

AI
BE-ja me rregulla të reja për inteligjencën artificiale, si do të funksionojnë dhe si do të ndikojnë te njerëzit?
Çfarë është Akti i Inteligjencës Artificiale dhe si funksionon?
Published
2 years agoon
By
Betim GashiAssociated Press
Zyrtarët e Bashkimit Evropian javën e kaluar u angazhuan intensivisht për të arritur një marrëveshje për rregullat botërore sipas të cilave duhet të përdoret inteligjenca artificiale në bllokun 27-anëtarësh.
Akti i Inteligjencës Artificiale është seti i fundit i rregullave të përcaktuara për ta qeverisur teknologjinë në Evropë, e cila do të ketë ndikim global.
Çfarë është Akti i Inteligjencës Artificiale dhe si funksionon?
Akti i IA-së vlerëson dhe analizon rreziqet e produkteve apo shërbimeve, të cilat përdorin inteligjencë artificiale dhe përqendrohet në rregullimin e përdorimit të inteligjencës artificiale në vend se të teknologjisë. Legjislacioni është bërë me qëllim që të mbrohet demokracia, sundimi i ligjit dhe të drejtat themelore, siç është liria e shprehjes, duke nxitur investime dhe inovacion në të njëjtën kohë.
Sa më i rrezikshëm që të jetë aplikacioni, aq më të ashpra do të jenë rregullat. Ato të cilat përbëjnë rrezik të vogël, siç janë sistemet që rekomandojnë përmbajtje apo filtrat e përmbajtjeve të rrezikshme, detyrohen të ndjekin rregulla të lehta, si për shembull të tregojnë se mundësohen nga IA-ja.
Sistemet me rrezikshmëri të lartë, siç janë mjetet mjekësore, përballen me kërkesa më të mëdha, si përdorimi i të dhënave të cilësisë së lartë dhe ofrimi i të dhënave të qarta për përdoruesit. Ky akt nuk do të hyjë në fuqi deri në dy vjet pas miratimit përfundimtar nga ligjvënësit e BE-së dhe pritet të hidhet në votim në fillim të vitit 2024. Gjobat për shkelje shkojnë deri në 35 milionë euro apo 7% e të hyrave globale të kompanisë.
Si do të ndikojë ky akt te pjesa tjetër e botës?
Ky akt do të vlejë vetëm për afërsisht 450 milionë banorë të BE-së, por ekspertët thonë se ndikimi mund të shtrihet edhe më gjerë për shkak të rolit udhëheqës të Brukselit për të vendosur rregulla të cilat vlejnë si standard global.
BE-ja e ka luajtur këtë rol më parë me rregulla të kaluara të teknologjisë, më e veçanta është detyrimi për të bërë një karikues përbashkët për mbushje, e cila e detyroi kompaninë Apple të heqë dorë nga kablloja e vet për mbushësit e produkteve të saj.
Përderisa shumë vende të tjera po mendohen nëse duhet dhe si ta frenojnë IA-në, rregulloret gjithëpërfshirëse të BE-së pritet të shërbejnë si udhërrëfyes.
“Akti i IA-së është rregullorja e parë botërore gjithëpërfshirëse, horizontale dhe detyruese e inteligjencës artificiale, e cila jo vetëm që do t’i ndryshojë gjërat në Evropë, por me shumë gjasa do ta rrisë momentumin global për ta rregulluar IA-në nëpër juridiksione”, tha Anu Bradford, eksperte e ligjeve të BE-së dhe rregulloreve digjitale.
“Kjo e vë BE-në në pozitë të veçantë për të qenë lidere dhe për t’i treguar botës se IA-ja mund të qeveriset dhe se zhvillimi i saj mund të jetë subjekt i monitorimit demokratik”, tha ajo.
Duke mos e ndaluar plotësisht teknologjinë e njohjes së fytyrës në kohë reale, Brukseli “praktikisht i ka dhënë dritën e gjelbër vëzhgimit digjital distopik në 27 vendet anëtare të BE-së, duke e vendosur një precedent shkatërrues në gjithë botën”, tha Amnesty International.
Ndalesa e pjesshme është “një mundësi e humbur për ta ndalur dhe parandaluar dëmin kolosal ndaj të drejtave të njeriut, hapësirës civile dhe sundimit të ligjit, të cilat tashmë janë të kërcënuara nëpër BE”.
Nga ana tjetër, ka shprehur shqetësimin edhe për dështimin e ligjvënësve për ta ndaluar eksportin e teknologjive të IA-së, që mund t’i dëmtojnë të drejtat e njeriut – përfshirë përdorimin e notimit të shoqërisë, diçka që e bën Kina për t’i shpërblyer ata që i binden shtetit përmes vëzhgimit.
Çfarë po bëjnë vendet e tjera për rregulloren e IA-së?
Dy fuqitë më të mëdha të IA-së në botë, SHBA-ja dhe Kina, kanë nisur t’i përpilojnë ligjet e veta.
Presidenti amerikan, Joe Biden, e nënshkroi një urdhër ekzekutiv për IA-në gjatë muajit tetor, i cili pritet të forcohet nga legjislacioni dhe marrëveshjet globale.
Urdhri u kërkon zhvilluesve kryesorë të IA-së t’i këmbejnë me Qeverinë rezultatet e testeve të sigurisë dhe të dhënat e tjera. Agjencitë do të krijojnë standarde për t’u siguruar se mjetet e IA-së janë të sigurta para se të publikohen për përdorim publik.
Kina, ndërkohë, ka publikuar “masa të përkohshme” për menaxhimin e IA-së së përgjithshme, të cilat vlejnë për përmbajtje si, tekst, fotografi, audio, video dhe të tjera të cilat prodhohen për njerëzit brenda Kinës.
Si do të ndikojë Akti i IA-së ndaj ChatGPT-së?
Rritja spektakulare e ChatGPT-së të Open AI-së dëshmon se teknologjia po shënon përparime tejet të mëdha dhe i detyroi politikëbërësit evropianë ta përditësojnë propozimin e tyre.
Akti i IA-së përfshin provizione për chatbot-at dhe sistemet e tjera të ashtuquajtura sisteme të IA-së për qëllime të përgjithshme, të cilat mund të kryejnë detyra të shumta, nga shkrimi i poezive deri te krijimi i videove dhe shkrimi i kodeve kompjuterike.
Shumica e sistemeve për qëllime të përgjithshme përballen me kërkesa themelore për transparencë, si publikimi i hollësive për të dhënat e tyre qeveritare dhe të tregojnë se sa shumë energji kanë përdorur për t’i trajnuar modelet në një gamë të gjerë të veprave të shkruara dhe imazheve të fshira nga interneti.
Ato, po ashtu, duhet t’i përmbahen ligjit të BE-së për të drejtat e autorit dhe ta përmbledhin përmbajtjen që e kanë përdorur për trajnime.
Me rregulla më të ashpra do të përballen sistemet më të avancuara të IA-së me fuqinë më të madhe kompjuterike, të cilat përbëjnë “rreziqe sistematike” që zyrtarët duan të mos i lejojnë të përhapen në shërbime që ndërtohen nga zhvilluesit e softuerit./UBTNews/
AI
Master në AI? UBT – i vetmi që ofron programin Shkenca Kompjuterike me orientim në këtë fushë
Published
4 weeks agoon
August 13, 2025By
Driton Iseni
Në një kohë kur inteligjenca artificiale po ndryshon mënyrën si jetojmë dhe punojmë, UBT sjell në Kosovë një nga programet më të avancuara të studimeve master – Shkenca Kompjuterike dhe Inxhinieri, me orientim të veçantë në këtë fushë.
Programi, i ndërtuar mbi standarde ndërkombëtare dhe i mbështetur nga laboratorët më modernë në vend, synon të formojë gjeneratën e re të ekspertëve që do të udhëheqin transformimin digjital në Kosovë dhe më gjerë.
Ky master përfshin edhe dy orientime të tjera: Inxhinieria e Komunikimit dhe Inxhinieria e Sistemeve Softuerike. Planprogrami është hartuar me standarde ndërkombëtare, duke u mbështetur në laboratorët më të sofistikuar të teknologjisë informative në vend dhe në bashkëpunimin me profesorë të njohur ndërkombëtarisht, të cilët sjellin përvojën dhe ekspertizën e tyre në UBT.
Studentët e këtij programi do të kenë mundësinë të zhvillojnë njohuri dhe aftësi në fusha si inteligjenca artificiale, inxhinieria softuerike, shkenca e të dhënave, sistemet informative, rrjetat kompjuterike, robotika, multimedialiteti dhe vizualizimi, si dhe informatika shëndetësore.
UBT garanton kushte moderne studimi, përfshirë laboratorët e sigurisë kibernetike, zhvillimit të softuerëve, modelimit dhe simulimit, telekomunikimit, robotikës dhe realitetit virtual. Ligjëratat do të zhvillohen me orar fleksibël, 2–3 herë në javë pas orës 17:30, duke u përshtatur me nevojat e profesionistëve që tashmë janë aktivë në tregun e punës.
AI
Si po ndikon inteligjenca artificiale te sytë dhe a do të zëvendësojë okulistin?
Published
7 months agoon
February 24, 2025By
UBT News
Inteligjenca artificiale (IA) është kudo – nga lajmet që lexojmë e deri te teknologjia që përdorim çdo ditë. Po tani, ajo po hyn edhe në zyrën e okulistit! Me mungesën e specialistëve të syrit në shumë vende, IA premton diagnostikim më të shpejtë dhe më të lehtë.
Por, a mund të zëvendësojë vërtet një vizitë klasike tek okulisti?
Teknologjia tashmë është këtu! Kamera autonome me IA si LumineticsCore analizon retinën e diagnostikon retinopatinë diabetike (një nga problemet më të zakonshme tek diabetikët) brenda minutave pa pasur nevojë për një mjek në dhomë apo për zgjerimin e bebëzave të syrit. Ky sistem është miratuar nga FDA dhe po përdoret në qendra të shumta mjekësore.
E njëjta teknologji po testohet për të zbuluar edhe sëmundje tjera. Ndërkohë që IA po ndihmon me diagnostikimin, chatbot-et si DocsBot ose EyeGPT po përdoren nga klinikat për të gjetur përgjigje rreth pyetjeve më të zakonshme të pacientëve.
Chatbot-et e Google, Bard dhe Gemini, arritën një saktësi prej 71% në provimin e oftalmologjisë, duke kaluar pragun e nevojshëm për t’u certifikuar si specialistë të syve! Avantazhet dhe kufizimet e IA në kujdesin për sytë
– Për pacientët me diabet, një test i shpejtë në zyrën e endokrinologut mund të shmangë nevojën për vizita të shpeshta tek okulisti.
– IA mund të ndihmojë në mbulimin e mungesës së mjekëve të syve, sidomos në zonat rurale apo tek komunitetet e margjinalizuara.
– Chatbot-et mund të kursejnë kohën e stafit mjekësor duke u përgjigjur pyetjeve bazë të pacientëve.
Megjithatë, ka edhe disa kufizime: IA nuk mund të zëvendësojë një kontroll të plotë të syve për probleme si miopia, hipermetropia apo astigmatizmi.
Teknologjia nuk mund të përshtatë një recetë për syze ose lente kontakti. Inteligjenca artificiale kërkon një konsum të madh energjie dhe disa ekspertë thonë se modelet e ardhshme duhet të jenë më efikase për të shmangur ndikimin negativ në mjedis.
Pra, a do ta zëvendësojë IA vizitën tek mjeku i syve? Për momentin, jo. Edhe pse teknologjia po përmirëson kujdesin shëndetësor, doktorët janë ende të pazëvendësueshëm për diagnoza të detajuara, përcaktimin e trajtimeve dhe vendosjen e recetave. /UBT News/
AI
Zhvillimi i teknologjisë së IA në shëndetësi/ Prespektivat e reja dhe sfidat
Published
9 months agoon
December 17, 2024By
UBT News
Një nga fushat më premtuese ku po zhvillohet teknologjia e inteligjencës artificiale (IA) është shëndetësia. Përdorimi i algoritmeve dhe sistemeve të avancuara të IA për të diagnostikuar dhe trajtuar sëmundje ka sjellë një ndryshim të madh në mënyrën se si mjekët dhe profesionistët e shëndetit e trajtojnë pacientët.
Një nga zhvillimet më të rëndësishme është përdorimi i IA për diagnostikimin e sëmundjeve të rënda, si kanceri dhe sëmundjet kardiovaskulare, duke ndihmuar në zbulimin e simptomave të hershme që mund të shpëtojnë jetë. Algoritmet janë të afta të analizojnë imazhe mjekësore, si skanime, me një saktësi të lartë, madje duke identifikuar shenja që mund të kenë shpëtuar nga sytë e mjekëve.
Për më tepër, IA po përdoret gjithashtu për personalizimin e trajtimeve. Duke analizuar të dhënat e pacientëve dhe historikun e tyre mjekësor, mund të krijohen plane të trajtimit që janë të përshtatura për nevojat individuale të secilit pacient. Kjo i jep mundësi mjekëve të bëjnë vendime më të informuara dhe të rrisin efikasitetin e terapive.
Përdorimi i IA në shëndetësi nuk vjen pa sfida. Njëra prej tyre është mbrojtja e të dhënave personale të pacientëve, pasi sistemi përfshin informacione të ndjeshme që duhet të mbrohen me rigorozitet. Ka shqetësime në lidhje me mundësinë e gabimeve që mund të bëjë një sistem i bazuar në algoritme, duke kërkuar një ekuilibër mes përdorimit të teknologjisë dhe mbikëqyrjes nga profesionistët e shëndetësisë.
Inteligjenca artificiale ka potencialin të transformojë më tej industrinë e shëndetësisë, duke e bërë më efikase e të qasshme për pacientët.
Por, kjo kërkon një bashkëpunim të ngushtë mes teknologëve, mjekëve dhe autoriteteve shëndetësore për të siguruar që përdorimi i teknologjisë të jetë në përputhje me etikën dhe sigurinë e pacientëve. /UBT News/
AI
Meta njofton se do të zgjerojë prodhimin e kufjeve të realitetit të përzier
Published
11 months agoon
October 1, 2024By
UBTnews
Të martën Meta njoftoi se do të zgjerojë investimet në inovacionin e inteligjencës artificiale në Vietnam, përfshirë prodhimin e kufjeve më të fundit të realitetit të përzier nga viti 2025.
Kjo u bë e ditur pas një vizite të presidentit për çështje globale nga kompania Meta, Nick Clegg, në Vietnam, vetëm një javë pasi ai u takua me presidentin vietnamez, To Lam, në New York.
“Nga viti 2025, Meta do të zgjerojë prodhimin e pajisjes së saj më të fundit Mixed Reality Quest 3S në Vietnam”, tha Clegg në një deklaratë.
Në Vietnam, Meta ka dhjetëra miliona përdorues të Facebook-ut./UBTNews/

Revolucion në teknologji, telefoni më i hollë i lakuar deri më sot

Dasma e Selena Gomez, zbulohet lista e të ftuarve

Eminem i kërkoi ndjesë publike të ëmës për këngën e dikurshme fyese – nuk e interpreton më

Maqedonci në paradën kroate për 30 vjetorin e operacionit “Stuhia”: Kosova dhe Kroacia kontribojnë për paqe në rajon

Transportonte marihuanë drejt Kosovës, kërkohet paraburgim për shtetasin e Shqipërisë

Arrestohet një person i dënuar për posedim të paautorizuar të armëve dhe narkotikëve

Njoftim për prindërit nga Lugina e Preshevës, Maqedonia e Veriut, Shqipëria dhe vendet tjera të banuara me shqiptarë

Bayrou niset t’ia dorëzojë dorëheqjen Macronit

Begaj takohet me Kamberin: S’do të heqi dorë nga përpjekjet për unifikimin e faktorit shqiptar
Të kërkuara
-
Aktualitet2 weeks ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT shpall konkurs për pranimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/26