Lajmet

Nga temperaturat anormale 5 milionë vdekje shtesë çdo vit

. Të dhënat mbi vdekshmërinë dhe temperaturat u analizuan përgjatë viteve 2000-2019.

Published

on

Sipas një studimi të ri, temperaturat ekstreme të të nxehtit dhe të ftohtit, shkaktojnë më shumë se 5 milionë vdekje të tepërta çdo vit në të gjithë botën. Studimi në fjalë shqyrtoi “temperaturat jo optimale të ambientit”, duke iu referuar ekspozimit ndaj temperaturave ekstreme mbi dhe nën një interval të pranuar.

Këto nivele temperaturash dhe nivelet e vdekshmërisë u lokalizuan për secilën prej 750 vendndodhjeve anembanë globit për të vlerësuar vdekjet shtesë. Të dhënat mbi vdekshmërinë dhe temperaturat u analizuan përgjatë viteve 2000-2019, me temperaturat globale që kanë ndryshuar mesatarisht me 0.26 gradë Celsius për 1 dekadë.

“Ky është studimi i parë që ofron një pasqyrë globale të nivelit të vdekshmërisë për shkak të kushteve jo optimale të temperaturës midis viteve 2000-2019, periudha më e nxehtë që nga epoka para-industriale”- thotë epidemiologu i mjedisit Juming Guo  nga Universiteti Monash në Australi.

Studiuesit përdorën të dhënat bazë të 43 vendeve në 5 kontinente me klimë të ndryshme, kushte socio-ekonomike dhe demografike të ndryshme, dhe nivelet të ndryshme të infrastrukturës dhe shërbimeve të shëndetit publik.

Statistikat zbuluan një situatë shqetësuese, me 9.43 për qind të vdekjeve globale që i atribuohen temperaturave ekstreme të ulëta dhe të larta. Një studim i mëparshëm që përdorte një grup të dhënash më pak gjithëpërfshirëse,e përcaktoi atë në nivelin 7.71 përqind.

Tani për tani, rreth 9 në 10 nga këto vdekje të tepërta janë për shkak të të ftohtit. Por kjo gjëdo të ndryshojë teksa planeti ynë po ngrohet. Ndërkohë ne e dimë se ngrohja globale po shkakton valë të të ftohtit dhe të nxehtit ekstrem.

Azia dhe Afrika mbanin barrën më të rëndë të vdekjeve të lidhura me të ftohtin,respektivisht 2.4 milionë dhe 1.18 milionë vdekje çdo vit. Kur bëhej fjalë për vdekjet e lidhura me të nxehtin, shifrat më të larta vinin nga Azia me 224.000 dhe Evropa me 178.700.

Evropa ishte kontinenti i vetëm ku vdekjet e lidhura si me të ftohtin ashtu edhe me nxehtin ekstrem, ishin më të larta sesa mesatarja globale. Në përgjithësi, vdekshmëria e lidhur me klimën ra gjatë periudhës së studimit, por tendencat janë shqetësuese.

Vdekjet e lidhura me të ftohtin ranë me 0.51 për qind gjatë viteve 2000-2019, ndërsa ato të shkaktuara nga i nxehti u rritën 0.21 për qind. “Në periudhën afatgjatë ndryshimi i klimës pritet që të rrisë barrën e vdekshmërisë, pasi vdekshmëria e lidhur me të nxehtin do të vazhdojë të rritet”- thotë Guo.

Për ta shpjeguar këtë statistikë në një mënyrë tjetër, po flasim për 74 vdekje të tepërta për çdo 100.000 njerëz në të gjithë botën. Në kushtet kur vdekjet që lidhen me temperaturat jo optimale, janë aktualisht një nga 10 shkaqet kryesore të vdekshmërisë në të gjithë botën, ky është tashmë një problem i madh.

Por nuk janë vetëm nivelet e vdekshmërisë nga temperaturat në rritje. Ndërsa planeti ynë po ngrohet, ne do të shohim zona të caktuara që të bëhen jo mikpritëse apo të padobishme për rritjen e të korrave, ndërsa edhe kafshët do të gjenden nën një kërcënim të madh. Studimi është botuar në “The Lancet Planetary Health”. / Science Alert – Bota.al

Lajmet

Sportisti kosovar diskualifikohet në Mal të Zi pasi festoi me shqiponjë

Published

on

Rejan Krasniqi, një pingpongist i ri nga Ferizaj është diskualifikuar në një turne ndërkombëtar të mbajtur në Mal të Zi dhe ngjarja ndodhi pasi që gjatë festës së fitores në finale, ai bëri simbolin e shqiponjës me duar.

Kjo u bë e ditur të dielën mbrëma nga klubi i pingpongut “Gani Maloku”, ku bën pjesë sportisti.

Sipas klubit në fjalë, ngjarja ka ndodhur në turneun “Podgorica Open”, i zhvilluar në kryeqytetin e Malit të Zi.

Në njoftimin e klubit ferizajas, vendimi për diskualifikimin e Krasniqit u mor nga organizatori i turneut, menjëherë pas përfundimit të finales.

Në videon e publikuar, i riu shihet duke festuar fitoren dhe duke bërë simbolin e shqiponjës drejt familjarëve dhe ekipit të tij.

“Rejani fitoi finalen me meritë të plotë sportive ndaj lojtarit malazez, pikërisht lojtar i klubit organizator. Ndërsa pas përfundimit të ndeshjes ai festoi në mënyrë spontane, duke bërë me duar simbolin e shqiponjës në drejtim të familjarëve dhe ekipit të tij. Ky veprim nuk ishte provokim, nuk cenoi askënd dhe nuk ndikoi në rrjedhën sportive të garës, por u përdor padrejtësisht si arsye për një vendim ekstrem dhe të njëanshëm duke e ditur që nuk ekzistojnë standarde dhe rregulla të dyfishta”, thuhet në njoftim.

Klubi i pingpongut “Gani Maloku” ka bërë të ditur se kjo ishte hera e katërt që merrte pjesë në turneun e hapur “Podgorica Open”./S.K/EO/

Continue Reading

Lajmet

SHBA dhe Ukraina i quajnë bisedimet në Miami produktive

Published

on

Të dërguarit e SHBA-së dhe Ukrainës thonë se në Miami janë zhvilluar bisedime produktive dhe konstruktive, por ende duket se nuk ka ndonjë përparim të madh në përpjekjet për t’i dhënë fund luftës së Ukrainës me Rusinë.

I dërguari special i Donald Trump, Steve Witkoff, lëshoi një deklaratë të përbashkët me negociatorin kryesor ukrainas, Rustem Umerov, pas tre ditësh takimesh me aleatët evropianë.

Dyshja tha se takimi u përqendrua në përafrimin e qëndrimeve mbi një plan 20-pikësh si një kornizë garancie sigurie amerikane për Ukrainën dhe një plan ekonomik dhe prosperiteti.

Bisedime të ndara janë zhvilluar në Miami midis të dërguarit të SHBA-së dhe atij rus, Kirill Dmitriev./S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Drita dominoi në mbrëmjen “Laureatët 2025” nga FFK

Published

on

Federata e Futbollit e Kosovës organizoi mbrëmjen tradicionale “Laureatët 2025”, ku u vlerësuan individët, klubet dhe institucionet që kontribuuan në zhvillimin e futbollit kosovar gjatë vitit. Ceremonia mblodhi figura të rëndësishme të futbollit vendor e ndërkombëtar, përfshirë Armand Dukën dhe ministrin në detyrë Hajrulla Çeku, si dhe përshëndetje nga presidentët e FIFA-s dhe UEFA-s.

Çmimi kryesor i mbrëmjes, “Futbollisti i Vitit 2025”, iu nda sulmuesit të FC Drita, Arb Manaj, i vlerësuar nga gazetarët sportivë për rolin vendimtar në titullin kampion dhe suksesin historik të klubit në UEFA Conference League.

Ndërkohë, çmimi “Fadil Vokrri” shkoi për Amir Rrahmanin, kapitenin e Kosovës dhe kampion me Napolin, i cili për shkak të angazhimeve nuk ishte i pranishëm në ceremoni.

Presidenti i FFK-së, Agim Ademi, foli për arritjet historike të vitit 2025, investimet në infrastrukturë dhe synimin e madh të Kombëtares për kualifikim në Kupën e Botës.

Vlerësime për progresin e futbollit kosovar dhanë edhe Hajrulla Çeku dhe Armand Duka, duke theksuar konkurrueshmërinë e Kosovës në arenën evropiane.

Zekirija Ramadani u shpall “Trajneri i Vitit”, ndërsa FC Drita u vlerësua si Klubi më i Mirë i Vitit dhe “Fair Play”, duke dominuar edhe në 11-shen ideale të sezonit.

Në futbollin e vajzave u dalluan Aurora Muliqi dhe KFF Mitrovica, ndërsa në futsall u vlerësuan FC Prishtina 01 dhe Fitim Krasniqi.

U ndanë gjithashtu çmime për referimin, arritje ndërkombëtare, kontribute ndër vite dhe mirënjohje për partnerët institucionalë, me një moment emocional të mbrëmjes të shënuar nga kori i fëmijëve “Okarina”./S.K/KP/FFK/

Continue Reading

Lajmet

Përditësohen të dhënat në pikat kufitare të Kosovës

Published

on

Janë përditësuar të dhënat nga Qendra Kombëtare për Menaxhim Kufitar lidhur me kolonat në pikat kufitare në Kosovë.

Sipas të dhënave të fundit, pritjet për hyrje dhe dalje nga Kosova janë të shkurta.

Raportohen pritje deri në 5 minuta në hyrje në Muçibabë, Bërnjak, Dheu i Bardhë, Glloboqicë, Stançiq, Mutivodë dhe Vërmicë.

/S.K/KP/

Continue Reading

Të kërkuara