Aktualitet
Çfarë dimë për origjinën e pandemisë?
Published
3 years agoon
By
Betim GashiA ka pasur një aksident në laborator? Çfarë e dallon SARS CoV-2 nga viruset e tjera të Coronës? Shërbimet sekrete amerikane po hetojnë mbi origjinën e pandemisë, Kina kritikon.
Në të gjithë botën janë vërtetuar si të infektuar me SARS CoV-2 rreth 170 milionë vetë dhe më shumë se 3,4 milionë kanë humbur jetën. Por nga vjen ky vírus kaq ngjitës që paralizoi me muaj ekonomitë në botë dhe shkatërroi ekzistencën e kushedi sa të tjerëve? Deri më tani ka pasur vetëm më shumë supozime se fakte, se ku e ka origjinën pandemia botërore.
Për një aksident të mundshëm në Institutin e Virologjisë në Vuhan, Kinë, raportoi së fundmi “Wall Street Journal” duke iu referuar një raporti të një shërbimi sekret amerikan, sipas të cilit në nëntor 2019 tre punonjës të institutit, të cilët u sëmurën rëndë me simptoma të njëjtja si ato të Covidit, kishin qenë në një klinikë. Shërbimet sekrete amerikane duan të mbledhin tani fakte të besueshme në vend të supozimeve për një aksident të mundshëm laboratori në Kinë dhe do të paraqesin një raport brenda 90 ditësh, këtë e ka urdhëruar presidenti Biden. “SHBA do të vazhdojnë të bashkëpunojnë me partnerët me të njëjtat synime për të rritur presionin ndaj Kinës, që të marrë pjesë në një hetim ndërkombëtar të bazuar në fakte, të plotë, transparent dhe të lejojë qasjen në të gjitha të dhënat e provat e nevojshme”, tha presidenti Biden.
Kina akuzoi SHBA, se po politizon kërkimet dhe do t’ia japë Kinës fajin për pandeminë. Në të njëjtën kohë ky vend me gjasë vend origjine i virusit bllokon një hetim të hapur dhe hedh poshtë çdo lloj përgjegjësie.
Çfarë dihet për virusin?
Që në janar 2020, studiuesit kinezë gjetën shkakun për një shpeshtim të një sëmundjeje të mushkërive të panjohur më parë, nga e cila në qytetin Vuhan kishin humbur jetën shumë vetë. Në qelizat e tyre të rrugëve të frymëmarrjes ata gjetën gjenet e një virusi ARN nga familja e viruseve të Coronës, që u kategorizua në nëngrupin B (Betacoronavirus).
Ky vírus, që ishte definitivisht plotësisht i ri, kishte megjithatë ngjashmëri të madhe me virusin Corona, që solli shpërthimin e pandemisë SARS në vitet 2002-2004: SARS-CoV. Ky vírus i ri nga Kina jugore u përhap brenda pak javësh gati në të gjitha kontinentet. Në të gjithë botën u sëmurën 8096 persona – të testuar- dhe 774 vetë ndërruan jetë nga sindromi i një sëmundjeje të rëndë të rrugëve të frymëmarrjes. Edhe pse shifrat krahasuar me pandeminë e tanishme ishin shumë më të pakta, pandemia e atëhershme tregoi, se sa tmerrësisht shpejt përhapet një sëmundje ngjitëse në një botë të globalizuar.
Sars-CoV-2 – ilustrim
Ku u zbulua për herë të parë virusi?
Disa studime japin të dhëna, se virusi ishte përhapur disa javë, ndoshta edhe disa muaj më parë, pra para se të zbulohej në dhjetor në Vuhan. Në Kinë sipas të dhënave të gazetës “South China Morning Post” ka pasur që në mesin e nëntorit një infektim të parë të testuar me SARS CoV-2. Kjo nuk do të thotë patjetër që ky infeksion e ka edhe origjinën në Kinë. Studiues të Universitetit Cambridge kishin publikuar në prill 2020 një studim, në të bazë të të cilit pandemia me shumë gjasa filloi në mes të shtatorit dhe fillim dhjetorit 2019, ose në Kinë ose në një vend kufitar. ( https://www.pnas.org/content/117/17/9241 )
Nga ana tjetër gjurmë të virusit të ri u gjetën në prova të ruajtura të ujërave të bardha në Itali dhe Brazil, që ishin marrë që në dhjetor, ose në nëntor 2019. Në Itali u gjetën madje në provat e gjakut të një testimi me pjesëmarrës të skanerit për kancerin e mushkërive antitrupa kundër SARS-CoV-2,- provat e gjakut ishin marrë që në shtator 2019 dhe shkurt 2020.
Që virusi mund të jetë përhapur që në vjeshtën e vonë 2019 në Europë dhe prej mesit të nëntorit në Kinë nuk lejon përfundime të sakta për origjinën e pandemisë. Ai tregon vetëm se sa shpejt mund të përhapet një virus kaq agresiv në botë.
Nga cila kafshë vjen virusi?
Si skenari më i mundshëm konsiderohet një origjinë zoologjike përmes një kafshe ndërmjetës. Sipas skenarit, një kafshë e ka pasur virusin në fillim dhe e ka kaluar tek një kafshë tjetër. Por deri më tani as nuk është identifikuar saktë një kafshë potenciale si origjinë dhe as kafsha ndërmjetëse. Po ashtu të dyja viruset Corona SARS nuk janë identifikuar saktësisht në botën e kafshëve. Por se të dy këto viruse Corona janë të vërtet të ngjashëm me viruset Corona që gjenden tek lakuriqët e natës, që gjenden në Azinë Juglindore. Sekuenca gjenetike e SARS-CoV-2 aktual përputhet 96,2% me virusin Corona RaTG13 – që u gjet në një lloj lakuriq nate. Kjo tingëllon shumë, por është vetëm një pikë e parë, sepse përputhshmëria e viruseve me kafshë të tjera si pangolinët nuk është më e vogël.
Për shkak se shumica e njerëzve nuk kanë kontakt direkt me lakuriqët e natës apo pangolinët, ekspertët kërkojnë për kafshë ndërmjetësuese, që kanë kontakt më të ngushtë me njerëzit, si psh vizonët.
A vjen virusi nga një laborator?
Ajo që dihet është se në Institutin e Vuhanit për virologji është eksperimentuar me virusin Corona RaTG13 dhe me RmYN02, sekuencat gjenetike të të cilëve përputhen 93,3% me SARS-CoV-2.(Current Biology, 2020; DOI: 10.1016/j.cub.2020.05.023). Nga kjo rrodhën dy skenarë: SARS CoV-2 mund të jetë prodhuar artificialisht si një armë kimike dhe/ose ka dalë gabimisht për shkak të një aksidenti.
Ekspertët e Organizatës Botërore të Shëndetësisë i quajnë të dy skenarët si “shumë pa gjasa”. Por ata nuk mundën të ishin plotësisht bindës, sepse me hetimet e tyre shumë të kufizuara ata nuk mund të bënin inspektime të pavarura apo të siguronin prova, sepse Kina nuk e lejoi këtë. Në vend të kësaj ata duhet të merrnin të dhëna të publikuara dhe të dhëna të partnerit kinez. Madje vetë kreu i OBSH, Tedros Adhanom Ghebreyesus kërkoi më vonë që të paktën hipoteza e një aksidenti në laborator të hetohet më tej.
Çfarë flet për një „armë biologjike”?
Prodhimin artificial të SARS-CoV-2 në një laborator në Vuhan shumë vetë e quajnë si shumë pa gjasa. Kështu një ekip i profesores së mikrobiologjisë, Kristian Andersen nga “Scripps Research Institute” në La Jolla, Kaliforni hulumtoi proteinën Spike në sipërfaqen e virusit, Në segmentin e genomit u panë dy dallime të mëdha mes SARS-CoV-2 dhe viruseve të ngjashme Corona. Proteina ka një ndërtim ndryshe, e vërtet që virusi mund të depërtojë më shpejt qelizat e njeriut, por për të qenë një “armë biologjike” struktura e virusit, sipas këtyre ekspertëve në La Jolla nuk është e rafinuar sa duhet.
Ekspertë të OBSH në Vuhan, 31 janar 2021
Aksident laboratori?
Mbetet teoria se studiuesit kinezë kanë eksperimentuar me viruset e rrezikshme Corona si psh. RaTG13 apo RmYN02, dhe se SARS CoV-2 gabimisht për shkak të një aksidenti ka dalë nga laboratori. Udhëheqja kineze e hedh poshtë kategorikisht këtë teori.
Edhe ekspertët e OBSH e shohin si me shumë pak gjasa këtë në bazë të të dhënave që iu ofruan. Kundër kësaj flet evoluimi i virusit, dhe tjetra, Instituti i Vuhanit për Virologjinë ka laboratorë të sigurisë së lartë. Tek të dhënat e ofruara nuk ka asnjë shenjë për aksident në laborator apo sëmundje të punoënjësve.
Pikërisht kjo pikë nuk përkon me atë që ka publikuar “Wall Street Journal” duke iu refereruar shërbimeve sekrete, ku tre punonjës në nëntor 2019 treguan simptoma të afërta me Covid. Kina e hedh poshtë edhe këtë.
Deri tani ka supozime në vend të fakteve dhe refuzime në vend të transparencës – mbetet e hapur, nëse dikur ne do ta dimë se ku e pati origjinën kjo pandemi botërore. Dhe sidomos si të mos lejojmë që të përhapen pandemi të tjera.
Aktualitet
Studentët e Media dhe Komunikimit në UBT vizitojnë bibliotekën, radion dhe shtypshkronjën e kampusit për praktikën gazetareske
Published
21 hours agoon
November 15, 2024Në kuadër të një serie vizitash studimore, studentët e vitit të parë të degës Media dhe Komunikim në UBT, patën mundësinë të vizitojnë disa prej objekteve më të rëndësishme të kampusit, të cilat lidhen ngushtë me mediat dhe praktikën gazetareske. Vizitat e realizuara këtë javë përfshinë Radio Kampusin, Media Grupin, Bibliotekën dhe Shtypshkronjën e kampusit.
“Po i realizojmë ëndrrat tona sepse kështu e kam dashur gazetarinë që nga fillimi, duke shijuar edhe pjesën praktike”, thonë Dea Gashi e Diellza Beka. Në kuadër të vizitave edhe njohëse dhe studimore për studentët e të gjitha viteve të Media dhe Komunikimit, të premten është realizuar vizita në dy mekanizma të rëndësishëm që posedon kampusi i UBT-së.
Studentët e vitit të parë të drejtimit Media dhe Komunikim, pasi kanë përjetuar atmosferën në “Radio Kampus”, në “Media Grupin”, ku punohet me shumë entuziazëm e përkushtim të pashoq, sepse aty përjetohet lajmi, kronika, dhe gjithçka që duhet të dijnë e kuptojnë studentët për format e komunikimit, të premten ndërkaq kanë realizuar edhe një vizitë tjetër.
Këtë herë ata patën mundësi të shohin nga afër shtypshkronjën dhe bibliotekën.
Aty i priti stafi i mrekullueshëm i UBT-së, të cilët nuk hezituan të ju shpjegonin më në detaje punën që zhvillohet, në këto dy vende kaq me rëndësi.
Si fillim, studentët u interesuan në lidhje me bibliotekën si një vend me vlerë të madhe, ku ata ku kanë rastin që të huazojnë libra të cilët lidhen me gazetarinë dhe me komunikimin në përgjithësi.
Mentorja dhe shoqëruesja e vizitave studimore, Albina Zeneli u shpreh se do të jetë një nder i madh të jetë pranë këtyre vajzave të reja, që duan të futen në botën e mediave, dikush në ekran, dikush në radio e dikush në portal.
“Unë si gazetare prej 10 vitesh do të bëj maksimumin që studentëve të mos u mungoj ana praktike, duke e ditur vlerën që ky profesion ka. Nuk thuhet më kot që media është pushteti i katërt dhe se fuqia që ajo ka është e mahnitshme. Andaj, bashkë me UBT do të angazhohem në transmetimin e informacioneve jo vetëm si leksione, por dhe në praktikë ku secili student do të provoj zërin në radio, shkrimin në portal si dhe prezantimin në emision, që kështu ato do të kenë një nivel krejt tjetër për këto drejtime duke u bërë shumë shpejt të zonjat në këtë “zanat”, u shpreh mes tjerash Albina.
Studentet gjithashtu ishin të kënaqura me këtë vizitë sepse ato po e përjetojnë në praktikë gazetarinë, që ato e kanë ëndërruar.
Dea Gashi tha se vërtet ndihet mirë kur sheh që UBT ka arritur të ketë gjithë këtë pasuri praktike për studentet e media dhe komunikimit.
“Kjo për mua është vërtet një freski dhe një realizim i gazetarisë praktike. Krahas mësimit e ligjëratave këto vizita edhe na freskojë, edhe na ofrojnë njohuri bazike mbi historinë e gazetarisë”, tha Gashi.
Diellza Beka ndërkaq mendon se vizitat studimore i japin kuptim edhe dëshirës së madhe që të jemi pjesë e UBT-së.
“Po befasohem për të mirë kur shoh gjithë këtë pasuri dhe teknikë moderne që posedon UBT dhe në veçanti Media dhe komunikimi. Jam shumë e gëzuar që kam rastin të vizitojë gjithë këto objekte vetëm brenda kampusit të UBT-së, dhe po na ndihmon shumë në përvetësimin e praktikës, në situatat e ndryshme të gazetarisë”, tha mes tjerash ajo.
Detaj parësor e kësaj vizite është fakti që UBT ka një vend të mjaftueshëm edhe për punimet që bëhen në këtë institucion duke filluar nga tavolinat, karriget dhe çdo gjë tjetër del nga kjo dhomë e rrëmujshme por mbi të gjitha e bukur.
Vendi i tretë që vizituan studentët e vitit të parë të drejtimit Media dhe Komunikim ishte dhe shtypshkronja ku nga atje na njoftuan më në vija të holla procedurën e një botimi.
Një detaj i rëndësishëm i këtyre vizitave ishte edhe mundësia për t’u njohur me mënyrën e punës dhe teknologjitë që përdoren në shtypshkronjën e UBT-së. Studentët patën mundësinë të njihen me procedurat e botimit të materialeve të ndryshme, nga gazeta dhe revista, deri te botimet akademike, siç janë librat e profesorëve të UBT-së.
Ky aktivitet është pjesë e angazhimit të fakultetit për të ofruar një edukim të balancuar, ku teorikës i shtohet thelbësisht komponenti praktik, duke i mundësuar studentëve të zhvillojnë aftësitë dhe njohuritë e nevojshme për t’u bërë profesionistë të suksesshëm në fushën e mediave dhe komunikimit./UBTNews/
Bota
Të paktën dhjetë të vdekur pas zjarrit në një shtëpi të pleqve në Spanjë
Published
23 hours agoon
November 15, 2024By
UBTnewsTë paktën dhjetë të moshuar kanë vdekur pasi zjarri përfshiu shtëpinë e pleqve në qytetin Villafranka del Ebro, në veri të Spanjës, thanë autoritetet më 15 nëntor.
Zjarri nisi në një nga dhomat, tha zyrtari kryesor në këtë rajon, Fernando Beltran.
Të gjithë viktimat ishin të moshuar që jetonin në rezidencën “Jardines de Villafranca”, shtoi ai gjatë një deklarimi për gazetarë.
Zjarri shpërtheu rreth orës 05:00 të 15 nëntorit dhe zjarrfikësve iu deshën rreth dy orë që ta shuanin, tha një zëdhënës i Qeverisë rajonale.
Dy persona janë në gjendje kritike dhe disa të tjerë po marrin trajtim mjekësor, tha kryetarja Volga Ramirez.
Autoritetet po kryejnë hetime për të zbuluar shkakun e zjarrit./REL/
Bota
Kennedy në krye të shëndetësisë, Trump: Do t’i japë fund dëmtimit nga industria e ilaçeve dhe ajo ushqimore!
Published
24 hours agoon
November 15, 2024By
UBT NEWSPresidenti i zgjedhur Donald Trump ka njoftuar se do të emërojë Robert F. Kennedy Jr., aktivistin dhe ish-kandidatin për president, në postin e Sekretarit të Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore. Ky emërim ka shkaktuar reagime të përziera, duke u pritur si një lëvizje e guximshme për të ndikuar në një nga agjencitë më të fuqishme të qeverisë amerikane, e cila mbikëqyr shëndetin publik, ilaçet, vaksinat dhe sigurinë ushqimore.
Robert F. Kennedy Jr. ka fituar njohje ndërkombëtare si një kritik i ashpër i industrisë farmaceutike dhe për qëndrimet e tij kundër vaksinave, një pikë që e ka bërë atë një figurë të diskutueshme, sidomos për disa demokratë dhe republikanë. Megjithatë, Trump e ka mbështetur publikisht për të udhëhequr një sektor që ka të bëjë me mbikëqyrjen e fushave nga ilaçet dhe vaksinat, deri tek kërkimet shkencore dhe kujdesi shëndetësor.
“Për një kohë të gjatë, amerikanët janë dëmtuar nga industria ushqimore dhe ajo e ilaçeve, të cilat janë përfshirë në manipulime, keqinformime dhe dezinformime kur bëhet fjalë për shëndetin publik,” tha Trump në një deklaratë. Ai shtoi se Kennedy do ta bëjë Amerikën përsëri të shëndetshme, duke luftuar për të siguruar që politikat shëndetësore të mbrojnë qytetarët dhe të adresojnë korrupsionin dhe ndikimet e padëshiruara të industrive të fuqishme që shpesh formësojnë politikat shëndetësore.
Kennedy ka pasur një karrierë të gjatë si aktivist i mjedisit dhe përfaqësues i shëndetit publik, duke kritikuar me forcë kompanitë farmaceutike dhe praktikat e dëmshme të industrisë ushqimore. Ai ka qenë gjithashtu një kundërshtar i njohur i vaksinave, një qëndrim që ka tërhequr kritika të mëdha, por që gjithashtu i ka fituar një bazë të fortë mbështetjeje nga ata që ndajnë pikëpamjet e tij.
Në një lëvizje që mori shumë vëmendje, Kennedy shpalli se do të ndihmojë Trumpin në administratën e ardhshme për të realizuar një reformë të thellë të sistemit shëndetësor, duke e bërë atë më transparent dhe më të drejtuar nga interesat e qytetarëve. Ai e ka mbështetur fuqishëm Trumpin pas tërheqjes nga gara presidenciale, duke premtuar se do të luante një rol të rëndësishëm në politikat shëndetësore të administratës së tij.
Megjithatë, nominimi i Kennedy mund të hasë vështirësi gjatë procesit të konfirmimit në Senat, i cili aktualisht kontrollohet nga Republikanët. Qëndrimet e tij kundër vaksinave mund të krijojnë polemika mes senatorëve të ndryshëm, duke ngritur pyetje mbi aftësinë e tij për të drejtuar një agjenci kaq të rëndësishme për shëndetin publik të amerikanëve. Disa kritika janë shprehur se Kennedy mund të ketë pamjen e një figure të polarizuar që nuk mund të fitojë mbështetje të gjerë nga të dyja partitë.
Përveç qëndrimeve të tij ndaj vaksinave, Kennedy ka qenë gjithashtu një avokat i fuqishëm i mjedisit, duke u angazhuar për një Amerikë më të pastër dhe më të shëndetshme, duke kundërshtuar politikën e shumë industri të dëmshme që kanë ndikim negativ në shëndetin e individëve dhe mjedisin.
Ky nominim është një nga shumë përpjekjet e Trump për të ndryshuar drejtimin e politikave shëndetësore dhe për të adresuar disa nga sfidat kryesore që lidhen me sistemin shëndetësor të SHBA-ve, të cilat kanë të bëjnë me kostot e larta të ilaçeve dhe mungesën e transparencës nga disa industri të fuqishme.
Bota
Trump mban fjalimin e parë pas fitores së zgjedhjeve
Published
1 day agoon
November 15, 2024By
UBT NEWSNë fjalimin e tij të parë pas fitores në zgjedhjet presidenciale të 5 nëntorit, Donald Trump ka dhënë një pasqyrë të qartë të politikave dhe emërimeve të tij për administratën që do të drejtojë, duke përfshirë një nominim të bujshëm për Robert Kennedy Jr, aktivistin e njohur kundër vaksinave, për pozitat kryesore në qeveri.
Trump, i cili e mbajti fjalimin në Florida, e përshëndeti Kennedy si një figurë të rëndësishme për t’u angazhuar në përmirësimin e shëndetit të kombit. Ai tha se Kennedy do të ndihmojë për t’i mbrojtur amerikanët nga kimikatet e dëmshme, pesticidet, dhe produktet farmaceutike, duke theksuar se ai ka një angazhim të fuqishëm për një Amerikë më të shëndetshme. Sidoqoftë, ky nominim ka shkaktuar kritika të ashpra, sidomos nga Shoqatën Amerikane të Shëndetit Publik, e cila ka shpallur se Kennedy është i papërshtatshëm dhe i paqartë për të drejtuar një departament kaq të rëndësishëm që mbikëqyr fushat nga siguria e ushqimit deri te kërkimet mjekësore.
Fjalimi i Trump u zhvillua para një audience të gjerë, përfshirë disa emra të njohur të shoqërisë dhe politikës, të cilët ofruan mbështetje të fortë për fushatën e tij. I pranishëm ishte edhe aktori Sylvester Stallone, i cili e prezantoi Trump në skenë, ndërsa të pranishëm ishin gjithashtu Elon Musk, Vivek Ramaswamy, dhe presidenti i Argjentinës, Javier Milei.
Në këtë ngjarje, Trump shfrytëzoi mundësinë për të ndarë disa nga prioritetet e tij për administratën e ardhshme, duke përfshirë një angazhim të fortë për të ndaluar luftën në Ukrainë, një qëndrim që ka tërhequr vëmendjen e shumë njerëzve dhe e ka bërë të qartë se politika e tij e jashtme do të ketë një fokus të fuqishëm në të çuarit përpara të interesave të SHBA.
Gjithashtu, Trump bëri një shpallje të papritur për një tjetër emërim në administratën e tij: Guvernatori i Dakotës së Veriut, Doug Burgum, do të jetë Sekretar i Departamentit të Brendshëm. Ky nominim erdhi si një surprizë për shumë, pasi Burgum është një figurë më e re në politikën kombëtare, por që ka fituar mbështetje për administratën e tij të suksesshme në Dakota e Veriut.
Me këtë fjalim dhe emërimet e tij të para, Trump ka shpallur se ai do të vazhdojë të implementojë politikat që premtoi gjatë fushatës, duke theksuar se administrata e tij do të jetë e fokusuar në shëndetin e kombit, sigurinë kombëtare, dhe politikat pro-biznes. Fjalimi dhe veprimet e tij të para pas zgjedhjeve kanë rikthyer një frymë optimizmi për mbështetësit e tij, ndërsa kritikët vazhdojnë të shohin me dyshim të ardhmen e administratës Trump në një botë që po përballet me shumë sfida globale./BBC/
Rektori Hajrizi: Çdo sukses i joni është një sukses për Kosovën!
Nga Franca për Kosovën: Rektori i UBT-së nderohet me çmimin “European Quality Leader First Finalist” nga Organizata Evropiane për Cilësi
BE: Çështjet e arsimit dhe shëndetësisë në veri të Kosovës të adresohen në dialog
Jetëgjatësia, shtoni 9 vjet të jetën suaj me vetëm një lëvizje
Kuvendi me seancë të hënën, Osmani pritet tu adresohet deputetëve
Kurti: Qeveria është për familjen, synojmë barazinë dhe nxitjen e punësimit
Studentët e Media dhe Komunikimit në UBT vizitojnë bibliotekën, radion dhe shtypshkronjën e kampusit për praktikën gazetareske
Federata rumune u tregon tifozëve se si të sillen në ndeshjen me Kosovën
FFK ka një njoftim të rëndësishëm për tifozët para ndeshje Rumani-Kosovë
Të kërkuara
-
Bota2 weeks ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Lajmet3 months ago
Zgjedh Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT – Ferizaj dhe bëhuni liderët e së ardhmes
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje
-
Kulturë1 month ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman