Kuriozitete

A mund të largohet ndonjëherë Toka nga sistemi ynë diellor?

A mund të largohet vërtet Toka ndonjëherë nga sistemi diellor?

Published

on

Nga Joe Phelan

Në tregimin e shkurtër të Liu Cixin “Toka endacake”,botuar për herë të parë në revistën kineze “Science Fiction Ëorld” në korrikun e vitit 2000, Cixin portretizon një skenar në të cilin udhëheqësit e planetit bien dakord ta largojnë Tokën nga sistemi diellor, për t’i shpëtuar një shpërthimi të afërt të Diellit që pritet të shkatërrojë të gjithë planetët.

Natyrisht kjo histori bazohet tek fanta-shkenca. Por a mund të largohet vërtet Toka ndonjëherë nga sistemi diellor? 

“Kjo gjë nuk ka gjasa të ndodhë”, thotë për Live ScienceMateo Çerioti, inxhinier i hapësirës ajrore dhe pedagog i inxhinierisë së sistemeve hapësinore në Universitetin e Gllasgout në Britani.

Por sipas tij termi “nuk ka gjasa”, nuk do të thotë se është “e pamundur”. “Toka mund të largohet nga orbita e saj vetëm nëpërmjet veprimit të një objekti të madh ndëryjor, qëfluturon nëpër hapësirën ndëryjore, dhe që vjen në sistemin tonë diellor duke kaluar pranë Tokës”, thotë ai.

“Në një skenar të tillë, Toka dhe objekti i madh qiellor do të shkëmbenin energji dhe nëmoment orbita e Tokës do të ndryshonte. Nëse objekti do të ishte i shpejtë, i madh dhe mjaftueshëm afër, ai mund ta projektonte Tokën drejt një orbitë të drejtuar jashtë sistemit diellor”, shton eksperti.

Ndërkohë Timoti Dejvis, lektor i fizikës dhe astronomisë në Universitetin e Kardifit në Mbretërinë e Bashkuar, bie dakord se teorikisht Toka mund të nxirret nga sistemi diellor, dhe madje ka edhe hipotezën e tij se si mund të ndodhë kjo.

“Planetet, në formën që ekzistojnë sot, rrotullohen në orbita të qëndrueshme rreth diellit. Por nëse dielli do të kishte një kontakt të afërt me një yll tjetër, atëherë ndërveprimet gravitacionale të këtyre trupave mund t’i tronditin këto orbita, dhe të bëjnë që Toka të nxirret nga sistemi diellor”, thotë Dejvis.

Por ndërsa ky skenar është i realizueshëm, Dejvis shton se është tepër e dyshimtë nëse do të ndodhë, të paktën në të ardhmen e parashikueshme. 

“Dukuri të tilla janë shumë të rralla”, tha Davis. “Për shembull, ne e dimë që ylli “Gliese 710” pritet t’i afrohet Diellit brenda 1 milion vjetësh, por as kjo lëvizje nuk ka gjasa të shqetësojë planetët e sistemit”, thotë ai.

Pra ndërsa është e pamundur që forcat e jashtme ta detyrojnë Tokën të dalë nga sistemi diellor në një kohë të afërt, a mund të ndërtojë njerëzimi makineri të afta për ta zhvendosur planetin në një shkallë të tillë që të përfundojë duke ndryshuar orbitën?

“Energjia e nevojshme për të zhvendosur Tokën nga orbita e saj dhe për ta nxjerrë atë nga sistemi diellor është shumë e madhe, e barabartë me 1 sekstilion megaton (një 1 me 21 zero pas) bomba bërthamore që shpërthejnë menjëherë. Dhe kjo duket e pamundur”, thotë Dejvis.

Edhe pse një ngjarje e tillë nuk është aspak e mundur, çfarë do të ndodhte nëse Toka do të shkëputej nga sistemi diellor? “Toka do të fluturonte në hapësirën ndëryjore derisa të kapej apo gëlltitej nga një yll tjetër apo një vrimë e zezë”- thotë Ceriotti, duke shtuar se nëse Toka do të largohej nga sistemi diellor, kjo do të sillte shkatërrimin e shumicës dhe ndoshta tëgjithë jetës në planet.

“Nuk ka gjasa të vazhdojë të ekzistojë atmosfera. Klima globale e Tokës është shumë delikate për shkak të një ekuilibri të mirë të rrezatimit që vjen nga Dielli dhe energjisë së shpërndarë në hapësirën e thellë. Nëse do të ndryshonte, temperaturat do të ndryshonin menjëherë dhe në mënyrë dramatike”, thotë Çerioti.

Edhe Dejvis bie dakord që shumica e jetës në Tokë nuk do t’i mbijetonte largimit kataklizmiknga sistemi diellor. 

“Nëse Toka do të largohej nga sistemi diellor, ka shumë të ngjarë që do të zhdukej shumica dërrmuese e jetës siç e njohim ne. Gati e gjithë energjia e përdorur nga organizmat e gjallë të Tokës buron nga Dielli, ose drejtpërdrejt (bimët që bëjnë fotosintezën), apo indirekte (barngrënësit që hanë bimët, dhe mishngrënësit që hanë barngrënësit). Në këtë skenar, sa më shumë që Toka të largohej nga Dielli, aq më e ulët do të bëhej temperatura e saj. Në fund do të ngrinte plotësisht. I vetmi burim natyror i nxehtësisë, do të ishte prishja e elementeve radioaktive në koren e Tokës të mbetur nga formimi i sistemit diellor. Disa ekstremofilë (kafshë/bimë që mund të jetojnë në mjedise ekstreme) mund të mbijetojnë falë kësaj energjie, por jeta komplekse ka të ngjarë të zhduket plotësisht. Kjo nxehtësi radioaktive do t’i lejonte Tokës vetëm të kishte një temperaturë prej rreth minus 230 gradë.  Në këto temperatura do të ngrinte pjesa më e madhe e atmosferës, duke e lënë Tokën si një botë të vdekur dhe të akullt që lëviz midis yjeve”, shprehet Dejvis.

Duke parë larg në të ardhmen, Çerioti mendon se sistemi ynë diellor do të trazohet shqetësohet aq shumë, saqë Toka ose do të largohet prej tij, ose do të shkatërrohet tërësisht.

“Ne parashikojmë se galaktika jonë është në rrugën e përplasjes me Andromedën, galaktikën tonë fqinje më të afërt pas afro 4.5 miliardë vjetësh. Një përplasje e tillë në shkallë të madhe të miliona yjeve, ka të ngjarë të shkaktojë një përçarje të madhe në sistemin diellor. Po ashtu parashikohet gjithashtu pas rreth 5 miliardë vitesh Dielli të bymehet dhe të gllabërojë Tokën”, thekson Çerioti./“Live Science” – Bota.al

Kuriozitete

Vdiq si pasagjer në Titanik, shitet për çmimin marramendës ora e xhepit të tij

Published

on

Një orë xhepi që është “ngrirë në kohë” kur pronari i saj përfundoi thellë në ujë së bashku me anijen Titanic, pritet të dalë në ankand për 80 mijë dollarë. Ramon Gomez, ishte një prej 1.521 pasagjerëve që humbi jetën kur anija goditi ajsbergun dhe u fundos më 1912. Gomez një shtetas nga Urugai, ishte pasagjer në klasin e parë dhe që besohej se ishte hedhur nga anija duke tentuar ta shpëtojë vetën.

Por, doli se trupi i tij u gjet në det një javë më vonë nga anija MacKay-Bennett.

Gjërat i ishin larguar nga trupi me qëllim që t’i dërgohen familjes së tij, përfshirë dhe orën e argjendtë zvicerane Zenith.  Por, ora kishte mbetur e “ngrirë në kohë” në 4:52 të mëngjesit, që ishte dy orë e 33 minuta, pasi ishte fundosur anija.

Familja e tij e mbajti orën për 112 vite, por tani po e shesin në ankand në Wiltshire të Britanisë së Madhe.

Është interesant se Gomez i kishte mbijetuar një katastrofe tjetër me anije, kur zjarri e përfshiu atë në Shtetet e Bashkuara duke e detyruar të hidhet në det.

Continue Reading

Kuriozitete

Pse gratë kanë më shumë të ftohtë se burrat?

Published

on

Nëse jeni jashtë dhe dielli fillon të perëndojë, gratë janë gjithmonë të parat që ankohen se kanë ftohtë. Shkencëtarët më në fund e kanë zgjidhur misterin dhe i janë përgjigjur pyetjes pse është kështu. Ata zbuluan se i njëjti tipar është i pranishëm në shumë zogj dhe gjitarë, me femrat që preferojnë një fole ose strofull komode dhe të ngrohtë, ndërsa meshkujt nuk e shqetësojnë edhe aq dimrin.

Studiuesit besojnë se kjo gjendje e grave i ndalon përplasjet e çifteve, ata zbuluan se e njëjta tipar është e pranishme në shumë lloje zogjsh dhe gjitarësh femra të cilat preferojnë një strofull më të ngrohtë dhe komode.

DrEran Levin nga Universiteti i Tel Avivit tha se burrat dhe gratë temperaturat i ndjejnë ndryshe.

“Burrat dhe gratë e ndiejnë temperaturën ndryshe. Ky ndryshim në ndjesinë termike. Studimi ka treguar se fenomeni nuk është unik për njerëzit, por edhe në mesin e shumë llojeve të shpendëve dhe gjitarëve, femrat preferojnë një mjedis më të ngrohtë sesa meshkujt dhe në periudha të caktuara këto preferenca shkaktojnë ndarje midis dy gjinive”, u shpreh ai.

Ai shtoi se fenomeni lidhet me disa tipare të tjera që shihen tek kafshët dhe njerëzit. P.sh, femrat kanë më shumë gjasa të grumbullohen për ngrohtësi e kur meshkujt mbajnë më shumë distancë dhe i shmangen kontaktit me njëri -tjetrin. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Ja arsyet pse njerëzit nuk respektojnë kufijtë tuaj

Published

on

Vendosja e kufijve është thelbësore për mirëqenien tuaj fizike dhe mendore. Por, sigurisht që të gjithëve na ka ndodhur në jetë që njerëzit rrotull nesh të mos i respektojnë ato. Çfarë të bëjmë atëherë?

Sipas psikologes klinike Bethany Ruby, vendosja e kufijve personalë është linja që vendosim në raport me nivelet e rehatisë. Por, ky është momenti për të kuptuar pse njerëzit nuk i respektojnë kufijtë tuaj qofshin ato fizik, psikologjik etj.

Ju u tregoni të tjerëve çfarë të ndryshojnë, jo atë që nevojitet – Kur vendosni kufij duhet të jeni të kujdesshëm. Mos harroni se përcaktimi i kufijve nuk përdoret për të ndryshuar të tjerët, por për të shprehur nevojat tuaja. Jini të qartë për to dhe kujtojuni të tjerëve se ku janë kufijtë tuaj.

Qeshni me nevojat tuaja – Nuk është çudi pse njerëzit nuk ju dëgjojnë kur qeshni ose kërkoni falje për kufijtë tuaj. Duhet të ndiheni të sigurt kur shprehni nevojat apo dëshirat tuaja, duke rritur vetëvlerësimin dhe jo vetëm.

Nuk merrni përgjegjësi për zbatimin e kufijve tuaj – Mos harroni se vendosja dhe mbajtja e kufijve është përgjegjësia juaj. Kjo lidhet me vendosjen e standardeve në jetë. Mos prisni deri në minutën e fundit për të përforcuar kufijtë. Bëni menjëherë kur dikush tenton t’i zhvendosë ato.

Më shumë kritikoni se flitni për kufijtë – E gjeni veten duke e humbur “fillin” e bisedës rrugës? Atëherë, sigurohuni mos të ndodhë. Para një bisede, shkruani pikat kryesore e vendosni një alarm. Lërini vetes disa minuta për të shpjeguar situatën përpara se të kaloni te pika kryesore.

Nuk interesoheni nëse njerëzit vërtet kanë interes për kufijtë tuaj – Nuk mund t’i detyroni njerëzit të respektojnë kufijtë tuaj, nëse vetë nuk i zbatoni dhe respektoni ato. Sigurohuni që të vendosni kufizime dhe pasoja kur bëhet fjalë për to.

Nuk u besoni instinkteve tuaja – Kur luftoni për të krijuar kufij, është thelbësore t’i krijoni ato kufij nga e para. Ju mund të kapeni pas idesë së zbatimit të kufijve, por çfarë ndodh nëse ato nuk përputhen me nevojat tuaja? Atëherë, besojini thjesht instinktit. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Si të flasimme fëmijët për tragjeditë që ata shohin në media?

Published

on

Të rriturit janë mësuar aq shumë të shohin lajme për tragjedi të mëdha në televizion, saqë, në një farë mënyre, ne bëhemi imun ndaj tyre. Por a jeni ndalur së menduari për ndikimin që mund të kenë tek fëmijët imazhet e regjistruara pas një sulmi terrorist , një tërmeti, një bombardimi ose një kamp refugjatësh, për të mos përmendur skenat potencialisht më të afërta, të tilla si një aksident trafiku ose një zjarr në një shtëpi?

Uria, dhimbja, frika, mjerimi, vdekja, gjaku, shkatërrimi janë pamje tragjedish të transmetuara nga mediat dhe këto gjëra do të zgjojnë dyshime dhe kuriozitet tek fëmijët, por edhe frikë, madje ankth të mundshëm.

Fëmijët janë të rrethuar nga lajme tragjike

Është interesante të ngremë dyshim të arsyeshëm që nuk mund ta injorojmë. Nëse nuk i lejoni fëmijët të shikojnë filma ku ka dhunë, vdekje, seks apo shkatërrim, pse i lejoni të shikojnë lajmet pa e ditur se çka transmetojnë, duke e ditur se mund të shfaqen imazhe dhe lajme të ndjeshme? Shmangia e kësaj nuk është nën kontrollin tonë dhe, që në një moshë të caktuar, fëmijët fillojnë të dinë çfarë po ndodh sepse e dëgjojnë në rrugë, në shkollë ose në bisedat e të rriturve.

Duhet të sqarohen të gjitha dyshimet që i lindin fëmijës e të jemi të vëmendshëm ndaj reagimit, pasi edhe nëse ai nuk thotë asgjë, pamjet ndikojnë tek ai. Nëse tema nuk trajtohet, fëmija ka frikë dhe ankth. Mijëra ide mund të lindin në kokën tuaj që nëse nuk sqarohen në kohë, mund të jenë të dëmshme për fëmijën.

Ide për t’u shpjeguar fëmijëve tragjeditë që shohin në media

Fëmijët e vegjël nuk kanë aftësinë për të kuptuar atë që shohin në kontekstin e tij, aq më pak e dinë nëse është apo jo burim i besueshëm informacioni. Sa i përket adoleshentëve, megjithëse janë të aftë për të kuptuar ngjarjet, ende përballen me sfida si formimi i mendimit për këtë temë. Pavarësisht sa vjeç është fëmija ndikohet emocionalisht nga lajmi i tragjedisë. Idetë e mëposhtme do t’i ndihmojnë të rriturit që të kenë sa më të lehtë komunikimin.

Ji i sinqertë

Fëmijët duhet të kuptojnë çka po ndodh rreth tyre që të ndihen të sigurt. Nëse janë të vetëdijshëm për atë, duhet ta sqarojnë atë. Në varësi të moshës së tyre, ka gjëra që ata mund t’i kuptojnë dhe të tjera që nuk do t’i kuptojnë. Nuk duhet t’u jepni atyre më shumë informacion sesa duhet, por t’i sqaroni dyshimet. Nuk është e këshillueshme të “rivizatoni” skenën dhe ta ktheni në ngjarje që duket si trillim me qëllimin për t’i mbrojtur ata nga emocionet e tyre negative dhe frika/

Ndihmoni të ndajnë ndjenjat e tyre

Lajmet dhe imazhet nuk prekin të gjithë fëmijët në mënyrë të barabartë. Kjo është arsyeja pse ata duhet të inkurajohen të ndajnë ndjenjat e tyre, të shprehin frikën e të pyesin çdo gjë që ngre dyshime. Nëse fëmija ndikohet emocionalisht, duhet ta lini ta shprehë dhe të përballet me të. Nuk fitojmë asgjë, mundohem ta fsheh ose ta shpërfill, se frika dhe dyshimet mbeten aty. Nëse nuk mund të shmangej më parë, duhet të përballemi me pasojat.

Lërini të jetojnë emocionet e tyre

Ndjenjat negative janë normale. Fëmijët duhet të përballen herët a vonë për të mësuar t’i kapërcejnë ato. Nëse fëmija zemërohet, qan a ndihet i dobët, duhet të ndihmohet të përjetojë ato emocione. Nuk bëhet fjalë për ta lënë atë vetëm, por për ta lejuar të ketë përvojën, duke e ndihmuar ta kuptojë e ta kapërcejë atë. Është koha për t’i mësuar të kanalizojnë emocionet e tyre e të mos i ftojnë t’i shpërfillin ato. Është koha për t’u ofruar atyre një përqafim dhe fjalë të ngrohta.

Jini të vëmendshëm ndaj ndryshimeve në sjellje dhe/ose qëndrim

Nëse jemi të vetëdijshëm se kanë dëgjuar lajmin e një tragjedie ose parë imazhe të saj apo jo, nëse fëmija shfaq ndryshime të papritura në sjellje, frikë natën, qëndrime të dhunshme ose nëse ai duket i trishtuar, merreni parasysh. se mund të jetë për këtë arsye. Duhet të flisni me fëmijën, të përpiqeni ta “mashtroni” pse është i tillë, pa u inatosur me të, pa ndëshkime apo kërcënime. Duke gjetur origjinën e frikës së tij, mund ta ndihmojmë ta kuptojë atë. /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara