Lajmet

A na bën më pak të moralshëm konkurrenca?

Nga Ozan Isler.

Published

on

Nga Ozan Isler

“The Conversation”

Shumica e ndërveprimeve tona ekonomike, madje edhe sociale janë konkurruese. Ne i përdorim tregjet për të gjetur punë, por edhe të dhëna. Çfarë do të thotë kjo për moralin tonë? A na e jep kapitalizmi Ëndrrën Amerikane apo Psikopatin Amerikan? A na mban të ndershëm përvoja e konkurrencës apo na shtyn drejt mashtrimit?

Me këto pyetje të thella janë marrë disa prej ekonomistëve të mëdhenj klasikë, të cilët e shihnin kapitalizmin si të mbushur me ndikime morale të mira dhe të këqija. Adam Smith u përqendrua kryesisht tek e mira, ndërsa Karl Marksi ishte më pak optimist.

Për ta testuar në mënyrë bindëse këtë pyetje në laborator, koordinatorët e projektit tonë ftuan dhjetëra shkencëtarë të sjelljes për të kontribuar me planet e tyre eksperimentale, duke vëzhguar në total më shumë se 18.000 njerëz. Rezultatet tona, të publikuara në “Proceedings of the National Academy of Sciences”, tregojnë se ndërveprimet konkurruese priren ta bëjnë sjelljen e njerëzve më pak të moralshme, dhe ofrojnë disa të dhëna intriguese mbi arsyen pse ndodh kështu.

Ne nuk jemi të parët që kemi një qasje shkencore ndaj lidhjes midis konkurrencës dhe moralit. Megjithatë, testet individuale kanë dhënë rezultate të përziera, ndoshta për shkak të dallimeve tek përkufizimet dhe masat e moralit.

Disa nga rezultatet e hershme ishin provokuese, si për shembull zbulimi se njerëzit në konkurrencë midis tyre, kishin më pak gjasa të parandalonin ngordhjen e një miu. Megjithatë, këto rezultate ishin të vështira për t’u përsëritur ose interpretuar.

Një nga mënyrat për të llogaritur dallimet në hartimin e studimeve individuale, është të kryhet një “meta-analizë”, ku të vlerësohen dhe kombinohen rezultatet e shumë studimeve të ndryshme. Megjithatë, meta-analiza ka shpesh problemet e veta, pasi raportimi selektiv dhe paragjykimi i publikimit mund të ndikojnë se cilat studime janë të disponueshme për t’u përfshirë në analizë.

Për të pasur realisht disa rezultate të besueshme, ne shkuam një hap më tej dhe kryem një “meta-analizë prospektive”. Pjesa “prospektive” do të thotë që të gjitha studimet që do të përfshihen në analizë janë regjistruar përpara se të kryheshin. Kjo gjë parandalon zgjedhjen e rezultateve ose paragjykimet lidhur me llojin e rezultateve të publikuara.

Projekti ynë përfshinte 45 eksperimente të ndryshme të kryera nga ekipe në mbarë botën. Çdo ekip projektoi në mënyrë të pavarur një eksperiment për të testuar efektet e konkurrencës në moral. Më pas rezultatet e këtyre studimeve, të cilat përfshinin vëzhgime të më shumë se 18.123 pjesëmarrësve individualë, u grumbulluan dhe u analizuan.

Meta-analiza zbuloi se konkurrenca ka një efekt të përgjithshëm negativ në moral, por efekti është shumë i vogël. Efekti matet me një numër të quajtur Numri i Kohenit. Një vlerë prej 0.2 konsiderohet një efekt i vogël, dhe vlera që gjetëm ishte vetëm 0.1.

Siç edhe pritej, ne vumë re gjithashtu edhe një ndryshim thelbësor tek efektet e matura nga eksperimente të ndryshme. Disa ishin pozitive, disa negative, dhe madhësitë e efekteve ndryshonin. Pra, pavarësisht nga avantazhet e meta-analizës tonë të re të ardhshme, nuk ka ende prova të forta për një lidhje direkte të efektit të përgjithshëm të konkurrencës tek morali.

Ndoshta pyetja është shumë e përgjithshme. Djalli mund të fshihet tek detajet. Ekipi im (1 nga 45 grupet e përfshirë në meta-analizë), përdori një lojë me hamendje numrash midis dy njerëzve si një shembull të konkurrencës. Kjo u pasua nga një lojë individuale ndershmërie, e cila ishte njësia jonë matëse për efektet mbi moralin.

Ky eksperiment individual, pati një efekt të përgjithshëm negativ të vogël mbi konkurrencën (d = -0.1) njëlloj si meta-analiza, por ai nuk arriti të ketë ndonjë domethënien statistikore më vete. Nga ana tjetër, analiza eksploruese e rezultateve tona zbuloi një përparim të mundshëm.

Ne zbuluam se ishin vetëm humbësit e lojës me supozim numrash, ata që u bënë më të pandershëm, me një efekt më të madh (d = –0.34).

Nga ana tjetër, fituesit e fazës së konkurrimit, nuk shfaqën asnjë ndryshim në sjelljen e tyre në raport me ndershmërinë. Këto rezultate sugjerojnë një arsye pse konkurrenca nuk ndikon shumë tek morali. Ndoshta ai që korrupton është disavantazhi në një garë, dhe jo konkurrenca në vetvete. / The Conversation – Bota.al

Lajmet

Osmani takon presidenten e Zvicrës: Po e shkruajmë bashkë kapitullin e ri

Published

on

By

Presidentja Vjosa Osmani, ka nisur vizitën shtetërore në Zvicër, me ftesë të Këshillit Federal të Zvicrës.

Në një postim në Facebook, e para e shtetit tonë ka falënderuar për mikpritjen, miqësinë dhe nderimin presidenten zvicerane Karin Keller-Sutter.

Kjo vizitë e parë shtetërore në Zvicër që po fillon në rezidencën zyrtare të Këshillit Federal të Zvicrës është dëshmi se bashkë po shkruajmë kapitullin e ri të historisë së partneritetit midis shteteve dhe popujve tanë”, ka shkruar Osmani.

Continue Reading

Lajmet

Maqedonia e Veriut pritet të nënshkruajë marrëveshje për partneritetit strategjik me Britaninë

Published

on

By

Maqedonia e Veriut pritet të bëhet vendi i parë nga Ballkani Perëndimor që nënshkruan marrëveshje për partneritetit strategjik me Britaninë e Madhe.

Marrëveshja në vlerë rreth 6 miliardë euro pritet të nënshkruhet të enjten në Londër nga një delegacion i Qeverisë maqedonase, i udhëhequr nga zëvendëskryeministri Aleksandar Nikolovski.

Megjithatë, hollësitë e këtij partneriteti dhe kushtet sipas të cilave Maqedonia e Veriut do të marrë burimet financiare nga Britani, nuk janë bërë të ditura ende.

Autoritetet maqedonase dhe Londra e mohojnë se marrëveshja përfshin pranimin e emigrantëve në Maqedoni, të cilëve nuk u është pranuar azili në Britani.

Është diçka që nuk na ka shkuar kurrë në mendje dhe askush nuk na e ka kërkuar”, u tha kryeministri Hristijan Mickoski anëtarëve të partisë së tij VMRO DPMNE në Shkup, të dielën.

Për të, marrëveshja është “historike”, sepse qasja në 6 miliardë euro kredi të favorshme, “do të sjellë një revolucion investimesh në vend, një cikël investimesh vërtet historik, që do të thotë punë, ndërtim, zhvillim”, tha Mickoski, duke përmendur ndërtimin e hekurudhave, autostradave, spitaleve dhe konvikteve studentore.

Ambasadori britanik në Shkup, Mattheë Laëson, gjithashtu mohoi spekulimet për dërgimin e emigrantëve në Maqedoni, duke theksuar se bashkëpunimi në këtë fushë do të lidhet me luftën kundër rrjeteve kriminale dhe shkëmbimin e informacionit të inteligjencës./REL/

Continue Reading

Lajmet

Presidentja Osmani nis vizitën në Zvicër, pritet nga presidentja zvicerane

Published

on

By

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, është pritur sot nga Presidentja e Konfederatës Zvicerane, Karin Keller-Sutter, në Lohn Manor – rezidenca zyrtare e Këshillit Federal të Zvicrës.

Kjo pritje u zhvillua në kuadër të vizitës shtetërore që Presidentja Osmani po realizon këto ditë në Zvicër.

Në takim me Presidenten Osmani janë edhe kryetari i Drenasit, Ramiz Lladrovci, kryetari i Obiliqit, Xhafer Gashi dhe Qemajl Aliu, kryetari i Komunës së Shtimes.

Pas takimit bilateral, Presidentja Osmani do të pritet me nderime ushtarake në Sheshin Federal në Bernë. Më pas, të dyja presidentet do të japin deklarata për media nga Ndërtesa e Parlamentit/Këshilli Federal.

Vizita do të vazhdojë me një konferencë të përbashkët për media të dy lidereve, ku pritet të diskutohen marrëdhëniet dypalëshe, bashkëpunimi ndërkombëtar dhe roli i diasporës kosovare në Zvicër.

Gjatë qëndrimit në Zvicër, Presidentja Osmani do të zhvillojë gjithashtu një takim me mërgatën shqiptare në qytetin e Gjenevës.

Continue Reading

Lajmet

Kryediplomatja evropiane Kallas këtë javë viziton Serbinë dhe Kosovën

Published

on

By

Përfaqësuesja e Lartë e Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Kaja Kallas, do ta vizitojë Kosovën më 22 maj, në kuadër të një turneu që do ta nisë më 21 maj në Ballkanin Perëndimor, ka bërë të ditur Shërbimi Diplomatik i BE-së.

Kallas do të udhëtojë edhe në Serbi dhe në Maqedoninë e Veriut gjatë vizitës së saj të dytë në rajon, ka njoftuar Brukseli, të mërkurën.

Në Kosovë, përfaqësuesja e Lartë Kallas do të takohet me përfaqësues të partive politike dhe të organizatave të shoqërisë civile”, thuhet në një njoftim të BE-së.

Shefja e diplomacisë evropiane ka planifikuar të mbajë edhe një konferencë për media, më 22 maj.

Kallas do ta vizitojë Kosovën në kohën kur autoritetet kosovare po përsërisin thirrjet për heqjen e masave ndaj vendit nga ana e BE-së, madje kanë kërkuar që kjo të ndodhë para vazhdimit të dialogut për normalizim marrëdhëniesh me Serbinë.

BE-ja, në anën tjetër, ka kërkuar shtensionim situate në Kosovë, teksa Kosova po vazhdon me mbylljen e institucioneve paralele serbe në veri të vendit, gjë që ka nxitur reagimin e Brukselit.

Në Prishtinë, Kallas pritet të vizitojë edhe Misionin e BE-së për Sundim të Ligjit (EULEX), si dhe komandantin e misionit paqeruajtës të Organizatës së Traktatit të Atlantikut Verior (NATO) në Kosovë – KFOR, Enrico Barduani.

Vizita e Kallasit në Prishtinë këtë javë ishte paralajmëruar nga presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e cila ka thënë se për shkak të vizitës së saj të planifikuar zyrtare në Zvicër nuk do të mund ta priste kryediplomaten evropiane në Kosovë.

Para vizitës në Kosovë, Kallas do të qëndrojë në Serbi.

BE-ja ka njoftuar se Kallas do ta takojë në Beograd presidentin Aleksandar Vuçiq, kryeministrin Gjuro Macut, si dhe ministrin e Jashtëm, Marko Gjuriq, atë për Integrime Evropiane, Nemanja Staroviq, dhe kryetaren e Kuvendit, Ana Bërnabiq, dhe grupet parlamentare opozitare.

Ndërkaq, kryediplomatja evropiane në Shkup do ta takojë kryeministrin Hristijan Mickoski, ka bërë të ditur Brukseli.

Në kryeqendrën maqedonase, Kallas “do ta hapë Dialogun e parë për Siguri dhe Mbrojtje ndërmjet BE-së dhe Maqedonisë së Veriut me ministrin për Punë të Jashtme dhe Tregti, Timço Mucunski”, ka njoftuar Shërbimi Diplomatik i BE-së./REL/

Continue Reading

Të kërkuara