

Kulturë
A do të jenë ndonjëherë njerëzit të pavdekshëm?
Njeriu që ka jetuar më shumë deri tani është Zhan Kalment nga Franca.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiNga Patrick Pester
Nëse je njeri, do të vdesësh! Ky nuk është mendimi më ngushëllues i mundshëm. Por vdekja është çmimi i pashmangshëm që duhet të paguajmë të gjithë, për shkakun e të qenit gjallë. Megjithatë njerëzit, po bëhen gjithnjë e më të aftë në shtyrjen e datës së vdekjes, pasi ilaçet dhe teknologjitë tona po përparojnë vazhdimisht.
Nëse jetëgjatësia e njeriut do të vazhdon të rritet, a mund të bëhemi ne një ditë të pavdekshëm? Përgjigja varet nga ajo që mendoni se do të thotë të jesh një njeri i tillë.
“Unë nuk mendoj se kur njerëzit pyesin mbi pavdekësinë, ata nënkuptojnë në fakt pavdekësinë e vërtetë”-thotë Suzan Shnajder, filozofe dhe drejtoreshë themeluese e Qendrës për Mendjen e së Ardhmes në Universitetin Atlantik të Floridas. “Nëse dikush, do tapërmirësonte trurin dhe trupin e tij për të jetuar një kohë vërtet të gjatë, ai sërish nuk do të ishte në gjendje të jetonte përtej fundit të Universit”- thekson ajo.
Shkencëtarët presin që një ditë Universi të shkatërrohet. Por disa shkencëtarë kanë spekuluar për mbijetesën edhe pas kësaj ngjarjeje, siç mendon eksperti Xhon Horgan. Gjithsesi nuk ka gjasa që ndonjë nga njerëzit e gjallë të përjetojë zhdukjen e Universit.
Shumë njerëz plaken dhe vdesin. Për të jetuar pafundësisht, ne duhet që të ndalim plakjen e trupit. Një grup kafshësh mund ta kenë zgjidhur tashmë këtë problem, prandaj kjo ide nuk është dhe aq e çuditshme sa na duket.
Hidra janë jo–vertebrorë të vegjël, të ngjashëm me kandilët detit. Ato kanë një qasje të jashtëzakonshme ndaj plakjes. Hidrat përbëhen kryesisht nga qeliza burimore që ndahen vazhdimisht për të krijuar qeliza të reja, kur vdesin qelizat e tyre të vjetra.
Fluksi i vazhdueshëm i qelizave të reja, i jep mundësi hidrës të përtërijë veten dhe të qëndrojë përgjithmonë e re. “Këto specie duket se nuk plaken ndonjëherë, kështu që ato janëpotencialisht të pavdekshme”- thotë Daniel Martinez, profesor i biologjisë në Kolegjin Pomona në Klermont, Kalifornia.
Rastri i hidrës tregon se kafshët nuk mund të plaken. Por kjo nuk do të thotë se njerëzit mund të përsërisin zakonet e tyre rigjeneruese. Me një gjatësi prej vetëm 10 milimetrash, hidrat janë të vogla dhe nuk kanë organe. “Ne nuk mund të kopjojmë proceset e tyre, pasi trupat tanë janë super kompleksë”-thekson Martínez.
Njerëzit kanë qeliza burimore që mund të riparohen dhe madje të rigjenerojnë pjesë të trupit, si për shembull mëlçia. Por trupi i njeriut nuk është i përbërë tërësisht nga këto qeliza, siç ndodh janë hidrat. Kjo gjë ndodh sepse njerëzit kanë nevojë për qeliza për të kryer funksione të tjera, përveç ndarjes dhe krijimit të qelizave të reja.
Për shembull, qelizat tona të kuqe të gjakut e transportojnë oksigjenin nëpër trup. “Ne i nxisim qelizat të angazhohen për një funksion, dhe duke e bërë këtë, ato e humbasin aftësinë për t’u ndarë. Pra ndërsa qelizat plaken, po kështu ndodh edhe me ne”- shton eksperti.
Ne nuk mund t’i flakim tej qelizat tona të vjetra siç bëjnë hidrat, pasi kemi nevojë për to. Për shembull, neuronet në tru transmetojnë informacionet. “Ne nuk duam që ato të zëvendësohen. Pasi përndryshe, ne nuk do të kujtojmë dot asgjë”-deklaron Martinez.
“Hidra mund të frymëzojë kërkime, që t’i lejojnë njerëzit të kenë një jetë më të shëndetshme. Për shembull, duke gjetur mënyra sesi qelizat tona të funksionojnë më mirë me kalimin e moshës”- thekson më tej ai. Gjithsesi Martinez, beson se njerëzit nuk do të arrijnë asnjëherënjë pavdekësi të tillë biologjike.
Gjithsesi ai mendon se njerëzit tashmë janë të aftë të arrijnë një formë të pavdekësisë. “Unë gjithmonë them se ne njerëzit jemi të pavdekshëm. Shkrimtarët janë për mua të pavdekshëm, pasi ata ndikojnë ende tek ne pas kaq shumë vitesh. Pra unë mendoj se njerëzit do tëmbijetojnë përmes trashëgimisë së tyre”- thotë ai.
Njeriu që ka jetuar më shumë deri tani është Zhan Kalment nga Franca, që vdiq në moshën 122 vjeçare në vitin 1997. Në një studim të këtij viti, të botuar në revistën “Nature Communications“, studiuesit raportuan se njerëzit mund të jenë në gjendje të jetojnë deri në maksimumi 120–150 vjet, pas së cilës, studiuesit parashikojnë një humbje të plotë të aftësisë së trupit për t’u rikuperuar nga gjëra si sëmundja apo dëmtimet.
Për të jetuar përtej këtij kufiri, njerëzit do të duhet të ndalojnë plakjen e qelizave dhe të parandalojnë sëmundjet. Ata mund të jenë në gjendje të jetojnë përtej kufijve të tyre biologjikë falë përparimeve të ardhshme teknologjike që përfshijnë nanoteknologjinë.
Konkretisht përmes prodhimit të materialeve në një shkallë nano, më pak se 100 nanometra (1 miliardi i metrit). Pajisje kaq të vogla mund të udhëtojnë në gjak, dhe ndoshta të parandalojnë plakjen, duke e riparuar dëmtimin e qelizave me kalimin e kohës.
Po ashtu e ashtuquajtura Nanotech, mund të shërojë sëmundje të caktuara, përfshirë disa lloje kanceri, duke zhdukur qelizat kanceroze nga trupi. Ndërsa teknologjia po përparon, futuristët parashikojnë dy arritje përcaktuese. E para është veçantia, në të cilën ne do të dizajnojmë inteligjencën artificiale (AI) mjaftueshëm të zgjuar për të ridizajnuar vetveten, e cila do të bëhet progresivisht më e zgjuar, derisa të jetë shumë më superiore krahasuar me inteligjencënsonë.
Hapi i dytë është pavdekësia virtuale, ku ne do të jemi në gjendje të skanojmë trurin tonë, dhe të transferohemi në një mjedis jo-biologjik, si një kompjuter. Studiuesit tashmë kanë hartëzuar lidhjet nervore të një krimbi të rrumbullakët (Caenorhabditis elegans ).
Si pjesë e projektit “OpenWorm”, ata simuluan trurin e krimbit në një softuer që përsëriste lidhjet nervore dhe e programuan atë softuer për të drejtuar një robot Lego. Më pas vetëroboti nisi të sillej si një krimb i rrumbullakët.
Shkencëtarët nuk janë ende afër krijimit të një harte me lidhjet midis 86 miliardë neuroneve të trurit të njeriut (krimbat e rrumbullakët kanë vetëm 302 neurone), por përparimet në inteligjencën artificiale mund të na ndihmojnë të arrijmë në atë pikë.
Marrë me shkurtime “Live Science” / Bota.al
Magazinë
Justin Bieber ngjall shqetësim për shëndetin e tij pas gjobës në Los Angeles, fansat të shqetësuar nga pamja
Published
8 hours agoon
May 24, 2025
Justin Bieber është parë në Beverly Hills dhe pamja e tij ka ngjallur sërish shqetësime mes fansave. Këngëtari 30-vjeçar u fotografua i veshur me xhinse shumë të gjera dhe shapka të zakonshme, ndërkohë që dukej i lodhur, i zbehtë dhe shpesh kapte pjesën intime të trupit para kamerave.
Kjo paraqitje është e para që prej një debati të raportuar me Hailey Bieber. Ajo që e ka bërë më të dukshme është fakti se Justin u duk i dobësuar dhe me pamje të pashëndetshme, duke rikthyer shqetësimet për mirëqenien e tij, shkruan The Sun.
Mediat amerikane si TMZ raportojnë se këngëtari mori një gjobë parkimi pasi pati vështirësi në parkimin e makinës G-Wagon, e cila e tejkalon kufirin e lejuar të lartësisë për parkim. Si pasojë, ai vendosi ta parkojë në një zonë të dedikuar për ngarkim-shkarkim, pa targë të përparme – gjë që solli ndërhyrjen e menjëhershme të policisë rrugore, e cila i la gjobën në xhamin e përparmë.
Fotot e momentit u shpërndanë menjëherë në rrjetet sociale, duke shkaktuar reagime të shumta nga fansat. “Duket i sëmurë,” shkroi një ndjekës. Një tjetër komentoi: “Po devijon sërish. Më vjen keq për fëmijën e tij.”
Kjo situatë vjen vetëm pak ditë pasi Justin dhe Hailey u panë në një ndeshje hokeji të Toronto Maple Leafs në Scotiabank Arena. Edhe aty, pamja e Justin nuk kaloi pa u komentuar. Në një foto ndjekësi shkroi: “Ky djalë duket keq.” Një tjetër pyeti: “A është i sëmurë?” një tjetër shtoi: “Çka ndodhi me fytyrën e tij?”
Në fillim të muajit maj, Justin kishte ndarë në Instagram disa foto nga një udhëtim në studio muzikore, ku shihej duke përdorur një bong (pajisje për pirje marihuane). Në një nga fotot, shoku i tij – këngëtari australian Eddie Benjamin – shihet duke luajtur kitarë, ndërsa në cep të majtë të fotos, Justin duket përmes një dere të hapur, duke tymosur nga bong-u.
Në një tjetër foto, ai qëndron në një ballkon me një pamje malore pas tij. Në pamje të parë gjithçka dukej normale, por në dysheme vërehej një bong, duke ndezur sërish spekulimet për përdorimin e lëndëve narkotike. Nuk është hera e parë që Bieber poston foto të tilla – më herët gjatë vitit ai ndau edhe disa të tjera ku përdorte të njëjtën pajisje.
Megjithatë, pavarësisht spekulimeve dhe shqetësimeve për shëndetin e tij apo përdorimin e drogës, përfaqësuesit e këngëtarit mohojnë çdo gjë. “Narrativa që Justin përdor drogëra të rënda është absolutisht e pavërtetë,” tha përfaqësuesi i tij për TMZ në muajin mars.
Ata shtuan se thashethemet për gjendjen e tij janë “të lodhshme dhe të mjerueshme”, dhe tregojnë se njerëzit janë të përkushtuar të mbajnë gjallë narrativa negative dhe dëmtuese, edhe kur e vërteta është e qartë.
Përfaqësuesi i Justin theksoi më tej se këngëtari ndodhet “në një nga periudhat më të mira të jetës së tij”, pavarësisht pamjes që ngjalli shqetësim më herët këtë vit, kur u shfaq me sy të zbrazët dhe fytyrë të lod
Kulturë
“Valley Film Festival”, event unik për të rinjtë e Luginës! Flet organizatori Kushtrim Asllani
Published
23 hours agoon
May 23, 2025
Java u mbyll me një intervistë ekskluzive me aktorin Kushtrim Asllani i i cili flet për organizimin e “Valley Film Festival”.
Ky event i rëndësishëm që do të mbahet në qytetin e Bujanocit, në datat 20, 21 dhe 22 qershor 2025, pritet të sjellë panele, trajnime dhe shfaqje filmash të metrazhit të shkurtër dhe të gjatë nga autorë vendorë dhe ndërkombëtarë.
“Valley Film Festival” vjen si një hap i ri për zhvillimin kulturor dhe promovimin e krijimtarisë artistike të të rinjve në Luginën e Preshevës.
Emisioni “n’RITËM”, me autore dhe moderatore Albina Zeneli vjen në frekuencën 100.7 çdo ditë pune nga ora 13:00-15:00 në Campus Radio.
Linku për ta dëgjuar online: https://www.ubt-uni.net/en/media-events/ubt-radio-campus/
Magazinë
Miley Cyrus foli për problemin shëndetësor dhe varësinë ndaj alkoolit
Published
24 hours agoon
May 23, 2025
Miley Cyrus foli për aventurën e vështirë shëndetësore që kaloi gjatë një performance live, si dhe për transformimin që solli në jetën e saj vendimi për të lënë alkoolin dhe marihuanën.
Këngëtarja nuk ngurroi të pranonte se si kthimi drejt kthjelltësisë dhe sprova fizike që përjetoi e shtynë drejt limiteve, por e ndihmuan të gjente veten përsëri.
Ajo zbuloi se pësoi një këputje të kistit ovarian gjatë shfaqjes së Vitit të Ri “Miley’s New Year’s Eve Party” që prezantoi me Dolly Parton më 2023.
“Pata një përvojë traumatike në një shfaqje që bëra me Lorne Michaels, kur bëra shfaqjen time të Vitit të Ri“, tha ajo dhe shtoi: “Pata një urgjencë mjekësore. Pata një këputje të kistit ovarian. Nuk e dinim saktësisht se çfarë po ndodhte, kështu që e bëmë. Ishte shumë traumatike, sepse ishte e padurueshme dhe unë po e bëja shfaqjen normalisht. Por ishte vërtet shumë e vështirë për mua.”
Ky incident e bëri të mendonte të hiqte dorë nga muzika, por një bisedë me Lorne Michaels rezultoi vendimtare:
“Ai më tha: ‘Gjashtë muaj. Secili ka gjashtë muaj për të ndjerë keqardhje për veten dhe pastaj fillojmë rindërtimin’. Nuk keni idenë se sa artistë janë ulur në këtë karrige dhe më kanë thënë se po e lënë muzikën. Të gjithë e bëjnë këtë, të gjithë kalojnë nëpër këto përvoja traumatike .”
Në të njëjtën kohë, Cyrus rrëfeu se vendimi për të ndaluar pirjen e alkoolit dhe përdorimin e marihuanës ishte ndoshta momenti më përcaktues në jetën e saj:
“Kam mësuar diçka për veten time gjatë viteve: maturia është si Zoti im.” Kam nevojë për të, jetoj për të. Dua të them, kjo më ka ndryshuar tërë jetën.
Edhe pse pranoi se gjatë pandemisë u largua nga maturia për një farë kohe, ndjeu se duhej të kalonte edhe nëpër këtë situatë: “E di që më është dashur të bie edhe një herë… Kishte momente që më lënduan. Nuk jam krenare për to, por ato më shtynë të shkruaja “Flowers”, e cila ishte një çelës që zhbllokoi të gjithë shërimin. Më shëroi shumë .
Ajo e përshkroi fitoren e saj në Grammy për “Flowers” si një moment prekës afirmimi: “Ndoshta ishte fëmija brenda meje.” Nuk e di çfarë ishte, por kisha nevojë për diçka për t’u mbajtur fort që do të më bënte të ndihesha sikur kisha fituar vërtet. “Marrja e çmimit Grammy për këngën ‘Flowers’ ishte si një fashë për një zemër të thyer .”
Pavarësisht vështirësive, këngëtarja po përgatit albumin e saj të ri “Something Beautiful” dhe deklaron se është gati t’ia riprezantojë veten publikut të saj, këtë herë me më shumë qartësi dhe të vërtetë.
Magazinë
Xhaxhai i William dhe Harry lë një pasuri marramendëse: ky është përfituesi kryesor
Published
1 day agoon
May 23, 2025
Lord Robert Fellowes, xhaxhai i Princit William dhe Princit Harry, ndërroi jetë në korrik 2024 në moshën 82 vjeçare.
Figurë kyçe në Familjen Mbretërore Britanike për dekada, shërbeu si sekretar privat i Elizabeth II midis viteve 1990/1999, pas daljes në pension zyrtar, mbeti i lidhur me monarkinë si kalorës shtesë i Mbretëreshës deri në vdekje më 2022.
Tani, testamenti ka dalë në dritë, duke zbuluar një vendim të habitshëm: as William dhe as Harry nuk janë të listuar si përfitues. Sipas dokumenteve të gjykatës, pasuria e tij, e vlerësuar në gati 1.75 milionë euro , iu la e tëra gruas së tij, Baroneshës Jane Fellowes, së bashku me donacione të ndryshme për familjen, miqtë dhe organizatat bamirëse.
Gjykata e Lartë dha lejen për ekzekutimin e testamentit, të datës qershor 2012, në mesin e majit.
Në të, Lord Fellowes ia la pasuritë dhe të ardhurat nga pasuria e tij gruas së tij, por shtoi një klauzolë që kërkonte që pasuria të përdorej edhe për “përparimin dhe përfitimin e përgjithshëm” të familjes.
Këtu përfshihen tre fëmijët e tij: Alexander, Laura dhe Eleanor , të cilët, me Baroneshën Fellowes, do të veprojnë si ekzekutorë të trashëgimisë.
Përfitues të tjerë përfshijnë Andrew Grange, i cili mori 1,170 euro, dhe disa institucione: hospisin Tapping House në West Snettisham, Rhodes Trust, Kishën e Shën Marisë dhe Kolegjin Eton, të cilët gjithashtu morën fonde.

“Fortnite” rikthehet në iOS në SHBA

Justin Bieber ngjall shqetësim për shëndetin e tij pas gjobës në Los Angeles, fansat të shqetësuar nga pamja

Sa hapa duhet të bëjmë në ditë për të humbur peshë?

Mëngjesi ideal: Çfarë duhet dhe nuk duhet të hani?

Kujdes me planet! Moti do të ndryshojë këtë fundjavë

“Valley Film Festival”, event unik për të rinjtë e Luginës! Flet organizatori Kushtrim Asllani

Miley Cyrus foli për problemin shëndetësor dhe varësinë ndaj alkoolit

Netflix nis ndërtimin e një mega-studioje prej 903 milionë dollarësh në New Jersey

Multivitaminat, të dobishme apo të tepërta?
Të kërkuara
-
Lajmet1 month ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT4 weeks ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesorët Besnik Skenderi, Safet Zejnullahu, Diamanta Skenderi dhe Ferid Selimi publikojnë punimin shkencor mbi AI në arsim
-
Kulturë2 months ago
Shkëlqeu me rolin e tij në ‘Kontesha Arduini’, intervistë me Mirsad Ferati