Lajmet
Cilat janë rregullat e luftës dhe a mund të ndiqet penalisht Putini për Ukrainën?
Civilët nuk mund të sulmohen qëllimisht as infrastruktura që është jetike për mbijetesën e tyre.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiPresidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, e ka përshkruar sulmin në maternitet dhe spitalin e fëmijëve si “krim lufte”.
Mund të mos duket kështu, por edhe lufta ka rregulla, siç thotë Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq. Këto bazohen në traktatet e quajtura Konventat e Gjenevës dhe një varg ligjesh dhe marrëveshjesh të tjera ndërkombëtare.
Cilat janë rregullat e një lufte?
Civilët nuk mund të sulmohen qëllimisht as infrastruktura që është jetike për mbijetesën e tyre. Disa armë janë të ndaluara, si minat tokësore kundër personelit dhe armët kimike ose biologjike.
Duhet kujdes i shtuar ndaj të sëmurëve dhe të plagosurve, përfshirë edhe ndaj ushtarëve të plagosur, të cilët kanë të drejta si të burgosur lufte.
Ligjet e tjera ndalojnë torturën dhe gjenocidin, përpjekjen e qëllimshme për të shkatërruar një grup të caktuar njerëzish.
Veprat e rënda gjatë luftës, si vrasja, përdhunimi ose persekutimi masiv i një grupi, njihen si “krime kundër njerëzimit”.
Çfarë akuzash për krime lufte ka pasur në Ukrainë?
Ukraina tha se sulmi ajror rus mbi maternitetet dhe repartet e fëmijëve në Mariupol ishte një krim lufte. Tre persona, përfshirë një fëmijë u vranë dhe 17 punonjës dhe pacientë u plagosën. U raportua gjithashtu se trupat ruse kanë vënë në shënjestër civilët ukrainas që po ikin.
Ka prova në rritje se bomba thërrmuese – municione që ndahen në shumë bomba kanë goditur zonat civile të Kharkiv.
As Rusia dhe as Ukraina nuk kanë nënshkruar një ndalim mbarëbotëror për përdorimin e tyre, por këto incidente mund të mkonsiderohen ende një krim lufte.
Ministria e Mbrojtjes e Britanisë së Madhe thotë se Rusia ka përdorur eksplozivë termobarikë, të cilët krijojnë një vakum masiv duke thithur oksigjen. Këta eksplozivë shkatërrues nuk janë të ndaluar, por përdorimi i qëllimshëm i tyre pranë civilëve pothuajse me siguri do të shkelte rregullat e luftës.
Shumë ekspertë argumentojnë se pushtimi në vetvete është një krim nën konceptin e luftës agresive.
Si ndiqen të dyshuarit për krime lufte?
Secili shtet ka për detyrë të hetojë krimet e dyshuara të luftës, disa kombe e bëjnë këtë më shumë se të tjerat/
Në Mbretërinë e Bashkuar, oficerë të lartë të policisë kanë ofruar ndihmë në mbledhjen e provave të krimeve të mundshme në Ukrainë.
Si mund të ndiqen penalisht të dyshuarit për krime lufte?
Ka pasur një sërë gjykatash të njëpasnjëshme që nga Lufta e Dytë Botërore, përfshirë gjykatën për krimet e luftës të kryera pas shpërbërjes së Jugosllavisë.
Një organ u krijua gjithashtu për të ndjekur penalisht disa nga ata që ishin përgjegjës për gjenocidin në Ruanda, ku ekstremistët Hutu masakruan 800 mijë njerëz brenda 100 ditësh në vitin 1994.
Sot, Gjykata Ndërkombëtare Penale (GjPN) dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GjND) kanë role që mbrojnë rregullat e luftës.
Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë
GjND-ja vendos për mosmarrëveshjet ndërmjet shteteve, por nuk mund të ndjekë penalisht individët. Ukraina ka nisur një çështje atje kundër Rusisë lidhur me pushtimin.
Nëse GjND-ja do të vendoste kundër Rusisë, detyra e zbatimit të atij vendimi do t’i takonte Këshillit të Sigurimit të OKB-së (KSOKB). Por Rusia një nga pesë anëtarët e përhershëm të KS të OKB-së mund të vë veton ndaj çdo propozimi për ta sanksionuar atë.
Gjykata Ndërkombëtare Penale
GjNP-ja heton dhe ndjek penalisht kriminelët individualë të luftës të cilët nuk janë para gjykatave të shteteve individuale. Është pasardhësi modern dhe i përhershëm i Nuremberg-ut, i cili ndoqi penalisht liderët më të rëndësishëm nazistë të mbijetuar në paraburgim më 1945. Nuremberg e largoi parimin se shtetet mund të bien dakord për krijimin e një gjykate të posaçme për të mbështetur ligjin ndërkombëtar.
A mundet GjNP të ndjekë penalisht veprat në Ukrainë?
Kryeprokurori i GjNP-së, avokati britanik Karim Khan QC, thotë se ka një bazë të arsyeshme për të besuar se krimet e luftës janë kryer në Ukrainë dhe ai ka lejen e 39 shteteve për të hetuar.
Hetuesit do të shqyrtojnë akuzat e së shkuarës dhe të tashmes duke u kthyer deri në vitin 2013, përpara aneksimit të Krimesë nga Rusia nga Ukraina. Nëse ka prova kundër individëve, prokurori do t’u kërkojë gjykatësve të GjNP-së të lëshojnë urdhër-arreste për t’i sjellë ata në gjyq, i cili do të mbahet në Hagë. Pikërisht këtu bëhen të dukshme kufizimet praktike të fuqisë së gjykatës. Gjykata nuk ka forcat e saj policore. Ajo mbështetet te shtetet për të arrestuar të dyshuarit.
Por Rusia nuk është anëtare e gjykatës, ajo u tërhoq në vitin 2016. Presidenti Putin nuk do të ekstradojë asnjë të dyshuar. Nëse një i dyshuar shkon në një vend tjetër, ai mund të arrestohet – por kjo është një nëse.
A mund të ndiqen penalisht presidenti Putin dhe udhëheqësit tjerë?
Është shumë më e lehtë t’i kapësh një krim lufte një ushtari që e kryen atë, sesa udhëheqësit që i urdhëruan të qëllojnë. Por, GjNP-ja mund të ndjekë penalisht edhe veprën penale të “bërjes së luftës agresive”. Ky është krimi i një pushtimi ose konflikti të pajustifikuar, përtej veprimit të justifikueshëm ushtarak në vetëmbrojtje.
Filloi në Nuremberg, pasi gjyqtari i dërguar nga Moska bindi aleatët se udhëheqësit nazistë duhet të përballen me drejtësinë për “krime kundër paqes”.
Këtu është problemi, Profesor Philippe Sands QC, një ekspert i së drejtës ndërkombëtare në Kolegjin Universitar të Londrës, thotë se GjPN-ja nuk mund të ndiqte penalisht liderët e Rusisë për këtë vepër, sepse vendi nuk është një nënshkrues i gjykatës.
Në teori, Këshilli i Sigurimit i OKB-së mund t’i kërkojë GjPN-së që të hetojë këtë vepër. Por përsëri, Rusia mund të vë veton për këtë si një nga pesë anëtarët e përhershëm të këshillit.
Pra, a ka ndonjë mënyrë tjetër për të ndjekur penalisht individët?
Efektiviteti i GjPN-së dhe mënyra se si e drejta ndërkombëtare funksionon në praktikë nuk varet vetëm nga traktatet, por nga politika dhe diplomacia.
Prof Sands dhe shumë ekspertë të tjerë argumentojnë se si Nurembergu, zgjidhja qëndron edhe një herë në diplomacinë dhe marrëveshjen ndërkombëtare. Ai u bën thirrje liderëve botërorë që të ngrisin një gjykatë të njëhershme për të ndjekur penalisht krimin dhe agresionin rus në Ukrainë./UBTNews/
Lajmet
REL: Kurti: Kosova dhe Serbia duhet t’i normalizojnë marrëdhëniet
Published
3 hours agoon
December 24, 2025By
UBTnews
Kosova dhe Serbia duhet t’i “normalizojnë” marrëdhëniet mes vete, tha kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, në një intervistë për agjencinë e lajmeve AFP, disa ditë para mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme parlamentare. Megjithatë, ai tha se ky proces është i vështirë.
Kurti është në pushtet që nga viti 2021 dhe dy vjet pasi mori pushtetin, arriti Marrëveshjen për rrugën drejt normalizimit të raporteve dhe Aneksin e zbatimit të saj, por marrëveshja ende nuk është zbatuar.
“Ne duhet t’i normalizojmë raportet me Serbinë”, tha Kurti. “Por, normalizimi i raporteve me një fqinj që ka regjim autoritar dhe që nuk të njeh, dhe po ashtu nuk i pranon krimet e kryera gjatë luftës, është shumë i vështirë”, shtoi ai.
Tensionet mes dy vendeve vazhdimisht janë të larta dhe një rikthim i trazirave do t’i ofronte Rusisë mjete për ta destabilizuar Kosovën.
“Ne kemi një marrëveshje për normalizim”, tha Kurti duke iu referuar marrëveshjes së vitit 2023, të arritur nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.
“Ne duhet ta zbatojmë, që nënkupton njohje të ndërsjellë mes shteteve, të paktën njohje de facto”.
Kjo marrëveshje, me 11 nene, veç tjerash parasheh një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë, njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, që Serbia të mos bllokojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, dhe kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut.
Por, për të rinisur dialogu, Serbia “duhet ta dorëzojë Millan Radoiçiqin”, tha Kurti, duke iu referuar ish-nënkryetarit të Listës Serbe, i cili ka marrë përgjegjësinë për sulmin e armatosur ndaj Policisë së Kosovës në Banjskë më 2023.
Kurti tha se shpreson që “BE-ja, Franca dhe Gjermania do t’i bëjnë presion” Serbisë që ta dorëzojë Radoiçiqin, ndaj të cilit dhe disa personave të tjerë Kosova ka ngritur aktakuzë për sulmin në Banjskë.
Që nga shtatori i vitit 2023, disa ditë para sulmit të armatosur në Banjskë, nuk është mbajtur asnjë rund i nivelit të lartë në Bruksel, teksa bisedimet në nivel kryenegociatorësh kanë vazhduar, por nuk kanë prodhuar ndonjë marrëveshje.
Serbia po ashtu nuk ka ndërprerë raportet me Rusinë, pavarësisht luftës në Ukrainë, dhe Beogradi varet nga energjia ruse.
“Ka shumë lidhje” mes dy shteteve, tha Kurti, dhe nëse Rusia vendos ta destabilizojë rajonin, “në marshin e saj drejt Evropës Perëndimore, mund të llogarisë në Serbinë si aleat. Dhe, kjo është shqetësuese për shtetin tonë. Por, ne po punojmë me partnerët tanë për të parandaluar një gjë të tillë”.
Kosova, që shpreson t’i bashkohet NATO-s, së voni ka hequr tarifat ndaj produkteve amerikane dhe është pajtuar që të pranojë deri në 50 migrantë nga shtetet e treta që do të dëbohen nga SHBA-ja. Deri më tani, në Kosovë ka arritur vetëm një migrant.
“Nuk po kërkojmë asnjë ndihmë financiare në këmbim”, tha Kurti. “Ne po e bëjmë këtë për të ndihmuar SHBA-në, që është partnerja, aleatja dhe mikja jonë”, shtoi Kurti, i cili nuk e përjashtoi mundësinë e arritjeve të marrëveshjeve të ngjashme edhe me vendet evropiane.
Lajmet nga UBT
Punëtori statistikore për studentët e Psikologjisë në UBT me ligjëruese nga ShBA
Published
4 hours agoon
December 24, 2025By
Driton Iseni
Fakulteti i Psikologjisë në UBT, nën organizimin e Asst. Prof. Elona Krasniqi, organizoi me sukses një punëtori statistikore me ligjëruese të ftuar Besjana Krasniqi, kandidate doktorante në Psikologji Zhvillimore të Aplikuar në Universitetin e Maryland, Baltimore County (UMBC), ShBA, si dhe pjesë e Laboratorit për Zhvillimin e Fëmijëve, Familjes dhe Shkollës.
Punëtoria u zhvillua në kuadër të lëndës Metodologji e Avancuar Kërkimore dhe ishte i dedikuar për studentët e programit master në Psikologji. Qëllimi kryesor i këtij aktiviteti ishte avancimi dhe praktikimi i njohurive statistikore, me fokus në përdorimin e modeleve parashikuese përmes analizave të regresionit.
Gjatë punëtorisë, studentët u angazhuan në mënyrë aktive përmes ndërveprimeve dinamike, shembujve konkretë nga kërkimi empirik, testimit të hipotezave kërkimore duke përdorur programin SPSS, si dhe interpretimit të rezultateve statistikore. Ky format praktik u mundësoi studentëve të lidhin teorinë me aplikimin real në kërkimin shkencor.
Ky aktivitet kontribuoi në ngritjen e kapaciteteve shkencore dhe profesionale të studentëve, duke promovuar njëkohësisht rrjetëzimin profesional dhe bashkëpunimin ndërkombëtar me studiues dhe profesionistë nga institucione prestigjioze. Punëtoria është në përputhje me planin strategjik të UBT-së për zhvillimin e kapaciteteve kërkimore profesionale, si në nivel institucional ashtu edhe në atë kombëtar.

Lajmet nga UBT
Burim Bajraktari ndan përvojën ndërkombëtare me studentët e Dizajnit në UBT
Published
5 hours agoon
December 24, 2025By
Driton Iseni
Javën e kaluar, në ambientet e Bibliotekës në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së, u mbajt një ligjëratë me karakter edukativ dhe profesional, e organizuar për studentët e vitit të tretë të programit Dizajn i Integruar – specializimi Enterier. Ligjërata u zhvillua në kuadër të lëndës Semiotikë dhe Estetikë, nën udhëheqjen e profesoreshës Ardita Rizvanolli.
I ftuar ishte Burim Bajraktari, Arkitekt Kryesor dhe CEO i studios arkitekturore MODIUM, i cili ndau me studentët përvojën e tij shumëvjeçare profesionale në fushën e arkitekturës dhe dizajnit. Bajraktari ka përfunduar studimet pasuniversitare në Kingston University London në vitin 2011 dhe ka ndërtuar karrierën e tij përmes angazhimeve profesionale në Londër dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Gjatë ligjëratës, ai prezantoi rrugëtimin e tij profesional, duke filluar nga projektet e hershme të vizualizimit 3D, themelimi i shërbimeve arkitekturore në vitin 2008, si dhe procesin e ribrandimit strategjik në vitin 2015, i cili çoi në krijimin e studios MODIUM. Sot, kjo studio njihet për qasjen e saj bashkëkohore, dizajnet e qëndrueshme dhe trajtimin estetik të hapësirës.
Ligjërata u karakterizua nga diskutime interaktive, ku studentët patën mundësi të bëjnë pyetje dhe të njihen më nga afër me sfidat, mundësitë dhe realitetin e profesionit të arkitektit dhe dizajnerit të enterierit. Ky takim shërbeu si një urë lidhëse mes teorisë akademike dhe praktikës profesionale, duke i motivuar studentët për zhvillimin e mëtejmë të aftësive të tyre kreative dhe profesionale.
Aktivitete të tilla dëshmojnë përkushtimin e UBT-së në ofrimin e përvojave praktike dhe frymëzuese për studentët, duke i përgatitur ata për tregun e punës dhe sfidat e industrisë së dizajnit dhe arkitekturës.
Lajmet
Gjykimi ndaj Thaçit dhe të tjerëve nis më 24 shkurt
Published
6 hours agoon
December 24, 2025By
UBTnews
Gjykata Speciale ka njoftuar se seanca “vepra kundër administrimit të drejtësisë” ndaj Thaçit dhe të tjerëve do të fillojë më 24 shkurt të vitit tjetër.
Tutje njoftohet se do të bëhet paraqitja e provave, marrja në pyetje e dëshmitarëve dhe procedura të tjera administrative.
“Më 22 dhjetor 2025, pas marrjes së parashtrimeve nga palët, Gjykatësi i Vetëm Kristofer Gosnell miratoi udhëzime mbi zhvillimin e gjykimit në çështjen gjyqësore të Hashim Thaçit, Bashkim Smakajt, Isni Kilajt, Fadil Fazliut dhe Hajredin Kuçit, që është planifikuar të fillojë më 24 shkurt 2026.Udhëzimet përcaktojnë rregulla praktike për aspekte si karakteri publik i procesit, nxjerrja e dokumenteve, paraqitja e provave, marrja në pyetje e dëshmitarëve, si dhe aspekte të tjera procedurale që synojnë garantimin e një gjykimi të drejtë dhe efikas.”, thuhet në njoftim
REL: Kurti: Kosova dhe Serbia duhet t’i normalizojnë marrëdhëniet
Punëtori statistikore për studentët e Psikologjisë në UBT me ligjëruese nga ShBA
Burim Bajraktari ndan përvojën ndërkombëtare me studentët e Dizajnit në UBT
Gjykimi ndaj Thaçit dhe të tjerëve nis më 24 shkurt
Pesë të lënduar nga aksidenti në rrugë Mitrovicë-Leposaviq, përfshihet vetura e policisë
Punëtorët e KEK-ut protestojnë, demantojnë deklaratën e Kryeshefit për pagat
Shpërthim në Moskë, tre të vdekur, mes tyre dy policë
Ndërpritet seanca për sulmin në kanalin Ibër Lepenc, mbrojtja kërkoi përjashtimin e prokurorit
Ekstradohen nga Gjermania dhe Franca dy persona të kërkuar nga Kosova
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Rajoni2 months agoU mbajt Mbledhje Komemorative në nder të Prof. Dr. Faton Kabashit në UBT Prizren
-
Rajoni3 months agoUBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën Ndërkombëtare MBE 2025
