Kuriozitete

A do të mbarojë ndonjëherë nafta?

Sasia, e matur me fuçi në një ditë, ndryshon nga viti në vit për një sërë arsyesh.

Published

on

Nafta dhe nënproduktet e saj, janë një pjesë thelbësore e botës moderne ku jetojmë.

Ajo mbështet gati çdo aspekt të infrastrukturës sonë të transportit, dhe është në themelin e shumicës së komoditeteve që gëzojmë sot. Atë e përdorim për të furnizuar makinën, por me të prodhohen edhe pjesët e makinës si tapiceria e sediljeve, kroskoti, vaji për kushinetat, për motorin e makinës etj.

Pra nafta është kaq jetike për mënyrën se si ne jetojmë, saqë është thuajse e pamundur të mendohet jeta pa të. Megjithatë nuk ka një furnizim të pakufishëm me naftë dhe lëndë djegëse të tjera fosile. Një ditë ato do të mbarojmë. Çështja nuk është nëse do të ndodhë, por kur kjo do të ndodhë.

Sa naftë përdorim?

Sasia, e matur me fuçi në një ditë, ndryshon nga viti në vit për një sërë arsyesh. Së fundmi, pandemia globale shkaktoi një rënie të madhe të kërkesës për naftë (dhe rrjedhimisht edhe të konsumit). Për shembull, në pranverën e vitit 2020, kërkesa globale për naftë ra me mbi 15 për qind që nga dimri i vitit 2019 për shkak të reduktimit të udhëtimeve ajrore dhe rrugore.

Që atëherë konsumi i naftës është ri–ngritur sërish.

Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë vlerëson se kërkesa në mbarë botën për naftë do të jetë rreth 100 milionë fuçi në ditë për vitet e ardhshme. Në SHBA, shumica e këtyre fuçive (65 për qind) do të rafinohen në benzinë pa plumb dhe naftë për përdorim në makinat, kamionët dhe autobusët. Pjesa e mbetur prej 35 për qind ndahet midis gazeve natyrore, karburantit të aviacionit, asfaltit, plastikës dhe lubrifikantëve.

Sa naftë ka bota?

Ekzistojnë disa mënyra të ndryshme për t’i dhënë përgjigje kësaj pyetje. Një metodë janë rezervat e vërtetuara. Pra nafta që mendojmë se mund ta nxjerrim nga toka me një kosto të arsyeshme, dhe jo sa është sasia në total. Nëse çmimi i naftës bie shumë, edhe rezervat e vërtetuara në mbarë botën gjithashtu bien, sepse një pjesë e naftës do të kushtojë më shumë për t’u nxjerrë.

Një mënyrë tjetër e dobishme vlerësimi janë rezervat teknikisht të rikuperueshme. Rezervat e provuara vlerësojnë sesa naftë është e mundur të nxirret nga toka. Ana tjetër e asaj medalje janë rezervat e paprovuara: pra naftë që mund të nxirret, por që nuk ka kuptim që ta bëjmë këtë në atë kohë.

Kombinimi i rezervave të vërtetuara dhe të paprovuara, konsiderohen si rezerva teknikisht të rikuperueshme. Sipas vlerësimeve që bën British Petroleum, në vitin 2020 mendohet se bota kishte mbi 1.7 trilionë fuçi rezerva. Ndërkohë mendohet se ka rreth 3 trilionë fuçi rezerva të paprovuara, pra 4 trilionë fuçi që janë teknikisht të rikuperueshme.

Duke pasur parasysh konsumin ditor prej 100 milionë fuçish në ditë, me 4.7 trilionë fuçi në dispozicion, në vazhdim do të kemi naftë edhe për 47.000 ditë, ose për më shumë se 128 vite të tjera me normën tonë aktuale të përdorimit. Dhe kjo duke supozuar se do të jetë ekonomikisht e vlefshme për ta nxjerrë atë nga toka.

Nga vjen nafta?

Ashtu si të gjitha lëndët djegëse fosile, edhe nafta është e përbërë nga lëndë organike: pra nga specie që dikur ishin të gjalla. Ndërsa qymyri krijohet kryesisht nga lëndët bimore, nafta përbëhet kryesisht nga kafshët; në rastin konkret nga planktoni. Raporti më i lartë i proteinave dhe yndyrave, është ai që nxit shndërrimin e tij në naftë dhe jo qymyr.

Pasi këto krijesa të vogla të detit vdesin, bien në fund dhe bëhen pjesë e sedimentit të dyshemesë së detit. Ndërsa më shumë sedimente vazhdojnë që të depozitohen gjatë miliona viteve, lënda organike i nënshtrohet presionit dhe nxehtësisë në rritje, e cila e shndërron sedimentin organik në bitum (asfalt natyror) dhe në një substancë të quajtur kerogjen.

Me rritjen e thellësisë, presionit dhe nxehtësisë, kerogjeni shndërrohet në naftë dhe gaz natyror. Në dallim nga sa mund të imagjinohet nga shumë njerëz, nafta dhe gazi nuk ekzistojnë në rezervuarë të mëdhenj nëntokësorë. Korja e tokës përbëhet kryesisht nga shkëmbinj të fortë.

Disa nga ata shkëmbinj janë porozë (të përshkueshëm), dhe pas miliona vitesh janë të ngopur me ujë, naftë dhe gaz. Për shkak se lëndët djegëse fosile janë më të lehta se uji, ato ngrihen në majë të këtyre shkëmbinjve porozë derisa mbërrijnë në sipërfaqe ose bllokohen nën një shtresë shkëmbore jo poroze.

Historia e nxjerrjes së naftës

Njerëzit e kanë përdorur naftën prej mijëra vitesh. Historiani i Greqisë së Lashtë Herodoti, shkruan se si u ndërtuan muret e Babilonisë duke përdorur bitum, një formë nafte super-viskoze. Rreth shekullit IV Pas Krishtit, në Kinë nisën të shpohen puset e para të naftës, duke përdorur copa hekuri dhe tubat prej bambuje.

Ndërkohë në shekullin XIX, në Persi u zbulua procesi i distilimit të naftës nga Abu Bakr al-Razi, që e përdorte atë për të prodhuar vajguri. Në vitin 1848, shkencëtari skocez XhejmsJang shpiku procesin e distilimit në epokën moderne, duke e shndërruar atë në një ndërmarrje të suksesshme tregtare.

Pak më shumë se një dekadë më vonë, pusi i parë fitimprurës i naftës në botë u shpua në Pensilvani të SHBA-së. Shumica e kompanive të mëdha të naftës që ekzistojnë sot u krijuan në vazhdën e bumit të naftës që pasoi pusin e parë në Pensilvani.

E ardhmja e naftës

Është e pamundur të parashikohet me siguri. Shumëçka do të varet nga tekat e konsumatorëve dhe të qeverive. Nëse konsumatorët do të sillen siç presin ekonomistët, gjatë 25 viteve të ardhshme kërkesa për makina elektrike do të kompensojë kërkesën për naftë me mbi 20 milionë fuçi në ditë.

Natyrisht, nëse do të ketë një rritje të çmimit të naftës për një kohë të gjatë, ka të ngjarë që njerëzit të kalojnë më shpejt tek makinat elektrike. Dhe është po aq e vështirë të parashikosh çmimin e naftës. Pasi nafta konsiderohet si një nga mallrat me çmimin më të paqëndrueshëm në botë.

Përveçse i nënshtrohet ligjeve klasike të kërkesës dhe ofertës, çmimi i naftës është shumë i ndjeshëm ndaj spekulimeve të tregut. Nëse tregtarët madje mendojnë se mund të ketë një ndërprerje në furnizimin me naftë për shkak të luftës apo një fatkeqësie natyrore, çmimet e naftës bruto dhe të derivateve të saj si benzina do të rriten. Tek e fundit ne si konsumatorë, mund të presim dhe të shohim se çfarë do të ndodhë. / Grunge – Bota.al

Kuriozitete

Studim i ri: Puna nga shtëpia dëmton shëndetin e të rinjve

Published

on

Puna nga shtëpia mund të jetë e dëmshme për shëndetin, pasi të rinjtë që punojnë nga shtëpia mund të bëjnë 30 minuta më pak aktivitet fizik çdo ditë, zbulon një studim i ri.

Një studim i njerëzve që fillojnë punën e tyre të parë tregoi se ata që shkojnë në zyrë marrin 28 minuta shtesë aktivitet fizik të moderuar çdo ditë, si ecje ose çiklizëm. Por, ata që punojnë nga shtëpia përjetojnë një rënie mesatare prej 32 minutash aktivitet fizik të moderuar në ditë.

Për të gjykuar se si fillimi i punës ndikon te aktiviteti fizik, gjumi dhe dieta e njerëzve, studiuesit analizuan të rinjtë në Mbretërinë e Bashkuar – të moshës 16 deri në 30 vjeç – të cilët morën pjesë në një anketë kombëtare familjare.

Vullnetarët raportuan statusin e punës çdo vit, çdo tre vjet, treguan sa ushtrime bënin gjatë një jave, kjo përfshin aktivitet fizik të moderuar, çiklizmi, aktivitet fizik intensiv, ngritja e peshave ose aerobiku. Studiuesit krahasuan 128 persona që punonin nga shtëpia me 3,000 që shkonin në zyrë ose vende të tjera pune.

Bazuar në analizë, rënia e aktivitetit fizik për ata që punonin nga shtëpia ishte ekuivalente me 32 minuta aktivitet të moderuar në ditë ose 16 minuta aktivitet intensiv në ditë.

Rritja e aktivitetit fizik mes të rinjve u pa kryesisht tek ata me punë gjysmë-rutine, si shoferë autobusësh dhe parukierë, si dhe tek ata me punë rutinë si pastrues ose kamarierë. Ndërkohë, ndryshime të vogla u vunë re tek ata që fillonin punë menaxheriale ose profesionale.

Rezultatet janë publikuar në International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity.

Dr. Eleanor Winpenny, autorja kryesore e studimit nga Universiteti i Kembrixhit, tani në Imperial College London, tha:

“Nëse duam të qëndrojmë të shëndetshëm gjatë jetës, duhet të kujtojmë se të qenit aktiv është një mënyrë e rëndësishme për të arritur këtë qëllim. Ata që punojnë nga shtëpia mund të konsiderojnë përfshirjen e aktivitetit fizik në ditën e tyre, për shembull duke bërë një shëtitje para ose pas punës, ose gjatë pushimit të drekës”.

Alena Oxenham, bashkëautore e studimit nga Universiteti i Kembrixhit, shtoi: “Fillimi i punës mund të ketë një ndikim të madh në stilin tonë të jetesës dhe sjelljet që mund të bëjnë një ndryshim në shëndetin tonë, nëse jo menjëherë, atëherë më vonë në jetë.

Megjithëse zbuluam se njerëzit priren të bëjnë më shumë aktivitet fizik kur fillojnë punën, që është një lajm i mirë, këto janë mesatare dhe disa njerëz – veçanërisht ata që punojnë nga shtëpia dhe, në një masë më të vogël, ata me punë zyre – mund të bëjnë më pak”.

Continue Reading

Kuriozitete

Njerëzit e zgjuar zgjedhin vetminë për një arsye shumë interesante

Published

on

Shumë njerëz besojnë se vetmia shkaktohet nga paaftësia për t’u socializuar apo mungesa e miqve. Por rezulton se edhe kur jemi të rrethuar nga miq dhe në turma njerëzisht, ne ende mund të ndihemi bosh dhe të vetmuar.

Vetmia nuk duket si një gjë e këndshme, nga studimet ndër vite, vërehet se njerëzit me IQ më të lartë kanë më pak gjasa të shoqërohen dhe se vetmia është një luks gjithnjë e më popullor.

Vetëm për shkak se dikujt i pëlqen të jetë vetëm, nuk do të thotë se është i vetmuar. Pra, a janë të lidhura inteligjenca dhe vetmia? A janë njerëzit e zgjuar më të vetmuar?

Nuk është e qartë, por ajo që është e dukshme është se njerëzit inteligjentë janë më të prirur ndaj stresit dhe stresi mund të shkaktojë vetminë.

Në këtë brez, gratë kanë pritshmëri të mëdha: të jenë tërheqëse, të afta, të kenë kohë për të lexuar libra për të përmirësuar veten dhe në të njëjtën kohë të kujdesen për pamjen e tyre.

Me këtë presion mbytës, gradualisht u shfaq dëshira për të qenë vetëm. Gjithnjë e më shumë vajza e gra duan të shkojnë në një udhëtim ku janë vetëm dhe nuk duhet të kënaqen apo të mbështeten te të tjerët apo ndonjë faktor tjetër ndikues.

Për më tepër, shkalla e rritjes së kërkesës për udhëtime të vetme ka bërë që shumë kompani ta përdorin atë si metodën e tyre kryesore të promovimit në vitet e fundit.

Prej shumë kohësh, beqaret janë cilësuar si të vetmuara, teksa rrallëherë shihni një mashkull që merr këto komente.

Burrat e gratë janë njësoj. Për ata që duan të takojnë njerëz të rinj, të pushojnë a të kenë liri, vetmia nuk është e frikshme.

Sot të rinjtë përfitojnë nga fundjava për t’u çlodhur dhe për të shkuar në udhëtime të shkurtra, me njerëz që takojnë për herë të parë. Kjo periudhë mund të jetë e shkurtër, por ndihmon në reduktimin e ankthit dhe ndjenjave të izolimit.

Dhe pas udhëtimit? Të gjithë ekspertët pajtohen se nuk është e nevojshme ta ndani udhëtimin tuaj me miqtë dhe familjen. Ju mund të ndani të njëjtat peizazhe të bukura, por ndjenjat janë diçka shumë personale dhe unike. Është ndërthurja e kuriozitetit, tolerancës, të panjohurës, që vetëm ju e ndjeni që e bën udhëtimin tuaj personal magjik.

Njerëzit e zgjuar shpesh vlerësojnë pavarësinë e tyre dhe mund të preferojnë të marrin vendime dhe të ndjekin rrugën e tyre pa presion ose ndikim nga jashtë.

Pa shpërqendrime, vetmia i lejon ata të eksplorojnë mundësitë në mënyrë të pavarur, të zbulojnë ide të reja dhe të ushtrojnë vullnetin e lirë pa mbikëqyrje. Kjo u jep atyre lirinë për të planifikuar jetën dhe për të ndjekur qëllimet e tyre me një ndjenjë të fortë kontrolli. Sigurisht, kjo vetmi nuk nënkupton tjetërsim nga marrëdhëniet shoqërore. Përkundrazi, këta njerëz e bëjnë praninë e tyre në turmë një luks të dukshëm që shumë e presin me padurim.

Është e rëndësishme të mbani mend se çdo person është unik dhe tendencat e tyre shpesh përcaktojnë pse ata preferojnë të jenë vetëm. Ndërsa disa njerëz shumë inteligjentë janë më produktivë dhe kreativë kur punojnë vetëm, disa njerëz të zgjuar mund të kuptojnë se të qenit pranë njerëzve të tjerë ndihmon në rritjen e motivimit të tyre dhe u siguron atyre informacione të rëndësishme.

Të jesh vetëm nuk do të thotë vetmi, njerëzit me inteligjencë të lartë mund të mbajnë ende marrëdhënie të forta dhe të shijojnë përfitimet e vetmisë pa sakrifikuar lidhjet kuptimplota me të tjerët. Është e rëndësishme të kuptohet se të qenit vetëm i lejon ata të përqendrohen thellë në punën dhe idetë e tyre, duke i lejuar të mendojnë në mënyrë kritike, objektive dhe kreative për çdo projekt që zgjedhin.

Continue Reading

Kuriozitete

Shfaqet një njollë e madhe në diell, çfarë do të thotë për Tokën?

Published

on

Astronomët po monitorojnë një pikë të madhe të errët në sipërfaqen e Diellit që mund të ndikojë në Tokë në ditët në vijim.

Brenda Culbertson nga Laboratori Jet Propulsion i NASA-s ka folur për njollën masive diellore të quajtur 4079 dhe çfarë mund të thotë për banorët në Tokë.

“Energjia nga 4079 është shumë e fortë, dhe ndërsa i afrohet qendrës së fytyrës diellore, ajo përballet drejtpërdrejt me Tokën”, tha Culbertson.

“Nëse ndodh ndonjë ndezje e madhe diellore ndërsa ajo është përballë Tokës, ne do të marrim një goditje të drejtpërdrejtë të energjisë diellore dhe grimcave diellore, duke shkaktuar një stuhi gjeomagnetike.”

Qendra e Parashikimit të Motit Hapësinor (SWPC) e Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) i përshkruan stuhitë gjeomagnetike si shqetësime të mëdha në magnetosferën e Tokës, të cilat mund të rezultojnë në rritjen e aktivitetit të dritave veriore/aurora borealis.

Njollat ​​diellore mund të shpërthejnë në ngjarje të referuara si nxjerrje masive koronale (CME) të cilat dërgojnë grimcat diellore në hapësirë ​​dhe me raste drejt Tokës, shkruan Yahoo News. Periudhat e stuhive gjeomagnetike veçanërisht intensive mund të rezultojnë në ndërprerje të teknologjisë.

“Një nga zonat më të mëdha të njollave diellore në historinë e regjistruar ndodhi 1-2 shtator 1859 prodhoi atë që quhet Ngjarja Carrington”, tha Culbertson.

“Ajo ishte një stuhi gjeomagnetike aq e fortë sa aurora u pa rreth Tokës, ndërpreu rrjetet elektrike, , madje thuhet se shkaktoi edhe zjarre.”

Njerëzit në SHBA dëshmuan ndikimin e një stuhie të fuqishme gjeomagnetike më 2024, të referuar si stuhia diellore Gannon, që solli dritat veriore në pjesë të Midwest.

Continue Reading

Kuriozitete

Dita Ndërkombëtare e Punëtorëve, si lindi dhe historiku i 1 Majit?

Published

on

1 Maji njihet si Dita Ndërkombëtare e Punëtorëve. Ky manifestim lindi nga lufta e punëtorëve për të kërkuar dhe siguruar të drejtat, liritë dhe kushtet e punës e të jetesës.

Kjo ditë, ju referohet protestave të punëtorëve, për orar të punës 8 orë, për paga mesatare të garantuara, për pajisje mbrojtëse në vendin e punës.

Kërkesa e parë publike është paraqitur në Australi gjatë vitit 1885 me këtë përmbajtje: ”8 orë punë, 8 orë dëfrim e 8 orë gjumë”.

Kremtimi i 1 Majit lidhet me protestat e përgjithshme e të përgjakshme të dhjetëra mijëra punëtorëve të fabrikave të Çikagos në Amerikë, më 1 maj 1886.

Manifestimi masiv dhe madhështor u bë një vit më vonë, në të njëjtin qytet më 1 maj 1887.

Kështu filloi rrugëtimi i kësaj dite e date të rëndësishme, i përqafuar nga miliona punëtorë, i organizuar përmes Lëvizjes sindikaliste dhe partive, që në fokus e kanë pozitën socio-ekonomike të punëtorëve.

Sindikata botërore e caktoi 1 Majin ditë në të cilën të gjithë punëtorët ushtrojnë presion për sigurimin dhe avancimin e të drejtave të tyre.

Në Evropë, 1 Maji filloi manifestimin me Internacionalen e parë të Gjenevës.

Nga viti 1890 në Paris, Kongresi themelues i Internacionales së dytë, vendosi që pikërisht 1 Maji të mbetet Dita Ndërkombëtare e Punëtorëve.

Nga viti 1891, Kongresi i tretë i Internacionales në Bruksel, mori vendim, që: dita e 1 Majit do të kremtohet përgjithmonë dhe në të gjitha vendet, si Festa e Punëtorëve, në të cilën punëtorët do t’i identifikojnë, avancojnë dhe mbrojnë me Kushtetutë e ligje; liritë, të drejtat, kushtet e punës, rrogën mesatare të garantuar, pushimin ditor, javor, vjetor dhe pushimet tjera sipas nevojës.

Continue Reading

Të kërkuara