Institucioni i Avokatit të Popullit po mban një tryezë diskutimi me rastin e shënimit të Ditës Kombëtare të Personave të Pagjetur.

Këshilltari juridik në këtë institucion, Labinot Sheremeti, tha se Avokati i Popullit gjatë vitit 2023 ka publikuar raportin për drejtësinë tranzicionale dhe zbatimin e mekanizmave të saj, ku qëllimi i tij ka qenë në dokumentimin e krimeve të kryera gjatë luftës dhe sigurimin e drejtësisë për viktimat e këtyre krimeve.

“Avokati i Popullit gjatë vitit 2023 ka publikuar raportin për drejtësinë tranzicionale dhe zbatimin e mekanizmave të saj me qëllim të vlerësimit të se sa kanë qenë institucionet e Republikës së Kosovës në nivël të përmbushjes së detyrave sa i përket zbatimit të mekanizmave të drejtësisë tranzicionale me fokus në dokumentimin e krimeve të kryera gjatë luftës dhe sigurimin e drejtësisë për viktimat e këtyre krimeve”, tha ai.

Duke folur për numrin e viktimave gjatë luftës së fundit në Kosovë, Sheremeti tha se edhe pse nuk kanë të dhëna zyrtare, sipas organizatave vendore e ndërkombëtare, del se mbi 13 mijë e 500 persona janë vrarë ose zhdukur gjatë viteve 1998-2000. Ai tha se prej tyre kanë 10 mijë civilë, e prej tyre 1 mijë e 133 fëmijë të vrare ose të zhdukur, ku fati i afër 1 mijë e 600 personave vazhdon të mbetet i pazbuluar.

Ndërkaq, duke folur për dëmet materiale të luftës, Sheremeti tha se sipas llogaritjeve del se dëmet janë vlerësuar rreth 22 miliardë euro, përfshirë 120 mijë shtëpi të shkatërruara.

“Edhe pse nuk kemi të dhëna zyrtare sa i përket krimeve të kryera gjatë luftës, bazuar në të dhënat e mbledhura dhe të publikuara nga organizatat e shoqërisë civile, organizatat ndërkombëtare dhe ekspertë të ndryshëm të fushës, del se rreth 13.535 persona janë vrarë apo zhdukur gjatë viteve 1998-2000. Mbi 10 mijë prej tyre kanë qenë civilë, 1133 prej tyre kanë qenë fëmijë të vrarë apo të zhdukur, ende vazhdon të mbetet i paditur fati i rreth 1.600 personave të zhdukur. Në varresat masive në Serbi deri në vitin 2021 janë gjetur rreth 950 trupa të personave që janë zhdukur në Kosovë. Përllogariten afro rreth 20 mijë viktima të dhunës seksuale, mbi 2 mijë persona janë dërguar në mbajtje në burgje në Serbi pas përfundimit të luftës. Së paku 810 mijë qytetarë të Kosovës kanë qenë refugjatë, përllogariten rreth 120 mijë shtëpi të shkatërruara dhe dëmet materiale sipas ekspertëve janë vlerësuar rreth 22 miliardë euro”, tha ai.

Ai përmendi edhe ndryshimin e Kodit të procedurës penale, me të cilin është mundësuar gjykimi në mungesë për të dyshuarit që kanë kryer krime lufte dhe se aktakuzat e para veçse janë ngritur.

Spanja pritet t’i dërgojë Ukrainës një numër të vogël të raketave kundërajrore të sistemit Patriot, e cila vjen si pasojë e presionit nga aleatët e saj në Bashkimin Evropian dhe në NATO për t’i dhënë Kievit më shumë ndihmë ushtarake.

Duke parë se Rusia ka shpeshtuar edhe më shumë sulmet ajrore në zonat ukrainase, qeverive të BE-së u është kërkuar ta ndihmojnë Kievin me më shumë kundërajrorë për ta mbrojtur shtetin, në veçanti nga vendet si Greqia dhe Spanja, të cilat posedojnë armë të tilla.

Megjithatë vendet evropiane, të cilat zotërojnë këto sisteme kundërajrore Patriot, po ngurrojnë t’ia japin Ukrainës.

Patriotët janë kundërajrorë raketorë të cilët mund të godasin avionët luftarakë, raketat lundruese dhe balistike me rreze të shkurtra veprimi.

Te këto kundërajrore të prodhuara nga SHBA-ja, përveç efikasitetit të tyre, qëndron dhe rëndësia se trupat ukrainase janë të stërvitur se si duhet të përdoren./UBTNews/

Vetëm gjatë vitit 2023 kanë ndodhur 11 vdekje dhe 330 aksidente në vendin e punës, derisa janë bërë 8114 inspektime dhe janë trajtuar 53 mijë e 330 punëtorë në Republikën e Kosovës. Kështu u tha me rastin e shënimit të Ditës Botërore të Sigurisë dhe Shëndetit në Punë, ku është mbajtur një konferencë e organizuar nga Organizata Botërore e Punës, Inspektorati i Qendror i Punës, me ndihmën e ambasadës Suedeze dhe Zyrës së Bashkimit Evropian në Kosovë. Aty u tha se aktualisht janë mbi 60 inspektorë të punës në inspektoratin e punës.

Ministri i Financave, Punës dhe Trasnfereve, Hekuran Murati, ka thënë se kanë synuar fuqizimin e inspektoratit të punës, ashtu që ky i fundit të jetë dera e parë, ku punëmarrësit dhe punëdhënësit trokasin për të marrë përgjigje të nevojshme, ku adresohen ankesat e tyre për çështje të sigurisë dhe shëndetit në punë.

“Kemi synuar fuqizimin e inspektoratit të punës, ashtu që ky i fundit të jetë dera e parë, ku punëmarrësit dhe punëdhënësit trokasin për të marrë përgjigje të nevojshme, ku adresohen ankesat e tyre për çështje të sigurisë dhe shëndetit në punë. Kemi dyfishuar buxhetin e apeluar për inspektoratin e punës, kemi siguruar hapësira të rinovuar dhe mjete të reja të punës si hapa thelbësor drejt forcimit të kapacitetit operacional dhe kemi rritur edhe numrin e inspektorëve, ku tashmë inspektorati i punës numëron edhe 41 inspektorë të rinj. Si rezultat, përgjatë vitit 2023 është trefishuar numri i inspektimeve të sigurisë dhe shëndetit në punë dhe së bashku me rritjen e numrit të inspektorëve kemi synuar rritjen edhe të cilësisë të inspektimeve.. Ne synojmë që roli i inspektoratit të jetë më aktiv po edhe reaktiv dhe këtë synojmë ta bëjmë përmes ndryshimeve ligjore të nevojshme”, ka thënë Murati.

Ndërsa ambasadori suedez në Kosovë, Jonas Westerlund, është shprehur se kjo është një temë e rëndësishme për mirëqenien e popullatës në Kosovë.

“Rritja e aksidenteve në vendin e punës me fatalitet, kërkon veprim të menjëhershëm… Në 2022 ka pasur 15 vdekje dhe 394 lëndime, kjo është një temë e rëndësishme për mirëqenien e popullatës në Kosovë. Roli i inspektoratit të punës është i pazëvendësueshëm në këtë drejtim… Besojmë që është kërkuar ofrimi i sigurisë i punëdhënësve. Ka edhe përfitime monetare, që lidhen ngushtë me zvogëlimin e kostove dhe rritjen e proaktivitetit…Miratimin urgjent të programit qeveritar për siguri dhe shëndet në punë, meqë Qeveria po i trajton dhe tejkalon këto sfida”, është shprehur ai.

Po ashtu, Johannes Madsen, shef i Operacioneve në Zyrën e BE-së në Kosovë ka theksuar se mbështesin Qeverinë për hartimin e legjislacionit të punës dhe pasi që të përgatiten draftet shpresojnë që të miratohen së shpejti nga Qeveria dhe Kuvendi.

“Siguria dhe shëndeti në punë është e rëndësishme dhe prioritet i shteteve anëtare të BE-së… Ka korniza ligjore në mbarë botën. Ne e mbështesim qeverinë për hartimin e legjislacionit të punës dhe pasi që të draftet shpresojmë që ato të miratohen së shpejti nga qeveria dhe kuvendi. Fatalitetet në vendet e punës janë përkujtues i qartë për nevojën urgjente për veprim të menjëhershëm. Mbrapa çdo fataliteti qëndron një jetë… Pajisjet për punëtorë nuk janë opsionale, janë të domosdoshme dhe besojmë në parandalim”, ka theksuar ai.

Ndërkaq kryeinspektori i Inspektoratit Qendror të Punës, Hekuran Nikçi, ka vijuar se janë përmirësuar kushtet e punës duke avancuar në blerjen e veglave të punës, dhe duke përmirësuar ambientin e punës ku ata punojnë.

“Inspektorati i Punës në qershor të vitit 2022, kishte një numër të vogël të inspektorëve, që ishte e pamundur të bëhet mbikëqyrja e zbatimi të ligjit për siguri dhe shëndet gjatë punës. Përgjatë vitit 2023 kemi vepruar, për të iniciuar procesin për inspektorë të rinjë, dhe nga ky proces kemi arritur të punësojmë 38 inspektorë të rinj…Kemi përmirësuar dhe kushtet e punës duke avancuar në blerjen e veglave të punës, dhe përmirësuar ambientet e punës ku ata punojnë. Numri i vdekjeve dhe lëndimeve gjatë vitit 2022 ka qenë 15 vdekje dhe lëndime 450, ndërsa gjatë vitit 2023, 11 vdekje dhe 330 aksidente. Kjo është si rezultat i shtuar të numrit të inspektimeve, ku janë arritur 8 mijë e 114 inspektime dhe të trajtohen 53 mijë e 330 punëtorë në të gjithë Republikën e Kosovës”, ka vijuar Nikqi.

E në këtë konferencë u prezantuan edhe dy panele për ndikimet e ndryshimeve klimatike në sigurinë dhe shëndetin e punës.

Institucioni i Avokatit të Popullit ka mbajtur një tryezë diskutimi me rastin e shënimit të Ditës Kombëtare të Personave të Pagjetur.

Bajram Çerkini nga Qendra Burimore për Personat e Zhdukur u bëri thirrje liderëve shtetërorë që të punojnë më shumë në zbardhjen e fatit të personave të zhdukur, duke thënë se dhimbja nuk i lë të flenë.

Në fjalën e tij, Çerkini tha se edhe pas 25 viteve nuk po gjendet gjuhë e përbashkët edhe pse është nënshkruar marrëveshje të na zbutet pak dhimbja. Ai përmendi edhe varresat masive për të cilat tha se nuk po bëhen mjaftueshëm gërmime.

“Politikanë të nderuar, kthejuni vetes dhe popullit. Rehatojeni popullin me këtë dhimtë me të cilën nuk mund të flejnë sa duhet. Shumë rrall e përmendi djalin, kur më bie ndërmend për ato nëna që ua kanë marrë në prehër fëmijtë. I kam djepat në zyre të zbrazët e nënat gjallë. A ka gjë më të rëndë se kur të thuhet po i shkelmi të drejtat e njeriut me konventa ndërkombëtare… Me qenë analfabeta që s’dijnë me shkru, kanë ditë vëllezërit, baballarët e stërgjyshërit prej vitit 1912 i kam të pagjetur. Kanë ditur të gjejnë gjuhë të përbashkët me zbutë dhimbjen e këtij populli. U përmendën varrezat masive. Deri kur na themi kemi lavru krejt Kosovën? Aty ku unë besoj që janë tetë vetë, me djalin tim, nuk është germuar ende”, tha ai.

Ndërkaq duke folur për retorikën se po rritet rreziku për luftë të re, Çerkini kritikoi ata që po bëjnë një gjë të tillë. Ai tha se lufta po përmendet nga ata që së bashku me fëmijët e tyre mund të largohen nga vendi dhe se në rast lufte, ai nuk do të largohej nga Mitrovica.

“Na e keni futë një stres të ri se po bëhet luftë. Kush po e lypë atë luftë? Ai që mundet me largu fëmijët prej këtu se unë që nuk mundem me ik dhe ata që më kanë mbetur, pasha Zotin, qaty në Mitrovicë kam me vdekë. Mos ma përmend bre vëlla! E vetmja Mitrovicë shqiptare nuk ka memorial. Në Urë të Ibrit në pjesën e veriut 7 metra memoriali për serbët, 50 për qind nuk kanë qenë në luftë fare. Të gjithë politikanët e dijnë këtë punë”, tha ai.