijtë kryesorë planetarë.

Por vetëm ndryshimi i asaj që kultivojmë dhe vendi ku e bëjmë këtë, mund ta rrisë në gati 8 miliardë këtë shifër. Ndërkohë reduktimi i konsumit të mishit dhe i ushqimeve të shpërdorura mund ta rrisë atë në 10 miliardë. A do ta kalojmë këtë kufi të sipërm?

Nuk ka dyshim se popullsia do të rritet në afro 10 miliardë deri në vitin 2050. 

“Bazat për këtë rritje janë krijuar tashmë. Nënat e ardhshme kanë lindur”- thotë demografja XheniferSkiuba e “Wilson Center”, një institut kërkimor me seli në Uashington.

Pasiguria shtohetndjeshëm pas vitit 2050.

Studiuesit bien dakord se normat e lindshmërisë do të vazhdojnë të bien në të gjithë botën. Por OKB-ja parashikon që ato të do të bien më ngadalë se të tjerat, thotë Shtein Emil Vollset, që drejtoi parashikimin e IHME. 2/3 e popullsisë globale jetojnë në vende ku shkalla e lindshmërisë ka rënë sipas OKB-së nën nivelin e zëvendësimit.

Popullsia është tashmë në rënie në një sërë vendesh me lindshmëri të ulët, përfshirë Japoninë, Italinë, Greqinë dhe Portugalinë. Në vendet me një përqindje të lartë të të rinjve, si India, lindshmëria që po bie nën normën e zëvendësimit, nuk do të çojë menjëherë në një rënie të popullsisë.

Aty do të ketë një vonesë që mund të zgjasë shumë dekada. Por gjatë rrjedhës së këtij shekulli, do të zvogëlohen shumë popullata. Për shembull sipas parashikimit të Vollset, popullsia e Indisë do të arrijë kulmin në 1.6 miliardë në vitin 2049, dhe më pas do të bjerë në 1.1 miliardë deri në vitin 2100.

Në disa pjesë të Afrikës, Lindjes së Mesme dhe Azisë, normat e lindshmërisë mbeten shumë mbi nivelet e zëvendësimit. Rritja më e madhe e popullsisë deri në vitin 2050 do të ndodhë në vetëm 8 vende:Republika Demokratike e Kongos, Egjipti, Etiopia, India, Nigeria, Pakistani, Filipinet dhe Tanzania.

Qasja tek kontraceptivët, është arsyeja themelore e rënies së niveleve të lindshmërisë. Themelore janë edhe arsimi dhe të drejtat e grave, përfshirë ndalimin e martesës së fëmijëve. Dhe nivelet e lindshmërisë janë më të larta pikërisht në vendet ku mungojnë arsimi dhe të drejtat për gratë dhe vajzat.

Aty ku gratë mund të zgjedhin sa fëmijë të kenë, hyjnë në lojë shumë faktorë të tjerë. 

“Kostoja është e madhe”, thotë Skiuba. 

Për shembull në Britani, kostoja e rritjes së një fëmije deri në moshën 18 vjeç është rreth 160.000 paund sipas Grupit të Veprimit kundër Varfërisë së Fëmijëve.

Shumë njerëz synojnë të kenë gjëra si një punë e mirë, një marrëdhënie të qëndrueshme dhe një shtëpi të përshtatshme, përpara se të kenë fëmijë. Por mund ta kenë të vështirë ta arrijnë këtë, ose të jenë të paaftë për të pasur aq fëmijë sa dëshirojnë deri në momentin që vendosin ta bëjnë këtë.

Të tjerët nuk duan të kenë fëmijë, dhe nuk ndihen më të detyruar nga presioni shoqëror për ta bërë këtë. Por disa janë të nxitur nga pesimizmi për të ardhmen, thotë Skiuba. Për vende të veçanta një faktor tjetër madhor është migrimi. Migrimi drejt vende të pasura e ka parandaluar rënien e popullsisë në shumë vende.

Por Skiuba nuk mendon se do të lejohet të rritet mjaftueshëm për të parandaluar rënien e këtyre popullsive në të ardhmen. Më pak se 4 për qind e njerëzve në mbarë botën, lëvizin në vende të tjera, thotë ajo, dhe kjo shifër nuk ka ndryshuar ndër dekada. Ndërsa rënia e popullsisë mund të jetë e mirë nga perspektiva mjedisore, disa ekonomistë dhe qeveri eshohin atë si një katastrofë.

Në shumicën e vendeve perëndimore, njerëzit në moshë pune paguajnë për skemën epensionet dhe kujdesen për pensionistët. Ndaj një përqindje në rritje e të moshuarve,shkakton probleme serioze me këtë skemë. Në vende të tjera ku të afërmit kujdesen për të moshuarit, presioni do të ndihet në nivelin familjar, thotë Skiuba.

Por popullsia në plakje nuk nënkupton domosdoshmërisht një katastrofë ekonomike. Për shembull Japonia është vendi më i moshuar vjetër në planet, me një moshë mesatare 48 vjeç, gjë që nuk ka ndodhur kurrë më parë në gjithë historinë njerëzore, e megjithatë ajo ka ende ka një ekonomi shumë të fortë.

Niveli i moshës së popullsisë, matet përgjithësisht në termat e raportit të njerëzve mbi 65 vjeç ndaj atyre të moshës 20– 64 vjeç, i njohur si raporti i varësisë. Japonia ka raportin më të lartë të varësisë në botë. Por fokusimi vetëm mbi këtë metrikë është mashtrues, thotë VegardSkirbek nga Universiteti i Kolumbias në Nju Jork.

Ndikimi i plakjes varet edhe nga shëndeti i popullatës, thotë ai. Në raportet e varësisë, të përshtatura me gjendjen shëndetësor të popullatës, Japonia renditet diku në mes, dhe janë kryesisht vendet e Evropës Lindore, ato që dalin më keq. “Zgjidhja nuk është të shtoni lindjen e fëmijëve, por të investoni në shëndetin e popullatës në tërësi”– thotë Skirbek.

Marrë me shkurtime nga “New Scientist” – Bota.al

Bota

UNCHR: Kriza ndërkombëtare e refugjatëve, 120 milionë të dëbuar, 40% të mitur

Publikuar

nga

Sipas agjencisë së refugjatëve të OKB-së, numri i njerëzve që u detyruan të largoheshin nga shtëpitë e tyre në mbarë botën vitin e kaluar ishte i barabartë me popullsinë e Londrës.

Vlerësimi i fundit vjetor nga Komisioneri i Lartë i Kombeve të Bashkuara për Refugjatët (UNHCR) tha se një rritje e mprehtë e numrit të njerëzve të zhvendosur me forcë gjatë vitit 2023 e kishte çuar totalin në një rekord prej më shumë se 117 milionë. Konfliktet ishin kryesisht për të fajësuar me shumë njerëz, si ato në Ukrainë dhe Sudan, duke treguar pak shenja përfundimi.

Dhuna e përhapur nënkuptonte që 8.8 milionë njerëz të zhvendosur me forcë në 2023 – pothuajse i njëjtë me popullsinë e kryeqytetit të Mbretërisë së Bashkuar – eklipsuan rekordin e mëparshëm, të vendosur një vit më parë, pas një serie rritjesh nga viti në vit gjatë 12 viteve të fundit.

Në total, 1.5% e popullsisë së botës tani është zhvendosur me forcë – gati dyfishi i përqindjes së një dekade më parë.

UNHCR – e cila tha se shifrat e saj përfshinin refugjatë, azilkërkues, persona të zhvendosur brenda vendit dhe të tjerë që kanë nevojë për mbrojtje ndërkombëtare – paralajmëroi se totali kishte vazhduar të rritet në katër muajt e parë të këtij viti dhe tashmë kishte gjasa të kishte kaluar 120 milionë. më shumë se dyfishi i popullsisë së Italisë.

Filippo Grandi, komisioneri i lartë i OKB-së për refugjatët, tha: “Pas këtyre shifrave të zymta dhe në rritje fshihen tragjedi të panumërta njerëzore. Kjo vuajtje duhet të nxisë komunitetin ndërkombëtar që të veprojë urgjentisht për të trajtuar shkaqet rrënjësore të zhvendosjes së detyruar.”

Agjencia e OKB-së tha se një e pesta e të zhvendosurve me forcë tani ndodheshin në vendet më të varfra në botë, si Çadi dhe Sudani.

Megjithatë, marrësi më i madh në botë i kërkesave të reja për azil, me 1.2 milionë, ishte SHBA. Më pas, me 329,000 aplikime, ishte Gjermania, ku migracioni është bërë një temë dominuese e debatit politik dhe vlerësohet se ka ndihmuar të djathtën ekstreme të performojë fuqishëm në zgjedhjet e fundit evropiane.

UNHCR zbuloi gjithashtu se një numër disproporcional i fëmijëve u prekën, me të mitur që përbënin 40% të të gjithë njerëzve të zhvendosur me forcë, pavarësisht se përbënin vetëm 30% të popullsisë së botës.

Gjatë vitit, popullsia globale e refugjatëve u rrit me 7% për të arritur në 43.4 milionë, e nxitur nga konflikti në Gaza, me 6 milionë refugjatë palestinezë në total, dhe në Sudan, ku 10.8 milionë njerëz u zhvendosën me forcë në fund të vitit të kaluar. një numër që rritet me mijëra çdo ditë./UBTNews/

Nga Guardian, D.E.

UNHCR staff member Maria del Pilar Pena assists thousands of refugees from Myanmar helping admit them to Bangladesh after spending up to four days stranded near the border.
Bangladesh border guards reported that over 6,800 refugees had passed through Anjuman Para border village in Cox’s Bazar district. Thousands more are said to be on their way from Myanmar.
The most vulnerable refugees were bussed to a transit centre near Kutupalong camp where UNHCR and out partners provided food, water, medical checks and temporary shelter. On Thursday some families moved into UNHCR tents while others slept under covered shelters.
Other new arrivals are hosted in Kutupalong refugee camp, spending the night in existing structures and buildings in the camp. ; As an estimated 600,000 Rohingya sought safety in Bangladesh between late-August and October 2017, UNHCR began work on an extension site next to the long-established Kutupalong refugee camp in Cox’s Bazar. Whole families, young mothers and unaccompanied minors were among those fleeing for their lives since fighting reignited in Myanmar. They came by boat or walked barefoot for days, wading through vast rice fields. They left most of their possessions behind. Large groups crossed into south-eastern Bangladesh hungry, in poor physical condition and in need of life-saving support. By mid-September, the Bangladeshi Government allocated some 2,000 acres of land on which family tents and temporary communal shelters were erected to shelter new arrivals. UNHCR site planners estimate that these will be sufficient to house 150,000 people.

 

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Drama Kurti-Rama, probleme të protagonizmit personal të dy kryeministrave

Publikuar

nga

Ditët e fundit u vërshuan me reagime raportet ‘e ngurta’ mes kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti dhe kryeministrit të Shqipërisë, Edi Rama. Ky i fundit qëndroi për vizitë në Kosovë më 10 qershor në shënimin e 25-vjetorit të Çlirimit të Kosovës, porse në agjendën e tij nuk kishte takim të planifikuar me homologun e tij nga Kosova.

Mospajtimet e dy udhëheqësve politikë nisën që nga 7 korriku i vitit të kaluar, kur Rama kishte anuluar pjesëmarrjen e kabinetit të tij në mbledhjem e përbashkët të dy qeverive.

Megjithatë analistja politike, Afërdita Maliqi në një prononcim për UBTNews tha se brishtësia e raporteve mes kryeministrave shqiptarë e ka zanafillën që nga fillimi i qeverisjes së Kurtit.

“Problemet mes dy kryeministrave nuk është që janë sotshme, datojnë pothuajse qëkur ka ardhur kryeministri Kurti në pushtet. Nëse ju kujtohet kryeministri Kurti pati konkuruar në zgjedhjet në Shqipëri dhe kishte shkuar me votu atje dhe prej aty kanë filluar ato ndërstramcat mes të dy kryeministrave. Kryeministri Rama e ka thumbuar ndonjëherë kur ju ka thënë mundësia, ndërkaq kryeministri Kurti ka dëshiruar të jetë ai lideri i të gjithë shqiptarëve në Ballkan për të cilën nuk ka pranuar kryeministri Rama”, deklaroi Maliqi.

Vlerëson se mospajtimet rrjedhin si pasojë e protagonizmit personal të dy kryeministrave.

“Nga ana e kryeministrit Kurti protagonizmin me qenë lider i Ballkanit për shkak se është përzier në zgjedhjet në Shqipëri, ëshët përzier në zgjedhjet në Luginë të Preshevës, është përzier në zgjedhejet në Maqedoninë e Veriut, d.m.th kur në Kosovë vlojnë problemet ne e shohim kryeministrin duke u marr pjesë nëpër fushata dhe duke u mbështetur në parti të caktuara”, shtoi ajo.

“Në këtë pikë problemet mes dy kryeministrave i shoh më shumë probleme personale dhe probleme të protagonizmit personal të tyre”, thotë ajo.

Gjatë vizitës së tij në Kosovë, Rama u takua me të parën e shtetit, Vjosa Osmanin. Ai mori pjesë edhe në një konferencë ndërkombëtare për ish-presidentin Ibrahim Rugova të organizuar nga Lidhja Demokratike e Kosovës./UBTNews/

Teksti: Dea Berisha

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Piramida e Tiranës nderohet me çmim nga “WAN Awards EMEA”

Publikuar

nga

Piramida e Tiranës ka marrë një tjetër çmim nga juria e “WAN Awards EMEA”, vlerësuese e projekteve arkitekturore më novatore nga e gjithë bota.

Kryeministri Edi Rama bëri sot të ditur se juria e “WAN Awards EMEA”, e cilëson Piramidën e Tiranës si një “projekt të guximshëm”, të hapur për publikun, dhe e rrethuar nga një ansambël kutish shumëngjyrëshe, të shpërndara brenda dhe përreth ndërtesës origjinale.

Juria e “WAN Awards EMEA” vlerëson se transformimi i Piramidës tregon se si një ndërtesë mund të përshtatet për një “erë të re”, duke ruajtur historinë e saj komplekse.

“Në vend që struktura të shembej më kot, guaska e saj e fortë prej betoni është përshtatur sipas parimeve të “ekonomisë qarkulluese”. Fletë të mëdha xhami me nivele zëvendësojnë xhamat midis trarëve të betonit të Piramidës, duke mbrojtur brendinë nga shiu, ndërsa njëkohësisht e mbajnë atë të hapur ndaj elementëve të natyrës”, vlerëson juria.

Arkitektja e njohur Eva Jiricna, kryetare e jurisë së “WAN Awards EMEA” vlerësoi projektuesit për këtë zgjidhje kaq të mirë, “për t’i treguar publikut se pak humor mund të shërojë edhe plagët më të thella”./ATSH/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Aksionarët e Tesla-s padisin Elon Musk për devijimin e burimeve në kompaninë e tij të AI

Publikuar

nga

Aksionarët e Tesla kanë ngritur një padi kundër CEO-s, Elon Musk dhe bordit të kompanisë për zhvendosjen e burimeve dhe talentit nga prodhuesi i makinave elektrike dhe përdorimin e tyre në vend të kësaj për kompaninë e inteligjencës artificiale (AI) të Musk, xAI.

Disa aksionarë pohuan se Musk u përpoq për vite me radhë ta poziciononte Tesla-n si një kompani robotike dhe AI-në ​​dhe jo si një prodhues automjetesh.

Sipas padisë e cila u ngrit në shtetin amerikan të Delaware, Musk “devijoi talentin dhe burimet e pakta nga Tesla në xAI dhe mblodhi miliarda dollarë për xAI ndërsa pretendonte aksesin e xAI në të dhënat e lidhura me AI të Tesla”.

Padia, e raportuar fillimisht nga TechCrunch dhe Business Insider, vjen menjëherë pasi Musk hoqi dorë nga padia e tij kundër OpenAI, kompania e cila qëndron pas ChatGPT, te e cila ai ishte një investitor origjinal./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara