Çmimi Nobel në Ekonomi për vitin 2024 është shpërblyer sot për Daron Acemoglu, Simon Johnson dhe James A. Robinson, për kontributet e tyre të rëndësishme në studimin e dallimeve të prosperitetit ndërmjet kombeve.

Juria njoftoi se këta studiues, të cilët punojnë në Shtetet e Bashkuara, u dalluan për hulumtimet e tyre mbi formimin e institucioneve dhe ndikimin e tyre në rritjen ekonomike. Në përfundimet e saj, juria thekson se kolonizimi ka luajtur një rol të rëndësishëm në transformimin e modeleve të shoqërisë dhe se kjo ka ndikuar në prosperitetin e vendeve të kolonizuara.

“Institucionet me sundim të dobët të ligjit dhe ato që shfrytëzojnë popullsinë nuk kontribuojnë në rritje apo ndryshime pozitive,” tha juria, duke shpjeguar se studimi i këtyre fituesve ndihmon në kuptimin e arsyes pse disa shoqëri arrijnë të zhvillohen më mirë se të tjerat.

Sipas tyre, “kur evropianët kolonizuan territore të mëdha, institucionet shoqërore u transformuan ndjeshëm, por jo gjithkund në mënyrë të barabartë.” Disa vende patën si qëllim shfrytëzimin e burimeve dhe popullsisë, duke krijuar kështu përfitime afatshkurtra për elitën në pushtet.

Juria përfundoi duke theksuar se nëse sistemi politik i garanton pushtet atyre që shfrytëzojnë, askush nuk do t’u besojë premtimeve për reforma të ardhshme, çka ka sjellë në përgjithësi shoqëri të pasura me kalimin e kohës.

Ky çmim vjen si një njohje e rëndësishme për kontributin e këtyre studiuesve në fushën e ekonomisë dhe ndikimin e institucioneve mbi zhvillimin ekonomik./UBTNews/

Sipas një raporti të UNICEF-it, agjencia e Kombeve të Bashkuara për fëmijët, një në shtatë adoleshentë evropianë vuan nga çrregullime mendore. UNICEF thekson se afërsisht gjysma e të gjitha problemeve të shëndetit mendor globalisht shfaqen para moshës 18 vjeçare, duke ngritur shqetësime për nevojën e identifikimit dhe trajtimit të këtyre çrregullimeve në kohë.

Drejtori ekzekutiv i UNICEF-it, Henrietta H. Fore, thekson se shumë fëmijë përballen me trishtim, dhimbje dhe ankth, duke u pyetur për vendin e tyre në botë. “Është një ajsberg që ne e kemi injoruar për një kohë të gjatë. Nëse nuk veprojmë, do të vazhdojmë të kemi rezultate katastrofike për fëmijët dhe shoqëritë, shumë pas përfundimit të pandemisë,” theksoi ajo.

Raporti i UNICEF-it zbulon se rreth 11.2 milionë fëmijë dhe të rinj deri në moshën 19 vjeç në Bashkimin Evropian vuajnë nga probleme të shëndetit mendor. Në mesin e adoleshentëve të moshës 15-19 vjeç, rreth 8% vuajnë nga ankthi dhe 4% nga depresioni. Vetëvrasja renditet si shkaku i dytë i vdekjes për këtë grupmoshë, pas aksidenteve rrugore, me rreth 931 të rinj që humbën jetën nga vetëvrasja në vitin 2020 në BE.

Drejtori Fore nënvizon se rreth 70% e të rinjve të moshës 15-19 vjeç që vdesin nga vetëvrasja janë meshkuj, duke bërë apel për një ndërgjegjësim dhe mbështetje më të madhe nga komunitetet dhe institucionet. “Ne nuk mund të presim më gjatë, nuk mund të zhgënjejmë një brez tjetër,” përfundoi ajo.

Me këtë raport, UNICEF kërkon një angazhim të rinovuar për të siguruar një mbështetje më të fortë për adoleshentët në Evropë dhe për të trajtuar sfidat e shëndetit mendor në mënyrë efektive./UBTNews/

Sot shënohet Dita Botërore e Edukimit Mjedisor, e cila mbahet çdo 14 tetor që prej 8 vjetësh. UNESCO e përkufizon këtë datë si një pikë fillimi, duke ftuar të gjithë individët dhe organizatat të kontribuojnë në këtë iniciativë të rëndësishme.

Data 14 tetor shënon gjithashtu hapjen e punimeve të Konferencës Ndërqeveritare të UNESCO-s për Edukimin Mjedisor, e zhvilluar në Tbilisi të Gjeorgjisë në vitin 1977. Kjo ngjarje u përshëndet si një shenjë e rritjes së shqetësimeve të shoqërisë civile dhe institucioneve për çështjet mjedisore. Pas Konferencës së OKB-së për Mjedisin Njerëzor në Stokholm në 1972, për herë të parë çështjet mjedisore dhe edukimi mbi ndjeshmërinë mjedisore u pranuan në nivel institucional.

Deklarata e Tbilisit, e nënshkruar nga 66 vende anëtare, përcakton karakteristikat e edukimit mjedisor si një proces global, të vazhdueshëm dhe të qëndrueshëm, duke përfshirë lëndë për të gjitha grupmoshat, veçanërisht për më të rinjtë, me qëllimin për të krijuar një përgjegjësi aktive në mesin e popullatës.

Për këtë vit, në kuadër të Ditës Botërore të Edukimit Mjedisor, nga data 14 shtator deri më 30 tetor, organizmat që merren me edukimin mjedisor, si muzetë, parqet, shkollat dhe organizatat e tjera, do të realizojnë projekte sensibilizuese.

Rrjeti WEEC (World Environmental Education Congress) po ashtu ka planifikuar të mbledhë të gjitha projektet e lidhura me këtë temë, për të treguar interesin e shtuar për edukimin mjedisor. Raporti Përfundimtar 2024 do të publikohet në fund të tetorit, ku do të prezantohen të gjitha propozimet dhe projektet e realizuara.

Organizatat aktive në mbarë botën po punojnë për të krijuar një mozaik veprimesh të ndryshme, të ndara sipas llojit, metodës dhe objektivit, por të gjitha të bashkuara nga një qëllim i vetëm: ndihma në ndërgjegjësimin për rëndësinë e edukimit mjedisor.

Kjo ditë na kujton se angazhimi dhe veprimi ynë për mbrojtjen e mjedisit janë të domosdoshme për një të ardhme më të qëndrueshme./UBTNews/