Published
3 years agoon
By
Betim GashiNga Paul LeBlanc
“Ne duam të dimë se si erdhëm deri te kjo, kështu që ne mund të përpiqemi dhe të parandalojmë që diçka e ngjashme të mos ndodhë në të ardhmen”.
Këto fjalë nga David Relman, një ekspert i sëmundjeve infektive dhe mikrobiolog në Universitetin e Stanfordit, pasqyrojnë bisedën kombëtare rreth origjinës së COVID-19 në vitin 2021.
A rrodhi nga laboratori? A ishte një transferim zoonotik? Diçka tjetër? Natyrisht, me kalimin e kohës edhe përgjigja do të jetë e qartë. Por tani, tri vjet qëkur nisi pandemia që ende po ndikon në jetën e përditshme, një vlerësim i Departamentit të Engjisë i Shteteve të Bashkuara të Amerikës vetëm sa shtoi konfuzionin rreth asaj që ndodhi në të vërtetë në Wuhan, në fund të vitit 2019.
Departamenti ka vlerësuar se pandemia COVID-19 ka shumë gjasa të ketë dalë si pasojë e një rrjedhjeje laboratorike në Kinë, sipas një raporti të inteligjencës që u raportua për herë të parë nga Wall Street Journal, të dielën. Megjithatë, sipas dy burimeve, departamenti tha në raportin e inteligjencës se nuk beson se koronavirusi rrodhi aksidentalisht nga një laborator në Wuhan.
Agjencitë e inteligjencës mund të bëjnë vlerësime me nivel të ulët të besueshmërisë, të mesëm ose të lartë; dhe një vlerësim i ulët besueshmëri në përgjithësi do të thotë se informacioni i marrë nuk është mjaftueshëm i besueshëm ose është shumë i fragmentuar për të sjellë një gjykim më përfundimtar analitik ose se nuk ka informacion të mjaftueshëm në dispozicion për të nxjerrë një përfundim më të qëndrueshëm.
Këshilltari për siguri kombëtare, Jake Sullivan, e pranoi në “State of the Union” të CNN të dielën se komuniteti i inteligjencës është i ndarë për këtë çështje, si dhe tregoi se presidenti amerikan, Joe Biden, ka vënë në dispozicion njerëz për të arritur deri në fund të çështjes së origjinës.
Komuniteti i inteligjencës ka qenë i ndarë mbi këtë çështje për vite.
- Në vitin 2021, komuniteti i inteligjencës deklasifikoi një raport që tregon se katër agjenci në komunitetin e inteligjencës vlerësuan me besim të ulët se virusi mund të kalojë nga kafshët te njerëzit natyrshëm në natyrë.
- Një vlerësim me besim të mesëm tregoi se pandemia ishte si rezultat i një aksidenti laboratorik.
- Tre elementë të tjerë të komunitetit të inteligjencës nuk u bashkuan rreth asnjërit shpjegim pa informacion shtesë, thuhet në raportin e komunitetit.
Teoria e rrjedhjes laboratorike u mbështet më shumë
Në pjesën më të madhe të vitit 2020, mbështetësit e teorisë së rrjedhjes laboratorike po luftonin kundër pretendimeve se ata ishin ksenofobikë apo racist – pjesërisht falë retorikës antikineze që rrodhi nga ish-presidenti Donald Trump, i cili e përqafoi këtë teori.
Një hetim që u nis nga Departamenti i Shtetit nën qeverisjen e Trumpit, mbi atë nëse programi i armëve biologjike të Kinës mund të ketë pasur ndikim të madh në origjinën e pandemisë në Wuhan, u hodh poshtë në fazat e para të administratës së Bidenit.
Edhe një letër e ekspertëve të shëndetit publik, që u publikua në shkurt të vitit 2020, gjithashtu vuri theksin se origjina e virusit është nga natyra.
Por teoria e rrjedhjes së laboratorit ka fituar më shumë tërheqje me kalimin e kohës, veçanërisht pas raporteve se komuniteti i inteligjencës gjeti prova se studiuesit në Institutin e Virologjisë në Wuhan u sëmurën rëndë me një virus misterioz në nëntor 2019 – megjithëse nuk është e qartë nëse ata kontraktuan Covid-19 dhe asnjë provë tjetër nuk ka dalë për të vërtetuar atë raport.
Deri në korrik të vitit 2021, zyrtarë të lartë të administratës Biden që mbikëqyrën një rishikim të inteligjencës mbi origjinën besonin se teoria e rrjedhjes së virusit nga laboratori ishte të paktën po aq e besueshme sa mundësia që virusi të shfaqej natyrshëm në natyrë – një ndryshim dramatik nga një vit më parë, kur demokratët e minimizuan publikisht një ide e tillë.
“S’është përgjigje definitive”
Vlerësimi i fundit i inteligjencës iu dha Kongresit ndërsa republikanët në Capitol Hill kanë kërkuar hetime të mëtejshme mbi teorinë, si dhe akuzojnë administratën Biden për minimizimin e mundësisë së saj.
Kryetari i Dhomës për Punë të Jashtme, Michael McCaul tha të dielën se është “i kënaqur” që Departamenti i Energjisë “më në fund arriti të njëjtin përfundim që unë kisha arritur tashmë”. (Republikani i Teksasit kishte lëshuar një raport të vitit 2021 që arriti në përfundimin se provat treguan se pandemia kishte origjinën nga laboratori në Wuhan.
“Tani është koha që e gjithë administrata Biden t’i bashkohet Departamentit të Energjisë, Byrosë Federale të Hetimit dhe shumicës së amerikanëve duke përfunduar publikisht atë që na tha arsyeja e shëndoshë në fillim – pandemia COVID-19 filloi nga një rrjedhje laboratori në Wuhan të Kinës”, tha McCaul në një deklaratë.
Sullivan tha të dielën se Biden ka urdhëruar që laboratorët kombëtarë, të cilët janë pjesë e Departamentit të Energjisë, të analizoheshin.
“Tani për tani, nuk ka një përgjigje përfundimtare që ka dalë nga komuniteti i inteligjencës për këtë pyetje”, tha ai.
“Disa elementë të komunitetit të inteligjencës kanë arritur në përfundime nga njëra anë, disa nga ana tjetër. Një numër prej tyre kanë thënë se thjesht nuk kanë informacion të mjaftueshëm për të qenë të sigurt”, deklaroi ai tutje.
Pra, ku na lë kjo? Jo shumë larg nga ku nisëm.
Pandemitë e kaluara kanë dalë nga transmetimi natyror përmes kafshëve dhe shpesh duhen muaj ose vite për të zbuluar strehuesin nëpër të cilin kaloi virusi ndërsa u përshtat për të infektuar njerëzit.
Në disa raste, si në Ebola, burimi natyror origjinal nuk është identifikuar kurrë. Dhe kanë kaluar më shumë se 40 vjet që nga rastet e para të Ebolës./UBTNews/
Rajoni
Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut
Published
10 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.
Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.
Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.
Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST
Lajmet nga UBT
Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë
Published
13 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.
Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.
Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.
Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.
Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.
Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.
Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.
Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.
Vendi
Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja
Published
13 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).
Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.
Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.
Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.
Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.
Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.
UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.





Lajmet nga UBT
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave
Published
14 hours agoon
December 19, 2025By
Driton Iseni
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.
“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.
Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.
“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.
Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.
Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut
Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë
Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja
Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave
Ambasada amerikane e quan sukses të madh ushtrimin e përbashkët me Policinë
Simboli i Ujkut, FSK dëshmon nivelin e lartë të përgatitjes profesionale
Fotot më të fuqishme të vitit 2025
Këshilli i Evropës do të vëzhgojë zgjedhjet në Kosovë
Elezi: Për tri ditë janë shpërndarë me sukses 93% e pakove me fletëvotime për votimin me postë të diasporës
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Rajoni3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Vendi3 months agoNë UBT diplomon ushtaraku i FSK-së, Major Vilson Musaj
