Lajmet

Dokumenti që trazon Ballkanin

Published

on

Për pikën “a) Bashkimi i Kosovës dhe i Shqipërisë” në letër shkruhen katër rreshta.

Letra e shumëpërfolur e Kryeministrit slloven, Janez Jansha, u publikua gjatë ditës së enjte në mediat sllovene dhe mori jehonë në të gjithë rajonin, pasi përfshin shpërbërjen e një shteti dhe ndryshime kufijsh në Ballkan.

Dokumenti i publikuar, që sipas mediave sllovene është dokument diplomatik jozyrtar, flet për ridefinim të kufijve në Ballkan, konkretisht shpërbërjen e Bosnje-Hercegovinës, aneksimin e Republikës Serbe nga Serbia dhe bashkimin e Kosovës me Shqipërinë.

Ky dokument jozyrtar është dërguar nga Kryeministri slloven Janez Jansha në Bruksel, me propozimin për kufij të rinj në shtete.

“Zgjidhje” titullohet dokumenti që Kryeministri slloven u dorëzoi disa personave të përzgjedhur në BE disa muaj më parë. Sipas “Deutsche Welle”, ajo që vijon më tej duket sikur po lexon ndonjë dokument nga Kongresi i Berlinit i vitit 1878, kur Otto von Bismarck, Lord Salisbury dhe Princ Gorçakovi u ulën së bashku përpara hartës së Ballkanit dhe brenda një muaji vendosën me dorë të lirë për fatin e kombeve.

Por në BE askush deri më tani nuk e ka konfirmuar zyrtarisht që Presidenti i Këshillit të Bashkimit Europian, Charles Michel, e ka pranuar një dokument të tillë nga Sllovenia zyrtare.

HALLKAT E DOKUMENTIT

Dokumenti i Kryeministrit Jansha ka katër hallka.

Për pikën “a) Bashkimi i Kosovës dhe i Shqipërisë” në letër shkruhen katër rreshta.

Për pikën “b) Bashkimi i pjesës më të madhe të Republikës Srpska (serbe) me Serbinë” vetëm tre.

Jansha dëshiron të rishikojë edhe konturet e Kroacisë fqinje:

“c) Çështja kombëtare kroate mund të zgjidhet ose duke bashkuar kantonet kryesisht kroate në Bosnjë-Hercegovinë me Kroacinë, ose duke i dhënë ‘pjesës kroate’ të vendit një ‘status të veçantë’ bazuar në modelin e Tirolit të Jugut”, shkruhet në dokumentin jozyrtar.

BASHKIMI KOSOVË-SHQIPËRI

Te pjesa e dokumentit jozyrtar të publikuar, ku flitet për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë, përmendet se në Kosovë 95% e popullatës dëshirojnë të bashkohen me Shqipërinë dhe se situatë e ngjashme është edhe në Shqipëri.

“Në Kosovë 95 për qind e popullsisë dëshiron të bashkohet me kombin vendas shqiptar të Shqipërisë. Situata është e ngjashme në Shqipëri. Kufiri midis Shqipërisë (një anëtar i NATO-s) dhe Kosovës është praktikisht inekzistent.

Pjesa serbe e Kosovës do të marrë status special – duke ndjekur shembullin e Tirolit të Jugut. Është një provincë autonome në Italinë Veriore, ku shumica e popullsisë është gjermanishtfolëse”, thuhet në dokument.

“SHKRIHET” BOSNJE-HERCEGOVINA

Në propozimin jozyrtar të Kryeministrit slloven se si mund të vendoset “paqja” në Ballkan, kërkohet shkrirja e Bosnje-Hercegovinës si shtet. Vendi që përbëhet nga tri komunitete kryesore (boshnjakët, kroatët dhe serbët) nuk do të ekzistojë më, sipas vizionit të Janshas.

Ndërkohë që kroatët do të bashkohen me Kroacinë dhe Republika Serbe me Serbinë, mbetet një pikëpyetje e madhe se çfarë do të ndodhë me boshnjakët, të cilët sipas propozimit, do të mbeteshin pa shtet.

Boshnjakët përbëjnë gjysmën e popullsisë së vendit. Sipas planit të Janshas, atyre mund t’u jepet “një shtet që funksionon në mënyrë të pavarur” dhe “për të cilin ata duhet të marrin përgjegjësinë e plotë”.

Nëse boshnjakët nuk dëshirojnë, atëherë nuk kanë pse të hyjnë në Europë: “Ata mund të votojnë në një referendum për një të ardhme në BE ose jo në BE apo Turqi. Boshnjakët myslimanë janë përkohësisht në favor të anëtarësimit në BE.

Por nëse kaosi vazhdon dhe me rritjen e ndikimit të Turqisë dhe islamizmit radikal, situata mund të përkeqësohet në dekadën e ardhshme në mënyrë drastike”, shkruan Jansha. Sipas tij, “tani për tani për këto ide duhet heshtur derisa për planin të bihet dakord me vendimmarrësit në rajon dhe në bashkësinë ndërkombëtare”.

SHBA-ja reagon rreth rikthimit të idesë së ndryshimit të kufijve

Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kundërshtojnë shpërbërjen e Bosnje e Hercegovinës, aneksimin e Republikës Serbe nga Serbia dhe bashkimin e Kosovës me Shqipërinë.

Pyetjes së mediumit slloven “24UR” rreth këtij dokumenti dhe përmbajtjes së tij iu përgjigj Ambasada e SHBA-së në atë vend.

Ata thanë se Shtetet e Bashkuara vlerësojnë shumë partneritetin afatgjatë me Bosnje-Hercegovinën dhe se e mbështesin sovranitetin dhe integritetin e saj territorial, i cili është i pranuar në Marrëveshjen e Paqes të Dejtonit.

“Ne mbetemi të përkushtuar ndaj qëllimit të përbashkët të një Bosnje e Hercegovine demokratike, gjithëpërfshirëse dhe të prosperuar në rrugën drejt integrimit euro-atlantik”, thuhet në përgjigjen e Ambasadës. Aty gjithashtu theksohet se Shtetet e Bashkuara janë një mbështetëse e fortë e të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor që kërkojnë anëtarësim në organizatat euro-atlantike.

“Ne jemi të bindur se e ardhmja e Ballkanit Perëndimor qëndron në BE. Procesi i zgjerimit promovon paqen, stabilitetin dhe prosperitetin afatgjatë në të gjithë rajonin”, thuhet në përgjigje.

SHBA njihet për qëndrimet e saj kundër ndryshimit të kufijve, për të cilat është rënë dakord me shumë mund në marrëveshje ndërkombëtare. Një prej zonave më të “nxehta” të diskutimit të këtyre temave ka qenë historikisht Ballkani, ku përveç ndryshimeve të kufijve përgjatë historisë, po kërkohen sërish ndryshime të tjera kryesisht nga serbët, herë me mënyra diplomatike, herë me provokime mediatike dhe herë me propozime në takime ndërkombëtare.

Reagimi i SHBA-së ka qenë gjithnjë kundër përpjekjeve të tilla dhe pro ruajtjes së stabilitetit shumetnik në një rajon që ka nevojë për shumë bashkëpunim dhe tolerancë.

Konceptet kundërshtare që përçajnë më shumë rajonin (Nga DW)

Prej tridhjetë vitesh në Ballkan vendet përballen me njëri-tjetrin me dy koncepte kundërshtare. Sipas njërit, që është mbisundues, kufijtë mbeten të paprekur dhe çdo vend zhvillon strukturat e veta demokratike në të cilat kanë vend edhe pakicat etnike.

Sipas konceptit tjetër, për të cilin përgjithësisht nuk flitet, kufijtë duhen vendosur sipas kritereve etnike dhe sunduesit përkatës mund ta qeverisin familjen e tyre kombëtare pa i shqetësuar askush. Nëse shtetet janë “etnikisht të pastra” nuk ka më vend për “kaosin” me të drejtat e pakicave, institucionet apo proceset demokratike të votimit.

Sllovenia merr Presidencën e Këshillit të BE-së më 1 korrik dhe siç është zakon, Kryeministri Jansha skicoi në dhjetor në Bruksel prioritetet e tij. Ballkani është në fokus të tyre. Jansha është mjaft i lidhur me Viktor Orbanin, homologun e tij në Hungarinë fqinje.

Orbani financon mediat e djathta, që raportojnë pro Kryeministrit Jansha në Slloveni dhe përmes Lubjanës, bën të njëjtën gjë në Maqedoninë e Veriut, ish-Kryeministrit të së cilës, Nikola Gruevskit, i cili është dënuar për korrupsion, Hungaria i ka dhënë azil. Ishte Orbani ai që instaloi të besuarin e tij Oliver Varhelyi si Komisionerin e ri të Zgjerimit të BE-së. Në këtë funksion hungarezi merret kryesisht me mundësitë e pranimit të Serbisë fqinje në BE.

Në këtë rrjet, nisma të tilla dhe “non-papers” (dokumente jozyrtare) nuk bien më në vesh të shurdhër. Por Jansha nuk ka gjasa që t’i çojë në Bruksel vërtet përpara ëndrrat e miqve të tij hungarezë dhe serbë. Kreu i qeverisë sllovene nuk gëzon më asnjë simpati që nga prezantimi i tij i fundit para Parlamentit Europian.

Kur eurodeputetët i kërkuan t’u përgjigjej pyetjeve për lirinë e medias në Slloveni, ai këmbënguli që të shfaqte një film dhe kur Parlamenti nuk e pranoi këtë, Jansha thjesht shkëputi lidhjen e internetit.

Ashtu sikurse në rastin e komisionerit hungarez Varhelyi, i cili në Bruksel është kryesisht i mënjanuar, strukturat komplekse të BE-së e bëjnë gjithashtu të mundur neutralizimin e Presidencës sllovene të Këshillit. (DW)

Rajoni

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut

Published

on

Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.

Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.

Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.

Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST

Continue Reading

Rajoni

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave

Published

on

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.

“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.

Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.

“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.

Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Continue Reading

Të kërkuara