Kulturë, Lifestyle

A kanë të gjithë një monolog të brendshëm?

Hulumtimi i Lavenbruk në vitin 2019,i analizoi monologët e brendshëm në 3 dimensione.

Publikuar

Nga Donavyn Coffey

“Zëri i vogël në kokën tuaj” mund të jetë kritiku juaj më i keq por dhe mbështetësi më i madh. Dihet që ai të ndihmon me udhëzime, të  jep këshilla, përsërit biseda të vështira, dhe madje të kujton të shkruash disa gjëra në listën e gjërave që duhen blerë.

Por a kanë të gjithë një monolog të brendshëm? Për një kohë të gjatë, supozohej se një zë i brendshëm ishte thjesht pjesë e të qenit njeri. Por rezulton se nuk është kështu. Jo të gjithë e praktikojnë këtë gjë.

“Me monolog të brendshëm, ne nënkuptojmë pasjen e një diskutimi privat që i drejtohet vetvetes, dhe që kryhet pa ndonjë artikulim verbal të jashtëm”-thotë Helana Levenbruk,  studiuese e vjetër e psikologjisë dhe neurokonjicionit dhe drejtuese e ekipit të gjuhës në CNRS, Institutin Kombëtar Kërkimor Francez.

Me diskutimin e brendshëm, ju gati e “dëgjoni” zërin tuaj të brendshëm, thotë ajo për “Live Science”. Ju jeni të vetëdijshëm mbi tonin dhe intonacionin e atij zëri. Për shembull, zëri mund të “tingëllojë” i zemëruar ose i shqetësuar.

Studimet kanë treguar se fëmijët e moshës 5 deri në 7 vjeç mund të përdorin një zë të brendshëm, dhe disa studime sugjerojnë se fëmijët mund të përdorin një formë të fonetikës së brendshme që nga mosha 18-21 muajsh.

Hulumtimi i Lavenbruk në vitin 2019,i analizoi monologët e brendshëm në 3 dimensione.

I pari është dialogu. Njerëzit mund të kenë një fjalim kaq të ndërlikuar të brendshëm, saqë midis ekspertëve ka debate nëse është e saktë që të gjithë fjalimet e brendshme të njerëzve t’i quajmë monologje.

Një monolog ndodh kur mendon me vete diçka  të tipit “Kam nevojë të shkoj në dyqan të blej bukë”. Por herë të tjera, kur arsyetoni, ju mund të argëtoheni duke angazhuar në këtë proces disa këndvështrime, gjë që e bën atë si një bisedë, dialog.

Dimensioni i dytë është kondensimi, një masë e asaj se sa shumë apo pak fjalë është komunikimi juaj i brendshëm. Ndonjëherë mendoni me fjalë ose fragmente. Por herë të tjera, sidomos kur jeni duke u përgatitur për një bisedë ose prezantim, ka të ngjarë të jeni duke menduar në fjali dhe paragrafë të plotë.

Dimensioni i tretë është qëllimshmëria. A jeni duke u përfshirë enkas në bisedën me vetveten? Për arsye që ende nuk i dimë, nganjëherë fjalimi i brendshëm thjesht mund të vijë tek ju ose të zhvendoset në tema krejtësisht të rastësishme dhe në dukje të shkëputura.

Por një element ngatërrues për një kohë të gjatë në studimin e kësaj dukurie, ka qenë fakti që në studime të ndryshme njerëzit i shprehnin mendimet e tyre me fjalë, thotë Lavenbruk, edhe nëse nuk po mendonin saktësisht me fjalë.

Supozimi i vjetër, sipas të cilit të gjithë njerëzit mbështeten tek një zë të brendshëm, u sfidua për herë të parë në fund të viteve 1990nga kërkimet e drejtuara nga Rusëll Hërlbërt,  psikolog në Universitetin e Nevada, Las Vegas. Ai studioi monologun e brendshëm të pjesëmarrësve, duke u kërkuar atyre të mbanin një biper (sinjalizues).

Sa herë që binte zilja e pajisjes, ata duhet të shkruanin atë që po mendonin apo përjetonin në mendjen e tyre pak para atij momenti. Në fund të ditës, ata u takuan me një studiues për të shqyrtuar përgjigjet e tyre. Ndoshta pjesëmarrësi kishte shkruar “Unë duhet të blej pak bukë”. Më pas studiuesi do ta pyeste nëse kjo ishte ajo që ai kishte menduar vërtet. “Apo keni menduar vetëm‘bukë’? Apo mos keni qenë të uritur, mos keni pasur një ndjesi në stomakun tuaj?”- u shpreh Lavenbruk.

Pas çdo takimi me studiuesen, pjesëmarrësit në studim ishin më të aftë në artikulimin e mendimeve të tyre të vërteta, tha ajo. Në fund studimi zbuloi se disa njerëz kishin një të folur të brendshëm sa herë që binte biperi, gati “si një radio në kokën e tyre”.

Por të tjerët kishin më pak të folur të brendshëm se zakonisht, dhe disa nuk kishin fare. Ata përjetonin imazhe, ndjesi dhe emocione, por jo një zë apo fjalë. Mungesa e një monologu të brendshëm, ka qenë e lidhur me një gjendje të quajtur “afantazia”, ose “verbëri e syrit të mendjes”.

Njerëzit që përjetojnë “afantazia” nuk përjetojnë vizualizime në mendjen e tyre. Ata nuk munden ta fotografojnë dhomën e tyre të gjumit apo fytyrën e nënës së tyre. Afantazia dhe mungesa e një zëri të brendshëm nuk janë domosdoshmërisht të këqija.

Por një kuptim më i mirë i të folurit të brendshëm dhe i një vargu të gjerë procesesh mendimi që përjetojnë njerëzit,mund të jenë veçanërisht të rëndësishme “për metodat e të mësuarit dhe arsimin në përgjithësi” thotë Lavenbruk.

Deri më tani, llojet e fjalimit të brendshëm, dhe përvojat që mund të kenë fëmijët dhe burimet që ata mund të kenë nevojë për të mësuar, ka të ngjarë të jenë nënvlerësuar jashtëzakonisht, thotë studiuesja. / “Livescience” – Bota.al

Kulturë, Lifestyle

Eurovisioni zotohet se do të heqë flamujt dhe simbolet palestineze

Publikuar

nga

Organizatorët e Eurovision Song Contest u zotuan se do të heqin çdo flamur palestinez dhe simbol pro-palestinez në konkurs që do të mbahet javën e ardhshme në Malmö të Suedisë.

Ky vendim erdhi pas rritjes së tensioneve lidhur me pjesëmarrjen e Izraelit në Eurovision Song Contest, pas fushatës së tij ushtarake në Gaza.

Grupet pro-palestineze pritet të organizojnë protesta të mëdha në Malmö për të rritur ndërgjegjësimin për kauzën e tyre.

Të paktën 34 mijë e 596 njerëz janë vrarë në territorin palestinez gjatë pothuajse shtatë muajve të luftës mes Izraelit dhe Hamasit. Shumica prej viktimave janë gra dhe fëmijë./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

​Beaux Arts: Ish-vila e diktatorit Hoxha shndërrohet në rezidencë artistësh

Publikuar

nga

Ish-vila e diktatorit Enver Hoxha do të shndërrohet në një rezidencë artistësh, shkruan Florelle Guillaume në një artikull të botuar në revistën franceze “Beaux Arts”.

Ky është projekti i ri i fondacionit “Art Explora”, i cili nuk pushon së habituri me nismat e tij origjinale në favor të krijimit dhe demokratizimit kulturor.

“Vila 31”, e vendosur në zemër të kryeqytetit të Tiranës, është shtëpia e dikurshme e ish-kryeministrit shqiptar Enver Hoxha, stalinist i egër që sundoi vendin për katër dekada të shënuara nga shtypja e përgjakshme dhe izolimi, por edhe nga dhuna e madhe ndaj artistëve.

“Që nga vdekja e diktatorit në vitin 1985, ky vend historik kishte mbetur një vilë fantazmë e ngrirë në kohë, me dekorin e saj të stilit hollivudian të viteve 1970”, sipas drejtorit të përgjithshëm të “Art Explora”, Bruno Julliard.

Tunelet e fshehura, dritat e zbehta neoni, mobiljet prej kadifeje, pishina e pashfrytëzuar dhe bunkerët e fshehtë kontribuojnë në atmosferën e çuditshme dhe të modës së vjetër të kësaj vile, sa të frikshme aq edhe të admiruar nga banorët.

Në kërkim të një “fati të ri” prej disa vitesh, kryeministri aktual Edi Rama, vetë artist, i shkolluar në Ecole des Beaux-Arts në Paris në vitet 1980, nuk kishte se si të mos e vlerësonte projektin kulturor të Frédéric Jousset, atë të shndërrimit të një meke të intolerancës në një parajsë krijimi për artistë nga e gjithë bota. Një përbuzje e bukur ndaj historisë!

Rinovimi i “Vilës 31” do t’i besohet kompanisë arkitekturore NeM, e cila realizoi transformimin spektakolar të “Bursës së Tregtisë” në Paris.

“Qëllim është që as të mos bëhet një muze i diktaturës dhe as të shkelet trashëgimia e saj historike”, tha Bruno Julliard.

Pjesërisht e hapur vjeshtën e ardhshme, rezidenca prej 4000 metrash katrorë me tetë studio rezidenciale do të mirëpresë që nga dhjetori një valë të parë artistësh dhe krijuesish ndërkombëtarë dhe nga Ballkani.

“Objektivi është zhvillimi i një programi afatgjatë të kërkimit dhe eksperimentimit artistik, i hapur ndaj botës, por edhe duke nxjerrë në pah dinamizmin e jashtëzakonshëm artistik të Ballkanit”, tha Blanche de Lestrange, drejtoresha artistike e “Art Explora”, shkruan ATSh.

“Vila 31” do të jetë e hapur për publikun përmes seminareve, shfaqjeve të filmave dhe festivaleve.

Vazhdo të lexosh

Art

Jeta dhe vepra në kthesën e fundit: Michelangelo në Muzeun Britanik

Publikuar

nga

Një ndër pikat kryesore të ekspozitës që u hap në Muzeun Britanik është karikatura e vetme e mbijetuar e plotë e Michelangelos “Epifania”, një vizatim përgatitor në shkallë të plotë, e cila është një nga veprat më të mëdha të Rilindjes në letër.

Michelangelo, gjeniu italian pas tavanit befasues të Kapelës Sistine dhe statujës ikonike të Davidit, festohet shpesh për arritjet e tij të hershme. Megjithatë, ekspozita e re që u hap më 2 maj në Muzeun Britanik të Londrës synon të hedhë dritë mbi një periudhë më pak të njohur: vitet e tij të fundit. Që nga të 50-at e tij deri në vdekjen e tij në pothuajse 89-vjeç, ekspozita e titulluar “Michelangelo: Dekadat e fundit” shfaq thesare të rralla, duke përfshirë “Epifania” dy metra të lartë. Vizatimi i përfunduar me shkumës të zi nga Michelangelo po zbulohet për publikun për herë të parë që nga restaurimi në vitin 2018.

Si vizatimi i vetëm i mbijetuar i plotë nga Michelangelo, ky vizatim përgatitor në shkallë të plotë është një nga veprat më të mëdha të Rilindjes në letër dhe qëndron si një nga thesaret më të çmuara të Muzeut Britanik. Punimet e mëvonshme tregojnë një anë krejt tjetër të tij, shumë më introspektive, shumë më i menduar. Ne mund ta shohim më shumë prej tij si një person që po pajtohet me këto ndjenja njerëzore shumë universale me të cilat ne të gjithë përballemi ndërsa rritemi, duke u përpjekur të peshojmë nëse keni jetuar një jetë të mirë dhe duke medituar mbi aspektet e besimit për të cilat ai shpreson se do sillni atë në shpëtim”, shpjegon kuratorja kryesore e ekspozitës, Sarah Vowles.

Vizitorët mund të eksplorojnë studimet e hershme për veprat e tij të famshme, të tilla si figurat për “Gjykimi i Fundit”, afresku që mbulon të gjithë murin e altarit të Kapelës Sistine, së bashku me vizatimet e mëvonshme të bëra pak para vdekjes së tij, duke zbuluar evolucionin e stilit të tij.

“Kur e fillojmë ekspozitën me vizatimet për Gjykimin e Fundit, ky është ndoshta Michelangelo që njerëzit presin të shohin: këto poza shumë dramatike, ekstravagante, figura të lidhura me muskuj, magjepsja me anatominë mashkullore,” vëren Vowles.

Letrat e ekspozuara në ekspozitë japin një pasqyrë të jetës së Michelangelos përtej artit. Ai i shkruan nipit të tij Leonardo Buonarroti për ta falënderuar për verën e dërguar nga ferma familjare. Një tjetër letër prekëse vjen nga Daniele da Volterra, duke i kërkuar Leonardos të vizitojë xhaxhain e tij të sëmurë sa më shpejt të jetë e mundur. Pavarësisht moshës së tij të avancuar, ambicia e Michelangelos mbeti e pashuar. Planet për kupolën e Bazilikës së Shën Pjetrit demonstrojnë krijimtarinë e tij të qëndrueshme dhe aftësinë e projektimit.

“Kjo ekspozitë e bën të qartë se edhe pas moshës 60-vjeçare dhe për një kohë të gjatë pas kësaj, artistët mund të mbeten tepër krijues dhe inovativë dhe mund të ndërmarrin projekte të reja dhe vërtet sfiduese”, thotë Vowles.

Përktheu nga Euronews: Dionesa Ebibi

 

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

Në hapësirën e pafundme të artit: ‘Javët Kulturore’ shndërrojnë Shqipërinë në arenë kulturore globale

Publikuar

nga

Edicion i tretë i Javëve Kulturore Ndërkombëtare çeli sot siparin, në ceremoninë e mbajtur në sheshin “Skënderbej”. Javët Kulturore Ndërkombëtare shënojnë fillimin e një udhëtimi të magjishëm, kur shpirti dhe kreativiteti bashkohen në një valë të pafundme artistike. Ky udhëtim mahnitës fillon edicionin e tretë në tokën shqiptare. Dy herë më parë, kjo këmbanë e kulturës ka zhurmuar në Tiranë dhe nëpër qytetet e tjera, duke sjellë me vete qindra artistë nga e gjithë bota.

Javët Kulturore Ndërkombëtare lindën si një ëndërr, një shkëlqim idesh nga ish-Ministria e Kulturës në vitin 2022. Dëshira për të sjellë përpara syve të popullit shqiptar vlerat dhe traditat e botës, për të nxitur shkëmbimin kulturor dhe për të ushqyer inovacionin u shndërrua në realitet.

Në ceremoninë festive ishin të pranishëm ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, kryetari i bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, ministrja e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Anila Denaj, ambasadorë të huaj të akredituar në vendin tonë, qytetarë, etj, mësohet nga RTSH.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja u shpreh se për 7 muaj rresht, deri në nëntor, çdo javë do t’i kushtohet traditave të disa vendeve nga e gjithë bota. Gonxhja bëri me dije se kalendari fillon me Francën, dhe vijon më pas me Greqinë, Italinë, Brazilin, Hungarinë, Holandën, Turqinë, Mbretërinë e Bashkuar, Kinën, Gjermaninë, Japoninë, SHBA-në, Kombet e Bashkuara, Austrinë, Spanjën, Malin e Zi, Meksikën dhe Kosovën!

“Çelim sot Javët Kulturore Ndërkombëtare, që do të rrokin tërë vendin për 7 muaj rresht, deri në Nëntor, nisur nga Tirana, për të mbushur salla, teatro e galeri arti, sheshe e agora qytetesh anembanë, sy e zemra, me programe të pasura aktivitetesh nga mbi 20 shtete! Kaleidoskop rrezesh e ngjyrash! Nga nesër merr jetë Java e Europës, si rrënjë dhe perspektivë e jona, e para jo pa qëllim, e shtrirë në Gjirokastër, Shkodër e Tiranë!”, vuri në theks para artdashësve ministri që sipas tij kodi ynë gjenetik na tregon se shtëpia jonë është vend i Zotit, një shtëpi e hapur për të gjithë, pavarësisht nga besimi apo ngjyra e lëkurës. Dhe se Shqipëria nxit manifestime të shumëllojshme, duke kujdesur diversitetin tonë si pasuri e pashmangshme, raporton ATSH.

Kryebashkiaku Veliaj e shpalosi qartësinë e vizionit të tij: “Fillimi ynë është me fuqinë e Bashkimit Evropian, një bashkëpunim që bën shtëpinë tonë më të madhe dhe më tërheqëse se kurrë. Pas kësaj, vijmë me flamurin e kulturës në duart tona në Francë, duke hapur hapat për një udhëtim të padurueshëm të aktiviteteve të ndryshme.”

Dhe me një ftesë, ai shpalli të hapur këtë edicion duke thirrur të gjithë të bëhen pjesë e këtij udhëtimi të jashtëzakonshëm.

“Bëhu pjesë e këtij udhëtimi të jashtëzakonshëm! Organizoni një festë të vogël të kulturës në ambientet tuaja, në vendin tuaj të punës, në një shkollë apo në një biznes! Sepse kultura, muzika, arti dhe teatri janë gjuha universale që bashkojnë njerëzit, duke e lënë politikën pas dore”, mbyll fjalinë duke ftuar në përcjellje të aktiviteteve Veliaj.

Nëpërmjet kësaj mrekullie të organizuar, vendet njihen më mirë, lidhjet me partnerët ndërkombëtarë forcohen, dhe shkalla e aktiviteteve kulturore rritet në Shqipëri. Javët Kulturore Ndërkombëtare bëjnë mrekulli, duke transformuar skenën kulturore në një arenë shumëkulturore dhe shumëdisiplinore, ku çdo njeri gjen një hapësirë për të shkëlqyer dhe për të krijuar lidhje që i tejkalon kufijtë. /UBTNews/

Përmbledhi: Dionesa Ebibi

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara