Lajmet

A mund të jetë Moldavia shënjestra e radhës e Rusisë?

Më 28 shkurt ndodhi një protestë në Moldavi.

Published

on

Disa persona u grumbulluan dhe shqyen posterët e presidentes moldave, Maia Sandu, duke i hedhur në tokë e duke shkelur mbi to. Kjo ndodhi më 28 shkurt në kryeqytetin moldav.

Protesta e fundit anti-qeveritare në Kishinjev u organizua nga grupi që e quan veten Lëvizja për Popullin, që mbështetet nga anëtarët e partisë moldave të afërt me Kremlinin, Partisë Shor. Themeluesi dhe lideri i kësaj partie, Ilan Shor, më 2017 u dënua për mashtrim, përkatësisht për vjedhjen e 1 miliard dollarëve nga tri banka moldave më 2014, shkruan REL. 

Duke valëvitur flamujt e Moldavisë, turma – shumica prej të cilëve raportohet se u sollën në kryeqytet me autobusë – i bëri thirrje Qeverisë së re pro-perëndimore që të paguajë faturat e publikut të energjisë elektrike për sezonin e dimrit dhe që “të mos e përfshijë shtetin në luftë”.

Pasi pak kohë më parë Qeveria paraprake moldave ra për shkak të zemërimit të publikut lidhur me rritjen e çmimeve, presidentja Sandu dhe të tjerët kanë akuzuar Moskën se nga prapaskena po nxit këto protesta dhe po tenton që ta destabilizojë edhe më tej Moldavinë.

Sandu së fundmi ka zbuluar detaje drithëruese lidhur me një plan të supozuar për grusht-shtet që erdhi mes frikës se presidenti rus, Vladimir Putin, mund të zgjerojë luftën e tij në Ukrainë edhe në Moladvi, duke përdorur trupat ruse që janë në rajonin e shkëputur pro-rus, të Transnistrisë. Kremlini mund të mos shkojë kaq larg, thanë ekspertët, por megjithatë Moska dëshiron jo vetëm që të shfrytëzojë situatën e dobët në të cilën gjendet Moldavia tani, por edhe të përpiqet ta shpërqendrojë Kievin dhe mbështetësit e tij perëndimorë.

“Rusia dëshiron që të përdorë situatën e destabilizuar në Moldavi për të rritur frikën rreth Transnistrisë dhe të tentojë të provokojë Ukrainën që të ndërmarrë veprime ushtarake – të portretizohet nga propaganda ruse si agresore dhe të krijojë një tjetër situatë krize”, tha për Radion Evropa e Lirë, Dionis Cenusa, bashkëpunëtor në Qendrën e Studimeve të Evropës Lindore me seli në Vilnius.

Mes presionit në rritje të Kremlinit, Perëndimi ka mbështetur Sandun, vendi i së cilës është i vendosur mes shtetit anëtar të Bashkimit Evropian dhe NATO-s, Rumanisë, dhe Ukrainës, me të cilën ndan një kufi prej 1.222 kilometrash. Në Moldavi, presidenti përfaqëson shtetin në arenën ndërkombëtare dhe ka ndikim të madh mbi politikën e jashtme.

Më 21 shkurt, presidenti amerikan, Joe Biden, u takua me Sandun në Poloni dhe “riafirmoi mbështetjen e fuqishme të SHBA-së për sovranitetin dhe integritetin territorial të Moldavisë”.

Në korrik të vitit 2022, Moldavia, së bashku me Ukrainën, morën statusin e vendit kandidat për në BE, vendim që nxiti zemërim në Moskë.

Grusht-shtet

Më 13 shkurt, Sandu njoftoi se Rusia po planifikonte një grusht-shtet në Moldavi, duke theksuar se inteligjenca ukrainase kishte ndarë detaje për këtë plan të supozuar disa ditë më herët. Individë me të kaluar ushtarake, jo vetëm nga Rusia, por edhe nga Bjellorusia, Serbia dhe Mali i Zi, ishin rekrutuar që ta zbatonin këtë plan, tha Sandu.

Të kamufluar si civilë, ky grup më pas do të caktohej që të merrte kontrollin e ndërtesave qeveritare në Kishinjev, duke marrë edhe pengje. Ata do të kishin mbështetjen e të ashtuquajturave grupe të brendshme kriminale, të cilat, sipas Sandu, do të përfshinin edhe Partinë Shor dhe një grup të lidhur me ish-politikanin dhe oligarkun, Vladimir Plahotniuc. Ky i fundit ka ikur nga shteti pasi është akuzuar për korrupsion të gjerë dhe abuzim me pushtetin.

Sipas presidentes moldave, Rusia kishte tentuar ta destabilizonte shtetin e saj në fund të vitit 2022, por shërbimet lokale të sigurisë kishin arritur të prishnin këto plane.

Në përgjigje të akuzave për grusht-shtetin e planifikuar, Departamenti amerikan i Shtetit tha se përderisa raportimet për këtë çështje nuk janë konfirmuar në mënyrë të pavarur, “sigurisht se kjo gjë nuk është jashtë sjelljes ruse, dhe ne absolutisht qëndrojmë me Qeverinë moldave dhe popullin moldav”.

Një ditë më vonë, më 14 shkurt, zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse, Maria Zakharova, hodhi poshtë pretendimet e Sandus duke i quajtur “absolutisht të pabaza dhe të paqëndrueshme”. Një javë më vonë, Putin njoftoi se Rusia kishte tërhequr dekretin që njihte sovranitetin e Moldavisë në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve lidhur me Transnistrinë.

Dekreti kishte hyrë në fuqi më 2012 kur raportet e Rusisë me Perëndimin ishin më pak të tensionuara. Ky dekret u anulua për të “siguruar interesat kombëtare të Rusisë” pas “ndryshimeve të thella që po ndodhin në marrëdhëniet ndërkombëtare”, u tha në njoftimin e publikuar në ueb-faqen e Kremlinit. Ky vendim i Putinit ishte hakmarrje për “përpjekjet e dështuara të Kremlinit për të organizuar grusht-shtet”, shkroi në Twitter, Vlad Lupan, ish-ambasador i Moldavisë në Kombet e Bashkuara.

Rrëzimi i Qeverisë

Përderisa Moldavia mund të ketë shmangur grusht-shtetin nga Kremlini, shteti vazhdon të jetë i paqëndrueshëm dhe i pambrojtur. Më 10 shkurt, Natalia Gavrilita, që atëbotë ishte kryeministrja pro-perëndimore e shtetit, dha dorëheqje, duke thënë se Moldavia po përballej “me kriza të shumta”. Gavrilita tha se kur Qeveria e saj u zgjodh në vitin 2021, askush nuk e priste që do të duhej të menaxhonte “kaq shumë kriza të shkaktuara nga agresioni rus në Ukrainë”.

Një krizë e energjisë shpërtheu vitin e kaluar kur Rusia papritur zvogëloi furnizimet e saj me gaz për në Moldavi, shtet që është krejtësisht i varur nga Rusia sa i përket gazit natyror. Kjo gjë bëri që inflacioni të arrinte në nivel rekord, duke nxitur pakënaqësi në mesin e publikut.

“Moldavia është një prej shteteve që është prekur më së shumti nga lufta në Ukrainë, jo vetëm për shkak të afërsisë gjeografike, por për shkak të dobësive që ka si një ekonomi e vogël me lidhje të afërta si me Ukrainën, ashtu edhe me Rusinë”, shkroi Banka Botërore në raportin e fundit për këtë shtet.

Moldavia po ashtu është përballur me sfidën e akomodimit të refugjatëve nga Ukraina, me mbi 100.000 refugjatë të regjistruar deri në fund të janarit, sipas të dhënave të marra nga agjencia për refugjatë e Kombeve të Bashkuara.

Më 16 shkurt, Parlamenti në Moldavi zgjodhi Qeverinë e re të udhëhequr nga kryeministri Dorin Recean, ish-këshilltar për siguri i Sandus, dhe ministër i Brendshëm nga viti 2012 deri më 2015. Në një shtet me ndasi të mëdha, votimi për zgjedhjen e Qeverisë ishte i ndarë në mesin e partive. Partia pro-perëndimore për Veprim dhe Solidaritet dha 62 vota në favor të Qeverisë, ndërkaq partitë opozitare pro-ruse, Blloku Zgjedhor i Komunistëve dhe Socialistëve dhe Partia Shor, bojkotuan votimin për ekzekutivin e ri.

Duke pasur parasysh se karriera e tij ka qenë e fokusuar në çështje të sigurisë dhe kërcënimit të perceptuar nga Moska, emërimi i Recean ilustron më mirë se “rritja e sigurisë së shtetit” ka marrë një rëndësi më të madhe në Kishinjev, shkroi Kamil Calus, analist në Qendrën për Studime Lindore me seli në Varshavë.

Kërcënimet për sigurinë e Moldavisë janë reale. Më 10 shkurt, një raketë ruse e lëshuar nga deti kaloi përmes hapësirës ajrore moldave dhe goditi caqe në Ukrainë. Pas incidentit, Moldavia thirri në bisedë informuese ambasadorin rus.

Edhe para se të konfirmohej në postin e kryeministrit, Recean kishte zemëruar Moskën, duke bëtë thirrje për çmilitarizimin e rajonit të Transnistrisë dhe tërheqjen e 1.1000 trupave ruse që gjenden atje. Kjo thirrje nxiti një përgjigje nga zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov.

“Ne do t’iu rekomandonim bashkëbiseduesve tanë moldavë që të jenë shumë të kujdesshëm me deklarata të tilla”, tha Peskov gjatë një konference për media në Moskë më 20 shkurt, duke shtuar se raportet mes dy shteteve ishin “shumë të tensionuara”.

Transnistria, me shumicën e banorëve që flasin rusisht, shpalli pavarësinë nga Moldavia më 1990 për shkak të frikës se Kishinjevi mund të kërkonte ribashkim me Rumaninë fqinje, me të cilën ndan një histori dhe gjuhë të përbashkët.

Të dyja palët zhvilluan një luftë të shkurtër, por lufta e përgjakshme e pranverës së vitit 1992 përfundoi me stacionimin e trupave ruse në Transnistri për të intervenuar në anën e separatistëve. Që atëherë, ata kanë pretenduar se kanë vepruar si trupa paqeruajtëse.

Kur Moska nisi pushtimin e shkallës së gjerë të Ukrainës vitin e kaluar, zyrtarët amerikanë dhe të tjerët paralajmëruan se Kremlini po ashtu kishte sytë kah Transnistria, duke shpresuar që të krijojë një urë tokësore përgjatë brigjeve të Detit të Zi të Ukrainës.

Agjencia kombëtare e inteligjencës së Moldavisë ka paralajmëruar për disa skenarë në dhjetorin e vitit 2022, duke thënë se Kremlini po e shqyrton mundësinë e hapjes të një fronti të dytë.

Rajoni

Rektori Hajrizi mori pjesë në Konferencën CIGRE Kosova mbi “Formësimin e fuqisë punëtore të së ardhmes: Perspektiva e universitetit mbi tregun e punës”

Published

on

Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, mori pjesë në konferencën e organizuar nga CIGRE Kosova, me temën “Formësimi i fuqisë punëtore të së ardhmes: Perspektiva e universitetit mbi tregun e punës në sektorin e energjisë”. Në këtë ngjarje u bashkuan ekspertë të energjisë, akademikë dhe përfaqësues të industrisë, për të diskutuar ndikimin e transformimeve teknologjike në zhvillimin e kapaciteteve profesionale dhe krijimin e vendeve të reja të punës.

Në fjalën e tij, Rektori Hajrizi theksoi se universitetet duhet të kenë një rol udhëheqës në përgatitjen e fuqisë punëtore të digjitalizuar, duke ndërtuar ura bashkëpunimi midis arsimit, inovacionit dhe industrisë. Ai nënvizoi rëndësinë e edukimit ndërdisiplinar dhe zhvillimin e programeve studimore që përfshijnë fusha si energjia e zgjuar, inteligjenca artificiale, teknologjia 5G dhe menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve.

Rektori Hajrizi po ashtu theksoi rëndësinë e studimeve të doktoratës dhe akreditimit të programeve në këtë nivel, si domosdoshmëri për zhvillimin e kërkimit shkencor të avancuar dhe përgatitjen e ekspertëve të nivelit të lartë që i nevojiten tregut të punës. Ai potencoi se akreditimi i doktoraturave në fushat e energjisë, teknologjisë dhe inovacionit është një hap i rëndësishëm për të forcuar lidhjen mes universiteteve dhe industrisë, si dhe për të krijuar një bazë të qëndrueshme të zhvillimit akademik dhe profesional.

Gjithashtu, Rektori prezantoi arritjet e UBT Smart City, e cila ka integruar teknologjinë 5G dhe sistemet e mençura të energjisë, duke e bërë UBT-në një ndër institucionet e para në rajon që po e zbatojnë në praktikë konceptin e qytetit të mençur (Smart City). Këto zhvillime lidhin drejtpërdrejt kërkimin shkencor me nevojat e ekonomisë moderne dhe krijojnë terren të përshtatshëm për përfshirjen e studentëve dhe stafit akademik në projekte të avancuara.

Rektori theksoi se sektori i energjisë është ndër më dinamikët në procesin e digjitalizimit dhe zhvillimit të qyteteve të mençura, duke hapur mundësi të reja për bashkëpunim ndërmjet universiteteve dhe industrisë, si dhe për krijimin e vendeve të punës të orientuara drejt inovacionit, qëndrueshmërisë dhe kërkimit shkencor të avancuar.

Konferenca CIGRE Kosova shërbeu si një platformë e rëndësishme për shkëmbimin e ideve, nxitjen e kërkimit shkencor dhe forcimin e partneriteteve ndërmjet akademisë dhe sektorit energjetik, në funksion të përgatitjes së brezave të rinj për tregun dinamik të punës së së ardhmes.

Continue Reading

Aktualitet

Studim i përbashkët UBT – Universiteti i Mynhenit publikohet në revistë ndërkombëtare shkencore

Published

on

Një bashkëpunim i rëndësishëm ndërmjet UBT-së dhe Universitetit Teknik të Mynhenit (Technical University of Munich) ka rezultuar me publikimin e një punimi shkencor në një revistë prestigjioze ndërkombëtare të indeksuar në Scopus dhe Web of Science, me faktor impakti 2.2.

Punimi me titull “Microbiological Analysis of Traditional Sausage in Prishtina, Republic of Kosovo, During Production and Storage”, është publikuar në revistën Microbiological Research (MDPI) dhe përfaqëson një nga studimet e para të këtij lloji në Kosovë, duke analizuar aspektet mikrobiologjike dhe të sigurisë ushqimore të suxhukut tradicionalë kosovarë gjatë prodhimit dhe ruajtjes.

Studimi është realizuar nga një ekip ndërdisiplinar studiuesish, përfshirë:

Prof. Dr. Flutura C. Ajazi – UBT, autore e parë dhe correspondent e punimit

Prof. ass. Veton Haziri-UBT, autorë correspondent

Bashkëautorët: Rreze M. Gecaj, Sarah Shaqiri, Idriz Vehapi, Namik Durmishi, Xhavit Bytyçi dhe Violeta Lajqi-Makolli, në bashkëpunim me Prof. Dr. Matthias A. Ehrmann nga Universiteti Teknik i Mynhenit, Gjermani.

Qëllimi i studimit ka qenë vlerësimi i ndryshimeve mikrobiologjike gjatë fazave të fermentimit dhe ruajtjes së suxhukut tradicional të prodhuar në Prishtinë, me fokus në bakteret e acidit laktik (LAB) dhe familjen Micrococcaceae, të cilat kanë rol kyç në sigurinë dhe cilësinë e produktit.

Rezultatet treguan se gjatë procesit të ruajtjes ndodh një ulje e ndjeshme e baktereve patogjene si Enterobacteriaceae, ndërsa bakteret e dobishme (LAB) dhe Micrococcaceae mbeten stabile, duke dëshmuar se produktet tradicionale të prodhuara sipas metodave lokale ruajnë cilësi dhe siguri të lartë mikrobiologjike.

Gjetjet e këtij studimi ofrojnë dokumentacion të vlefshëm të praktikave lokale që mund të ndikojnë në cilësinë e produktit dhe afatin e ruajtjes. Në kontekstin e këtij studimi, autoret bejne thirrje tek autoritetet e sigurisë ushqimore të Kosovës qe të zbatojnë programe ndërgjegjësimi për prodhuesit e produkteve tradicionale të mishit, për të promovuar praktikat më të mira dhe për të siguruar prodhimin e produkteve të sigurta dhe me cilësi të lartë. Kjo është e nevojshme për të rritur cilësinë e suxhukut dhe produkteve të tjera të mishit të prodhuara me metoda tradicionale, përmes përmirësimit të parametrave të tyre higjienikë, etiketimit dhe paketimit, të cilat mund të ndikojnë në rritjen e eksportit dhe të vlerës së produktit.

Punimi është pranuar më 26 gusht 2025 dhe publikuar më 3 shtator 2025, nën redaktimin akademik të Prof. Dr. Beniamino T. Cenci-Goga.

Continue Reading

Rajoni

UBT organizon ligjëratë ndërkombëtare dhe hap Panairin e Materialeve në Arkitekturë dhe Konstruksione

Published

on

UBT njofton se të premten, më 24 tetor 2025, duke filluar nga ora 09:00, në Kampusin Inovativ të UBT-së në Lipjan (Objekti I), do të mbahet një ligjëratë tematike ndërkombëtare me titull: “Environmental Sustainability of Concrete Structures”, që do të udhëhiqet nga Prof. Bruno Dal Lago nga Universiteti i Insubrias dhe Politekniku i Milanos, Itali.

Ligjërata do të trajtojë praktikat bashkëkohore të qëndrueshmërisë mjedisore në ndërtimet prej betoni, duke sjellë njohuri shkencore dhe përvoja profesionale nga universitetet më prestigjioze evropiane.

Pas ligjëratës, nga ora 10:00, do të zhvillohet Ceremonia e Hapjes së “Panairit të Materialeve”, që do të mbahet në hollin e Objektit I, dhe do të vazhdojë deri në ora 14:00.

Ky panair do të prezantojë materiale dhe teknologji inovative në fushën e arkitekturës, inxhinierisë dhe ndërtimtarisë, si dhe do të shërbejë si platformë për ndërveprim ndërmjet studentëve, profesorëve dhe kompanive bashkëpunëtore.

Gjithashtu, në të njëjtën ditë, nga ora 12:40, do të mbahet prezantimi i kompanisë ndërkombëtare “PENETRON”, e cila do të paraqesë materiale inovative që lidhen me ndërtimet prej betoni, arkitekturën dhe qëndrueshmërinë strukturore.

Ky prezantim do të zhvillohet po ashtu në Objektin I të Kampusit të UBT-së në Lipjan.

Ligjërata është obligative për studentët e programeve “Materialet në Arkitekturë” dhe “Konstruksionet e Betonit” (niveli Bachelor), ndërsa janë të ftuar të marrin pjesë edhe studentët e lëndës “Bazat e Konstruksioneve të Betonit” në Arkitekturë dhe të gjithë studentët e interesuar nga vitet tjera të studimeve.

Kjo ngjarje përfaqëson një mundësi unike për studentët dhe profesionistët e rinj që të njihen nga afër me risitë bashkëkohore të qëndrueshmërisë në ndërtim, materialet inteligjente dhe zhvillimet më të fundit teknologjike në këtë fushë.

Continue Reading

Lajmet

Përfundon rinumërimi i 16 kutive të votimit nga 12 vendvotime

Published

on

By

Në Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve është përmbyllur procesi i rinumërimit të kutive të votimit, për rinumërimin e të cilave mori vendim Komisioni Qendror Zgjedhor (KQZ) në mbledhjen e ditës së mërkurë, raporton KosovaPress.

Nga pasditja e ditës së mërkurë dhe deri në orën 15:30 të ditës së enjte, janë rinumëruar 16 kuti të votimit.

Rezultatet nga rinumërimi pasqyrohen platformën https://resultslocal2025.kqz-ks.org/, në rubrikën “Rezultatet QNR – Rinumëruara”.

Gara e balotazhit në Kosovë për kryetar të komunave ku në raundin e parë nuk kishte fitues mbahen më 9 nëntor./KP

Continue Reading

Të kërkuara