Shëndet
Akullnajat zvicerane humbin një të katërtën e vëllimit në vetëm 10 vjet
Published
1 month agoon
By
UBT NewsAkullnajat zvicerane, të prekur rëndë nga ngrohja globale, kanë humbur rreth 25% të vëllimit të tyre gjatë dekadës 2015-2025, sipas një studimi të publikuar nga rrjeti zviceran i monitorimit të akullnajave Glamos.
Kjo tregon një përshpejtim të shkrirjes së tyre krahasuar me dekadat e mëparshme: 17% humbje në vitet 2010-2020, 14% në vitet 2000-2010 dhe 10% në vitet 1990-2000.
Dimri me reshje të ulëta bore e valët e nxehtësisë gjatë gushtit kontribuan në humbjen e 3% të vëllimit të akullnajave vetëm këtë vit.
Matjet u kryen në 20 akullnaja, duke ofruar pasqyrë për të gjitha 1.400 formacionet akullnajore në Zvicër. Matthias Hus, drejtor i Glamos, thekson: “Për rreth 20 vjet, të gjitha akullnajat zvicerane kanë humbur akull dhe shkalla po përshpejtohet.” Akullnajat janë jetike për furnizimin me energji hidroelektrike dhe ujë të pijshëm, ndaj shkrirja e tyre ka pasoja të mëdha mjedisore dhe ekonomike.
Zvicra është e prekur nga ngrohja globale, e cila është dyfish më e lartë se mesatarja globale, sipas Zyrës Federale Zvicerane për Meteorologji dhe Klimatologji. Nëse emetimet e CO₂ vazhdojnë në nivelet aktuale, të gjitha akullnajat zvicerane, që përbëjnë më shumë se gjysmën e vëllimit të mbetur të akullnajave alpine – mund të shkrijnë deri në fund të shekullit.
Që nga fillimi i viteve 1970, më shumë se 1.100 akullnaja zvicerane janë zhdukur. Tërheqja e tyre jo vetëm që zvogëlon furnizimin me ujë të ëmbël për Evropën, por destabilizon malet, duke rritur rrezikun e shembjeve të shkëmbinjve e akullit, siç ndodhi në fshatin Blatten vjet.
Deri në fund të 2025, vëllimi i akullit në akullnajat zvicerane pritet të jetë 45,1 kilometra kub, 30 kilometra kub më pak se në vitin 2000, ndërsa sipërfaqja do të ketë rënë me 30%, duke arritur në 755 kilometra katrorë.
Edhe pse qershori i këtij viti ishte i dyti më i ngrohtë i regjistruar ndonjëherë dhe gushti solli valë tjetër të nxehtësisë, temperaturat më të ulëta në korrik dhe reshjet e borës në lartësitë mbi 2.500 metra ndihmuan që humbja e akullit të mos ishte më e madhe se mesatarja e periudhës 2010-2020. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Marramendja e papritur mund të jetë shenjë e goditjes në tru!
Published
1 hour agoon
November 13, 2025By
UBT News
Truri reagon ndaj mungesës së oksigjenit me shenja të imta, shpesh të ngatërruara me lodhje ose stres. Njohja e tyre në kohë mund të parandalojë dëmtimin e përhershëm të qelizave nervore.
Marramendja, e shoqëruar me ndjenja si humbje ekuilibri, përzierje ose ndjesi se gjithçka rrotullohet, mund të jetë pasojë e dëmtimit të trungut të trurit ose të trurit të vogël, pjesë përgjegjëse për koordinimin e lëvizjeve dhe stabilitetin trupor.
Kur marramendja është shenjë alarmi
Marramendja qendrore që shoqëron goditjen në tru zgjat më shumë se 20 minuta deri 24 orë e shoqërohet me simptoma tjera, si:
Shikim të dyfishtë ose humbje të shikimit
Dobësi ose mpirje në njërën anë të trupit
Vështirësi në të folur
Paqëndrueshmëri gjatë ecjes
Dhimbje koke e fortë dhe konfuzion
Ky lloj marramendjeje ndryshon nga ai i shkaktuar nga çrregullime të veshit ose nga sulmet ishemike kalimtare (TIA), që zgjatin më pak dhe nuk lënë dëmtime të përhershme.
Faktorët e rrezikut
Presioni i lartë i gjakut, diabeti, nivelet e larta të yndyrave e duhanpirja rrisin rrezikun. Marramendja e papritur që pengon ecjen kërkon vlerësim urgjent mjekësor, pasi diagnostikimi i shpejtë mund të shpëtojë jetën dhe të parandalojë dëmtimet e përhershme.
Në çdo rast, çdo minut është e çmuar. Njohja e shenjave të goditjes në tru dhe reagimi i shpejtë rrit shanset për shërim. /A.Z/UBT News/
Lajme të mira për gjithë adhuruesit e kafesë, sidomos ata të cilët bëjnë rregullisht ushtrime fizike dhe duan të shkrijnë sa më shumë dhjam.
Sipas një studimi të fundit të publikuar në gazetën e Shoqërisë Ndërkombëtare të Dietave Sportive, bëhet e ditur se dy prej periudhave kohore më të përshtatshme për të konsumuar kafe janë, gjatë orës 10 të mëngjesit dhe orës 2 deri në 5 pasdite.
Kjo është koha kur hormoni juaj kortizol nuk është në kulmin e tij dhe ju mund ta shfrytëzoni sa më shumë marrjen e kafeinës.
Por nëse jeni person që ushtron rregullisht e po kërkoni të përfitoni sa më shumë nga stërvitjet, u sugjerohet një tjetër orar kur duhet të pini kafe: para se të ushtroni.
Për më tepër, që është një lajm i shkëlqyeshëm për adhuruesit e kafesë – duhet të jetë kafe e fortë.
Studiuesit tregojnë se ka kufizime për përfitimet e djegies së dhjamit në kafeinë. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Pastroni organizmin me këtë lëng natyral detoks
Published
9 hours agoon
November 13, 2025By
UBT News
Lëngjet janë mënyra më e mirë për të nxjerrë toksinat nga trupi e kjo sidomos kur kemi të bëjmë me lëngjet jeshile.
Këtu futet lëngu i frutave jeshile dhe perimeve me gjethe apo të tjerave që kanë këtë ngjyrë.
Duke thënë këtë mund të kuptoni se është një paketë e plotë shëndeti që ju duhet për të kaluar çdo ditë.
Me bazë selinonë që është antiinflamator e stimulues i tretjes i jashtëzakonshëm, kastravecin që përmban ujë dhe një sërë përbërësish plot vlera. Selinoja është një nga vlerat më të mëdha të këtij lëngu pasi mineralet, vitaminat dhe ushqyesit janë në harmoni të përkryer.
Gjethet e selinosë janë plot me vitaminë A, ndërkohë që kërcenjtë janë të mbushur me vitaminat B1, B2, B6 dhe C.
Këtë recetë mund ta përgatisni për ta konsumuar edhe në shtëpi, ky lëng ju ndihmon të pastroni arteriet e të luftoni lehtë çdo inflamacion.
Përbërësit:
2-3 shkopa selino
1 kastravec i vogël
2 gjethe kale ose spinaq
1 limon i vogël pa lëkurë
1 dardhë ose mollë
Përgatitja:
Lani dhe qëroni fillimisht të gjithë përbërësit, vendosni të gjithë përbërësit e prerë në mikser ose ne shtrydhësen tuaj e trazoni për disa minuta. Kur të shikoni që është formuar lëngu jeshil hidheni në një gotë dhe konsumojeni të freskët.
Këtë mund ta bëni çdo mëngjes ose përgjatë ditës në mënyrë që t’ju ndihmojë me nxjerrjen e toksinave të dëmshme nga organizmi juaj.
Sipas dëshirës shtoni edhe përbërës jerë në pije si erëza apo mjaltë, thjesht sigurohuni që ata të jenë sa më natyralë e të shëndetshëm. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shenjat që tregojnë mungesën e jodit dhe si ndikon në shëndetin tuaj?
Published
1 day agoon
November 12, 2025By
UBT News
Jodi është thelbësor për prodhimin e hormoneve tiroide, dhe trupi ynë nuk mund ta prodhojë vetë.
Mungesa e jodit mund të çojë në probleme të ndryshme shëndetësore, përfshirë:
Probleme me flokët dhe lëkurën: Flokë që bien dhe lëkurë e thatë janë shenja të mungesës së jodit, pasi ai ndihmon në ruajtjen e lagështisë dhe shërimin e plagëve.
Ndjeshmëri ndaj të ftohtit: Mungesa e jodit ngadalëson metabolizmin, duke çuar në ndjeshmëri të shtuar ndaj të ftohtit.
Shtim në peshë: Metabolizmi i ngadaltë bën që trupi të djegë më pak kalori dhe të depozitojë yndyrna.
Lodhje dhe këputje: Mungesa e jodit mund të shkaktojë lodhje të vazhdueshme dhe ulje të energjisë.
Probleme me kujtesën: Jodi është i rëndësishëm për funksionin e hippocampusit, dhe mungesa e tij mund të ndikojë në përpunimin e informacionit dhe kujtesën.
Depresion dhe ankth: Çrregullimet e tiroides, të lidhura me mungesën e jodit, shkaktojnë ankth dhe depresion.
Qafë e ënjtur: Goiter (zmadhohja e gjëndrës tiroide) është një simptomë e zakonshme kur trupi ka mungesë jodi.
Probleme me shtatzëninë: Mungesa e jodit mund të ndikojë negativisht në zhvillimin e trurit të foshnjës dhe mund të rrisë rrezikun e abortit ose lindjes së frytit të vdekur.
Bradikardia: Një ritëm zemre më të ngadalshëm mund të lidhet me mungesën e jodit.
Kapsllëk: Hipotiroidizmi mund të ngadalësojë sistemin e tretjes, duke shkaktuar kapsllëk.
Nëse vëreni këto simptoma, është e rëndësishme të konsultoheni me mjekun për të diagnostikuar dhe trajtuar mungesën e jodit. /A.Z/UBT News/
FIFA përjashton një komb nga Botërori 2026
Rektori Hajrizi folës kryesor në Kongresin e VII-të Ndërkombëtar TURKIC COSE 2025
Muric: Do të jemi në garë me Zvicrën edhe për vendin e parë
Hoxha pret në takim komandantin e KFOR-it, flasin për situatën e sigurisë në Kosovë
Komuna e Prishtinës i dërgon shkresë Hekuran Muratit, për zhbllokimin e buxhetit të kryeqytetit
KQZ tërheq mbi 13 mijë pako me vota jashtë Kosovës, fillon vlerësimi i tyre
Ndeshja e Kosovës me Slloveninë pritet të ketë atmosferë të zjarrtë në Ljubljanë
Marramendja e papritur mund të jetë shenjë e goditjes në tru!
Roberto Mancini bëhet me klub të ri
Të kërkuara
-
Lajmet3 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet3 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
