

Kuriozitete
Josephine Baker: Balerina e famshme e shndërruar në spiune gjatë Luftës së Dytë Botërore
Baker ishte spiune e Rezistencës Franceze, aktiviste për të drejtat civile dhe nënë birësuese e disa fëmijëve.
Published
3 years agoon
By
UBT newsImazhi i Josephine Baker njihet si imazh i një artisteje të guximshme, e cila shpesh tronditi audiencën duke sfiduar të gjitha konventat e kohës. Por pas shfaqjeve të saj dramatike në skenë dhe stilit të jetesës magjepsëse – përfshirë një gatopard të përkëdhelur – ishte një grua komplekse që shumë nga fansat e saj nuk e panë kurrë.
Baker ishte një spiune e Rezistencës Franceze, aktiviste për të drejtat civile dhe nënë birësuese e disa fëmijëve.
“Ajo kurrë nuk mendoi se diçka ishte e pamundur”, vëren Bennetta Jules-Rosette. “Ajo mund të bënte gjëra që ne do t’i konsideronim përpara kohës së tyre, sepse ajo kurrë nuk e kishte menduar se do të dështonte”.
Josephine Baker lindi si Freda Josephine McDonald. Ajo filloi të punojë që në moshë të hershme, ndërsa në moshën trembëdhjetë, ajo kishte ikurnga shtëpia, punonte si kamariere dhe jetonte në rrugë. Në moshën katërmbëdhjetë vjeç, Baker u martua për herë të parë dhe u divorcua nga burri i saj i parë vitin e ardhshëm.
Ajo gjeti punë me një grup shfaqjesh në rrugë, grupin Jones Family Band dhe u martua përsëri në vitin 1921 në moshën 15-vjeçare. Edhe ajo martesë ishte jetëshkurtër, por në kohën kur përfundoi, ajo kishte krijuar një reputacion me mbiemrin Baker, kështu që ajo e mbajti atë për gjithë jetën.
Gjatë Harlem Renaissance, Baker shkoi në New York dhe filloi të ndërtonte karrierën e saj; brenda pak vitesh, ajo ishte “vajza e korit më të paguar”. Më pas, ajo pati një mundësi të bëjë turne në Paris, ku publiku ishte i emocionuar nga performancat e saj. Ajo u bashkua me Folies Bergère dhe u bë e famshme për “Danse sauvage”.
Por ajo donte të njihej më shumë se një akt “ekzotik” apo “primitiv”, ndaj mori drejtimin e vokalit dhe transformoi personazhet e saj, si në skenë ashtu edhe jashtë saj.
Suksesi i Baker në Paris, megjithatë, nuk u përkthye me sukses në shtëpi. Pas vlerësimeve të dobëta të shfaqjeve të saj në SHBA në fund të viteve 30-ta, ajo u kthye në Francë, duke u martuar me francezin hebre Jean Lion dhe duke u bërë shtetase franceze në vitin 1937.
Pasi Franca i shpalli luftë Gjermanisë në 1939 si përgjigje ndaj pushtimit të Polonisë, Baker u rekrutua nga Deuxième Bureau, agjencia e inteligjencës ushtarake franceze, si një “korrespondente”.
Përgjatë pjesës më të madhe të luftës, ajo mbajti një orar të ngjeshur performancash, gjë që i siguroi një mbulesë të shkëlqyer për aktivitetet e saj të fshehta si nëntogere.
Ajo ndihmoi në mbështetjen e lëvizjes së lirë të gjeneralit Charles de Gaulle duke mbledhur informacione për Rezistencën në ngjarjet e shoqërisë së lartë të mbajtura në ambasada. Fama i dha asaj mundësinë për të vizituar kombet neutrale gjatë luftës, pasi ajo punonte si spiune për Rezistencën Franceze, duke kontrabanduar informacione për instalimet gjermane dhe lëvizjet e trupave.
Për shërbimin e saj në Francë gjatë luftës, Baker u nderua me Croix de guerre dhe Medaljen e Rezistencës Franceze , dhe de Gaulle e emëroi atë një Kalorëse të Légion d’Honneur, dekorata më e lartë e vendit.
Pas luftës, Baker ishte e etur për t’u kthyer në karrierën e saj performuese, por ajo gjithashtu kishte një dëshirë të sapogjetur për të mbrojtur kauzat e të drejtave civile.
Në vitin 1963, ajo u bë e vetmja folëse zyrtare femër në marshin e famshëm në Uashington, duke i thënë turmës, “Ju e dini që unë kam marrë gjithmonë rrugën ‘shkëmbore’. Unë kurrë nuk kam marrë atë të lehtën, por teksa po rritem, dhe duke e ditur që kisha fuqinë dhe forcën, mora rrugën shkëmbore dhe u përpoqa ta lëmoj pak. Doja ta bëja më të lehtë për ju”.
Gjatë punës së saj me Lëvizjen për të Drejtat Civile, Baker formoi një familje adoptuese që ajo e quajti Rainbow Tribe; ajo shpresonte se dy vajzat dhe dhjetë djemtë e saj do të tregonin se “fëmijët e etnive dhe feve të ndryshme mund të jenë ende vëllezër”.
Pasi u vra Martin Luther King, Jr., Coretta Scott King madje i kërkoi Bakerit të merrte në konsideratë marrjen e vendit të King si udhëheqëse e Lëvizjes për të Drejtat Civile; megjithatë, Baker nuk pranoi, duke thënë se fëmijët e saj ishin “shumë të vegjël për të humbur nënën e tyre”.
Baker performoi deri në fund të jetës së saj në shumë nga vendet më të njohura në botë, përfshirë Carnegie Hall në Nju Jork, Palladiumin e Londrës dhe Gala du Cirque në Paris.
Më 8 prill 1975, ajo mbajti një shfaqje ‘retrospektive’ në Bobino në Paris, e cila u financua nga Princi Rainier dhe Princesha Grace e Monakos dhe Jacqueline Kennedy Onassis. Kishte aq shumë kërkesa për ndenjëse saqë u shtuan karrige të palosshme për të lejuar më shumë shitje biletash.
Katër ditë më vonë, ajo u gjet në shtratin e saj, e rrethuar nga recensionet e gazetave që lavdëronin emisionin e saj, në koma nga një hemorragji cerebrale; ajo vdiq po atë ditë.
Pas vdekjes së saj, vendi birësues i Baker e nderoi atë për shërbimin e saj gjatë luftës edhe një herë kur ajo u bë gruaja e parë e lindur në Amerikë që mori nderime të plota ushtarake franceze.
Dhe, në fund, vdekja e saj ka të ngjarë ta kishte kënaqur atë; “Unë do të kërcej gjithë jetën time” tha ajo një herë. “Do të doja të vdisja, pa frymë dhe e harxhuar, në fund të një kërcimi”./UBTNews/
Kuriozitete
Pse nuk bën të parkosh automjetin në bar të thatë?
Published
1 week agoon
July 11, 2025By
UBT News
Vera është koha e të nxehtit të madh dhe thatësirave, dhe e gjitha kjo është një terren i përshtatshëm për zjarre.
Burimet e zjarreve mund të jenë të ndryshme, nga ato natyrore deri te zjarrvënësit që kënaqen me flakët.
Në Spanjë, Agjentët e mbrojtjes së mjedisit lëshuan paralajmërimin interesant, parkimi i veturave mbi thatësi, veçanërisht pas një udhëtimi të gjatë, është i rrezikshëm. Shkaku qëndron te sistemi i shkarkimit të gazrave, pra te katalizatori, komponent i projektuar për të reduktuar ndotjen që lëshojnë automjetet.
Gjatë funksionimit normal, ky element mund të arrijë temperatura të larta, nga 400 deri në 800 gradë Celsius, duke shkaktuar ngrohje të konsiderueshme në zonën poshtë makinës. Pas një udhëtimi prej disa kilometrash, nxehtësia në pjesën e poshtme të automjetit mund të arrijë në 300 gradë Celsius.
Nëse vetura parkohet mbi bar të thatë, nxehtësia mjafton që bimësia të nisë të digjet për disa sekonda.
Masa më e thjeshtë për të shmangur këtë lloj zjarri është të mos parkoni automjetet jashtë zonave të përcaktuara për këtë qëllim, veçanërisht në vende ku ka bimësi të thatë.
Kuriozitete
Barbie bën versionin e kukullës me diabet të tipit 1
Published
2 weeks agoon
July 9, 2025By
UBT News
Kukulla e re “Barbie” nga kompania e njohur e lodrave “Mattel” ka pompë insuline e monitor të glukozës, e cila është pjesë e serisë së re të kukullave të lansuara nga brendi, ka raportuar The Guardian.
Kjo kukull është projektuar në mënyrë që fëmijët me diabet ta ndiejnë veten të përfshirë në shoqëri..
Në filmin “Barbie”, të regjisores Greta Gerwig, Barbieland është vend i gjithëpërfshirjes e diversitetit. Që nga 2019 “Mattel” ka filluar të prodhojë kukulla me aftësi të kufizuara, ani pse kjo kukull e njohur ekziston që nga viti 1959.
Kompania ka lansuar “Barbien” e parë me sëmundjen e diabetit të tipit 1, edicioni i fundit i rangut, për të cilin ka deklaruar se është projektuar “të ua mundësojë fëmijëve ta gjejnë veten te kjo kukull e ta inkurajojnë sa më shume lojën me kukulla përtej eksperiencave jetësore”.
Diabeti i tipit 1 është sëmundje autoimune ku vet trupi i sulmon dhe i shkatërron qelizat e pankreasit që e krijojnë insulinën. Sëmundja diagnostikohet në fëmijëri dhe pacientët monitorojnë nivelin e sheqerit në gjak e të marrin insulinë.
“Barbie” e re është dizajnuar në bashkëpunim me organizatën jo-fitimprurëse Breakthrough T1D.
Kukulla ka një pajisje për monitorimin e glukozës, që e ka të vendosur në krah, një telefon mobil me aplikacionin CGM, i cili iu ndihmon që ta përcjellë nivelin e sheqerit në gjak. Ajo ka pompë insuline një çantë që ia zë të gjitha pajisjet mjekësore që i duhen si dhe ushqimet.
Krista Berger, zëvendës shefe e kukullave “Barbie” në “Mattel”, ndërkohë që po promovonte kukullën e re ka thënë se ky është një hap i rëndësishëm drejt përkushtimit që ka kompania për gjithëpërfshirje dhe përfaqësim.
“‘Barbie’ ndihmon fëmijët të fitojnë përceptimet e para për botën, duke reflektuar edhe sëmundjen e diabetit tipi 1, sigurohemi që më shumë fëmijë të mund ta shohin veten në historitë që i imagjinojnë përmes lojës me kukullat që i duan”, ka thënë Berger.
“Barbie” e parë afroamerikane u lansua gjatë viteve ’60, kurse ato hispanike u lansuan gjatë viteve ’80, ndërkohë që shumë kukulla në profesione të ndryshme që ushtrojnë gratë u prezantuan në vitet ’90 e 2000.
Në ditët e sotme ka më shumë se 175 lloje të ndryshme të kukullave në fjalë, me shumë ngjyra lëkure, syve, flokëve, tipe të ndryshme trupash si dhe aftësive të kufizuara trupore. Kompania ka përshirë edhe “Barbien” e verbër, “Barbien” afromarikane më sindromë Down, kukulla me aparat dëgjimi, me proteza të ndryshme për gjymtyrë, kukulla me karrocë si dhe “Barbien” më sëmundjen e lëkurës, që quhet vitiligo.
“Barbie” nuk është e vetmja kukull që fokusohet te diversiteti. Kompanie e lodrave “Lottie” ka kukulla me sindromën Down si dhe me autizëm, ndërkohë që kompania “Lego” shet shumë lloje të figurave që kanë aftësi të kufizuara fizike.
“Përfaqësimi ka rëndësi, sidomos në fëmijëri. Të shohësh ‘Barbie’ me diabet të tipit 1 ndihmon në normalizimin e kësaj sëmundje e në uljen e stigmatizimit dhe u tregon fëmijëve që nuk qëndrojnë vetëm në këtë botë. Ky është hap pozitiv drejt ndërtimit të vetëbesimit, përfshirjes dhe kuptimit se si është të jetosh me diabet”, ka thënë Arjun Penasar, shef ekzekutiv i “diabetes.co.uk”.
Kuriozitete
Çfarë janë kukullat Labubu dhe pse njerëzit po lënë kokat pas tyre?
Published
2 weeks agoon
July 7, 2025By
UBT News
Labubu, një krijesë e vogël me veshë lepurushi, dhëmbë të theksuar dhe veshje të çuditshme, është kthyer në aksesorin më të paparashikuar të verës 2025.
I varur në çanta Hermès, Louis Vuitton apo Bottega, kjo lodër e çuditshme ka rrëmbyer jo vetëm influencueset dhe VIP-at si Rihanna, Dua Lipa dhe Lisa nga Blackpink, por edhe gjithë gjeneratën Z.
Si u krijua Labubu?
Kukulla Labubu u krijua më 2015 nga Kasing Lung. E frymëzuar nga mitologjia nordike, Labubu është pjesë e universit “The Monsters” dhe përfaqëson një personazh të mirë që shpesh gabon pa dashje. Kukullat vijnë në forma të ndryshme dhe të mbështjella me kostume në varësi të një tematike dhe shiten si “blind boxes”, pra ti nuk e di kurrë cilën do të marrësh derisa ta hapësh.
Pse janë bërë kaq të famshme?
Nostalgjia – Shumë nga blerësit e sotëm janë rritur me anime, lodra dhe personazhe të viteve ’90 dhe 2000. Tani, me më shumë të ardhura, ata rikthehen tek ato ndjesi të thjeshta dhe të lumtura përmes kukullave si Labubu.
Kultura e “kidult” – Brezat e rinj nuk kanë më frikë të përqafojnë fëmijërinë edhe si të rritur. Tregu i lodrave për të rritur është në bum.
Elementi i misterit – Kukullat vijnë të fshehura në kuti “surprizë”, duke krijuar ndjesinë e lojës me fat. Ndjenja e emocionit nga unboxing-u është si një dozë dopaminë.
A do të rritet vlera e tyre?
Shumë mund të shihen si investim, njësoj si kartat Pokémon apo Beanie Babies dikur. Një Labubu i rrallë është shitur për 1,000 paund. Marka po zgjeron “universin” me produkte të reja si kapëse flokësh, mbështjellës për AirPods apo aksesorë telefoni. Herën tjetër kur të shohësh një kukull të vogël me dhëmbë të çuditshëm që rri varur në një çantë luksoze, ndoshta duhet të pyesësh veten “çfarë është më me vlerë – çanta, apo Labubu?”.
Kuriozitete
Autizmi tashmë mund të zbulohet nga testi në një fije floku
Published
2 weeks agoon
July 5, 2025By
UBT News
Shkencëtarët kanë shpikur një test universal për autizmin tek foshnjat që përdor një fije floku.
Ai analizon mostrën për nivelet e metaleve si plumbi dhe alumini, të cilat janë më të larta te fëmijët autikë. Testi përfshin dërgimin e një mostre flokësh në laborator për analizë dhe u tregua se parashikonte autizmin me saktësi 81 për qind të kohës në një studim të rishikuar nga kolegët.
Shkencëtarët tjerë e shpallën testin si zhvillim ‘novator’ për gjendjen famëkeqe të vështirë për t’u diagnostikuar që prek 5.4 milionë amerikanë dhe 700,000 britanikë. Për shkak se nuk ka asnjë test standard për gjendjen, mjekët duhet të mbështeten në historinë e zhvillimit dhe sjelljen e fëmijës.
Për testin, shkencëtarët përdorin një lazer për të hequr shtresën sipërfaqësore të flokëve. Një lazer i dytë, më i fuqishëm, lëshohet më pas përgjatë flokëve, i cili merr matje në 650 pikë për çdo centimetër. Kjo gjithashtu e kthen fillesën në plazmë.
Kontrollon për substanca të lidhura me autizmin duke përfshirë metale; plumbi, kadmiumi, arseniku, zinku e bakri ndër të tjera. Hulumtimet e mëparshme kanë gjetur nivele të larta të të tre metaleve elementare në flokët e fëmijëve autikë. Rezultatet futen në program i cili kërkon modele që tregojnë autizëm.
Ata testuan metodën në fijet e flokëve të mbledhura nga 220 fëmijë japonezë kur ata ishin rreth një muajsh. Rezultatet u krahasuan me diagnozën klinike të autizmit, e përfunduar kur të rinjtë ishin rreth katër vjeç. Shkencëtarët zbuluan se testi i tyre identifikoi saktë autizmin në 394 raste (81 për qind e totalit).
Ai identifikoi autizmin në 96.4 për qind të fëmijëve dhe ia dha plotësisht të qartë 75.4 për qind që nuk kishin autizëm. Autizmi është diçka me të cilën njerëzit lindin, gjë që çon në funksionimin e trurit të tyre ndryshe nga ai i njerëzve të tjerë. Ata me këtë gjendje mund të luftojnë për të komunikuar, e kanë të vështirë të kuptojnë se si mendojnë ose ndihen të tjerët, ose shqetësohen dhe mërziten në situata të panjohura dhe ngjarje shoqërore.
Shkencëtarët nuk janë të qartë se çfarë e shkakton këtë gjendje, megjithëse mendohet se janë të përfshirë faktorë mjedisorë dhe gjenetikë.

Laha: Qendra e Laboratorëve testues në UBT është qendra më e madhe në rajon

Selimi: Mbi 90 për qind e të diplomuarve në Media dhe Komunikim në UBT janë të punësuar

Sërish s’ka konstituim të Kuvendit, Nisma pret sinjal pozitiv nga LVV-ja

Raportohet për të paktën 26 të vrarë në Gazë

Popoviq në mbajtje për 48 orë pas fjalimit kundër UÇK-së, i sekuestrohen dy telefona

14-vjeçari ndalohet me armë zjarri dhe sprej në Ferizaj

Trump nënshkruan projektligjin historik për kriptovalutat

Sot tentimi i 49-të për konstituimin e Kuvendit

Ligjëratë mbi Vëzhgimin Satelitor në kuadër të Akademisë Verore në Fakultetin e Sistemeve të Informacionit
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore