Kuriozitete

Çfarë do të ndodhë në 2023?

Sipas ekspertëve më të mirë të Financial Times.

Published

on

Disa prej parashikimeve për botën në vitin që sapo ka nisur, nga disa prej ekspertëve më të mirë të Financial Times.

A do të ketë një armëpushim në luftën e Rusisë në Ukrainë?

Jo. Kushtet për një armëpushim të qëndrueshëm, e lëre më për një zgjidhje formale të paqes, nuk ka gjasa të përmbushen në vitin 2023. Ngrirja e pozicioneve aktuale nuk do të kënaqte as Rusinë dhe as Ukrainën. Kremlini i Vladimir Putinit nuk do ta ketë thyer pavarësinë e Ukrainës, apo edhe të kontrollojë plotësisht katër rajonet që “aneksoi” në shtator. Presidenti Volodymyr Zelenskyy nuk mund të pranojë një armëpushim duke e lënë Ukrainën pa territorin e humbur që nga pushtimi i Rusisë në shkurt, përveç Donbasit dhe Krimesë të pushtuara në vitin 2014. Rifitimi i këtij territori do të kërkonte armatim që perëndimi duket se nuk dëshiron ta japë. Rusia po përpiqet të rigrupohet dhe po përgatit popullin e vet për një luftë të gjatë. Ka shumë të ngjarë të jetë një konflikt i vazhdueshëm dhe i ashpër.

Toni Barber

A do të ketë ndërprerje energjie në Evropë?

Po. Mund të ndodhë para prillit nëse moti është mjaft i ftohtë, por dimri i ardhshëm është sfida më e madhe. Megjithëse vendet e depozitimit të gazit tani janë pothuaj plot, rimbushja e tyre në pranverë do të jetë e vështirë.

Në vitin 2022, flukset e gazit rus ishin kryesisht të paprekura deri në qershor; në vitin 2023 do të jenë afër zeros. Gazi natyror i lëngshëm do të ketë vështirësi për të mbuluar mungesën. Kompensimi i rrezikut është zhvendosja mbrapsht e Evropës nga gazi tek qymyri. Impiantet bërthamore të Francës duhet të kenë më pak probleme të mirëmbajtjes. Por sistemi energjetik është sforcuar prej 18 muajsh. Rreziku që diçka të prishet po rritet.

David Sheppard

A do të arrijë përkohësisht temperatura globale pragun e ngrohjes 1.5 gradë C?

Jo, por mund të ndodhë që në vitin 2024. Planeti tashmë është ngrohur me rreth 1.1 gradë C, duke krahasuar temperaturat mesatare në 2011-2020 me fundin e viteve 1800, dhe me të paktën 1.2 gradë C në vitet e fundit. Me emetimet në nivele rekord, shkencëtarët i vendosin shanset 50:50 për të arritur përkohësisht 1.5 C në të paktën një vit në periudhën 2022-2026.

Me ftohjen e modeleve të motit në La Nina që pritet të zgjasin në fillim të vitit 2023, parashikuesit mendojnë se temperatura gjatë gjithë vitit do të jetë mesatarisht 1.2 gradë C, por kjo mund të ndryshojë në vitet e ardhshme. Një vit me 1.5 gradë C nuk do të thotë se qëllimi i Marrëveshjes së Parisit është shkelur, por do ta afronte botën shumë më afër.

Pilita Clark

A do të kandidojë sërish Joe Biden për president?

Po. Nuk ka çfarë t’i bëhet moshës së presidentit; Biden do të jetë 81 vjeç deri në zgjedhjet e 2024-ës dhe 82-vjeç kur të ndodhë inaugurimi i vitit 2025. Por mos e përjashtoni një kandidim. Pas një viti të vështirë të legjislacionit dhe një performancë më të mirë se sa pritej të demokratëve në zgjedhjet e mesit të mandatit, Biden ndoshta është ende mundësia më e mirë e demokratëve për të mbajtur Shtëpinë e Bardhë; Zëvendëspresidentja Kamala Harris ka patur vështirësi për të krijuar një profil. Kjo nuk do të thotë se demokratët e tjerë nuk po eksplorojnë mundësinë e një kandidimi në vitin 2024.  

Courtney Weaver

A do të paditet Donald Trump?

Po. Ekzistojnë të paktën katër fusha rreziku të mundshëm hetimor për ish-presidentin: përpjekja e Trump për të ndryshuar zgjedhjet e vitit 2020, mbajtja e dokumenteve të klasifikuara në Mar-a-Lago, presioni i tij ndaj zyrtarëve të Xhorxhias për të gjetur “votat e munguara” dhe menaxhimi i Organizatës Trump përmes mashtrimeve. Dy të parët janë në duart e Jack Smith, këshilltarit special të emëruar në nëntor, i cili ka thirrur zyrtarë në shtatë shtete. Bazuar në atë që është tashmë informacion publik, prokurorët në të paktën një nga këto hetime ka të ngjarë të konsiderojnë se ka prova të mjaftueshme për një aktakuzë – të cilën Trump pa dyshim do ta mohojë dhe do ta kundërshtojë në gjyq.

Eduard Luce

A mund ta rikthejë Kina rritjen ekonomike në më shumë se 5 për qind?

Po. Kina u përball me një fund të zymtë të vitit 2022; largimi nga politika e saj “zero-Covid” fatkeqësisht do të marrë ende shumë jetë të tjera dhe po i tejmbush spitalet, siç bëri pandemia gjetkë në periudhën 2020-21. Por shumë gjëra mund dhe do të ndryshojnë gjatë vitit. Sapo Kina të mësojë të “jetojë me Covid”, aktiviteti ekonomik duhet të rikthehet fuqishëm. Shpenzimet e konsumatorit do të forcohen nga një tepricë e kursimeve e nxitur nga pandemia dhe Pekini do të nisë një paketë stimuluese të fokusuar në infrastrukturë.

James Kynge

A do ta pushtojë, apo do i bëjë bllokadë Taivanit, Pekini?

Jo. Xi Jinping një ditë mund të vendosë të sulmojë ose bllokojë Tajvanin – por ndoshta jo në vitin 2023. Një pushtim do të ishte një lojë kolosale. Nëse shkon keq, Xi mund të nisë një luftë me SHBA-në, të humbasë pushtetin dhe të dëmtojë përgjithmonë perspektivat e Kinës. Një bllokadë ka shumë më tepër gjasa: do të ushtronte presion të madh mbi Tajvanin për t’u përkulur dhe do të sfidonte SHBA-të të vepronte e para. Por edhe kjo do të sjellë rreziqe të mëdha. Xi nuk ka gjasa të hedhë zaret, nëse nuk bindet se Tajvani po i rrëshqet vazhdimisht nga duart. Zgjedhjet presidenciale të Tajvanit të vitit 2024 mund të jenë pika e ardhshme e krizës.

Gideon Rachman

A do të marrë fund epoka e Erdoganit në zgjedhjet e qershorit në Turqi?

Jo. Rexhep Tayyip Erdoğan do të lëshojë një breshëri metodash, të drejta apo edhe jo, për të qëndruar në pushtet, pavarësisht nga popullariteti i tij në rënie. Zgjatja e sundimit të Erdoganit në një dekadë të tretë do të ketë pasoja të rënda për ekonominë e Turqisë, do të përkeqësojë një rënie të standardeve të jetesës dhe do të kufizojë më tej liritë personale. Nuk dihet nëse një dënim me burg dhe ndalim politik i dhënë muajin e kaluar rivalit të tij më të besueshëm, kryebashkiakut të Stambollit, Ekrem İmamoğlu, mund të krijojë një reagim dhe të nxisë opozitën.

Laura Pitel

A do të marrin fund protestat në Iran?

Jo. Demonstratat disamujore të protestuesve iranianë, shumë prej tyre gra, u shkaktuan nga vrasja e një gruaje të re, Mahsa Amini, në paraburgim nga policia. Ato janë zgjeruar në thirrje për të zëvendësuar teokracinë me një sistem demokratik. Shkalla e tyre ka rënë; nëse ato përshkallëzohen sërish, regjimi islamik mund të godasë edhe më fort. Por me ekonominë që po lufton nën sanksionet perëndimore, protestat kanë shfaqur një qëndrueshmëri që thekson zemërimin dhe zhgënjimin e shumë iranianëve. Kjo do të sigurojë që, çfarëdo që të bëjnë autoritetet, protestat në një formë ka të ngjarë të vazhdojnë.

Andrew England

A do të mbijetojë Twitter?

Po. Blerja prej 44 miliardë dollarësh e Elon Musk ka qenë kaotike, por platforma do të ecë përpara. Përdoruesit nuk do të largohen. Alternativave të tilla si Mastodon u mungon madhësia. Megjithatë, humbjet do të rriten. Do të emërohet një CEO miqësor me Musk, por reklamuesit do të mbeten të kujdesshëm dhe do të duheshin 100 milionë abonime të reja prej 8 dollarësh vetëm për të mbuluar pagesat e interesit të borxhit. Musk do të blejë borxhin e Twitter për të lehtësuar presionin financiar. Megjithatë, fiksimi i tij për “fjalën e lirë” do ta vendosë në një rrugë përplasjeje me Aktin e Shërbimeve Dixhitale të BE-së. Një ndalim nuk ka gjasa, por gjoba të mëdha mund të jenë në horizont.

Elaine Moore

A do të dështojë një tjetër biznes i madh kriptomonedhash?

Po. Egërsia e “kriptove të dimrit” të vitit 2022 do të thotë se shumë nga lidhjet e dukshme të dobëta tashmë janë shembur dhe disa mashtrime janë ekspozuar. Por do të ketë edhe më shumë viktima vitin e ardhshëm – dhe ndoshta disa viktima të mëdha – ndërsa firmat e ndëshkuara të kapitalit të sipërmarrjes dhe tregtarët me pakicë vazhdojnë të tërhiqen dhe të privojnë industrinë e kriptove nga karburanti nga i cili varet nga rritja: lojtarët në tavolinë.

Robin Wigglesworth

A do të shitet apo bashkohet ndonjë nga platformat e mëdha të streaming?

Jo, jo këtë vit. Konsolidimi është i pashmangshëm në industrinë e argëtimit pasi streaming bëhet dominues. Spekulimet janë të shumta rreth bashkimeve: NBC Universal dhe Warner Bros Discovery, Disney me Apple, Netflix me një gjigant teknologjik të gatshëm për të paguar më shumë. Warner ndoshta do të jetë dominoja e parë që do të bjerë duke pasur parasysh problemet e saj financiare. Por kur AT&T shiti Warner në 2022, ishte përmes një strukture që kufizon marrëveshjet për disa vjet. Kjo do të thotë se tronditja e madhe ka më shumë gjasa të vijë në vitin 2024, vit kur shumë transmetues pretendojnë se më në fund do të jenë duke nxjerrë fitime.

Alex Barker

Me shkurtime nga Financial Times – Bota.al

Kuriozitete

Disa fakte që nuk i keni ditur për jetën dhe veprimtarinë e Giorgio Armani

Published

on

Stilisti italian i modës Giorgio Armani ka vdekur, ka njoftuar kompania të enjten.

Armani, i cili ishte 91 vjeç, ishte sinonim i stilit dhe elegancës moderne italiane. Ai kombinoi talentin e stilistit me zgjuarsinë e një biznesmeni, duke drejtuar një kompani që xhiroi rreth 2.3 miliardë euro (2.7 miliardë dollarë) në vit.

Ai kishte qenë i sëmurë për njëfarë kohe dhe u detyrua të hiqte dorë nga shfaqjet e grupit të tij në Javën e Modës për Burra në Milano në qershor, hera e parë në karrierën e tij që kishte humbur një nga ngjarjet e tij në pasarelë.

Sot ne do të ju sjellim disa fakte interesante nga i ndjeri.

Burri pas një xhakete

Perandoria e ngritur mbi xhaketën dhe kostumet e burrave, si evoluoi duke u kthyer në markë botërore me qindra dyqane dhe 12 etiketa, duke e renditur si stilistin më të pasur.

Mjeku që u bë stilist

Moda nuk ishte zgjedhja e parë; para dizajnimit të veshjeve, studioi mjekësinë. Giorgio Armani braktisi shkollën e modës, për të shkuar ushtar. Pasi punoi si shitës, ai startoi biznesin e tij në vitin 1975, me lekët që shiti makinën e tij V.W Kafer.

Dedikuar burrave

Koleksioni i parë ndryshoi stilin e meshkujve me gamën e ngjyrave neutrale. Ka realizuar mbi 250 kostume për filma, më i njohuri i Richard Gere në ‘American Gigolo’.

Xhaketa Bomber

Armani cilësohet babai i xhaketës Bomber, të cilën e krijoi duke i frymëzuar nga veshjet e policisë që kishte dizenjuar asokohe. Xhaketa u bë aq popullore sa kushdo ka një të tillë në gardërobën e tij.

Shtëpia Armani

Zotëron 12 etiketa: Giorgio Armani, Armani Collezioni, Emporio Armani, Armani Jeans, Armani Exchange, Armani Junior, Armani Casa, Armani Dolci, Armani Caffe, Armani Fiori, Armani Ristorante dhe Hotel Armani në Burj Khalifa në Dubai.

Shitës ëmbëlsirash

Armani ka një linjë të veçantë të quajtur Dolci ku shet çokollata të shijshme, me forma elegante, të cilat prodhohen në Firence. Ëmbëlsirat Armani Dolci, përfshijnë çokollata unike që shiten si edicion i kufizuar për raste të tilla si Shën Valentini dhe Ramazani.

Stilisti më i pasur

Thuajse çdo vit biznesi i tij regjistron shitje të hatshme. Edhe për vitin 2017 ai është renditur i pari në listën e stilistëve më të pasur me 6.6 miliard dollarë.

Kundër anoreksisë

Më 2006, Armani refuzoi modelet anoreksike nga sfilatat, duke u kthyer në mbështetës sidomos ndaj emrave të njohur që shfaqin këtë problem.

Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Testi treminutësh që mund ta zbulojë se cilët janë të rrezikuar nga Alzheimeri

Published

on

Testi i ri i trurit, që zgjat vetëm tre minuta, mund t’i identifikojë problemet e kujtesës të lidhura me sëmundjen e Alzheimerit para se të përcaktohet diagnoza, duke rritur shpresat se mund t’i ndihmojë mjekët të dallojnë pacientët që mund të përfitojnë më herët nga trajtimet e reja, ka raportuar The Guardian.

Provat e para kanë treguar se testi, i njohur si “Fastball”, dallon te pacientët me çrregullim të lehtë të aftësive njohëse,  gjendje që prek kujtesën, të folurin ose të menduarit, por pa e penguar jetën e përditshme – se kush ka më shumë rrezik për të zhvilluar Alzheimer.

Studime me grupe më të mëdha janë duke u zhvilluar.

“Ky test na tregon se metoda e re pasive për matjen e kujtesës, e ndërtuar për diagnozën e Alzheimerit, mund të jetë e ndjeshme për individët me rrezik të lartë, por ende nuk janë diagnostikuar”, tha doktori George Stothart, neuroshkencëtar në Universitetin Bath.

Testi funksionon si elektroencefalogram. Përmes sensorëve të vendosur në kokë, regjistrohet aktiviteti elektrik i trurit ndërsa pjesëmarrësit shikojnë një sërë imazhesh që shfaqen me shpejtësi në ekran. Para testit, vullnetarëve u tregohen tetë figura, të cilat u kërkohet t’i emërtojnë, pa u thënë t’i kujtojnë. Më pas, çdo i pesti imazh është një nga ato që ata kanë parë më herët.

Rezultatet treguan se personat me MCI amnestik, që prek kujtesën për objekte, reaguan më dobët krahasuar me të rritur të shëndetshëm dhe ata me forma të tjera të MCI. Ky grup është disa herë më i rrezikuar të zhvillojë Alzheimer sesa pacientët me MCI jo-amnestik.

Testi nuk mund të tregojë me siguri se kush do të zhvillojë Alzheimer.

nëse gjetjet konfirmohen në studime më të mëdha, mund të bëhet mjet i vlefshëm për mjekët, ndihmon në përcaktimin se cilët pacientë janë në rrezik të lartë dhe mund të përfitojnë nga ilaçet e reja.

Të gjitha testimet janë kryer në shtëpitë e pjesëmarrësve,  gjë që, sipas Stothart, “është e rëndësishme për t’i bërë ato të qasshme dhe për të ulur ankthin e njerëzve”.

Profesori Vladimir Litvak, nga UCL’s Queen Square Institute of Neurology, e quajti “hap të hershëm drejt zhvillimit të testit me vlerë klinike”. Ai shtoi se hapi duhet të jetë vlerësimi i aftësisë së testit për të parashikuar si ndryshon gjendja e  pacientit me kalimin e kohës dhe si mund të ndihmojë në vendimet për trajtim.

Edhe doktoresha Julia Dudley nga organizata Alzheimer’s Research UK e mirëpriti zhvillimin.

“Është inkurajuese të shohim studime që eksplorojnë mënyra të reja për të zbuluar problemet e kujtesës. Trajtimet për Alzheimer po tregojnë se janë më efektive kur jepen në fazat e hershme të sëmundjes, diagnoza është thelbësore që njerëzit të përfitojnë”, ka thënë ajo.

Doudley ka shtuar se nevojiten studime më afatgjata dhe me grupe më të mëdha e më të ndryshme.

“Problemet e kujtesës mund të lidhen edhe me gjendje të tjera shëndetësore, jo vetëm me demencën. Kërkimet e ardhshme duhet të shqyrtojnë se si faktorë të tjerë mund të ndikojnë në rezultatet e testit të valëve të trurit dhe si mund të përdoren këto teste krahas mjeteve të tjera të diagnozës, si vlerësimet e aftësive njohëse dhe analizat e gjakut”, përfundoi doktoresha.

Përgatiti: A.Z. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Papagalli ‘Xiaogui’ thyen rekordin botëror për njohjen më të shpejtë të ngjyrave

Published

on

Një papagall ka thyer rekordin botëror për njohjen e ngjyrave në kohë të shpejtë. Ai ka arritur që për kohë rekord t’i njoh 10 ngjyra.

Xiaogui, që i përket Qing Feng, ka kapur topat me ngjyra dhe i ka futur ato në shporta të vogla me ngjyrat përkatëse për 33.5 sekonda, duke fituar rekordin  botëror për njohjen më të shpejtë të ngjyrave nga një papagall.

Ai bëri një gabim gjatë vendosjes së topave, por e korrigjoi shumë shpejt.

Feng e ka adoptuar papagallin kur ishte bebe në vitin 2020, duke thënë se ka kohë që ai kishte shprehur dashurinë për të luajtur me ngjyra, për çka e ka shtyrë atë që ta trajnojë në mënyrë.

Continue Reading

Kuriozitete

A mund të udhëtojë ndërgjegjja jonë në kohë? Shkencëtarët thonë se “ndjesitë e barkut” janë kujtime nga e ardhmja

Published

on

Në tetorin e vitit 1989, një vajzë katërvjeçare u zgjua natën nga një telefonatë dhe një britmë. Ajo doli zbathur në korridorin e ftohtë dhe dëgjoi nënën e saj të thoshte me zë të thyer: “Ai vdiq në një aksident me makinë!”.

Vajza nuk mund të thoshte asgjë, vetëm kujtonte përqafimin e fundit me babanë para se ai të nisej me avion. Në atë çast, e kishte ndjerë se nuk do ta shihte më kurrë gjallë.

Kjo është një nga historitë që njerëzit tregojnë për paranjohjen (gut feeling), aftësinë për të ndier apo “parë” diçka para se të ndodhë.

Shkencëtarja Julia Mossbridge ka mbledhur me dhjetëra rrëfime të tilla, por edhe ajo që në fëmijëri ka pasur ëndrra që janë bërë realitet, nisi të mbante një ditar ëndrrash dhe zbuloi se disa prej tyre ishin parashikime të sakta.

Mossbridge beson se këto përvoja tregojnë se koha nuk është aq lineare sa na duket.

“Nuk është e vështirë të kuptosh paranjohjen,” tha ajo. “Është vetëm e vështirë të besosh nëse nuk e ke përjetuar vetë. Shkencëtarët ende nuk e kuptojnë si funksionon koha. Ne kemi frikë nga e panjohura, nga ideja që realiteti mund të mos jetë ashtu siç e shohim.”

Psikologë e neuroshkencëtarë përpiqen ta shpjegojnë fenomenin, që në gjuhën shkencore quhet perceptim jashtëshqisor. Është ndjenjë e brendshme, e fortë, që diçka do të ndodhë. Në kultura të lashta, shamanët e mistikët e përdornin si mjet për të kuptuar motin apo për të zbuluar rreziqet që vinin. Psikologu Dean Radin shpjegon se ndërgjegjja kapë informacion edhe jashtë rrjedhës së zakonshme të kohës.

Ai ka dekada që studion këtë fushë e thotë: “Në mekanikën kuantike, koha sillet ndryshe nga sa e përjetojmë ne çdo ditë. Mund të ketë diçka në ndërgjegjen tonë që është në gjendje të marrë informacione nga e shkuara ose nga e ardhmja.”

Radin bëri eksperiment interesant. Vullnetarët lidhen me aparate që masnin aktivitetin e trurit, në ekran shfaqeshin imazhe të rastësishme, pozitive (si lindje dielli), negative (si aksidente). Rezultatet treguan se truri i njerëzve “e ndiente” imazhin negativ, para se ta shihte.

Ky eksperiment është përsëritur e ka dhënë të njëjtat rezultate. Më 1995, CIA publikoi dokumente që e mbështesnin këtë fenomen.

Shkencëtarët mendojnë se kjo lidhet me ndërlidhjen kuantike, proces misterioz ku grimcat lidhen mes tyre dhe ndajnë informacion, edhe nëse ndodhen larg në hapësirë apo në kohë.

“Ndoshta truri lidhet me versionin e vet në të ardhmen,” thotë Radin. “Prandaj ndiejmë kujtime për gjëra që nuk kanë ndodhur ende.”

Një shpjegim i tillë do të sqaronte edhe fenomenin e déjà vu, atë ndjenjën e çuditshme se një moment e kemi përjetuar më parë.

Sipas Mossbridge dhe Radin, edhe pse mekanizmi i saktë nuk dihet ende, statistikat tregojnë qartë se paranjohja është reale.

Continue Reading

Të kërkuara