Lajmet

A mund të jetë Moldavia shënjestra e radhës e Rusisë?

Më 28 shkurt ndodhi një protestë në Moldavi.

Published

on

Disa persona u grumbulluan dhe shqyen posterët e presidentes moldave, Maia Sandu, duke i hedhur në tokë e duke shkelur mbi to. Kjo ndodhi më 28 shkurt në kryeqytetin moldav.

Protesta e fundit anti-qeveritare në Kishinjev u organizua nga grupi që e quan veten Lëvizja për Popullin, që mbështetet nga anëtarët e partisë moldave të afërt me Kremlinin, Partisë Shor. Themeluesi dhe lideri i kësaj partie, Ilan Shor, më 2017 u dënua për mashtrim, përkatësisht për vjedhjen e 1 miliard dollarëve nga tri banka moldave më 2014, shkruan REL. 

Duke valëvitur flamujt e Moldavisë, turma – shumica prej të cilëve raportohet se u sollën në kryeqytet me autobusë – i bëri thirrje Qeverisë së re pro-perëndimore që të paguajë faturat e publikut të energjisë elektrike për sezonin e dimrit dhe që “të mos e përfshijë shtetin në luftë”.

Pasi pak kohë më parë Qeveria paraprake moldave ra për shkak të zemërimit të publikut lidhur me rritjen e çmimeve, presidentja Sandu dhe të tjerët kanë akuzuar Moskën se nga prapaskena po nxit këto protesta dhe po tenton që ta destabilizojë edhe më tej Moldavinë.

Sandu së fundmi ka zbuluar detaje drithëruese lidhur me një plan të supozuar për grusht-shtet që erdhi mes frikës se presidenti rus, Vladimir Putin, mund të zgjerojë luftën e tij në Ukrainë edhe në Moladvi, duke përdorur trupat ruse që janë në rajonin e shkëputur pro-rus, të Transnistrisë. Kremlini mund të mos shkojë kaq larg, thanë ekspertët, por megjithatë Moska dëshiron jo vetëm që të shfrytëzojë situatën e dobët në të cilën gjendet Moldavia tani, por edhe të përpiqet ta shpërqendrojë Kievin dhe mbështetësit e tij perëndimorë.

“Rusia dëshiron që të përdorë situatën e destabilizuar në Moldavi për të rritur frikën rreth Transnistrisë dhe të tentojë të provokojë Ukrainën që të ndërmarrë veprime ushtarake – të portretizohet nga propaganda ruse si agresore dhe të krijojë një tjetër situatë krize”, tha për Radion Evropa e Lirë, Dionis Cenusa, bashkëpunëtor në Qendrën e Studimeve të Evropës Lindore me seli në Vilnius.

Mes presionit në rritje të Kremlinit, Perëndimi ka mbështetur Sandun, vendi i së cilës është i vendosur mes shtetit anëtar të Bashkimit Evropian dhe NATO-s, Rumanisë, dhe Ukrainës, me të cilën ndan një kufi prej 1.222 kilometrash. Në Moldavi, presidenti përfaqëson shtetin në arenën ndërkombëtare dhe ka ndikim të madh mbi politikën e jashtme.

Më 21 shkurt, presidenti amerikan, Joe Biden, u takua me Sandun në Poloni dhe “riafirmoi mbështetjen e fuqishme të SHBA-së për sovranitetin dhe integritetin territorial të Moldavisë”.

Në korrik të vitit 2022, Moldavia, së bashku me Ukrainën, morën statusin e vendit kandidat për në BE, vendim që nxiti zemërim në Moskë.

Grusht-shtet

Më 13 shkurt, Sandu njoftoi se Rusia po planifikonte një grusht-shtet në Moldavi, duke theksuar se inteligjenca ukrainase kishte ndarë detaje për këtë plan të supozuar disa ditë më herët. Individë me të kaluar ushtarake, jo vetëm nga Rusia, por edhe nga Bjellorusia, Serbia dhe Mali i Zi, ishin rekrutuar që ta zbatonin këtë plan, tha Sandu.

Të kamufluar si civilë, ky grup më pas do të caktohej që të merrte kontrollin e ndërtesave qeveritare në Kishinjev, duke marrë edhe pengje. Ata do të kishin mbështetjen e të ashtuquajturave grupe të brendshme kriminale, të cilat, sipas Sandu, do të përfshinin edhe Partinë Shor dhe një grup të lidhur me ish-politikanin dhe oligarkun, Vladimir Plahotniuc. Ky i fundit ka ikur nga shteti pasi është akuzuar për korrupsion të gjerë dhe abuzim me pushtetin.

Sipas presidentes moldave, Rusia kishte tentuar ta destabilizonte shtetin e saj në fund të vitit 2022, por shërbimet lokale të sigurisë kishin arritur të prishnin këto plane.

Në përgjigje të akuzave për grusht-shtetin e planifikuar, Departamenti amerikan i Shtetit tha se përderisa raportimet për këtë çështje nuk janë konfirmuar në mënyrë të pavarur, “sigurisht se kjo gjë nuk është jashtë sjelljes ruse, dhe ne absolutisht qëndrojmë me Qeverinë moldave dhe popullin moldav”.

Një ditë më vonë, më 14 shkurt, zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse, Maria Zakharova, hodhi poshtë pretendimet e Sandus duke i quajtur “absolutisht të pabaza dhe të paqëndrueshme”. Një javë më vonë, Putin njoftoi se Rusia kishte tërhequr dekretin që njihte sovranitetin e Moldavisë në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve lidhur me Transnistrinë.

Dekreti kishte hyrë në fuqi më 2012 kur raportet e Rusisë me Perëndimin ishin më pak të tensionuara. Ky dekret u anulua për të “siguruar interesat kombëtare të Rusisë” pas “ndryshimeve të thella që po ndodhin në marrëdhëniet ndërkombëtare”, u tha në njoftimin e publikuar në ueb-faqen e Kremlinit. Ky vendim i Putinit ishte hakmarrje për “përpjekjet e dështuara të Kremlinit për të organizuar grusht-shtet”, shkroi në Twitter, Vlad Lupan, ish-ambasador i Moldavisë në Kombet e Bashkuara.

Rrëzimi i Qeverisë

Përderisa Moldavia mund të ketë shmangur grusht-shtetin nga Kremlini, shteti vazhdon të jetë i paqëndrueshëm dhe i pambrojtur. Më 10 shkurt, Natalia Gavrilita, që atëbotë ishte kryeministrja pro-perëndimore e shtetit, dha dorëheqje, duke thënë se Moldavia po përballej “me kriza të shumta”. Gavrilita tha se kur Qeveria e saj u zgjodh në vitin 2021, askush nuk e priste që do të duhej të menaxhonte “kaq shumë kriza të shkaktuara nga agresioni rus në Ukrainë”.

Një krizë e energjisë shpërtheu vitin e kaluar kur Rusia papritur zvogëloi furnizimet e saj me gaz për në Moldavi, shtet që është krejtësisht i varur nga Rusia sa i përket gazit natyror. Kjo gjë bëri që inflacioni të arrinte në nivel rekord, duke nxitur pakënaqësi në mesin e publikut.

“Moldavia është një prej shteteve që është prekur më së shumti nga lufta në Ukrainë, jo vetëm për shkak të afërsisë gjeografike, por për shkak të dobësive që ka si një ekonomi e vogël me lidhje të afërta si me Ukrainën, ashtu edhe me Rusinë”, shkroi Banka Botërore në raportin e fundit për këtë shtet.

Moldavia po ashtu është përballur me sfidën e akomodimit të refugjatëve nga Ukraina, me mbi 100.000 refugjatë të regjistruar deri në fund të janarit, sipas të dhënave të marra nga agjencia për refugjatë e Kombeve të Bashkuara.

Më 16 shkurt, Parlamenti në Moldavi zgjodhi Qeverinë e re të udhëhequr nga kryeministri Dorin Recean, ish-këshilltar për siguri i Sandus, dhe ministër i Brendshëm nga viti 2012 deri më 2015. Në një shtet me ndasi të mëdha, votimi për zgjedhjen e Qeverisë ishte i ndarë në mesin e partive. Partia pro-perëndimore për Veprim dhe Solidaritet dha 62 vota në favor të Qeverisë, ndërkaq partitë opozitare pro-ruse, Blloku Zgjedhor i Komunistëve dhe Socialistëve dhe Partia Shor, bojkotuan votimin për ekzekutivin e ri.

Duke pasur parasysh se karriera e tij ka qenë e fokusuar në çështje të sigurisë dhe kërcënimit të perceptuar nga Moska, emërimi i Recean ilustron më mirë se “rritja e sigurisë së shtetit” ka marrë një rëndësi më të madhe në Kishinjev, shkroi Kamil Calus, analist në Qendrën për Studime Lindore me seli në Varshavë.

Kërcënimet për sigurinë e Moldavisë janë reale. Më 10 shkurt, një raketë ruse e lëshuar nga deti kaloi përmes hapësirës ajrore moldave dhe goditi caqe në Ukrainë. Pas incidentit, Moldavia thirri në bisedë informuese ambasadorin rus.

Edhe para se të konfirmohej në postin e kryeministrit, Recean kishte zemëruar Moskën, duke bëtë thirrje për çmilitarizimin e rajonit të Transnistrisë dhe tërheqjen e 1.1000 trupave ruse që gjenden atje. Kjo thirrje nxiti një përgjigje nga zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov.

“Ne do t’iu rekomandonim bashkëbiseduesve tanë moldavë që të jenë shumë të kujdesshëm me deklarata të tilla”, tha Peskov gjatë një konference për media në Moskë më 20 shkurt, duke shtuar se raportet mes dy shteteve ishin “shumë të tensionuara”.

Transnistria, me shumicën e banorëve që flasin rusisht, shpalli pavarësinë nga Moldavia më 1990 për shkak të frikës se Kishinjevi mund të kërkonte ribashkim me Rumaninë fqinje, me të cilën ndan një histori dhe gjuhë të përbashkët.

Të dyja palët zhvilluan një luftë të shkurtër, por lufta e përgjakshme e pranverës së vitit 1992 përfundoi me stacionimin e trupave ruse në Transnistri për të intervenuar në anën e separatistëve. Që atëherë, ata kanë pretenduar se kanë vepruar si trupa paqeruajtëse.

Kur Moska nisi pushtimin e shkallës së gjerë të Ukrainës vitin e kaluar, zyrtarët amerikanë dhe të tjerët paralajmëruan se Kremlini po ashtu kishte sytë kah Transnistria, duke shpresuar që të krijojë një urë tokësore përgjatë brigjeve të Detit të Zi të Ukrainës.

Agjencia kombëtare e inteligjencës së Moldavisë ka paralajmëruar për disa skenarë në dhjetorin e vitit 2022, duke thënë se Kremlini po e shqyrton mundësinë e hapjes të një fronti të dytë.

Bota

Votimi ndërpritet në dy qendra në Georgia për shkak të kërcënimeve për bombë

Published

on

Gjatë mëngjesit të sotëm, votimi u ndërpre për shkak të kërcënimeve të pabesueshme për bombë në dy qendra votimi në Georgia, duke shkaktuar një evakuim të përkohshëm dhe shqetësim në komunitet. Sipas zyrtarëve lokalë, për të zgjatur orarin e votimit, pritet që të kërkohet një urdhër gjykate.

Pesë kërcënime për bombë u raportuan, që rezultuan në një ndërprerje të votimit për rreth 30 minuta në dy qendrat e votimit në Fulton County. Nadine Williams, drejtoresha e regjistrimit dhe zgjedhjeve të këtij qarku, konfirmoi se lokacionet tani janë rikthyer në funksionim dhe se të gjitha qendrat e votimit janë të sigurta, me një prani aktive të forcave të sigurisë për të garantuar qetësinë.

Qendrat e votimit të prekura, Shkolla Fillore C.H. Gullatt dhe Qendra Komunitare Etris, ndodhen në Union City, në jugperëndim të Atlantës. Williams tha se zyrtarët e qarkut planifikojnë të kërkojnë një urdhër gjykate për të mbajtur hapur këto dy qendra votimi për pak më shumë gjatë natës, duke u siguruar që votuesit të kenë mundësinë të ushtrojnë të drejtën e tyre për të votuar.

Informacioni për kërcënimet u mor nga Departamenti i Policisë së Shkollës së Qarkut Fulton rreth orës 8:15 të mëngjesit, ku u raportua se disa shkolla do të merrnin kërcënime. Megjithatë, studentët e distriktit nuk ishin në shkollë sot për shkak të zgjedhjeve, dhe asnjë shkollë fillore nuk u përball me kërcënime direkte. Forcat e zbatimit të ligjit kryen kontrolle të sigurta në disa lokacione për të siguruar mbrojtjen e qytetarëve.

Margaret Huang, presidente dhe shefe ekzekutive e Southern Poverty Law Center, vlerësoi reagimin e shpejtë të autoriteteve të Fulton ndaj kërcënimeve dhe përpjekjet për të zgjatur orarin e votimit. Ajo theksoi rëndësinë e sigurimit të një ambienti të sigurt për votuesit, duke shprehur se: “Nuk duam ta lejojmë këtë të na prishë votat.”

Ky incident i fundit vjen në një kohë të tensionuar për zgjedhjet, dhe zyrtarët shpresojnë që këto veprime do të sigurojnë një proces të qetë dhe të sigurt për të gjithë votuesit.

Continue Reading

Bota

Ndryshime ligjore për të lejuar Erdogan të kandidojë sërish!

Published

on

Në një zhvillim të rëndësishëm politik, partneri i qeverisë së presidentit turk, Recep Tayyip Erdogan, ka propozuar një amendament kushtetues që do t’i mundësojë atij të kandidojë sërish në zgjedhjet presidenciale të ardhshme. Kjo nismë ka ardhur në një kohë kur Erdogan ka arritur një fazë kritike në karrierën e tij politike.

Devlet Bahçeli, kreu i Partisë ultra-nacionaliste të Lëvizjes Nacionaliste (MHP), e cila është aleate e qeverisë, theksoi rëndësinë e rizgjedhjes së Erdoganit duke e cilësuar atë si “zgjedhjen e natyrshme dhe të duhur”. Ai u shpreh në parlamentin e Ankarasë, duke deklaruar se partia e tij është e gatshme të mbështesë ndryshimet e nevojshme kushtetuese për të mundësuar këtë proces.

Aktualisht, sipas kushtetutës turke, Erdogan nuk ka të drejtë të kandidojë në zgjedhjet presidenciale të planifikuara për vitin 2028. Megjithatë, ka një përjashtim që lejon presidentin të kandidojë përsëri në rastin e shpalljes së zgjedhjeve të parakohshme nga parlamenti gjatë mandatit të tij të dytë.

Në këtë kontekst, koalicioni qeverisës i Erdoganit përballet me sfida të rëndësishme, pasi i mungon shumica e tre të pestave në parlament e cila është e nevojshme për të kaluar amendamentin kushtetues ose për të shpallur zgjedhje të reja. Bahçeli, në një zhvillim të fundit, bëri thirrje për një proces të mundshëm paqeje mes shtetit turk dhe Partisë së ndaluar të Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), një veprim që analistët e shohin si një tentativë për të bindur Partinë pro-kurde për Barazinë dhe Demokracinë e Popullit (DEM) që të mbështesë këtë nismë.

Nëse kjo strategji arrin sukses, do të hapte rrugën për kandidaturën e Erdoganit dhe do të mundësonte një vazhdimësi të dominimit të tij politik në Turqi. Zhvillimet e ardhshme do të jenë vendimtare për të kuptuar se si do të formësohet skena politike në vend dhe nëse Erdogani do të ketë mundësinë të rikthehet në garë./UBTNews/

Continue Reading

Lajmet

Qendra e Karrierës në UBT zhvilloi sesione informuese me institucione financiare dhe kompani

Published

on

Qendra e Karrierës në UBT ka organizuar një sërë sesionesh informuese me institucione financiare dhe kompani të ndryshme, duke ofruar mundësi të shkëlqyera për studentët për tu informuar dhe kuptuar mundësitë e karrierës. Këto aktivitete përbëjnë një pjesë të rëndësishme të përpjekjeve të Qendrës për të lidhur akademinë me industrinë dhe tregun e punës, duke e bërë atë një nga departamentet më të rëndësishme në UBT.

E para në këtë seri ishte një takim me Bankën për Biznes, që u organizua për studentët e Fakultetit të Menaxhmentit, Biznesit dhe Ekonomisë (MBE). Gjatë këtij sesioni, ata patën mundësinë të dëgjojnë nga ekspertë të njohur të sektorit financiar, të cilët ndanë informacion të vlefshëm mbi procedurat e aplikimit për punë dhe mundësitë që ofron banka. Ky takim ndihmoi studentët të kuptonin më mirë se si të përgatiten për një karrierë të suksesshme në sektorin financiar.

Pas takimit me Bankën për Biznes, Qendra e Karrierës organizoi një tjetër sesion informues me kompaninë Meister Training Center, të cilin e ndoqën studentët e programit të Mekatronikës. Ky takim theksoi rëndësinë e formimit profesional dhe ofroi informacion mbi kurset dhe mundësitë e zhvillimit të aftësive që ofron kompania. Studentët u inkurajuan të shfrytëzojnë këto mundësi për t’u përgatitur më mirë për kërkesat e tregut të punës.

Sot, u zhvillua një tjetër sesion informues me kompaninë Talent Bridge, për studentët e Fakultetit të Menaxhmentit, Biznesit dhe Ekonomisë (MBE). Ky takim u fokusua në mënyrat e aplikimit për pozita pune dhe rëndësinë e krijimit të një profili të fortë profesional. Ekspertët e kompanisë ndanë këshilla praktike për studentët, duke theksuar se si një CV e mirë përgatitur dhe një letër motivimi e qëllimshme mund të bëjnë diferencën në procesin e punësimit.

Gjatë këtyre sesioneve, studentët kanë pasur mundësinë të informohen dhe të udhëzohen mbi procesin e aplikimit për punë. Këto iniciativa kanë sjellë rezultate të dukshme, duke rezultuar në punësimin e dhjetra studentëve aktivë dhe të diplomuar, të cilët vazhdojnë të punojnë në kompanitë e përfshira.

Qendra e Karrierës vazhdon të jetë një lidhje jetike për studentët, duke u ofruar atyre mjete dhe burime për të arritur suksesin në karrierë dhe për t’i përgatitur ata për sfidat e tregut të punës. Me angazhimin e saj për të mbështetur zhvillimin profesional të studentëve, Qendra e Karrierës në UBT kontribuon në ndërtimin e një të ardhmeje më të ndritur për të rinjtë e Kosovës./UBTNews/

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Continue Reading

Lajmet

Maqedonia e Veriut ul sërish çmimin e naftës, Shqipëria me e shtrenjta në rajon

Published

on

By

Maqedonia e Veriut e ka ulur sërish çmimin e naftës, duke e tregtuar atë për 120 lekë për litër. Nga vendet e rajonit, çmimin më të lartë e ka Shqipëria, me 175 lekë për litër. Edhe pse në bursë çmimi i naftës ka rënë, kjo ulje nuk reflektohet ende në tregjet shqiptare.

Mjaftojnë 50 euro për të mbushur plot një rezervuar makine me naftë në Maqedoninë e Veriut. Me 3075 denarë, ose 4920 lekë, mund të marrësh plot 44.8 litra naftë.

Edhe pse derivatet e naftës pësuan një rritje drastike gjatë pandemisë dhe ulja e çmimeve nuk është e madhe, Maqedonia e Veriut ende ka çmimin më të ulët në rajon.

Në Shqipëri, qytetarët paguajnë më shumë për një litër naftë, ku çmimi shkon në 1.8 euro. Pas saj vijnë qytetarët e Sllovenisë dhe Kroacisë, me përkatësisht 1.50 euro për litër dhe 1.45 euro për litër.

Megjithëse Maqedonia e Veriut ka çmimin më të ulët në rajon, për ekspertin e ekonomisë, Abil Baush, këto çmime nuk përputhen me uljen e madhe të naftës në tregjet globale.

Gjatë pandemisë, Komisioni Rregullativ i Derivateve të Naftës dhe Energjetikës filloi të bëjë kalkulimet në bazë ditore. Kalkulimet që bëhen në tregjet botërore u aplikuan në bazë ditore dhe në njësi ditore. Ashtu siç ‘fluturon’ çmimi i derivateve të naftës, i cili për momentin në tregjet globale është jashtëzakonisht i ulët dhe në rënie, edhe pse jemi në një periudhë kur çmimet normalisht do të rriteshin, për shkak të luftës dhe krizave globale, kalkulimi bëhet sipas këtyre kushteve”, deklaron eksperti i ekonomisë Abil Baushi.

Çmimi në Maqedoninë e Veriut përbëhet nga marzhi tregtar, kompensimi për financimin e aktiviteteve për mjedisin, kompensimi për rezervat e detyrueshme të naftës, si dhe akciza. Për çdo litër nafte, këto taksa dhe tarifa i kushtojnë qytetarëve 15.83 denarë ose 25.33 lekë.

Sipas Profesorit Baush, deri në fund të vitit pritet të ketë ulje të mëtejshme të çmimit.

Deri në fund të vitit mund të kemi ulje të lehtë të çmimeve dhe një lloj stabiliteti në derivatet e naftës, pasi tregjet e mëdha kanë stabilizuar prodhimin pas ndikimit rus në tregjet e naftës”, tha eksperti.

Përveç uljes së çmimit të naftës, ulje të konsiderueshme pati edhe për benzinën. Çmimi i benzinës u ul me 1.5 denarë dhe një litër kushton 75.50 denarë ose 120.83 lekë.

Continue Reading

Të kërkuara