Kuriozitete

A është e vërtetë alkimia?

Nga Theo Harrison.

Published

on

Nga Theo Harrison

A është e vërtetë alkimia? A mund ta kthehet vërtetë në ar çdo lloj metali bazë? Akimia ka tërhequr ndër shekuj vëmendjen e kimistëve. Madje na ka nxitur të pyesim veten se a mund të bëhemi miliarderë brenda natës duke kthyer në ar metalet e zakonshme? Por a është e mundur kjo gjë?

Alkimia është një praktikë e lashtë filozofike, historike dhe proto-shkencore, e cila synonte të transformonte metalet bazë në metale të çmuara si për shembull në ar. Po ashtu, ajo synonte të gjente një ilaç universal që mund të shëronte të gjitha sëmundjet nga të cilat preket njeriu.

Por përveç shndërrimit të metaleve dhe kërkimit të eliksirit të jetës, alkimistët eksploruan gjithashtu natyrën e materies dhe universit, si dhe praktikat shpirtërore dhe mistike.

Për këto arsye, Alkimia luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e kimisë dhe mjekësisë moderne, pasi shumë nga teknikat dhe praktikat e përdorura nga alkimistët hodhën themelet për metodat shkencore të përdorura sot. Por alkimia e vërtetë, nuk kishte të bënte vetëm me transformimet fizike, por edhe me ato shpirtërore dhe filozofike.

Shumë alkimistë, e panë punën e tyre si një mjet për të arritur ndriçimin shpirtëror dhe bashkimin me hyjnoren. Ata besonin se transformimet fizike që po kërkonin, ishin të lidhura ngushtë me transformimet e shpirtit. Dhe besonin se duke pastruar dhe transformuar lëndën, ata mund të pastronin dhe transformonin veten.

Pavarësisht nga kontributet e shumta në zhvillimin e shkencës dhe mjekësisë moderne, alkimia nuk konsiderohet sot një praktikë legjitime shkencore ose mjekësore. Gjithsesi ndikimi i saj mund të shihet ende tek gjuha dhe simbolikën e kimisë moderne.

Ndërkaq trashëgimia e saj vazhdon të frymëzojë artistë, shkrimtarë dhe mendimtarë në mbarë botën. Praktika e alkimisë filloi që në Egjiptin helenistik, dhe u përhap në të gjithë botën islame dhe më pas në Evropë gjatë Mesjetës dhe Rilindjes.

Ajo ishte një përzierje e traditave të ndryshme filozofike dhe shkencore, përfshirë filozofinë greke, mitologjinë egjiptiane, misticizmin hebre, shkencën indiane Vedike dhe Ajurvedike dhe shkencën islame. Një nga praktikat kryesore të alkimisë ishte ‘Magnum Opus’, ose “puna e madhe”.

Ky ishte qëllimi përfundimtar i alkimistit, dhe përfshinte një proces të gjatë dhe kompleks pastrimi, transformimi dhe integrimi. “Magnum Opus” shihej si një transformim fizik dhe shpirtëror, dhe arritja e tij besohej se jepte jo vetëm pasuri dhe fuqi materiale, por edhe ndriçim shpirtëror dhe bashkim me hyjnoren.

Kjo traditë komplekse dhe e shumanshme përfshinte një gamë të gjerë praktikash, besimesh dhe qëllimesh. Alkimistët punuan si në fushën praktike ashtu edhe në atë teorike.  Megjithëse shumë nga idetë dhe praktikat e alkimisë nuk konsiderohen sot të vlefshme, disa nga teknikat dhe konceptet e saj kanë ndikuar në kiminë dhe mjekësinë moderne.

Për shembull, alkimistët ishin ndër të parët që zhvilluan teknika për ndarjen dhe pastrimin e përbërjeve kimike, dhe fokusi i tyre tek eksperimentimi dhe vëzhgimi, hodhi themelet për metodën shkencore. Guri Filozofik është një substancë legjendare që kërkohej me ngul nga  alkimistët.

Besohej se ai kishte fuqinë për t’i shndërruar metalet bazë në ar ose argjend, dhe për t’i dhënë jetë të përjetshme personit që e zotëronte atë. Ai njihej edhe me emra të tjerë të ndryshëm, si eliksiri i jetës, ilaçi universal dhe kuintesenca. Në simbolikën alkimike, Guri Filozofik përfaqësonte qëllimin përfundimtar të kërkimit alkimik, që ishte transformimi i vetëdijes së vetë alkimistit dhe arritja e ndriçimit shpirtëror.

Ai përshkruhej shpesh si një substancë e vogël, e fortë, e kuqe ose e bardhë, dhe ndonjëherë si pluhur ose lëng, që mund të krijohet përmes një procesi kompleks distilimi, pastrimi dhe shndërrimit të substancave të ndryshme. Edhe pse ideja e Furit filozofik ishte qendrore në studimin alkimik për shekuj me radhë, askush nuk e zbuloi kurrë atë.

Gjithsesi, ndjekja e gurit filozofik luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e kimisë moderne. Alkimia përfshinte një sërë procesesh komplekse dhe të shumanshme si kalcifikimi, pra ngrohjen e një lënde në një temperaturë të lartë në mënyrë që të digjte papastërtitë, shpërbërja, ndarja, lidhja, fermentimi, distilimi dhe koagulimi.

Alkimia ka qenë një praktikë e vërtetë historike që ishte e njohur në Evropë dhe Lindjen e Mesme gjatë periudhave Mesjetës dhe epokës së hershme moderne.  Por edhe pse mund të jetë praktikuar gjerësisht nga alkimistët gjatë historisë dhe nëpër rajone dhe kultura, ajo nuk konsiderohet një shkencë e vërtetë në kuptimin modern.

Sepse pretendimet e saj për kthimin e metaleve bazë në ar ose krijimin e një kure universale për sëmundjet nuk u realizuan kurrë. Shumë nga praktikat e tij ishin më shumë të bazuara tek bestytnitë dhe misticizmi sesa tek vëzhgimi dhe eksperimentimet.

Po ashtu Alkimia bazohej tek besimet e vjetruara mbi natyrën e materies dhe universit, dhe metodat e saj ishin shpesh joshkencore dhe joefektive. Gjithsesi hodhi bazat e kimisë. Kështu, është një fakt që fosfori u zbulua nga alkimisti gjerman Henig Brand në vitin 1669, gjatë kohës që ai ishte në kërkim të Gurit Filozofik.

Brand kishte eksperimentuar me urinën, për të cilën ai besonte se ishte një përbërës kyç në krijimin e Gurit Filozofik. Në një nga eksperimentet e tij, ai ngrohu sasi të mëdha të urinës derisa ajo nisi të shkëlqejë në errësirë. Kështu u zbulua fosfori, një element shumë reaktiv dhe i ndezshëm.

Paradoksalisht zbulimi i fosforit, ndihmoi në diskreditimin e idesë së shndërrimit të një elementi në një tjetër, i cili kishte qenë një fokus qendror i alkimisë. Ndaj në vend të kësaj, shkencëtarët filluan të studiojnë vetitë e elementeve dhe reagimet e tyre me njëri-tjetrin.

Alkimisti më i famshëm ka qenë Paracelsusi (1493-1541), një mjek dhe filozof zviceran që dha një kontribut të rëndësishëm në fushat e kimisë, mjekësisë dhe toksikologjisë.

Marrë me shkurtime nga themindsjournal – bota.al

Continue Reading

Kuriozitete

Pse gratë kanë më shumë të ftohtë se burrat?

Published

on

Nëse jeni jashtë dhe dielli fillon të perëndojë, gratë janë gjithmonë të parat që ankohen se kanë ftohtë. Shkencëtarët më në fund e kanë zgjidhur misterin dhe i janë përgjigjur pyetjes pse është kështu. Ata zbuluan se i njëjti tipar është i pranishëm në shumë zogj dhe gjitarë, me femrat që preferojnë një fole ose strofull komode dhe të ngrohtë, ndërsa meshkujt nuk e shqetësojnë edhe aq dimrin.

Studiuesit besojnë se kjo gjendje e grave i ndalon përplasjet e çifteve, ata zbuluan se e njëjta tipar është e pranishme në shumë lloje zogjsh dhe gjitarësh femra të cilat preferojnë një strofull më të ngrohtë dhe komode.

DrEran Levin nga Universiteti i Tel Avivit tha se burrat dhe gratë temperaturat i ndjejnë ndryshe.

“Burrat dhe gratë e ndiejnë temperaturën ndryshe. Ky ndryshim në ndjesinë termike. Studimi ka treguar se fenomeni nuk është unik për njerëzit, por edhe në mesin e shumë llojeve të shpendëve dhe gjitarëve, femrat preferojnë një mjedis më të ngrohtë sesa meshkujt dhe në periudha të caktuara këto preferenca shkaktojnë ndarje midis dy gjinive”, u shpreh ai.

Ai shtoi se fenomeni lidhet me disa tipare të tjera që shihen tek kafshët dhe njerëzit. P.sh, femrat kanë më shumë gjasa të grumbullohen për ngrohtësi e kur meshkujt mbajnë më shumë distancë dhe i shmangen kontaktit me njëri -tjetrin. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Ja arsyet pse njerëzit nuk respektojnë kufijtë tuaj

Published

on

Vendosja e kufijve është thelbësore për mirëqenien tuaj fizike dhe mendore. Por, sigurisht që të gjithëve na ka ndodhur në jetë që njerëzit rrotull nesh të mos i respektojnë ato. Çfarë të bëjmë atëherë?

Sipas psikologes klinike Bethany Ruby, vendosja e kufijve personalë është linja që vendosim në raport me nivelet e rehatisë. Por, ky është momenti për të kuptuar pse njerëzit nuk i respektojnë kufijtë tuaj qofshin ato fizik, psikologjik etj.

Ju u tregoni të tjerëve çfarë të ndryshojnë, jo atë që nevojitet – Kur vendosni kufij duhet të jeni të kujdesshëm. Mos harroni se përcaktimi i kufijve nuk përdoret për të ndryshuar të tjerët, por për të shprehur nevojat tuaja. Jini të qartë për to dhe kujtojuni të tjerëve se ku janë kufijtë tuaj.

Qeshni me nevojat tuaja – Nuk është çudi pse njerëzit nuk ju dëgjojnë kur qeshni ose kërkoni falje për kufijtë tuaj. Duhet të ndiheni të sigurt kur shprehni nevojat apo dëshirat tuaja, duke rritur vetëvlerësimin dhe jo vetëm.

Nuk merrni përgjegjësi për zbatimin e kufijve tuaj – Mos harroni se vendosja dhe mbajtja e kufijve është përgjegjësia juaj. Kjo lidhet me vendosjen e standardeve në jetë. Mos prisni deri në minutën e fundit për të përforcuar kufijtë. Bëni menjëherë kur dikush tenton t’i zhvendosë ato.

Më shumë kritikoni se flitni për kufijtë – E gjeni veten duke e humbur “fillin” e bisedës rrugës? Atëherë, sigurohuni mos të ndodhë. Para një bisede, shkruani pikat kryesore e vendosni një alarm. Lërini vetes disa minuta për të shpjeguar situatën përpara se të kaloni te pika kryesore.

Nuk interesoheni nëse njerëzit vërtet kanë interes për kufijtë tuaj – Nuk mund t’i detyroni njerëzit të respektojnë kufijtë tuaj, nëse vetë nuk i zbatoni dhe respektoni ato. Sigurohuni që të vendosni kufizime dhe pasoja kur bëhet fjalë për to.

Nuk u besoni instinkteve tuaja – Kur luftoni për të krijuar kufij, është thelbësore t’i krijoni ato kufij nga e para. Ju mund të kapeni pas idesë së zbatimit të kufijve, por çfarë ndodh nëse ato nuk përputhen me nevojat tuaja? Atëherë, besojini thjesht instinktit. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Si të flasimme fëmijët për tragjeditë që ata shohin në media?

Published

on

Të rriturit janë mësuar aq shumë të shohin lajme për tragjedi të mëdha në televizion, saqë, në një farë mënyre, ne bëhemi imun ndaj tyre. Por a jeni ndalur së menduari për ndikimin që mund të kenë tek fëmijët imazhet e regjistruara pas një sulmi terrorist , një tërmeti, një bombardimi ose një kamp refugjatësh, për të mos përmendur skenat potencialisht më të afërta, të tilla si një aksident trafiku ose një zjarr në një shtëpi?

Uria, dhimbja, frika, mjerimi, vdekja, gjaku, shkatërrimi janë pamje tragjedish të transmetuara nga mediat dhe këto gjëra do të zgjojnë dyshime dhe kuriozitet tek fëmijët, por edhe frikë, madje ankth të mundshëm.

Fëmijët janë të rrethuar nga lajme tragjike

Është interesante të ngremë dyshim të arsyeshëm që nuk mund ta injorojmë. Nëse nuk i lejoni fëmijët të shikojnë filma ku ka dhunë, vdekje, seks apo shkatërrim, pse i lejoni të shikojnë lajmet pa e ditur se çka transmetojnë, duke e ditur se mund të shfaqen imazhe dhe lajme të ndjeshme? Shmangia e kësaj nuk është nën kontrollin tonë dhe, që në një moshë të caktuar, fëmijët fillojnë të dinë çfarë po ndodh sepse e dëgjojnë në rrugë, në shkollë ose në bisedat e të rriturve.

Duhet të sqarohen të gjitha dyshimet që i lindin fëmijës e të jemi të vëmendshëm ndaj reagimit, pasi edhe nëse ai nuk thotë asgjë, pamjet ndikojnë tek ai. Nëse tema nuk trajtohet, fëmija ka frikë dhe ankth. Mijëra ide mund të lindin në kokën tuaj që nëse nuk sqarohen në kohë, mund të jenë të dëmshme për fëmijën.

Ide për t’u shpjeguar fëmijëve tragjeditë që shohin në media

Fëmijët e vegjël nuk kanë aftësinë për të kuptuar atë që shohin në kontekstin e tij, aq më pak e dinë nëse është apo jo burim i besueshëm informacioni. Sa i përket adoleshentëve, megjithëse janë të aftë për të kuptuar ngjarjet, ende përballen me sfida si formimi i mendimit për këtë temë. Pavarësisht sa vjeç është fëmija ndikohet emocionalisht nga lajmi i tragjedisë. Idetë e mëposhtme do t’i ndihmojnë të rriturit që të kenë sa më të lehtë komunikimin.

Ji i sinqertë

Fëmijët duhet të kuptojnë çka po ndodh rreth tyre që të ndihen të sigurt. Nëse janë të vetëdijshëm për atë, duhet ta sqarojnë atë. Në varësi të moshës së tyre, ka gjëra që ata mund t’i kuptojnë dhe të tjera që nuk do t’i kuptojnë. Nuk duhet t’u jepni atyre më shumë informacion sesa duhet, por t’i sqaroni dyshimet. Nuk është e këshillueshme të “rivizatoni” skenën dhe ta ktheni në ngjarje që duket si trillim me qëllimin për t’i mbrojtur ata nga emocionet e tyre negative dhe frika/

Ndihmoni të ndajnë ndjenjat e tyre

Lajmet dhe imazhet nuk prekin të gjithë fëmijët në mënyrë të barabartë. Kjo është arsyeja pse ata duhet të inkurajohen të ndajnë ndjenjat e tyre, të shprehin frikën e të pyesin çdo gjë që ngre dyshime. Nëse fëmija ndikohet emocionalisht, duhet ta lini ta shprehë dhe të përballet me të. Nuk fitojmë asgjë, mundohem ta fsheh ose ta shpërfill, se frika dhe dyshimet mbeten aty. Nëse nuk mund të shmangej më parë, duhet të përballemi me pasojat.

Lërini të jetojnë emocionet e tyre

Ndjenjat negative janë normale. Fëmijët duhet të përballen herët a vonë për të mësuar t’i kapërcejnë ato. Nëse fëmija zemërohet, qan a ndihet i dobët, duhet të ndihmohet të përjetojë ato emocione. Nuk bëhet fjalë për ta lënë atë vetëm, por për ta lejuar të ketë përvojën, duke e ndihmuar ta kuptojë e ta kapërcejë atë. Është koha për t’i mësuar të kanalizojnë emocionet e tyre e të mos i ftojnë t’i shpërfillin ato. Është koha për t’u ofruar atyre një përqafim dhe fjalë të ngrohta.

Jini të vëmendshëm ndaj ndryshimeve në sjellje dhe/ose qëndrim

Nëse jemi të vetëdijshëm se kanë dëgjuar lajmin e një tragjedie ose parë imazhe të saj apo jo, nëse fëmija shfaq ndryshime të papritura në sjellje, frikë natën, qëndrime të dhunshme ose nëse ai duket i trishtuar, merreni parasysh. se mund të jetë për këtë arsye. Duhet të flisni me fëmijën, të përpiqeni ta “mashtroni” pse është i tillë, pa u inatosur me të, pa ndëshkime apo kërcënime. Duke gjetur origjinën e frikës së tij, mund ta ndihmojmë ta kuptojë atë. /UBT News/

Continue Reading

Kuriozitete

Alarmante: Mos rrini ulur në banjo më shumë se 10 minuta!

Published

on

Njerëzit e kanë zakon t’i marrin telefonat në banjo. Një 3-minutësh aty, shpejt mund të kthehet në 15-minutësh duke lexuar, postuar apo shikuar video në telefon. Mund të duket mënyrë e padëmshme për ta kaluar kohën, por ekspertët paralajmërojnë se ulja e zgjatur në guaskën e banjos mund ta dëmtojë shëndetin tuaj.

Madje është lidhur me një rrezik në rritje të hemorroideve dhe dobësimit të muskujve të legenit, ka thënë Lai Xue, kirurg në një qendër mjekësore në Dallas.

Njerëzit duhet të shpenzojnë rreth 5 deri 10 minuta në banjo, sipas Farah Monzur, mjeke në Qendrën për sëmundjet inflamatore të zorrëve në New York, shkroi CNN. Ekspertët kanë shpjeguar se nga ulja e zgjatur ka rrezik të madh që hemorroidet të paraqiten.

Monzur ka thënë se qëndrimi për gjatë po ashtu mund ta rrisë rrezikun e çrregullimit të rektumit. Më pas, muskujt e legenit mund të dobësohen.

Për të shmangur qëndrimin e tepërt në banjo, ekspertët këshillojnë që telefonat, revistat apo librat të mbahen jashtë banjos.

“Bëjeni qëndrimin në banjo sa më jointeresant”, ka thënë Monzur.

Continue Reading

Të kërkuara