Published
2 years agoon
By
UBT newsNga Theo Harrison
A është e vërtetë alkimia? A mund ta kthehet vërtetë në ar çdo lloj metali bazë? Akimia ka tërhequr ndër shekuj vëmendjen e kimistëve. Madje na ka nxitur të pyesim veten se a mund të bëhemi miliarderë brenda natës duke kthyer në ar metalet e zakonshme? Por a është e mundur kjo gjë?
Alkimia është një praktikë e lashtë filozofike, historike dhe proto-shkencore, e cila synonte të transformonte metalet bazë në metale të çmuara si për shembull në ar. Po ashtu, ajo synonte të gjente një ilaç universal që mund të shëronte të gjitha sëmundjet nga të cilat preket njeriu.
Por përveç shndërrimit të metaleve dhe kërkimit të eliksirit të jetës, alkimistët eksploruan gjithashtu natyrën e materies dhe universit, si dhe praktikat shpirtërore dhe mistike.
Për këto arsye, Alkimia luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e kimisë dhe mjekësisë moderne, pasi shumë nga teknikat dhe praktikat e përdorura nga alkimistët hodhën themelet për metodat shkencore të përdorura sot. Por alkimia e vërtetë, nuk kishte të bënte vetëm me transformimet fizike, por edhe me ato shpirtërore dhe filozofike.
Shumë alkimistë, e panë punën e tyre si një mjet për të arritur ndriçimin shpirtëror dhe bashkimin me hyjnoren. Ata besonin se transformimet fizike që po kërkonin, ishin të lidhura ngushtë me transformimet e shpirtit. Dhe besonin se duke pastruar dhe transformuar lëndën, ata mund të pastronin dhe transformonin veten.
Pavarësisht nga kontributet e shumta në zhvillimin e shkencës dhe mjekësisë moderne, alkimia nuk konsiderohet sot një praktikë legjitime shkencore ose mjekësore. Gjithsesi ndikimi i saj mund të shihet ende tek gjuha dhe simbolikën e kimisë moderne.
Ndërkaq trashëgimia e saj vazhdon të frymëzojë artistë, shkrimtarë dhe mendimtarë në mbarë botën. Praktika e alkimisë filloi që në Egjiptin helenistik, dhe u përhap në të gjithë botën islame dhe më pas në Evropë gjatë Mesjetës dhe Rilindjes.
Ajo ishte një përzierje e traditave të ndryshme filozofike dhe shkencore, përfshirë filozofinë greke, mitologjinë egjiptiane, misticizmin hebre, shkencën indiane Vedike dhe Ajurvedike dhe shkencën islame. Një nga praktikat kryesore të alkimisë ishte ‘Magnum Opus’, ose “puna e madhe”.
Ky ishte qëllimi përfundimtar i alkimistit, dhe përfshinte një proces të gjatë dhe kompleks pastrimi, transformimi dhe integrimi. “Magnum Opus” shihej si një transformim fizik dhe shpirtëror, dhe arritja e tij besohej se jepte jo vetëm pasuri dhe fuqi materiale, por edhe ndriçim shpirtëror dhe bashkim me hyjnoren.
Kjo traditë komplekse dhe e shumanshme përfshinte një gamë të gjerë praktikash, besimesh dhe qëllimesh. Alkimistët punuan si në fushën praktike ashtu edhe në atë teorike. Megjithëse shumë nga idetë dhe praktikat e alkimisë nuk konsiderohen sot të vlefshme, disa nga teknikat dhe konceptet e saj kanë ndikuar në kiminë dhe mjekësinë moderne.
Për shembull, alkimistët ishin ndër të parët që zhvilluan teknika për ndarjen dhe pastrimin e përbërjeve kimike, dhe fokusi i tyre tek eksperimentimi dhe vëzhgimi, hodhi themelet për metodën shkencore. Guri Filozofik është një substancë legjendare që kërkohej me ngul nga alkimistët.
Besohej se ai kishte fuqinë për t’i shndërruar metalet bazë në ar ose argjend, dhe për t’i dhënë jetë të përjetshme personit që e zotëronte atë. Ai njihej edhe me emra të tjerë të ndryshëm, si eliksiri i jetës, ilaçi universal dhe kuintesenca. Në simbolikën alkimike, Guri Filozofik përfaqësonte qëllimin përfundimtar të kërkimit alkimik, që ishte transformimi i vetëdijes së vetë alkimistit dhe arritja e ndriçimit shpirtëror.
Ai përshkruhej shpesh si një substancë e vogël, e fortë, e kuqe ose e bardhë, dhe ndonjëherë si pluhur ose lëng, që mund të krijohet përmes një procesi kompleks distilimi, pastrimi dhe shndërrimit të substancave të ndryshme. Edhe pse ideja e Furit filozofik ishte qendrore në studimin alkimik për shekuj me radhë, askush nuk e zbuloi kurrë atë.
Gjithsesi, ndjekja e gurit filozofik luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e kimisë moderne. Alkimia përfshinte një sërë procesesh komplekse dhe të shumanshme si kalcifikimi, pra ngrohjen e një lënde në një temperaturë të lartë në mënyrë që të digjte papastërtitë, shpërbërja, ndarja, lidhja, fermentimi, distilimi dhe koagulimi.
Alkimia ka qenë një praktikë e vërtetë historike që ishte e njohur në Evropë dhe Lindjen e Mesme gjatë periudhave Mesjetës dhe epokës së hershme moderne. Por edhe pse mund të jetë praktikuar gjerësisht nga alkimistët gjatë historisë dhe nëpër rajone dhe kultura, ajo nuk konsiderohet një shkencë e vërtetë në kuptimin modern.
Sepse pretendimet e saj për kthimin e metaleve bazë në ar ose krijimin e një kure universale për sëmundjet nuk u realizuan kurrë. Shumë nga praktikat e tij ishin më shumë të bazuara tek bestytnitë dhe misticizmi sesa tek vëzhgimi dhe eksperimentimet.
Po ashtu Alkimia bazohej tek besimet e vjetruara mbi natyrën e materies dhe universit, dhe metodat e saj ishin shpesh joshkencore dhe joefektive. Gjithsesi hodhi bazat e kimisë. Kështu, është një fakt që fosfori u zbulua nga alkimisti gjerman Henig Brand në vitin 1669, gjatë kohës që ai ishte në kërkim të Gurit Filozofik.
Brand kishte eksperimentuar me urinën, për të cilën ai besonte se ishte një përbërës kyç në krijimin e Gurit Filozofik. Në një nga eksperimentet e tij, ai ngrohu sasi të mëdha të urinës derisa ajo nisi të shkëlqejë në errësirë. Kështu u zbulua fosfori, një element shumë reaktiv dhe i ndezshëm.
Paradoksalisht zbulimi i fosforit, ndihmoi në diskreditimin e idesë së shndërrimit të një elementi në një tjetër, i cili kishte qenë një fokus qendror i alkimisë. Ndaj në vend të kësaj, shkencëtarët filluan të studiojnë vetitë e elementeve dhe reagimet e tyre me njëri-tjetrin.
Alkimisti më i famshëm ka qenë Paracelsusi (1493-1541), një mjek dhe filozof zviceran që dha një kontribut të rëndësishëm në fushat e kimisë, mjekësisë dhe toksikologjisë.
Marrë me shkurtime nga themindsjournal – bota.al
You may like
Lajmet
Partitë politike në Kosovë publikojnë listat zgjedhore për 28 dhjetor
Published
11 minutes agoon
December 8, 2025By
UBTnews
Fushata zgjedhore për zgjedhjet parlamentare të 28 dhjetorit po hyn në një fazë të re, pasi të gjitha partitë kryesore politike në vend kanë publikuar listat e tyre të plota me nga 110 kandidatë për deputetë. Prezantimi i këtyre listave shënon edhe zyrtarisht nisjen e garës së brendshme për votën qytetare dhe përfaqësimin në legjislaturën e re të Kuvendit të Kosovës.
Kryetari i PDK-së, Bedri Hamza, prezantoi listën me 110 kandidatë, ku dhjetëshja e parë kryesohet pikërisht nga ai.
Në mesin e dhjetë kandidatëve të parë renditen figura me peshë politike dhe profesionale, si Uran Ismaili, Vlora Çitaku, Enver Hoxhaj, Arben Mustafa, Besa Kabashi Ramaj, Rrahman Rama, Eman Rrahmani, Sala Jashari dhe Kujtim Gashi.
Parti Demokratike e Kosovës në këto zgjedhje garon në fletëvotim me numrin 130.

Edhe Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) ka publikuar listën e saj të kandidatëve, e cila udhëhiqet nga kryetari i kësaj partie, Lumir Abdixhiku. Në top-10 gjenden emra të njohur të politikës dhe akademisë, si Kujtim Shala, Hykmete Bajrami, Doarsa Kica-Xhelili, Lutfi Haziri, Avdullah Hoti, Anton Quni, Jehona Lushaku Sadriu, Ferid Agani dhe Ukë Rugova.
Abdixhiku e cilësoi listën si një “kombinim përvoje, profesionalizmi dhe energjie të re”, duke e quajtur atë “listën e shpresës” për Kosovën.

AAK garon me listë të kryesuar nga Ramush Haradinaj, ndërsa në dhjetëshen e parë përfshihen emra si Besnik Tahiri, Time Kadrijaj, Bekë Berisha, Arber Tolaj, Albania Bytyqi, Pal Lekaj, Gani Dreshaj dhe Agim Çeku.
Haradinaj u shpreh se Kosovës i duhen “përfaqësues të guximshëm”, duke siguruar se secili kandidat në listë ka peshë të barabartë për votuesit.

Kryeministri në detyrë, Albin Kurti, prezantoi listën e Lëvizjes Vetëvendosje, të përbërë edhe nga kandidatët e Guxo, Alternativa dhe PSHDK. Dhjetëshja e parë përfshin figura qeveritare dhe partiake të profilit të lartë, si Glauk Konjufca, Donika Gërvalla, Avni Dehari, Albulena Haxhiu, Hekuran Murati, Xhelal Sveçla, Mimoza Kusari Lila, Hajrulla Çeku dhe Shqipe Mehmeti Selimi.
LVV garon në fletëvotim me numrin 116.

Kryetari Fatmir Limaj publikoi listën zgjedhore ku ai kryeson, të ndjekur nga Xhevahire Izmaku, Arbëreshë Krasniqi, Mevludin Krasniqi, Endrit Shala, Albulena Balaj Halimaj, Artan Nimani, Çerkin Dukolli, Jehona Rrafshi Lumi dhe Nehat Mustafa.
NISMA në këto zgjedhje garon me numrin 122, ndërsa Limaj e quajti listën “bashkë drejt fitores”.

Me publikimin e listave, partitë politike i kanë hapur rrugë fazës më të nxehtë të fushatës. Ato tashmë synojnë të bindin qytetarët se përfaqësuesit e tyre ofrojnë stabilitet, reformë dhe vizion të qartë për zhvillimin e vendit.
Në ditët në vijim, fokusi do të kalojë te prezantimi i programeve, takimet me qytetarë dhe debati publik, ndërsa qytetarët do të mbeten në qendër të çdo premtimi politik që synon marrjen e votës./UBTNews
Lajmet
Conte: Napoli po më mbush me krenari
Published
35 minutes agoon
December 8, 2025By
UBT News
Antonio Conte u shfaq shumë i lumtur dhe krenar pas fitores 2-1 të Napolit ndaj Juventusit, një ndeshje që skuadra e tij e dominoi edhe pse po kalon një periudhë me shumë lëndime.
Ai tha se lojtarët po bëjnë gjëra të jashtëzakonshme dhe po tregojnë karakter të madh, duke marrë përgjegjësi në një moment tepër të vështirë.
Juventusi shënoi me të vetmen goditje në portë, por Napoli reagoi dhe Rasmus Hojlund shënoi dy gola, duke i dhënë fund mungesës së tij të gjatë të realizimeve. Conte theksoi edhe lojën e mirë të McTominay dhe Eljif Elmas, ndërsa tregoi se Lobotka do të mungojë rreth dy javë për shkak të një problemi muskulor.
Me këtë fitore, Napoli e mbyll vitin 2025 pa humbje në shtëpi në Serie A, për herë të parë që nga viti 1987, dhe Juventusin e mund për herë të shtatë radhazi në kampionat. Conte tha se ekipi i tij po fiton energji nga uniteti, dëshira dhe sakrifica e lojtarëve, duke kaluar me sukses një seri ndeshjesh të vështira kundër Atalantës, Romës dhe Juventusit.
Trajneri shpreson që skuadra të pushojë disa ditë, pasi i pret udhëtimi në Portugali për ndeshjen e Ligës së Kampionëve kundër Benfikës, një sfidë që do të kërkojë përgatitje të kujdesshme për shkak të lodhjes së madhe të lojtarëve./S.K/KP/
Lajmet
Tajlanda nis sulme ajrore në Kamboxhia, mijëra njerëz largohen nga kufiri
Published
59 minutes agoon
December 8, 2025By
UBT News
Tajlanda ka nisur sulme ajrore kundër Kamboxhias të hënën, 8 dhjetor, duke rritur ndjeshëm tensionet në kufirin mes dy vendeve dhe duke vënë në pikëpyetje marrëveshjen e paqes të ndërmjetësuar vetëm dy muaj më parë nga presidenti i SHBA-së, Donald Trump.
Sipas ushtrisë tajlandeze, goditjet kanë shënjestruar pozicione ushtarake kamboxhiane si përgjigje ndaj një sulmi që vrau një ushtar tajlandez më herët gjatë ditës. Autoritetet njoftuan gjithashtu se shtatë persona u plagosën.
Tajlanda akuzon Kamboxhian se ka mobilizuar armatim të rëndë dhe ka ripozicionuar forcat pranë kufirit, duke rrezikuar përshkallëzimin e konfliktit. Nga ana tjetër, Ministria e Mbrojtjes së Kamboxhias i ka quajtur akuzat të pavërteta, duke theksuar se vendi i saj po respekton marrëveshjet dhe po kërkon zgjidhje paqësore.
Të dy ushtritë akuzuan njëra-tjetrën për nisjen e sulmeve. Ushtria kamboxhiane deklaroi se Tajlanda kreu sulmin e parë pas ditësh provokimesh, ndërsa Tajlanda njoftoi se rreth 70% e civilëve në zonat kufitare janë evakuuar.
Konflikti i ri vjen pas armëpushimit të korrikut dhe marrëveshjes së zgjeruar të paqes të nënshkruar në tetor në Kuala Lumpur. Marrëveshja u vlerësua si një fitore diplomatike, por tensionet filluan të riktheheshin pas një shpërthimi mine që plagosi disa ushtarë tajlandezë.
Ndërkohë, kryeministri i Malajzisë, Anwar Ibrahim, u shpreh thellësisht i shqetësuar dhe u bëri thirrje palëve të tregojnë përmbajtje, duke paralajmëruar se rikthimi i luftimeve mund të dëmtojë përpjekjet e bëra deri tani për stabilizimin e rajonit.
Tajlanda dhe Kamboxhia kanë pasur prej vitesh mosmarrëveshje për kufirin e tyre, dhe përplasjet aktuale konsiderohen ndër më seriozet e viteve të fundit./S.K/KP/Rtsh/
Lajmet
Policia shqipton mbi 1 mijë e 800 gjoba trafiku brenda 24 orëve të fundit
Published
1 hour agoon
December 8, 2025By
UBT News
Policia e Kosovës ka njoftuar se ka shqiptuar 1855 gjoba për kundërvajtësit e trafikut vetëm brenda 24 orëve të fundit.
Brenda kësaj periudhe gjithashtu janë raportuar 22 aksidente trafiku me dëme materiale, kurse 9 aksidente trafiku kanë përfunduar me të lënduar.
Policia e Kosovës po ashtu arrestuar 5 persona nga të cilët 3 janë dërguar në mbajtje./S.K/PK/
Arsyet pse vezët duhet të jenë pjesë e mëngjesit tuaj
Partitë politike në Kosovë publikojnë listat zgjedhore për 28 dhjetor
Ivanka Trump zbulon librat për historinë shqiptare: Çfarë e tërheq?
Rita Ora shkëlqen në Festivalin e Detit të Kuq, jep mesazh fuqizues për gratë
Nga Kosova në Hannover, Jehona Kicaj rrëmben çmimin letrar “HANNA 2025”
Conte: Napoli po më mbush me krenari
Ushtrimi i shpejtë që redukton dhimbjet e shpinës
Tajlanda nis sulme ajrore në Kamboxhia, mijëra njerëz largohen nga kufiri
Apple drejt marrëveshjes së re me Intel për prodhimin e çipave
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni2 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Rajoni2 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Lajmet3 months agoUBT hap thirrjen për abstrakte në Konferencën Ndërkombëtare të Stomatologjisë
