Më 25 shtator 1901, u lind një figurë e shquar e klerit katolik shqiptar, At Pjetër Meshkalla, një njeri i përkushtuar për edukimin dhe lirinë e popullit të tij. I njohur si “Apostulli i Lirisë”, At Meshkalla shënoi një periudhë të rëndësishme në historinë e Shqipërisë, duke u bërë një simbol i qëndresës ndaj regjimit komunist.

Atë Pjetër Meshkalla mori mësimet e para në vendlindjen e tij, Shkodër, një qytet i njohur për traditat kulturore dhe arsimore. Pas përfundimit të shkollës, ai vazhdoi studimet teologjike në Linz të Austrisë, Goricë të Sllovenisë dhe në Fakultetin e Filozofisë në Napoli, ku thelloi njohuritë e tij filozofike dhe teologjike.

Gjatë karrierës së tij, At Meshkalla u dha mësim brezave të rinj në Seminarin Papnor të Shkodrës, duke përfshirë lëndët e gjuhës shqipe, letërsisë dhe filozofisë. Ai gjithashtu themeloi rrethin “Don Bosko” dhe “Shën Pjetri”, dy qendra edukimi që ndihmuan në formimin e mendjeve të rinj dhe promovimin e vlerave të përparuara në shoqëri.

Megjithatë, aktiviteti dhe angazhimi i tij për arsim dhe liri nuk kaluan pa vëmendje nga regjimi komunist. Në vitin 1947, At Meshkalla u arrestua dhe u dënua me 15 vjet burg, një dënim që pasoi me një ridënim prej 10 vjetësh në vitin 1967. Në vitin 1978, ai u internua në Vlorë, ku vazhdoi të vuante për idealet e tij.

Simboli i shquar i martirizimit vdiq më 28 korrik 1988, duke lënë pas një trashëgimi të thellë dhe të paharrueshme. Jezuitët, shoqëri së cilës i përkiste, e nderuan duke i vënë emrin e tij një shkolle të mesme në Shkodër, e cila është vazhdim i Kolegjit të famshëm Saverian.

At Pjetër Meshkalla mbetet një nga figurat më të ndritura të historisë shqiptare, një dëshmi e qëndresës ndaj tiranisë dhe një promoter i lirisë, që frymëzon brezat e rinj për të vazhduar luftën për arsim dhe drejtësi. Ai do të kujtohet gjithmonë si një apostull i vërtetë i lirisë dhe një mjeshtër i edukimit./UBTNews/

Stability AI njoftoi të martën se James Cameron, regjisori i filmave “Titanic” dhe “The Terminator”, i është bashkuar bordit të startup-it të inteligjencës artificiale.

Rritja meteorike e inteligjencës artificiale gjeneruese ka tërhequr vëmendjen e Hollivudit në një kohë kur kostot e prodhimit janë rritur. Drejtuesit dhe agjentët e Hollivudit u takuan me kompaninë për të diskutuar përdorimet e mundshme të teknologjisë, thonë burimet e brendshme të industrisë.

Emërimi i Cameron e afron Stability AI më afër qëllimit të saj për të “transformuar median vizuale” duke u ofruar krijuesve një portofol të plotë të mjeteve të AI, tha CEO Prem Akkaraju.

Stability AI që ndodhet në Londër, e cila mblodhi rreth 80 milionë dollarë fonde në fillim të këtij viti, prodhon një mjet për gjenerimin e imazheve të inteligjencës artificiale që rivalizon ato të prodhuara nga Alphabet’s./UBTNews/

Një gjerdan diamanti, të cilin e ka bartur në dy kurorëzime britanike dhe që mendohet se ka gurë nga gjerdani famëkeq në zemër të një skandali Marie-Antoinette , pritet të arrijë në 2.8 milionë dollarë.

Me peshë rreth 300 karat, gjerdani i shekullit të 18-të, i cili besohet se është krijuar një dekadë para Revolucionit Francez, shfaqet për herë të parë në 50 vjet dhe do të bëjë debutimin e saj në ankand më 11 nëntor, sipas Sotheby’s.

Xhevahiri do të ekspozohet në Sotheby’s në Londër deri të mërkurën, para se të niset për pjesën tjetër të turneut të saj të ekspozitës globale. Më pas do të shfaqet në Gjenevë, Zvicër, për të qenë pika kryesore e shitjes mbretërore dhe fisnike të Sotheby’s, tha shtëpia e ankandeve në një deklaratë për shtyp të hënën.

Pavarësisht se origjina e saktë e gjerdanit nuk është regjistruar, shtëpia e ankandit beson se pjesa antike mund të jetë krijuar vetëm për anëtarët e familjes mbretërore ose për një aristokrat të rangut të lartë./UBTNews/

Në një kënd të harruar të Lagosit, Muzeu Kombëtar i Nigerisë qëndron i respektuar, por i pashkruar në histori. Ky institucion, themeluar në vitin 1957, para pavarësisë së vendit, mban brenda mureve të tij thesarë kulturorë si kokat prej bronzi të Ife, pllakat e arta të Beninit dhe maskat e Ibibio. Megjithatë, vizitorët e tij janë të paktë, dhe shumë ndihen të huaj në ambientet e tij, të mbushura me objekte që shpeshherë nuk kanë kontekstin e nevojshëm për t’u kuptuar.

Olugbile Holloway, i sapoemëruar si kreu i komisionit që administron muzeun, ka një vizion të ri për të. Ai dëshiron që artefaktet e këtij muzeu të nxirren nga harresa dhe të udhëtojnë për t’u parë aty ku kanë origjinën. “Sa organik është ky koncept i muzeut për Afrikën, apo a është një ide e imponuar?” pyet Holloway.

Me ironi, posti i tij nuk do të ekzistonte po të mos ishin ngritur strukturat e antikitetit nga qeveria koloniale, e cila dërgoi njerëz nëpër Nigeri për të mbledhur këto pasuri. Shumë objekte, ndryshe, mund të ishin shkatërruar nga besimtarët e krishterë që i shihnin si simbole të së keqes.

Një çift amerikanësh, Charlie Cushman dhe Herbert “Skip” Cole, u dërguan në Nigeri në vitin 1967 për të mbledhur artefakte. “Ishte një mundësi e pabesueshme,” thotë Cushman tani 90-vjeçar. Ata zbuluan se shumë njerëz në fshatra ishin të gatshëm të ndanin me ta maska dhe objekte që kishin kaluar nëpër breza.

“Çmimi monetar nuk kishte rëndësi,” shprehet Cole. “Objektet shërbenin për ceremonitë, për nderimin e paraardhësve dhe shpirtërave të natyrës.” Këto objekte ishin thelbësore për jetën e komuniteteve, dhe shitja e tyre për disa dollarë nuk kishte asnjë vlerë për vendasit.

Gjatë udhëtimit të tyre, Cushman mbajti ditarë të detajuar për ngjarjet, për ceremonitë dhe takimet e tyre me njerëzit. Ata përballeshin shpesh me besimtarë të krishterë që dëshironin të shkatërronin këto objekte, duke i parë si simbole të paganizmit. Cole përpiqej të shpjegonte se ata ishin atje për të ruajtur këto objekte për brezat e ardhshëm.

Kjo histori e mbledhjes së arteve është një dëshmi e përpjekjeve për të shpëtuar trashëgiminë kulturore të Nigerisë. Ndërsa muzeu vazhdon të qëndrojë i braktisur, vizioni i Holloway dhe kujtimet e Cushman dhe Cole përbëjnë një shpresë për një të ardhme ku arti nigerian të kthehet në vendin e tij, duke rikthyer dinjitetin dhe historinë e tij të humbur./UBTNews/

Nga BBC, në përkthim dhe përshtatje të D.E.