Kuriozitete

Çfarë do të ndodhte nëse Toka do të ndalonte së rrotulluari?

Rrotullimi i planetit tonë qëndron në themel të disa prej proceseve më themelore që ndodhin në Tokë.

Published

on

Në filmin e vitit 1951, “Ditën kur Toka sërish mbijetoi”, një jashtëtokësor i quajtur Klatu dhe miku i tij robot Gort, ndalojnë njëkohësisht funksionimin e thuajse të gjithë pajisjeve elektronike në Tokë, duke përdorur teknologjinë e tyre të përparuar aliene.

Makinat, fabrikat, pajisjet televizive dhe shumë gjëra të tjera pushuan së funksionuari, dhe planeti u vendos në një lloj qetësie të frikshme. Por imagjinoni një alien që zotëron një mjet akoma më të fuqishëm, që mund të ndalojë rrotullimin e Tokës?

Pasojat do të ishin shumë më shkatërrimtare. Ne mund të mos e kuptojmë, por rrotullimi i planetit tonë qëndron në themel të disa prej proceseve më themelore që ndodhin në Tokë. Në fakt, nëse Toka do të ishte një planet i palëvizshëm, ne njerëzit ndoshta nuk do të ishim këtu.

Nëse Toka do të ndalonte të rrotulluari në çast, kjo gjë do të ishte tejet katastrofike për pjesën më të madhe të sipërfaqes së planetit. Megjithëse nuk e ndiejmë në përditshmëri, ne të gjithë lëvizim bashkë me planetin tonë që rrotullohet.

Në ekuator, kjo shpejtësi është rreth 1600 km/h. Nëse planeti do të ndalonte befas, edhe gjithçka që qëndron mbi të do të fluturonte për inerci drejt lindjes. Imagjinoni një moment njerëz, shtëpi, pemë, gurë dhe shumë gjëra të tjera që zhvendos me një shpejtësi qindra km në orë.

Pas kësaj, erërat me shpejtësi të lartë, me një shpejtësi po aq sa ajo e rrotullimit të planeti, do ta pastrojnë çdo gjë mbi sipërfaqen e Tokës. Në rast se ngadalësimi do të ndodhte më gradualisht, efektet do të ishin ende dramatike, por do të zhvilloheshin për një periudhë më të gjatë kohore.

Gjëja e parë që mund të vinim re, do të ishte fakti që Dielli nuk udhëton më nëpër qiell gjatë një dite. Lëvizja e dukshme e diellit vjen nga rrotullimi i Tokës. Ndaj, nëse planeti do të ishte i palëvizshëm, kjo do të bënte që një ditë e vetme të zgjaste gjysmë viti (megjithëse mund të prisnim disa perëndime dielli shumë të gjata).

Pa ditët 24-orëshe me të cilat jemi mësuar, ritmet tona biologjike cirkadiane do të dilnin jashtë kontrollit. Proceset qelizore ritmike, që i tregojnë trupave tanë se kur të flenë dhe kur të zgjohen, varen pjesërisht nga ndryshimet e rregullta të dritës së diellit për të funksionuar. Shumë krijesa në Tokë, nga bletët tek pemët, mbështeten tek ritmet cirkadiane për të kryer funksionet normale të jetës së tyre. Ndryshimi i këtyre cikleve, mund të përdorë modelet normale të sjelljes.

Modelet atmosferike në Tokë, janë gjithashtu të lidhura me rrotullimin e planetit. Nëse planeti do të ndalonte së rrotulluari, ai do të ndryshonte shumë edhe mënyrën e lëvizjes së rrymave të ajrit (pasi do të ishin zhdukur erërat me shpejtësi 1600 km/h).

Modelet e erës që ne shohim sot, luajnë një rol të rëndësishëm në drejtimin e reshjeve dhe temperaturave në gjithë globin. Çdo ndryshim i rrymave të ajrit, mund të bëjë të krijohen shkretëtira atje ku aktualisht ndodhen pyjet, apo për shembull tundra e ngrirë të bëhet e banueshme.

Ne po shohim që tani diçka të ngjashme, edhe pse në një shkallë shumë më të vogël, pasi ndryshimi i klimës po ndryshon ndjeshëm modelet globale të motit. Dhe pasojat mund të jenë katastrofike për organizmat që varen nga mjedise specifike.

Një Tokë pa rrotullim rreth boshtit të vet dhe rreth Diellit,do të nënkuptonte gjithashtu fundin e uraganeve. Stuhitë e këtij lloji krijohen nga forcat ‘Coriolis’, që krijohen pikërisht nga rrotullimi i planetit tonë.

Erërat e tërhequra në zonën me presion të ulët të një stuhie në rritje, rrotullohen në drejtim të akrepave të orës në Hemisferën Veriore, dhe në drejtim të kundërt me akrepave të orës në Hemisferën Jugore, duke shkaktuar spiralet tipike dhe “syrin” qendror të stuhisë që përcaktojnë një uragan. Ky proces është një arsye që stuhitë mund të rriten kaq të fuqishëm – kështu që prerja e tyre mund të jetë një nga përfitimet e rralla të ndalimit të rrotullimit të planetit.

Por një planet i palëvizshëm, do të nënkuptonte gjithashtu edhe fundin e fushës sonë magnetike. Ndonëse shkencëtarët janë ende të paqartë mbi mekanizmat e saktë, mendohet se fusha magnetike krijohet nga lëvizjet e bërthamës së lëngshme të metaleve të Tokës. Shkencëtarët e quajnë këtë një dinamo, dhe rezultati përfundimtar është një rrjet me linja të padukshme të fushës magnetike që sillen në formën harku përreth planetit.

Efektet e humbjes së kësaj fushe, do të ishin shumë më të këqija sesa thjesht të mos qenit më në gjendje për t’u orientuar përmes busullës. Kjo pasi fusha magnetike e Tokës, na mbron nga rrezet kozmike dhe stuhitë elektromagnetike të Diellit./syri.net

Kuriozitete

Teleskopi gjen shenja jete në planetin e largët

Published

on

Shkencëtarët kanë gjetur prova të reja, por paraprake, se një botë e largët që rrotullohet rreth një ylli tjetër mund të jetë shtëpia e jetës.

Një ekip i Kembrixhit që studion atmosferën e planetit të quajtur K2-18b ka zbuluar shenja të molekulave që në Tokë prodhohen nga organizma të thjeshtë.

Rezultatet janë pikasur nga teleskopi hapësinor James Webb i NASA-s, por ekipi dhe astronomët e pavarur theksojnë se nevojiten më shumë të dhëna për të konfirmuar këtë gjë.

Studiuesi, Prof Nikku Madhusudhan, tha në laboratorin e tij në Institutin e Astronomisë të Universitetit të Kembrixhit se shpreson të marrë provat kryesore.

“Kjo është prova më e fortë. Ende që ka gjasa të ketë jetë atje. Mund të them realisht se ne mund ta konfirmojmë këtë sinjal brenda dy vitesh”.

K2-18b është dy herë e gjysmë më i madh se Toka dhe është shtatëqind trilionë milje larg nesh.

 

Continue Reading

Kuriozitete

Studimi: Fëmijët e dytë kanë më shumë gjasa të shfaqin probleme sjelljeje

Published

on

Një studim nga MIT zbuloi se fëmijët e dytë të familjes – veçanërisht djemtë kanë më shumë gjasa të shfaqin sjellje problematike krahasuar me vëllezërit apo motrat më të mëdha.

Duke analizuar të dhëna nga familje në SHBA dhe Danimarkë, studiuesit zbuluan se djemtë e lindur të dytë kanë 20% deri në 40% më shumë gjasa të kenë probleme në shkollë apo me ligjin.

Një nga arsyet mund të jetë fakti që fëmijët e parë përfitojnë vëmendje të plotë nga prindërit dhe kanë si shembull modele më të pjekura, ndërsa fëmijët e dytë shpesh marrin si shembull vëllezërit e motrat e tyre që janë ende duke u zhvilluar.

Megjithatë, kjo nuk është një rregull që vlen për të gjithë, pasi sjellja ndikohet edhe nga mënyra e rritjes, dinamika familjare dhe personaliteti i fëmijës.

 

Continue Reading

Kuriozitete

Diamanti blu ne ankand/ Guri i çmuar, pjesë e trashëgimisë mbretërore të Indisë

Published

on

Një diamant blu i rrallë nga Golconda mbi 23 karat do të dalë në ankand në Christie’s.

Guri i çmuar dikur zotërohej nga Maharajt e Indorit ëdhe është diamanti blu më i rëndësishëm që është nxjerrë ndonjëherë në ankand.


Diamanti u zbulua në minierat legjendare Golconda në Indinë jug-qendrore, e njohur për prodhimin e disa prej diamanteve më të famshëm në botë, duke përfshirë Diamantin Hope.

Ajo që është unike është se guri nuk ka ndryshuar në më shumë se 100 vjet, 23.24 karat dhe nuk ka ndryshuar formë, peshë apo madhësi.

Grui i çmuar ishte një pjesë e trashëgimisë mbretërore të Indisë dhe dikur zotërohej nga Maharajt e Indorit.  Diamantet Golconda janë gurët më të mirë transparentë dhe të rrallë në botë.

Shitja pritet të shënojë një rekord. Vlerësimet shkojnë nga 35 deri në 50 milionë dollarë.

Me 45,52 karat, Diamanti Hope është diamanti më i madh blu që është zbuluar ndonjëherë.

 

Continue Reading

Kuriozitete

Ekspertët sugjerojnë tri lloje ushqimesh që do të na ndihmojnë të jetojmë më gjatë

Published

on

Një ekspert u ka kërkuar njerëzve që të hanë “të paktën” tre lloje ushqimesh në ditë për të jetuar më gjatë. Këshilla bazohet në dietat e njerëzve që jetojnë në Zonat Blu, zona të botës me nivele më të ulëta të sëmundjeve kronike dhe jetëgjatësi më të gjatë.

Pesë Zonat Blu origjinale të identifikuara nga studiuesit janë Okinawa në Japoni, Sardenja në Itali, Gadishulli Nicoya në Kosta Rika, Ikaria në Greqi dhe Loma Linda në Kaliforni. Dietat në secilën zonë ndryshojnë, ka disa ngjashmëri që ekspertët besojnë se kontribuojnë në jetëgjatësinë e popullatës. Kjo përfshin ngrënien e “ushqimeve të shëndetshme, të pasura me lëndë ushqyese dhe fibra”, të tilla si bimë, bishtajore dhe yndyrna të shëndetshme, duke minimizuar marrjen e sheqerit dhe ushqimet e përpunuara.

Në një fragment nga libri i recetave të Dan Buettner “The Blue Zones Kitchen”, i shpërndarë në faqen e internetit BlueZones.com, ai shpjegon mënyrën se si hanë ata që kanë kohë të gjatë.

“Asnjë nga njëqindvjeçarët e Zonës Blu që kam takuar nuk është përpjekur të jetojë deri në 100,” thotë ai. “Askush nuk ka thënë në moshën 50-vjeçare, “E dini çfarë, unë do të vendos veten në këtë dietë jetëgjatësi dhe do të jetoj edhe 50 vjet të tjera! Ata nuk numërojnë kalori, nuk marrin vitamina, peshojnë gram proteina, madje as lexojnë etiketa. Ata nuk kufizojnë marrjen e ushqimit, të gjithë festojnë me ushqim.”

Ndër udhëzimet është një listë me “ushqime super blu”. Dan rekomandoi të hani “të paktën” tre nga këto në ditë për t’u siguruar që po merrni shumë ushqime ushqyese:

Fasule – të gjitha llojet: fasule të zeza, fasule pinto, fasule garbanzo, bizele syzeza, thjerrëza

Perimet jeshile – spinaqi, lakra jeshile, chard, majat e panxharit, majat e kopër

Patate të ëmbla

Arra – të gjitha llojet: bajame, kikirikë, arra, fara luledielli, arra braziliane, shqeme

Vaji i ullirit – jeshil, ekstra i virgjër është zakonisht më i miri (vini re se vaji i ullirit prishet shpejt, kështu që blini jo më shumë se furnizim për një muaj në të njëjtën kohë)

Tërshëra – Tërshëra irlandeze është më e mira, e gatuar ngadalë ose e prerë në feta

Elbi – në supa, si drithëra e nxehtë ose bluar për bukë

Fruta – të gjitha llojet

Çajra jeshilë ose bimorë

Shafran i Indisë – si erëz ose çaj.

“Rezultatet e marra përfaqësojnë një studim afatgjatë, statistikor dhe shkencërisht të shëndoshë. Ne kishim nevojë për informacion që nuk ishte thjesht anekdotik ose i bazuar në intervista, vizita në kuzhinë ose vakte të përbashkëta me njëqindvjeçarë individualë,” tha Buehner.

Continue Reading

Të kërkuara