Teknologji
Si ndikon TikTok-u në shëndetin mendor të adoleshentëve?
TikTok-u u popullarizua sidomos gjatë periudhës së izolimit nga pandemia COVID-19.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiNga Violeta Zefi
TikTok-u është momentalisht një ndër aplikacionet më të popullarizuara të rrjeteve sociale në botë, që përdoret kryesisht nga të rinjtë. Aplikacioni u popullarizua sidomos gjatë periudhës së izolimit nga pandemia COVID-19.
Aktualisht, TikTok-u ka rreth një miliard përdorues të rregullt, gjysma prej tyre të moshës nga 10-29 vjeç. Ndërsa mosha mesatare kur një fëmijë hap llogari në rrjetet sociale është 12 vjet e gjysmë.
Rishtazi, TikTok-u ka tejkaluar edhe platformën Instagram, si aplikacioni më i përdorur i rrjeteve sociale për fëmijët 12-17 vjeç, me 63% të tyre që e përdorin aplikacionin çdo javë.
Kohëve të fundit, në TikTok ka filluar një trend i cili përfshin zhvillimin e bisedave dhe shkëmbimin e këshillave në mesin e adoleshentëve për mirëqenien e tyre psikologjike.
Ky zhvillim ka rritur tendencën për vetëdiagnostikim të problemeve të shëndetit mendor nga ana e tyre, duke përfshirë çrregullime nga më të ndryshmet, si autizmin, hiperaktivitetin, çrregullimin e personalitetit, çrregullimin obesesiv-kompulsiv, e shumë të tjera. Këtë çështje së fundmi e ka ngritur edhe Asociacioni i Psikologëve Amerikanë.
Kjo është një dukuri mjaft shqetësuese, sepse diagnoza lidhur me një çrregullim të caktuar mendor mund të bëhet vetëm nga profesionistë të fushës së shëndetit mendor.
Të dhënat e Organizatës Botërore të Shëndetësisë për vitin 2021 tregojnë se në nivel botëror, një në shtatë adoleshentë të moshës 10-19 vjeç përballet me sfidat e shëndetit mendor. Kjo është edhe grupmosha kryesore e përdoruesve intensivë të TikTok-ut.
Profesionistët e shëndetit mendor kanë ngritur shqetësimin se shumica e adoleshentëve, informatat e para rreth shëndetit mendor i marrin nga një aplikacion si Tik-Tok-u dhe jo nga profesionistët e fushës.
Disa studime kanë konkluduar se sa më shumë kohë të shpenzojë një person (pavarësisht moshës) në mediat sociale, aq më shumë ka gjasa që i njëjti të përjetojë simptoma negative të shëndetit mendor siç janë: ankthi, izolimi, depresioni dhe dëshpërimi.
Në veçanti, periudha e pandemisë ishte e rëndë për adoleshentët të cilët kanë nevojë të shtuar për ndërveprim dhe socializim me bashkëmoshatarët. Si pasojë, mediat sociale, në veçanti TikTok-u, kanë shërbyer si mjete për ta mbushur këtë boshllëk.
Ka një shqetësim në rritje në mesin e prindërve dhe profesionistëve të shëndetit mendor për ndikimin që platforma ka në shëndetin mendor të adoleshentëve, duke pasur parasysh etikën, presionin mental, bulizmin kibernetik apo shantazhin seksual.
Prandaj, është shumë e rëndësishme që prindërit të monitorojnë dhe të kufizojnë përdorimin e rrjeteve sociale te fëmijët qysh në moshë të hershme.
Shoqëria kosovare nuk është imune kundrejt këtij fenomeni. Situata bëhet edhe më e rënduar kur kemi parasysh shtrirjen e përdorimit të internetit të kombinuar me një mungesë kujdesi si nga ana e prindërve, ashtu edhe nga ana e institucioneve relevante për një dukuri të tillë.
Të dhënat e Agjencisë së Statistikave të Kosovës tregojnë se mbi 96.4% e popullsisë kosovare ka qasje në internet, e cila rezulton në përdorim të rrjeteve sociale.
Për këtë arsye është e rëndësishme që prindërit, mësimdhënësit dhe profesionistët e shëndetit mendor në Kosovë të jenë të vetëdijshëm për rreziqet e mundshme që lidhen me përdorimin e TikTok-ut dhe mediat e tjera sociale në përgjithësi dhe t’i edukojnë adoleshentët si t’i përdorin këto platforma në mënyrë të sigurt dhe me përgjegjësi, duke rritur te ta vetëdijesimin për pasojat eventuale që mund të kenë në shëndetin e tyre mendor.
Për më tepër, Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit në Kosovë duhet të ndërmarrë hapa konkretë në këtë drejtim, duke e përfshirë një modul të veçantë në kurrikulat shkollore – ato fillore dhe të mesme – për përdorimin e sigurt të internetit, më theks të veçantë përdorimin e rrjeteve sociale, nga ana e nxënësve dhe shmangien ndaj ekspozimit të përmbajtjeve të papërshtatshme ose të dëmshme për moshën e tyre.
Përdorimi i duhur i rrjeteve sociale mund t’i ndihmojë si fëmijët, ashtu edhe adoleshentët të rriten dhe të mësojnë, veçanërisht kur familjet, edukatorët dhe mësimdhënësit luajnë një rol aktiv në këtë drejtim.
Po ashtu, rekomandohet që të merren në konsideratë praktikat më të mira nga vendet e tjera sa u përket politikave të shkollave në raport më ketë çështje, duke i adaptuar dhe përdorur ato në kontekstin social dhe kulturor të Kosovës.
Politikat e tilla do të duhej të kenë në fokus jo vetëm fëmijët dhe adoleshentët, por edhe prindërit e mësimdhënësit. Roli i këtyre të fundit është fondamental në edukimin dhe rritjen e sigurt të fëmijëve dhe adoleshentëve.
Teknologji
TikTok nënshkruan marrëveshje për ndarjen e aseteve në ShBA
Published
1 week agoon
December 19, 2025By
UBTnews
TikTok ka nënshkruar një marrëveshje të mbështetur nga Presidenti Donald Trump për të ndarë asetet e saj në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe për të krijuar një entitet të ri të përbashkët, të kontrolluar kryesisht nga investitorë amerikanë.
Lajmi u konfirmua nga CEO i TikTok, Shou Chew, në një memo drejtuar punonjësve të enjten, e siguruar nga CNN. Edhe pse transaksioni nuk është finalizuar ende, marrëveshja e çon platformën një hap më afër sigurimit të së ardhmes së saj afatgjatë në tregun amerikan.

Ky zhvillim vjen pas një ligji të miratuar vitin e kaluar, i cili kërkonte që TikTok në ShBA të shkëputej nga kompania mëmë kineze ByteDance, ose përndryshe të përballej me ndalim. Presidenti Trump e ka shtyrë zbatimin e ligjit disa herë, duke favorizuar një marrëveshje që do ta kalonte kontrollin e aplikacionit në duar amerikane.
“Sapo kemi nënshkruar marrëveshje me investitorët për krijimin e një sipërmarrjeje të re të përbashkët TikTok në ShBA, duke u mundësuar mbi 170 milionë amerikanëve të vazhdojnë të zbulojnë një botë me mundësi të pafundme,” shkroi Chew në memo.
Sipas marrëveshjes, 50% e entitetit të ri do të jetë në pronësi të një konsorciumi investitorësh që përfshin Oracle, Silver Lake dhe MGX, një firmë investimesh e mbështetur nga Emiratet e Bashkuara Arabe. Rreth 30% do të zotërohet nga bashkëpunëtorë të investitorëve ekzistues të ByteDance, ndërsa 19.9% do të mbetet në pronësi të vetë ByteDance.
Chew theksoi se ka ende hapa për t’u përfunduar, por palët synojnë finalizimin e marrëveshjes deri më 22 janar 2026. ByteDance dhe TikTok tashmë kanë rënë dakord për kushtet kryesore të transaksionit.
Administrata Trump njoftoi në shtator se kishte arritur një marrëveshje paraprake për transferimin e kontrollit të operacioneve amerikane të TikTok te investitorë kryesisht amerikanë. Presidenti nënshkroi një urdhër ekzekutiv që e cilëson marrëveshjen si një “shitje të kualifikuar” dhe shtyu zbatimin e ndalimit për 120 ditë.
Sipas ligjit amerikan, i cili teknikisht hyri në fuqi në janar, TikTok do të ndalohej nëse ByteDance nuk shiste rreth 80% të aseteve të saj në ShBA investitorëve jo-kinezë.
Entiteti i ri amerikan do të ritrajojë algoritmin e TikTok mbi të dhënat e përdoruesve amerikanë, ndërsa Oracle do të mbikëqyrë ruajtjen e të dhënave dhe sigurinë kibernetike. Gjithashtu, ndërmarrja e re do të jetë përgjegjëse për moderimin e përmbajtjes për përdoruesit në ShBA. Megjithatë, ByteDance pritet të vazhdojë të menaxhojë tregtinë elektronike, reklamimin dhe marketingun global të platformës.
Marrëveshja do të kërkojë gjithashtu miratimin e qeverisë kineze, i cili ende nuk është konfirmuar zyrtarisht. Ndërsa Trump ka deklaruar se Presidenti kinez Xi Jinping është dakord me marrëveshjen, Pekini ka mbajtur një qëndrim të rezervuar, duke theksuar se pozicioni i Kinës për çështjen e TikTok mbetet “i qartë dhe konsistent”./CNN/UBTnews
Teknologji
OpenAI ka prezantuar një gjenerator të ri imazhesh
Published
1 week agoon
December 17, 2025By
UBT News
Kompanitë e teknologjisë po avancojnë me shpejtësi në fushën e inteligjencës artificiale, dhe OpenAI sapo ka prezantuar një gjenerator të ri imazhesh të quajtur ChatGPT Images.
Ky zhvillim shënon një hap të rëndësishëm drejt krijimit të imazheve me anë të inteligjencës artificiale, duke u mundësuar përdoruesve të shprehin kreativitetin e tyre në mënyra të reja dhe më të avancuara.
Sipas deklaratave, ky gjenerator është katër herë më i shpejtë se versionet e mëparshme, ndjek udhëzimet që përdoruesit japin dhe bën më pak gabime në detaje.
Ky përmirësim teknik e bën procesin e krijimit të imazheve më të saktë, më efikas dhe më të kënaqshëm për përdoruesit, duke lehtësuar punën kreative dhe duke reduktuar nevojën për redaktime të mëvonshme.
Sam Altman, CEO i OpenAI, kishte paralajmëruar prezantimin e këtij modeli më parë dhe e përshkroi atë si një “model argëtues”, duke lënë të kuptohet se përdoruesit mund të presin një përvojë interaktive dhe kreative.
Krijimi i imazheve me cilësi të lartë bëhet i thjeshtë: mjafton të japësh komandat e duhura, dhe inteligjenca artificiale punon për të gjeneruar rezultatin në mënyrë të shpejtë dhe të saktë. ChatGPT Images synon të thjeshtojë procesin e krijimit të imazheve e të ofrojë një eksperiencë më të shpejtë, më të saktë dhe më argëtuese për përdoruesit.
Përveç përdorimit personal, ky mjet ka ndikim edhe në fusha të ndryshme profesionale, si dizajni grafik, marketingu, arsimi dhe krijimi i përmbajtjes digjitale, duke e bërë AI një partner të dobishëm për inovacion dhe krijimtari. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Gjysma e makinave të Ford do të jenë elektrike ose hibride deri në 2030
Published
1 week agoon
December 16, 2025By
UBT News
Industria automobilistike po përshtatet vazhdimisht me kërkesat e tregut.
Pas një përqendrimi agresiv në automjetet elektrike (EV), Ford po ndryshon strategji për shkak të kostove të larta, mungesës së infrastrukturës dhe klimës politike, duke u orientuar më shumë drejt modeleve hibride.
Aktualisht, automjetet hibride dhe elektrike përbëjnë 17% të shitjeve globale të Ford, ndërsa synimi është që kjo shifër të arrijë 50%.
Kjo do të mbështetet nga një platformë e re universale EV dhe më shumë modele hibride e me rreze të zgjatur.
Një kamionçinë elektrike e mesme pritet të hyjë në prodhim në vitin 2027, ndërsa F-150 Lightning EREV do të ofrojë rreth 700 milje autonomi.
Ford po redukton investimet në automjete elektrike të mëdha, të cilat nuk po gjenerojnë kërkesë të mjaftueshme, dhe do të fokusohet në modele më të përballueshme me benzinë, hibride dhe elektrike.
Deri në fund të dekadës, kompania planifikon të prezantojë pesë automjete të reja me çmime më të ulëta.
Gjithashtu, Ford synon të hyjë në tregun e ruajtjes së energjisë, duke përdorur kapacitetet e prodhimit të baterive për qendra të të dhënave dhe banesa.
Këto lëvizje janë pjesë e strategjisë Ford+ dhe përputhen me objektivin për neutralitet karbonik deri më 2050, duke synuar njëkohësisht qëndrueshmëri dhe fitim. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Pamja e ndarë e kamerës vjen në Pixel 9 Pro Fold me përditësimin e ri
Published
2 weeks agoon
December 15, 2025By
UBT News
Me rritjen e vazhdueshme të popullaritetit të telefonave të palosshëm, pritet që gjithnjë e më shumë aplikacione të palëve të treta të optimizohen për këtë faktor forme.
Kjo vlen edhe më tepër për aplikacionet e sistemit. Pikërisht për këtë arsye, Google po përmirëson përvojën e aplikacionit Camera për përdoruesit e Pixel 9 Pro Fold, duke sjellë një veçori të re që debutoi fillimisht në Pixel 10 Pro Fold.
Funksioni në fjalë mundëson shikimin paraprak të fotove në gjysmën e majtë të ekranit të brendshëm, ndërsa pamësi (viewfinder) i kamerës mbetet aktiv në anën e djathtë. Kjo e bën procesin e fotografimit më praktik dhe më efikas,.
Sinqerisht, është disi befasuese që Google-it i është dashur kaq shumë kohë për ta implementuar këtë veçori, pasi pamja e ndarë është tashmë standard në shumicën e telefonave të tjerë të palosshëm.
Për më tepër, ekziston një buton i dedikuar poshtë qepenit, i cili ju lejon të shikoni jo vetëm fotot e realizuara gjatë seancës aktuale, por edhe gjithë galerinë tuaj – një shkurtore praktike drejt Google Photos. /A.Z/UBT News/
Ngadhnjim Arrni zgjidhet kryetar i Gjykatës Themelore në Prishtinës
REL: Shëndeti në QKUK pret, pavarësisht investimeve milionëshe
SHBA nis sulme vdekjeprurëse kundër Shtetit Islamik në Nigeri
Studentët e Psikologjisë në UBT vizitojnë Qendrën për Zhvillim, duke u njohur nga afër me shërbimet në shëndetin mendor
Ndarja e shtesave prej 100 eurove – Kurti: Çdo herë para vitit të ri ne i gëzojmë të moshuarit dhe fëmijët
Besimtarët katolikë kremtojnë Krishtlindjet, mesazh për paqe dhe reflektim shpirtëror
12 traditat më të çuditshme të Krishtlindjeve në botë
REL: Kurti: Kosova dhe Serbia duhet t’i normalizojnë marrëdhëniet
Punëtori statistikore për studentët e Psikologjisë në UBT me ligjëruese nga ShBA
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Rajoni2 months agoU mbajt Mbledhje Komemorative në nder të Prof. Dr. Faton Kabashit në UBT Prizren
-
Rajoni3 months agoUBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën Ndërkombëtare MBE 2025
