Lajmet

Shkencëtarët zbulojnë se si ta kthejnë trupin e njeriut, në një bateri

Një vegël e vogël e quajtur gjeneratori termoelektrik (TEG), e kthen drejtpërdrejt nxehtësinë e trupit tuaj në energji elektrike.

Published

on

“Popular Mechanics”

Pacemaker, pompat e shpërndarjes së ilaçeve, Fitbits dhe pajisje të tjera mund të funksionojnë me një lloj të ri energjie të rinovueshme, atë që vjen nga vetë trupi i njeriut. Një vegël e vogël e quajtur gjeneratori termoelektrik (TEG), e kthen drejtpërdrejt nxehtësinë e trupit tuaj në energji elektrike.

TEG përdor ndryshimin e temperaturë – si ai midis temperaturës së trupit tuaj kundrejt ajrit përreth – për ta kthyer atë në energji. Për të vendosur ekuilibrin, nxehtësia shpërndahet automatikisht në vende më të freskëta, dhe TEG shfrytëzon rrymën elektrike të prodhuar në moment kur grimcat me energji lëvizin nga vendi më i nxehtë në atë më të ftohtë përgjatë një çipi.

Kjo është një skemë e përshtatshme, pasi nxehtësia e trupit të njeriut është një burim mjaft i qëndrueshëm. Për të mbajtur një temperaturë konstante prej rreth 37 gradësh, trupi jonë duhet të rregullojë një ekuilibër të ngushtë midis fitimit të nxehtësisë dhe humbjes së saj.

Dhe për shkak se trupi nuk është aq efikas, ne humbim afro 75 për qind të energjisë që prodhojmë nga nxehtësia. Ndërsa pjesa e pajisjes që prek lëkurën tuaj e kthen nxehtësinë në energji, mjetet që vendosen po në trup e mbrojnë anën e saj të ftohtë nga rrezet e diellit përmes një filmi selektiv të gjatësisë së valës për të ruajtur diferencën e temperaturës.

Një material i veçantë i vendosur brenda pajisjes e riparon veten nga shkëputjet duke i ri-ngjitur ato në nivelin mikro. Rongui Jang, profesor i inxhinierisë së energjisë në Universitetin Huazhong të Shkencës dhe Teknologjisë, që ishte i përfshirë në studim, thotë se ky dizajn është një përmirësim shumë i madh në krahasim me projektet e mëparshme. Dhe kjo falë disa përmirësimeve të rëndësishme.

Ekipi i Jang kombinoi tre përbërje komerciale të disponueshme, për të krijuar poliminën, një material i përkulshëm. Duke përdorur rrezet lazer mbi poliminë, studiuesit krijuan vrima të vogla për të vendosur çipat termoelektrike që prodhojnë energji.

“Rezultati përfundimtar është një aftësi superiore e shtrirjes, vetë-riparimit, riciklimit dhe ri-konfigurimi. Këto cilësi nënkuptojnë që produkti përfundimtar është i qëndrueshëm si kurrë më parë”- thotë Jang.

Sasia më e madhe e energjisë mund të mblidhet nga një “byzylyk sportiv” i ngjashëm me Fitbit që furnizon me energji një orë. Këto forma të reja të TEG mund të krijojnë edhe më shumë energji, duke ngarkuar pajisje që kanë kërkesa më të larta për energji elektrike. Por duke pasur parasysh që këto pajisje mund të gjenerojnë vetëm rreth 1 volt energji për çdo centimetër katror të lëkurës, pra më pak tension sesa shumica e baterive ekzistuese, ka ende punë për të bërë.

Për shembull, një bateri AA ose AAA që vlerësohet se ka një fuqi prej 1.5 volt, mund të mjaftojë për të drejtuar disa pompa për futjen e insulinës në trupin e një diabetiku. Nga ana tjetër bateritë në përgjithësi kanë një teknologji shumë ndotëse që përdor ndonjëherë metale që gjenden rrallë në tokë apo materiale gërryese.

Kur bateritë nisin të shpërbëhen nëpër landfille, kimikatet brenda – përfshirë acidin klorhidrik, që gjendet në sasi të mëdha edhe në aparatin tuaj tretës – derdhen në tokë, duke ndotur ujin. Bateritë me jonet e litiumit, të cilat janë të zakonshme në oraret e fitnesit, shpërthejnë shpesh dhe marrin flakë në vend-depozitime, duke lëshuar në atmosferë gazra të dëmshme serrë.

Nëse trupi juaj mund të bëjë të njëjtën punë si një bateri ore me teknologji më të pastër, më të riciklueshme, kjo do të jetë një fitore për mjedisin. Bateria e ekipt të Jang përmban një teknologji plotësisht të riciklueshme.

Për njerëzit që mbajnë stimulues kardiak, bateritë e TEG mund të nënkuptojë një të ardhme pa kirurgjinë zëvendësuese të baterive. Sipas Johns Hopkins Medicine, pacientët me stimulues kardiakë duhet t’i nënshtrohen këtij lloj operacioni çdo 5-10 vjet, pasi bateria me jonet e litiumit brenda implantit të tyre fillon që të shterojë.

Dizajni TEG mund të duket shumë kompleks. Por në realitet, ai është thjesht një kombinim i ekuilibruar dhe mjeshtëror i teknologjive ekzistuese. Jang thotë se përdoruesit do të jenë në gjendje të rregullojnë vetë qarqet. Këto lloj pajisjesh mund të dalin në shitje brenda 5-10 viteve të ardhshme. / bota.al

Continue Reading

Vendi

UBT feston fundvitin 2025 duke nderuar përkushtimin dhe sukseset e përbashkëta

Published

on

UBT organizoi ceremoninë tradicionale të fundvitit 2025, duke e shndërruar këtë ngjarje në një moment të veçantë mirënjohjeje dhe falënderimi për angazhimin dhe për të shënuar sukseset e përbashkëta të këtij viti akademik.

 “UBT është një institucion që ndërtohet mbi përkushtimin, inovacionin dhe besimin në dije. Çdo vit që përmbyllim është një dëshmi e rrugëtimit tonë të përbashkët dhe e guximit për të menduar përtej kufijve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Një moment i veçantë i ceremonisë ishte ndarja e certifikatave të mirënjohjes për stafin që ka shërbyer me përkushtim për 10 dhe 20 vjet në UBT. Me duartrokitje të gjata, u nderuan profesionistët që për më shumë se një dekadë kanë kontribuar në ndërtimin dhe forcimin e institucionit, ndërsa një vlerësim i posaçëm iu nda Murat Retkocerit, për 20 vite angazhim dhe besnikëri institucionale.

Në mesin e të nderuarve për 10 vite përkushtim u përfshinë:
Alfred Marleku, Bekim Selimi, Beni Kizolli, Blerta Vula Rizvanolli, Blerton Abazi, Dafina Tmava, Ferid Selimi, Gent Hasimja, Gezim Radoniqi, Hysen Ahmeti, Ilir Zylfiu, Mirlinda Jashanica Gashi, Safete Veliu Rexhepi, Saranda Demolli, Sema Kazazi Karahoda, Valon Hoti dhe Visar Krelani.

Nën organizimin e Fakultetit të Muzikës Moderne, Prodhimit Digjital dhe Menaxhmentit, studentët dhe profesorët e UBT-së sollën performanca të kuruara me profesionalizëm, duke dëshmuar talentin, kreativitetin dhe energjinë rinore që e karakterizon universitetin. Interpretimet muzikore dhe prezantimet artistike krijuan një atmosferë të veçantë festive, duke e shndërruar sallën në një hapësirë frymëzimi dhe gëzimi kolektiv.

Ceremonia e fundvitit 2025 u mbyll me mesazhe bashkimi, falënderimi dhe optimizmi për vitin që vjen, duke riafirmuar angazhimin e UBT-së për të vazhduar rrugën e ekselencës akademike dhe inovacionit. Ky vit shënon gjithashtu një moment të rëndësishëm në historinë e institucionit, çerek shekulli nga themelimi i UBT-së, si dëshmi e qëndrueshmërisë dhe vizionit afatgjatë të tij.

Continue Reading

Lajmet

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut

Published

on

Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.

Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.

Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.

Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST

Continue Reading

Rajoni

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Të kërkuara