Lajmet

Çeki: Bunkerët historikë ushtarakë dalin në shitje

Ushtria çeke planifikon të shesë pothuajse të gjitha fortifikimet ose t’ua japë ato rajoneve dhe bashkive falas.

Published

on

Ushtria çeke ka shitur mijëra bunkerë ushtarakë që kishin për qëllim të parandalonin një sulm nazist në vitin 1938. Në proces, një sistem unik mbrojtës prej gati 5,000 fortifikimesh rrezikon të shkatërrohet.

Në fund të viteve 1930, ajo që atëherë ishte Çekosllovakia ndërtoi një rrjet të gjerë fortifikimesh përgjatë kufirit me atë që atëherë ishte Rajhu Gjerman. Praga kishte frikë se gjermanët do të fillonin një sulm të papritur dhe do të kapërcenin mbrojtjen e vendit para se të kishte kohë për të mobilizuar ushtrinë dhe rezervat.

Megjithëse fortifikimet nuk ishin përfunduar plotësisht deri në shtator 1938, së bashku me vargmalet në zonën kufitare ato përfaqësonin një pengesë të rëndësishme për Wehrmacht-in e kësaj i trembeshin gjeneralët nazistë.

Megjithëse qeveria në Pragë kishte mobilizuar 1.1 milion ushtarë dhe ushtria e saj ishte gati për të luftuar dhe mbrojtur veten, kryeministri britanik Neville Chamberlain dhe homologu i tij francez, Edouard Daladier, firmosën një marrëveshje me Adolf Hitlerin në Mynih më 29 dhe 30 shtator 1938. Marrëveshja e detyroi Çekosllovakinë t’i jepte Rajhut të Tretë pothuajse të gjithë zonën kufitare me Gjermaninë, ku jetonte një minoritet i madh gjerman në atë kohë.

Tschechien - Militäranlage in Brdy

Kjo do të thoshte që praktikisht të gjitha fortifikimet kufitare çekosllovake dhe bunkerët e betonit ranë në duart e nazistëve. Pa to, vendi ishte ushtarakisht i pafuqishëm. Kjo ndihmoi nazistët të pushtonin pjesët e mbetura të vendit më 15 mars 1939. Paradoksalisht, fortifikimet kufitare më vonë ndihmuan pushtuesit gjermanë të mbroheshin nga Ushtria e Kuqe në pranverën e vitit 1945. Luftimet në kufirin e fortifikuar ngadalësuan ndjeshëm përparimin sovjetik dhe kjo i kushtoi jetën mijëra ushtarëve sovjetikë.

Rreth tetë dekada më vonë, mburojat konkrete vazhdojnë të karakterizojnë fshatrat çeke, si dëshmitarë të heshtur të qëllimit që kishte vendi për të luftuar kundër nazistëve, nëse kjo do të ishte e nevojshme. Që nga viti 2000, pasardhësi ligjor i Çekosllovakisë, Republika Çeke, gradualisht po i heq qafe këto fortifikime. Ushtria çeke mund t’i transferojë ato në rajone ose komuna, si dhe t’i shesë ato tek individët privatë. “Ne kemi regjistruar 4,993 bunkerë të vegjël luftarakë të paraluftës në territorin tonë,” tha për DW, Petr Sykora nga departamenti i shtypit i Ministrisë Çeke të Mbrojtjes.

Tschechien - Militäranlage in Brdy

Asnjë rëndësi ushtarake

Sykora shtoi se meqenëse këto instalime nuk kanë më rëndësi ushtarake, gati një e treta e tyre tashmë kanë ndryshuar funksion.

“Çdo vit, disa dhjetëra ndërtesa privatizohen ose vihen në pronësi të strukturave lokale. Deri më tani, ne kemi transferuar ose shitur 1,767 fortifikime të lehta dhe 112 fortifikime të rënda,” tha ai.

Martin Rabon (i treti majtas) drejtues i shoqatës së miqve të fortifikatave çekosllovake

Ushtria çeke planifikon të shesë pothuajse të gjitha fortifikimet ose t’ua japë ato rajoneve dhe bashkive falas.

“Ushtria do të mbajë vetëm disa ndërtesa për qëllimet e veta, siç janë objektet e magazinimit,” tha Sykora për DW. Midis tyre janë kryesisht ndërtesa më të mëdha të kalasë. Ushtria dëshiron të mbajë njërën prej tyre, për shembull, sepse ajo strehon një stacion sizmik për monitorimin e shpërthimeve bërthamore.

Tschechien Festungsanlagen

Shitjet e bunkerëve po rriten

Çdo vit, më shumë bunkerë të fortifikimit kufitar ofrohen për shitje në faqen e internetit të ushtrisë çeke. “Çmimet zakonisht variojnë nga 1,000 € në disa dhjetëra mijëra euro,” tha Sykora. Fortifikimi më i zakonshëm i vogël është “ropik”. Sidoqoftë, në disa zona veçanërisht tërheqëse, siç është rajoni i verës në Mikulov në Moravinë jugore, ky bunker, përfshirë tokën, kushton katër herë më shumë se në të tjerat.

Meqenëse objektet shiten në ankande publike, çmimi përfundimtar mund të jetë edhe më i lartë. Sidoqoftë, interesi për blerjen e bunkerëve po rritet. “Oferta aktuale përfshin, ndër të tjera, 22 objekte shumë të kërkuara të ish-instalimeve kufitare,” tha Jiri Caletka, një inxhinier në departamentin e shtypit të Ministrisë së Mbrojtjes.

Nga bunker në zonë turistike

Disa nga strukturat tashmë janë rinovuar dhe janë kthyer në muze që tani po tërheqin turistë nga Republika Çeke si dhe nga jashtë. Vendi më i vizituar është kalaja e artilerisë Hurka në periferi veriore të Kraliky, në ultësirën e vargmalit Sudete, aty ku tani kalon kufiri verior me Poloninë.

“Vetëm në korrik dhe gusht të këtij viti, ne kishim më shumë se 20,000 vizitorë në muaj,” tha për DW Martin Rabon, kryetar i komunitetit vullnetar të Shoqatës së Miqve të Fortifikimit Çekosllovak. “Meqenëse kështjella jonë ndodhet në rrugën kryesore midis Pragës dhe vendpushimit të skive Dolni Morava, është e vetmja e hapur për vizitorët gjatë gjithë vitit,” tha Rabon, shoqata e të cilit ka qenë aktive në punën vullnetare për 30 vjet.

Monumente kulture unike

Rabon nuk është kundër shitjes së bunkerëve, të cilët shpesh nuk gëzojnë statusin e monumenteve historike të mbrojtura, tek individët privatë. Por ai vuri në dukje se ndonjëherë nuk ka rrugë hyrëse për në këto struktura dhe pronësia e zonës përreth është shpesh e paqartë. “Blerja e diçkaje të tillë është e pakuptimtë,” tha Rabon. Kohët e fundit, atë gjithnjë e më shumë po e kërkojnë për këshilla blerësit e ardhshëm. “Këshilla jonë kryesore për blerësit potencialë është që së pari të marrin të drejtat për tokën përreth objekteve në fjalë.”

Bouda pas rindërtimit

Disa nga pronat, të tilla si kalaja e artilerisë Bouda, të cilën shoqata e Rabonit gjithashtu e mbikëqyr, janë monumente kulturore të Republikës Çeke. “Sidoqoftë, linja e mbrojtjes në tërësi nuk mbrohet si monument,” tha ai. “Kjo është arsyeja pse është e arsyeshme që ushtria t’i heqë qafe fortifikimet.” Rabon është i shqetësuar, në rast se strukturat mund të mos vlerësohen nga blerësit për rëndësinë e tyre historike. “Fati i ardhshëm i këtyre monumenteve unike duhet të sigurohet. Në fund të fundit, ata janë dëshmitarë të entuziazmit patriotik të çekëve për mbrojtjen e republikës në fund të viteve 1930,” thotë ai.DW

Continue Reading

Vendi

Dizajneri grafik Berin Hasi ligjëron për studentët e Dizajnit të Integruar në UBT

Published

on

Në kuadër të lëndës Artet dhe Hapësira, pjesë e programit Dizajn i Integruar në UBT, gjatë kësaj jave u organizua një ligjëratë e veçantë me dizajnerin grafik Berin Hasi, i cili u ftua si ligjërues mysafir për të ndarë përvojën dhe njohuritë e tij profesionale me studentët e këtij programi.

Gjatë takimit, Berin Hasi prezantoi rrugëtimin e tij profesional në fushën e dizajnit grafik, duke ndarë me studentët shembuj konkretë nga puna e tij, projekte të realizuara dhe praktikat bashkëkohore që aplikohen sot në industrinë kreative. Ai u ndal në mënyrë të veçantë te procesi kreativ, duke sqaruar fazat kryesore nga ideimi fillestar deri te realizimi final i një koncepti dizajnerik.

Diskutimi u fokusua gjithashtu në trendet më të fundit në dizajnin grafik, ndikimin e teknologjisë dhe mediave digjitale në formësimin e identitetit vizual, si dhe rëndësinë e integrimit të dizajnit me hapësirën, kulturën dhe kontekstin shoqëror. Ligjëruesi theksoi se përshtatja e vazhdueshme me zhvillimet e reja dhe ndërtimi i një mendësie fleksibile janë elemente kyçe për suksesin profesional në këtë fushë dinamike.

Studentët patën mundësinë të angazhohen aktivisht përmes pyetjeve dhe diskutimeve, duke shkëmbyer ide mbi sfidat e profesionit, mundësitë e zhvillimit të karrierës dhe rëndësinë e ndërtimit të një portofoli cilësor që reflekton identitetin personal dhe profesional të dizajnerit.

Continue Reading

Vendi

Elementet konstruktive dhe gjeoteknike të urave, të trajtuara në terren nga studentët e UBT-së

Published

on

Studentët e nivelit Bachelor të programit Inxhinieri e Ndërtimit dhe Infrastrukturës në UBT realizuan një vizitë studimore në terren në kuadër të lëndëve “Urat” dhe “Gjeoteknika Inxhinierike”, me qëllim të ndërlidhjes së njohurive teorike me praktikën inxhinierike reale.

Vizita u zhvillua në intervalin kohor 13:00–14:30, në një urë rrugore funksionale në afërsi të UBT Dukagjini në Prishtinë, nën udhëheqjen e Prof. Arsim Rapuca, bartës i lëndës “Urat”, dhe Prof. Hysen Ahmeti, bartës i lëndës “Gjeoteknika Inxhinierike”.

Qëllimi kryesor i kësaj vizite ishte analizimi praktik i një objekti real inxhinierik, duke u fokusuar në elementet konstruktive dhe gjeoteknike të urave. Studentët patën mundësinë të njihen nga afër me strukturën e urës, mënyrën e projektimit dhe zgjidhjet teknike të aplikuara në ndërtim.

Ura e përzgjedhur u vlerësua si shembull shumë i përshtatshëm studimor, pasi ofron dukshmëri të plotë të elementeve të nënstrukturës dhe mbistrukturës, zgjidhje konstruktive moderne dhe komponentë të qartë gjeoteknikë dhe mbrojtës.

Gjatë vizitës, Prof. Arsim Rapuca realizoi një shpjegim të detajuar praktik për elementet kryesore të lëndës “Urat”, duke përfshirë: nënstrukturën, si: shtyllat bregore, shtyllat e mesit, themelet dhe krahët e urës; mbistrukturën, përfshirë mbajtësin kryesor të tipit tra–pllakë, trarët skajorë, shtresat izoluese dhe shtresat e asfaltit, etj.

Nga ana tjetër, Prof. Hysen Ahmeti trajtoi në mënyrë profesionale aspektet gjeoteknike që ndikojnë drejtpërdrejt në projektimin dhe stabilitetin e urave. Studentët u njohën me: funksionin e mureve mbrojtëse dhe rolin e tyre stabilizues; ndërveprimin strukturë–tokë; arsyetimin teknik të thellësisë së fondimit, etj.

Vizita studimore e realizuar u vlerësua si shumë e suksesshme dhe me vlerë të lartë akademike, duke përmbushur plotësisht objektivat e lëndëve Urat dhe Gjeoteknika Inxhinierike.

Continue Reading

Lajmet

​Gjykata Supreme shfuqizon kufizimin në kohë të së drejtës për kompensim të udhëtimeve zyrtare

Published

on

By

Gjykata Supreme ka aprovuar kërkesëpadinë e Instituti Demokratik i Kosovës (KDI) kundër Qeverisë së Kosovës dhe ka shfuqizuar nenin 6, paragrafi 6, të Rregullores për Kompensimin për Udhëtime Zyrtare dhe Shpenzime të Përfaqësimit.

Paditësi KDI në Gjykatën Supreme ka parashtruar padi kundër të paditurës Qeveria e Kosovës për shfuqizimin e pjesshëm të aktit nënligjor normativ, përkatësisht paragrafit 6 të nenit 6 të Rregullores Për Kompensimin për Udhëtime Zyrtare dhe Shpenzime të Përfaqësimit.

KDI, në korrik 2025, ka pranuar ankesë nga një grup i ushtarëve të Forcës së Sigurisë së Kosovës, të cilët kanë raportuar për shkeljen e Ligjit për Pagat në Sektorin Publik, lidhur me kompensimin e udhëtimeve zyrtare.

Gjykata Supreme, pas shqyrtimit të rastit, ka vlerësuar se kërkesëpadia e paditësit është e bazuar dhe se dispozita e kontestuar bie ndesh me legjislacionin në fuqi.

Neni 6 i kësaj Rregulloreje, vendos kufizimin që shpenzimet e udhëtimit zyrtar nuk mbulohen për periudha më të gjata se një muaj, por, ky kufizim njëmujor për mbulimin e shpenzimeve të udhëtimit zyrtar nuk parashihet në ligj.

Ligji për Pagat në Sektorin Publik garanton qartë të drejtën e zyrtarëve publikë për kompensim të shpenzimeve të udhëtimit zyrtar, pa asnjë kufizim kohor.

Qeveria është e autorizuar vetëm të rregullojë mënyrën, kushtet dhe procedurën e kompensimit, por jo të kufizojë vetë këtë të drejtë, përkujton Gjykata Supreme.

Gjykata Supreme vlerëson se kufizimi njëmujor nuk është thjesht një rregull teknik, por cenon të drejtën e garantuar me ligj dhe tejkalon kompetencat e Qeverisë.

Continue Reading

Lajmet

Komunat në veri votojnë për t’u tërhequr nga Asociacioni i Komunave të Kosovës

Published

on

By

Komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës – Mitrovica e Veriut, Leposaviqi, Zveçani dhe Zubin Potoku – kanë votuar për t’u tërhequr nga Asociacioni i Komunave të Kosovës të enjten, pasi duan të jenë pjesë e një asociacioni të veçuar të komunave me shumicë serbe në vend.

Ky vendim vjen pasi Lista Serbe – partia më e madhe e serbëve të Kosovës që mbështetet nga Serbia – e riktheu pushtetin në këto katër komuna pas zgjedhjeve lokale të tetorit.

Kryetarët e rinj nga kjo parti kishin paralajmëruar në fillim të dhjetorit se do t’i rishikonin vendimet e marra nga kryetarët e deriatëhershëm shqiptarë.

Ata paralajmëruan një “shqyrtim të hollësishëm të gjendjes së trashëguar juridike dhe financiare, në mënyrë që në periudhën e ardhshme të merren vendime në përputhje me ligjin dhe në interesin më të mirë të qytetarëve”.

Në seancën e parë të rregullt më 18 dhjetor, në Mitrovicë të Veriut për kryetar të kuvendit komunal u zgjodh Nemanja Bisevac, në Zveçan Sërxhan Millosavljeviq, në Leposaviq Marko Rakiq, ndërsa në Zubin Potok Nemanja Jakshiq.

Kryetari i Komunës së Mitrovicës së Veriut, Millan Radojeviq, duke arsyetuar kërkesën për t’u tërhequr nga Asociacioni i Komunave të Kosovës, tha se kjo kurrë nuk ka qenë dëshirë e popullsisë serbe në këtë komunë dhe se bëhej fjalë për një “vendim politik”.

Mitrovica e Veriut, Leposaviqi, Zveçani dhe Zubin Potoku u udhëhoqën nga kryetarë shqiptarë nga maji i vitit 2023 deri në zgjedhjet e tetorit 2025, pasi përfaqësuesit e Listës Serbe kishin dhënë dorëheqje në nëntor të vitit 2022, si pjesë e nismës së përbashkët të serbëve për t’i braktisur institucionet e Kosovës në shenjë kundërshtimi ndaj vendimeve të Qeverisë së Kosovës.

Nën udhëheqjen e kryetarëve shqiptarë, këto komuna iu bashkuan Asociacionit të Komunave të Kosovës verën e vitit 2023.

Ky asociacion vepron si organizatë joqeveritare me qëllim të shkëmbimit të përvojave dhe mbrojtjes së interesave të anëtareve të saj.

Lista Serbe e kishte kundërshtuar asokohe anëtarësimin e komunave me shumicë serbe në të, duke vlerësuar se vendimi nuk ishte marrë “në dobi të qytetarëve dhe ishte i paligjshëm”.

Asokohe pati reaguar edhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, duke vlerësuar se komunat me shumicë serbe duhet të ishin pjesë e një asociacioni të komunave me shumicë serbe, për themelimin e të cilit Kosova dhe Serbia u pajtuan disa herë gjatë dialogut të tyre nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.

Kosova nuk ka bërë hapa për ta themeluar këtë asociacion, me gjithë trysninë nga bashkësia ndërkombëtare.

Gjatë qeverisjes së tyre në komunat me shumicë serbe, kryetarët shqiptarë gjithashtu morën në administrim objektet në pronësi të tyre ku funksiononin institucionet serbe, ndaluan ndërtimet që i quanin të jashtëligjshme të financuara nga Serbia, si dhe paralajmëruan rrënimin e vendbanimeve të ndërtuara pa leje.

Po ashtu, komuna e Mitrovicës së Veriut, verën e këtij viti, nënshkroi memorandum mirëkuptimi me komunën e Mitrovicës së Jugut, i cili parashikoi ndërtimin e urave mbi lumin Ibër për këmbësorë dhe automjete, gjë që u mbështet nga Qeveria e Kosovës.

Lista Serbe ka paralajmëruar se do të kërkojë rishikimin e të gjitha këtyre vendimeve.

Ligji për vetëqeverisjen lokale parasheh që, për një vendim ose akt tjetër të komunës që nuk është në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet, mund të kërkohet rishqyrtim nga organi mbikëqyrës – në këtë rast Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal ose institucione të tjera përgjegjëse të Qeverisë së Kosovës./REL

Continue Reading

Të kërkuara