

Shëndet
Bëni kujdes! Këto enë nuk duhet t’i lani kurrë në pjatalarëse
Published
11 months agoon
By
UBT NewsPjatalarësja është një pajisje e dobishme për përditshme, e mund të thuhet lirisht që na ka lehtësuar jetën pasi na lejon të lajmë enët dhe të kursejmë kohë dhe lodhje. Por, nuk është gjithmonë zgjidhja më e mirë për të gjitha enët. Në fakt, ka disa objekte që duhen larë me dorë për të parandaluar që temperaturat e larta të dëmtojnë sipërfaqen e tyre.
Lexoni artikullin e mëposhtëm për të kuptuar se cilat gabime nuk duhet t’i bëni gjatë larjes së enëve.
Thikat – Nëse doni t’i mbani të mprehta, është më mirë të mos i lani në pjatalarëse, sepse tehet rrezikojnë të humbasin mpreftësinë. Megjithatë, nëse keni mjetin e duhur për t’i mprehur mund të vazhdoni me larjen e tyre në pjatalarëse.
Gotat e kristalit – Temperaturat e pjatalarëses copëtojnë objektet prej kristali ose të dëmtojnë sipërfaqen e tyre, më mirë është t’i lani me dorë e t’i thani për të parandaluar që uji i mbetur në sipërfaqen e tyre të krijojë njolla.
Enët prej druri – Uji i vluar ka tendencë të prishë objektet prej druri, këshillohet t’i lani me dorë, duke pasur kujdes të mos i lini në ujë për një kohë të gjatë. Kjo vlen si për lugët e drurit, shkopinjtë, ashtu edhe për dërrasat ku prisi ushqimet.
Enët e bakrit dhe gizës – Detergjentët agresivë dhe temperaturat e larta të pjatalarëses dëmtojnë sipërfaqen e objekteve prej bakri. Lani me dorë dhe nëse është e nevojshme lustroni me limon. E njëjta gjë vlen edhe për gizën. Në këtë rast ekspozimi i zgjatur ndaj ujit përshpejton procesin e oksidimit.
Tiganët që nuk ngjisin – Temperaturat e larta prishin veshjen e tiganëve që nuk ngjisin dhe t’ju ekspozojnë ndaj rrezikut të kontaktit me kimikate toksike dhe kancerogjene.
Enët prej qeramike dhe porcelani të pikturuara me dorë – Qeramika dhe porcelani mund të lahen në pjatalarëse pa problem, por në rastin e objekteve të lyera me dorë, është e këshillueshme të zgjidhni larjen me dorë.
Objektet prej alumini – Alumini është një material i lehtë, që në kontakt me ujin e nxehtë dhe sende të mprehta mund të dëmtohet. Për këtë arsye është mirë që gjithmonë të lani enët, tiganët dhe objektet e aluminit me dorë dhe nëse është e mundur, me një sfungjer delikat.
Kavanozat e reçelit – Nuk këshillohet t’i lani në pjatalarëse, pasi etiketat shkëputen dhe bllokon pajisjen.
Paisja e kafesë moka – Ndër objektet që janë rreptësisht të ndaluara të lahen është dhe moka pasi rrezikon të mos shpëlahet mirë nga detergjenti. Ajo duhet të lahet vetëm me dorë dhe me ujë të nxehtë.
Rendet – Mund t’i lani rendet në pjatalarëse, por duhet të dini se mbetjet e djathit dhe të çdo ushqimi tjetër, pas larjes qëndrojnë. Mënyra më e zgjuar dhe më efektive është pastrimi i rendes me dorë, me ujë të nxehtë dhe detergjent, menjëherë pas përdorimit. /UBT News/
Shëndet
Epoka e re e mjekësisë, shpresa për kurën e tullacisë
Published
5 hours agoon
October 2, 2025By
UBT News
Shkencëtarët amerikanë kanë bërë përparime të rëndësishme drejt zhvillimit të trajtimeve të reja kundër tullacisë dhe alopecisë, duke tejkaluar opsionet aktuale që vetëm ngadalësojnë humbjen e flokëve.
Në Universitetin e Kalifornisë, Irvine (UCI), është zbuluar një molekulë e quajtur SCUBE3, e cila arrin të aktivizojë qelizat staminale të folikulave të flokëve, duke nxitur rritjen e tyre.
Testimet e para janë kryer si tek minjtë, ashtu edhe në lëkurë njerëzore të transplantuar, duke dhënë rezultate premtuese.
Një vit më vonë, studiues nga Universiteti i Kalifornisë në Los Anxhelos (UCLA) prezantuan një tjetër molekulë inovatore, të quajtur PP405.
Kjo substancë ka treguar aftësinë për të “zgjuar” folikulat e flokëve brenda vetëm një jave, përmes aplikimit topik në lëkurë njerëzore.
Sipas “News-Medical”, risia e këtyre zbulimeve qëndron në faktin se ato nuk kufizohen vetëm në ngadalësimin e rënies së flokëve, por riaktivizojnë ciklin biologjik të rritjes së tyre – një qasje krejtësisht e re në këtë fushë.
Ekspertët paralajmërojnë se trajtimet duhet të kalojnë përmes provave të gjera klinike përpara se të bëhen të disponueshme për publikun.
Nëse këto teste rezultojnë të suksesshme, mjekësia mund të jetë pranë një epoke të re në luftën kundër tullacisë. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Ja arsyet e pazakonta pse rritet rreziku për kancer të lëkurës
Published
7 hours agoon
October 2, 2025By
UBT News
Melanoma është forma më e rrezikshme e kancerit të lëkurës, që lind nga melanocitet, qelizat që prodhojnë pigmentin e lëkurës sonë.
Shumë njerëz nuk e dinë se disa faktorë që duken të padëmshëm mund të ndikojnë në shfaqjen e këtij kanceri. Disa prej tyre janë:
Vera e bardhë
Një studim i publikuar në Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention tregon se konsumimi i një gote vere të bardhë në ditë e rrit me 13% rrezikun për zhvillimin e melanomës. Shkaku lidhet me enzimen acetaldehyde, e cila dëmton ADN-në. Kjo substancë gjendet në pijet alkoolike, por në sasi më të lartë tek vera. Autori i studimit, Eunyoung Cho, sugjeron që personat me faktorë të tjerë risku për melanomë të kufizojnë përdorimin. Një alternativë më e sigurt është ajo e kuqe, e pasur me antioksidues që ndihmojnë në mbrojtjen e qelizave.
HPV (Papillomavirusi i njeriut)
Sipas një hulumtimi, infeksioni me HPV është i lidhur me përhapjen e karcinomës skuamoqelizore, një tjetër lloj kanceri i lëkurës, i ndryshëm nga melanoma.
Trashëgimia gjenetike dhe flokët e kuq
Individët me flokë të kuq mbartin një gjen që e shton rrezikun për kancer të lëkurës, sidomos të lidhur me ekspozimin ndaj diellit. Ky gjen ka efekt të krahasueshëm me 20 vite qëndrimi nën rrezet e diellit. Një studim i botuar në Nature Communications tregon se edhe nëse ju vetë nuk keni flokë të kuq, por dikush në familjen tuaj i ka, rreziku juaj për dëmtime gjenetike nga dielli rritet me 42%.
Lëngjet e qitros (citrus)
Konsumimi i më shumë se një gote (rreth 1.6 herë në ditë) me lëng portokalli ose grejpfruti lidhet me rritje prej 36% të rrezikut për melanomë. Kjo lidhet me përbërësit psoralen e furocoumarin, që e bëjnë lëkurën më të ndjeshme ndaj rrezeve të diellit. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Studim: Dieta Keto redukton depresionin te studentët deri në 70%
Published
8 hours agoon
October 2, 2025By
UBT News
Një studim i Universitetit të Ohios ka treguar se dieta Keto, e ndjekur për të paktën 10 javë, mund të ulë deri në 70% simptomat e depresionit te studentët universitarë.
Studimi, i botuar në Translational Psychiatry, raportoi gjithashtu përmirësime në mirëqenien e përgjithshme dhe aftësitë njohëse.
Studiuesit, të udhëhequr nga Dr. Drew D. Decker, synuan të ofronin trajtim për studentë me çrregullim depresiv të madh, duke kombinuar dietën me vlerësime javore dhe intervista klinike.
Nga 24 studentë të përfshirë, 16 përfunduan programin 10–12 javor, dhe rezultatet ishin mbresëlënëse:
69% ulje në simptomat e vetë-raportuara të depresionit
71% ulje në vlerësimin klinik të depresionit
Askush nuk plotësonte më kriteret për depresion të moderuar ose të rëndë.
Përveç shëndetit mendor, pati edhe përfitime fizike:
15 nga 16 studentë humbën mesatarisht 5 kg
Niveli i faktorit neurotrofik të trurit (BDNF) u rrit 32%
Hormoni leptin ra 52%
Përmirësim në kujtesë, shpejtësi përpunimi dhe funksione ekzekutive
Ekspertët theksojnë se nga Keto mund të ndikojë në depresion përmes mekanizmave metabolikë të lidhur me biologjinë e sëmundjes.
Studimi kishte kufizime, ishte i vogël dhe pa grup krahasues, ndaj nuk mund të thuhet se efektet vinin vetëm nga dieta.
Autorët e shohin këtë si një hap premtues dhe alternativë për të ndihmuar studentët që vuajnë nga çrregullime të shëndetit mendor. /A.Z/UBT News/
Shëndet
E vërteta e fshehur pas infarkteve tek të rinjtë
Published
1 day agoon
October 1, 2025By
UBT News
Një studim i ri nga Klinika Mayo ka hedhur dritë mbi sulmet në zemër tek të rriturit më të rinj, veçanërisht tek gratë, duke ofruar të dhëna që mund të ndryshojnë mënyrën se si kuptohen dhe trajtohen këto ngjarje serioze shëndetësore.
Kërkimi, i botuar në Journal of the American College of Cardiology, analizoi mbi 15 vite të dhëna nga Projekti i Epidemiologjisë së Rochester dhe zbuloi disa modele të pazakonta mbi shkaqet e infarkteve tek të rinjtë.
Rezultatet treguan se ateroskleroza, bllokimi i arterieve nga pllaka – mbetet shkaku kryesor i atakeve në zemër. Dallimi ishte i theksuar mes gjinive: tek burrat nën 65 vjeç shkaktonte 75% të rasteve, ndërsa tek gratë vetëm 47%.
Kjo tregon se më shumë se gjysma e infarkteve tek gratë vijnë nga shkaqe të tjera, më pak të njohura.
Një prej tyre është diseksioni spontan i arteries koronare, një gjendje kur krijohe çarje e papritur në një arterie koronare, duke bllokuar qarkullimin e gjakut pa praninë e pllakave. SCAD është më e shpeshtë tek gratë e reja dhe shpesh ngatërrohet me infarktet tipike.
Trajtimi me stenta ose ndërhyrje tjera sjellë më shumë rrezik sesa përfitim. Studimi theksoi se SCAD është gjashtë herë më e zakonshme tek gratë krahasuar me burrat. Një tjetër shkak janë infarktet e lidhura me stresin, të provokuara nga gjendje si anemia ose infeksionet e rënda.
Këto përbënin shkakun e dytë më të zakonshëm dhe shoqëroheshin me shkallën më të lartë të vdekshmërisë pesëvjeçare – rreth 33%.
Pra, pacientët me këto forma të infarkteve shpesh kishin prognozë më të rëndë sesa ata me sëmundje klasike të arterieve koronare.
Lajmi i mirë është se infarktet “të pashpjegueshme” rezultuan të rralla më pak se 3% e rasteve, duke nënkuptuar se në shumicën e situatave mjekët mund të identifikojnë një shkak të qartë dhe të përshtatin trajtimin.
Ky studim nënvizon rëndësinë e përcaktimit të saktë të shkakut rrënjësor të një sulmi në zemër. Vetëm duke ditur arsyen e vërtetë, mjekët mund të ofrojnë trajtime efektive dhe të shmangin ndërhyrjet që në disa raste mund të jenë të rrezikshme. /A.Z/UBT News/

Nga inteligjenca artificiale te bujqësia: Hajrizi tregon pse UBT-ja është zgjedhja kryesore e studentëve

Shah Rukh Khan bëhet miliarder, mes yjeve më të pasur në botë

Epoka e re e mjekësisë, shpresa për kurën e tullacisë

Xhaka në garë me Haalandin dhe yjet e tjerë për t’u zgjedhur lojtari i muajit në Premierligë

Bellucci: Një vend i veçantë për Tim Burton do të mbetet në zemrën time!

Europa League sonte vjen me 18 lojë

Beats prezanton kufjet sportive pa tel

Sekretet e njerëzve me dorën e djathtë, ja tiparet magjike

Klubet basketbollistike dhe shifrat që përfituan nga Ligji i Sponsorizimit
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet4 weeks ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën