Kuriozitete
Arsyeja pse këndimi është i mirë për trurin
Published
6 months agoon
By
UBT NewsMuzika ka fuqi të qetësojë mendjen, të forcojë shëndetin e trurit dhe t’i afrojë njerëzit me njëri-tjetrin. Qoftë duke kënduar, duke dëgjuar apo duke krijuar muzikë, të gjitha këto aktivitete e ndihmojnë shëndetin.
Nëse dikush ka ndonjë këngë në shpirt, këshillohet ta këndojë me zë të lartë, qoftë në makinë gjatë rrugës për në punë apo në karaoke me shoqërinë.
“Edhe nëse nuk je Beyoncé, ia vlen të këndosh”, thuhet në artikullin e The Washington Post.
“Askush nuk të thotë të mos vraposh nëse nuk je i mirë në këtë. Nuk ka rëndësi sa i aftë je”, ka thënë Daniel Levitin, profesor i neuroshkencës në Universitetin McGill.
Të krijuarit muzikë ndihmon trurin dhe shëndetin mendor
“Muzika a prekë emocionalisht, mund të na lëvizë fizikisht e na lidhë me të tjerët”, ka thënë Daniel Bowling, profesor i psikiatrisë në Universitetin Stanford. Ai studion trajtimet që përdorin muzikën për përmirësimin e shëndetit mendor.
Studimet kanë treguar se dëgjimi i muzikës ndihmon në uljen e stresit, përmirëson humorin dhe ndihmon njerëzit që më lehtë të përballen me emocionet negative, duke i nxitur ato pozitive.
Muzika çliron dopaminë, aktivizon sistemin e trurit, i cili ndihmon njeriun të ndihet “i shpërblyer”, bërja muzikë me anë të zërit ose me ndonjë instrument ka edhe më shumë ndikim.
“Në vend që të jesh vetëm dëgjues pasiv, ti fiton kontroll mbi muzikën që krijon”, ka shpjegar Bowling.
Një studim me të rriturit i realizuar më 2022 ka zbuluar se të kënduarit në karaoke rrit ndjenjën e përfshirjes dhe ndjenjën se jeta ka kuptim. Një tjetër studim me 8,000 binjakë në Suedi ka treguar se ata që kalonin më shumë kohë duke bërë muzikë kishin ndjeshmëri emocionale më të zhvilluar.
“Sa më shumë që investon në muzikë, aq më shumë përmirësohesh dhe aq më thellë lidhet truri me të”, ka thënë Bowling.
Të bërit muzikë ndihmon edhe në mbrojtjen e trurit ndërsa njerëzit plaken.
“Muzika ndihmon në ndërtimin e lidhjeve të reja në tru edhe nëse nuk je i aftë”, ka shpjeguar Levitin.
Një studim me 132 të moshuar ka treguar se ata që praktikonin piano ose dëgjonin muzikë në mënyrë aktive për gjashtë muaj, kishin përmirësime në kujtesën e përkohshme dhe në strukturën e trurit.
Ndërsa një tjetër studim i vitit 2025 ka treguar se një vit praktikë në piano ndihmon fleksibilitetin mendor.
“Kur mëson të luash muzikë, lidhesh fizikisht e mendërisht me veprat më të mëdha të mendjeve më të mëdha që kanë jetuar ndonjëherë. Mund të ulesh në piano e të vendosësh gishtat aty ku i vendoste kompozitori Chopin”, tha Levitin.
Muzika lidh njerëzit me njëri-tjetrin
Bërja e muzikës në grup, në një kor, në një sesion me miq apo në karaoke, shumëfishon përfitimet, veprimet e njerëzve sinkronizohen me ritmin me të tjerët. Trokitja me duar në të njëjtin ritëm me dikë, i bën njerëzit të ndihen më të lidhur.
Muzika bashkon aktivitetin e trurit. Studimet me imazhe të trurit kanë treguar se aktiviteti nervor bëhet më i ngjashëm midis njerëzve që bëjnë muzikë së bashku, sesa kur thjesht dëgjojnë muzikë. Të kënduarit në grup mund të ulë nivelet e hormonit të stresit, kortizolit, dhe të rrisë lirimin e oksitocinës, hormonit që forcon lidhjet shoqërore.
“Nëse ke një përvojë pozitive shoqërore, oksitocina e bën atë edhe më të kënaqshme”, ka thënë Bowling.
Një studim i vitit 2015 ka treguar se këndimi është mënyrë e shkëlqyer për të thyer akullin dhe për të forcuar shpejt ndjenjat e afërsisë mes njerëzve. “Të këndosh në grup është mënyra më e mirë për të ‘shuar egon’ dhe për të ndier veten më të lidhur me të tjerët dhe me diçka më të madhe”, ka thënë Levitin.
Si të fillosh të këndosh dhe të krijosh muzikë
Gjatë pjesës më të madhe të historisë njerëzore, muzika është bërë vetëm drejtpërdrejt.
“Për mijëra vjet, njerëzit kanë bërë muzikë së bashku. Nuk kishte të regjistruar. Ishte pjesë e natyrshme e jetës”, tha ai.
“Këshilla ime është: asnjëherë nuk është vonë për të filluar”, ka thënë Levitin.
Filloni me hapa të vegjël. Vetë dëgjimi i muzikës është hap i parë me shumë përfitime. Mund të filloni duke trokitur me ritmin e këngëve që ju pëlqejnë, dhe më pas mund të këndoni ose të provoni një instrument.
Luani muzikë me të tjerët, nëse ju bën të ndiheni mirë.
“Njerëzit gjithmonë kanë kënduar së bashku. Askush nuk thoshte: ‘Ti nuk je mjaftueshëm i mirë’”, ka thënë Levitin.
Nëse nuk ndiheni rehat të këndoni me të tjerët, Bowling tha “mund të filloni lehtë në privatësinë e dushit apo makinës”.
Qëndroni të fokusuar te përfshirja, jo te përsosmëria.
“Ndjenja e vetëbesimit dhe mjeshtërisë vjen me kohën dhe praktikën, por përfitimet kryesore të muzikës janë të menjëhershme”, ka thënë Bowling.
Levitin, i cili ka marrë mësime edhe nga Joni Mitchell, ka thënë se mësimi më i madh që mori ishte:
“Mos u përpiq të tingëllosh si këngëtar. Thjesht lejo historinë e këngës të dalë natyrshëm”.
Kuriozitete
Kina zbulon depozitën më të madhe të arit në historinë e saj
Published
16 hours agoon
November 26, 2025By
UBT News
Kina njoftoi se me zbulimin e depozitës më të madhe të arit të regjistruar ndonjëherë në vend.
Depozita ndodhet në provincën Liaoning dhe përmban rreth 1.444 tonë ar të pastër, duke u cilësuar si gjetja më e madhe që nga themelimi i Republikës Popullore të Kinës në vitin 1949.
Sipas Ministrisë së Burimeve Natyrore, zona përfshin rreth 2.586 milionë tonë xehe, me një përqendrim mesatar prej 0.56 gramësh ar për ton. Edhe pse konsiderohet xehe me përqendrim të ulët, autoritetet e kanë përshkruar zbulimin si një depozitë “super të madhe”.
Vlera e përgjithshme e arit llogaritet të tejkalojë 166 miliardë euro.
Kërkimet janë zhvilluar nga kompania shtetërore Liaoning Geological and Mining Group, me rreth 1,000 ekspertë dhe punëtorë të angazhuar në procesin e eksplorimit.
Vendndodhja e saktë e depozitës nuk është bërë publike, duke ngritur dyshime për arsye të mundshme strategjike.
Zbulimi vjen në një kohë kur çmimet globale të arit janë rritur ndjeshëm dhe Kina po intensifikon kërkimet për burime të reja, për të përmbushur kërkesën e brendshme dhe tregun ndërkombëtar. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Një robot kinez shkruan historinë me udhëtimin e tij 106 km
Published
18 hours agoon
November 26, 2025By
UBT News
Një robot humanoid kinez ka hyrë në Librin e Rekordeve Guinness pasi përfundoi me sukses një udhëtim tre-ditor prej 66 miljesh (rreth 106 kilometra) – distanca më e gjatë ecur ndonjëherë nga një robot i këtij lloji.
AgiBot A2, me lartësi rreth 1.68 metra, nisi rrugëtimin në mbrëmjen e 10 nëntorit nga qyteti Suzhou. Gjatë ecjes ai përshkoi autostrada dhe rrugë urbane, përpara se të mbërrinte në Bund, zonën historike të Shanghait, më 13 nëntor, sipas njoftimit të Rekordeve Botërore Guinness.
Kompania AgiBot, me seli në Shanghai, deklaroi se roboti i tyre përshkoi terrene të ndryshme dhe respektoi rregullat e trafikut gjatë gjithë udhëtimit të pandërprerë prej 66 miljesh.
Në pamjet e publikuara nga kompania, modeli A2 me ngjyrë argjendtë e të zezë shfaqet duke ecur përgjatë rrugëve pranë biçiklistëve dhe drejtuesve të skuterëve, ndërsa në momentet e fundit të udhëtimit ai shpejton ritmin dhe ecën përgjatë zonës së Bundit. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Zbulim i ri: Truri arrin kulmin në 32 vjeç
Published
21 hours agoon
November 26, 2025By
UBT News
Shkencëtarët kanë zbuluar se truri kalon në pesë faza kryesore gjatë jetës, me pika të rëndësishme kthese në moshat 9, 32, 66 dhe 83 vjeç, raporton BBC.
Studimi përfshiu rreth 4,000 persona deri në moshën 90 vjeç dhe analizoi mënyrën se si ndryshojnë lidhjet midis qelizave të trurit.
Sipas hulumtimit të Universitetit të Kembrixhit, truri vazhdon të zhvillohet deri në fillim të të tridhjetave — periudha që konsiderohet si kulmi neurologjik. Ky ritëm ndryshimi shpjegon edhe pse rreziku për çrregullime të shëndetit mendor apo demencë ndryshon me moshën.
Pesë fazat e trurit janë:
• Fëmijëria (0–9 vjeç): rritje e shpejtë e trurit dhe formim i shumtë i sinapseve, por me efikasitet të ulët.
• Adoleshenca (9–32 vjeç): faza më e madhe e riorganizimit; truri bëhet më efikas dhe arrin kulmin në të 30-at. Kjo periudhë shoqërohet me rrezik më të lartë për çrregullime mendore.
• Mosha e rritur (32–66 vjeç): stabilitet i funksioneve dhe personalitetit, me ndryshime të ngadalta.
• Plakja e hershme (66–83 vjeç): truri ndahet në zona që punojnë më fort veçmas; fillojnë të shfaqen rreziqe si demenca apo hipertensioni.
• Plakja e vonë (83+): ndryshime të mëtejshme në lidhjet e trurit, të ngjashme me fazën e mëparshme, por më të theksuara.
Studiuesja Alexa Mousley thotë se fazat përputhen dukshëm me momente kyçe të jetës — nga puberteti te ndryshimet sociale në të 30-at dhe sfidat shëndetësore në moshë të thyer. /A.Z/UBT News/
ChatGPT can make mistakes. Check important info.
Kuriozitete
Nga socializimi tek pasuria, si mund të ndikojë një gotë verë në karrierë?
Published
2 days agoon
November 25, 2025By
UBT News
Edhe pse shumë studime paralajmërojnë për rreziqet e konsumit të alkoolit, nga sëmundjet e mëlçisë deri te kanceri, një studim i ri ofron një këndvështrim ndryshe: ai lidh pirjen e moderuar ose të tepërt të alkoolit gjatë të rinjve me suksesin profesional në të ardhmen.
Sociologu norvegjez Willy Pedersen dhe kolegët e tij në Universitetin e Oslos ndoqën për 18 vjet zakonet e konsumit të alkoolit të mbi 3,000 norvegjezëve, nga mosha 13 deri në 31 vjeç.
Ata zbuluan se personat që pinin shpesh në fund të adoleshencës dhe gjatë të njëzetave kishin, në përgjithësi, nivel më të lartë arsimimi dhe të ardhura më të mëdha krahasuar me ata që pinin rrallë ose aspak.
Në librin e tij të ri, “Bukuria dhe Dhimbja e Drogave”, Pedersen argumenton se substancat psikotrope, përfshirë alkoolin, mund të luajnë një rol të caktuar pozitiv në karrierën e të rinjve, duke i ndihmuar ata të kapërcejnë ndrojtjet dhe pengesat sociale.
“Shpjegimi më i mundshëm është se alkooli vepron si tregues i socializimit, i cili lidhet me disa përfitime specifike,” shpjegon ai e përmend Klubin Bullingdon në Universitetin e Oksfordit, i njohur për anëtarët e pasur dhe të shquar që shoqërohen shpesh duke pirë, përfshirë ish-kryeministrat britanikë Boris Johnson dhe David Cameron.
Megjithatë, Pedersen thekson se nuk ekziston asnjë lidhje midis pirjes së alkoolit në vetmi dhe suksesit profesional.
Në një artikull për Marie Claire, psikologia kliniko-sociale Elena Karageorgiou foli për marrëdhënien e grave me alkoolin: “Ndryshe nga brezat më të rinj dhe edhe gratë e mëparshme, gratë mbi të tridhjetat përdorin alkoolin më lirshëm në jetën e tyre shoqërore. Sot, imazhi i një gruaje që pi nuk ngjall më stigmën që dikur kishte. Megjithatë, kjo liri ka çuar në rritjen e konsumit të alkoolit mes grave, të cilat shpesh e përdorin si mënyrë për të përballuar presionet profesionale dhe familjare.”
Në këto raste, pirja shihet si një formë fuqizimi ose arratisjeje e përkohshme nga kërkesat e përditshme. Sipas Karageorgiou, është koha të flasim hapur për dimensionin gjinor të konsumit të alkoolit, në mënyrë që të mos mbetet më një tabu. /A.Z/UBT News/
Si t’i bëni peshqirët sërish të butë me një produkt krejt natyral?
Mos e pini kafenë në çdo orar, ja koha më e mirë sipas ekspertëve
Dy çmime për studentët e UBT-së në Konventën e Industrisë së Drurit
Hidhet shorti i Kupës së Kosovës
Shëro aneminë me këto ushqime të fuqishme
Rita Ora feston ditëlindjen e 35-të
Kina zbulon depozitën më të madhe të arit në historinë e saj
PDK arrin koalicion me “Listën për Familjen”
Zemaj: Çdokush që e ka nis luftën kundër aparatit shtetëror të okupimit serb e ka nis përmes LDK-së
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi3 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së fiton grant prestigjioz kërkimor në Universitetin Çarls të Pragës
