Sot është Dita e Alfabetit Shqip, tashmë e shpallur festë zyrtare e Shqipërisë, një ngjarje me rëndësi të jashtëzakonshme historike dhe kulturore për kombin shqiptar.

Kjo ditë, tashmë festë zyrtare, ka një simbolikë të thellë, pasi përkujtohet një moment kyç i unitetit kombëtar – Kongresi i Manastirit, që u zhvillua nga data 14 deri më 22 nëntor të vitit 1908. Ky kongres, i mbledhur në qytetin e Manastirit, ishte një ngjarje vendimtare për formimin dhe standardizimin e alfabetit të gjuhës shqipe, një hap i domosdoshëm për forcimin e identitetit kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve.

Nëpërmjet një vendimi të Këshillit të Ministrave, Shqipëria ka shpallur këtë ditë si festë kombëtare, duke e njohur atë si një ngjarje historike me peshë të veçantë. Kuvendi i Shqipërisë e miratoi këtë nismë në shkurt të këtij viti, pas diskutimeve dhe propozimeve nga samiti i diasporës, dhe për herë të parë kjo ditë po kremtohet si festë zyrtare. Kjo iniciativë, që vjen si rezultat i një debati të gjërë kombëtar dhe ndërkombëtar, thekson rëndësinë e ruajtjes dhe zhvillimit të gjuhës shqipe si një nga shtyllat kryesore të identitetit shqiptar.

Kongresi i Manastirit, që mori vendime të rëndësishme për unifikimin e alfabetit shqip, u mbajt në një periudhë kritike për shqiptarët, në një kohë kur populli shqiptar ishte i shpërndarë në disa shtete të ndryshme dhe shumë prej tyre ishin të ndarë nga njëra-tjetra edhe në aspektin gjuhësor.

Ky kongres, i zhvilluar me pjesëmarrjen e 50 delegatëve nga 26 qytete të ndryshme të trojeve shqiptare, miratoi alfabetin latin me disa ndryshime, duke e përshtatur atë për gjuhën shqipe. Mid’hat Frashëri, si kryetar, dhe Luigj Gurakuqi e Gjergji Qiriazi, si nënkryetarë, udhëhoqën këtë ngjarje historike, ku Parashqevi Qiriazi ishte e vetmja grua pjesëmarrëse. Kongresi i Manastirit është një nga ngjarjet më të rëndësishme në historinë moderne të shqiptarëve, dhe si rezultat i tij, më 28 nëntor 1912, Shqipëria shpalli pavarësinë./UBTNews/

Deputeti shqiptar në Parlamentin e Serbisë, Shaip Kamberi, ka reaguar ashpër ndaj përpjekjeve të fundit të Serbisë për të penguar realizimin e Fondit të Qeverisë së Kosovës, i cili ka për qëllim mbështetje financiare për shqiptarët në Luginën e Preshevës. Në një postim të tij në rrjetet sociale, Kamberi ka akuzuar ministrin serb për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave, Tomislav Zhigmanov, duke e cilësuar atë si një “marionetë kroate të Vuçiqit”, dhe ka denoncuar përpjekjet e tij si një masë tjetër diskriminuese ndaj shqiptarëve të Luginës.

Zhigmanov ka kërkuar nga Këshilli Kombëtar Shqiptar (KKSH) anulimin e konkursit për subvencionet në bujqësi, të cilat financohen nga Republika e Kosovës. Sipas Kamberit, ministri serb ka kërcënuar se nëse KKSH nuk anulon konkursin, ai do ta bëjë këtë përmes ministrisë së tij.

Deputeti shqiptar theksoi se këto veprime janë një përpjekje e qartë nga Beogradi për të bllokuar ndihmën e Kosovës për shqiptarët e Luginës dhe për të penguar zhvillimin ekonomik të rajonit. Ai akuzoi gjithashtu subjektin politik lokal “Alternativa për Ndryshim” si “kalin e trojës,” që bashkëpunon me Beogradin për të penguar ndikimin e Kosovës në Luginë.

“Diskriminimi në funksion të shpopullimit”

Kamberi nënvizoi se kjo masë e re është pjesë e një politike më të gjerë diskriminuese të Serbisë ndaj shqiptarëve, duke përfshirë pasivizimin e adresave, mosnjohjen e diplomave dhe mosintegrimin në institucionet shtetërore. Sipas tij, këto politika janë në funksion të shpopullimit të Luginës së Preshevës.

Thirrje për veprim nga Kosova dhe Shqipëria

Kamberi ka kërkuar që Qeveria e Kosovës të adresojë këtë çështje me prioritet në bisedimet e ardhshme në Bruksel, dhe ka bërë thirrje që Shqipëria të ngrejë këtë çështje në forumet ndërkombëtare, si një problem i rëndësishëm që ndikon në të drejtat e shqiptarëve në Luginën e Preshevës. Ai përfundoi me një apel për “rezistencë aktive”, duke kërkuar bashkimin e shqiptarëve të Luginës dhe të gjithë shqiptarëve kudo që janë, për t’u kundërvënë këtyre politikave diskriminuese dhe për të ruajtur të drejtat e tyre.

Në ceremoninë solemne të hapjes së Kuvendit Kombëtar për Gjuhën Shqipe, me temën “Sfidat e Gjuhës Shqipe në Shekullin XXI”, akademik Skënder Gjinushi, kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, mbajti një fjalë përshëndetëse të ngarkuar me emocion dhe përkushtim ndaj vlerës dhe rëndësisë së gjuhës shqipe.

Gjinushi shprehu mbështetje të fuqishme për nismën e Qeverisë për shpalljen e vitit 2024 si Vit të Gjuhës Shqipe, një ngjarje që përfshin të gjithë shqiptarët, nga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia e Veriut, deri tek Arbëreshët e Italisë dhe shqiptarët e Malit të Zi dhe diasporës, duke e bërë këtë vit një kalendar mbarëkombëtar të rëndësishëm për identitetin dhe ruajtjen e gjuhës.

Në fjalën e tij, Gjinushi vuri në dukje se pa njësimin e alfabetit dhe latinizimin e shkrimit, të realizuar në Kongresin e Manastirit, nuk mund të kuptohet as historia dhe as zhvillimi i gjuhës shqipe, e cila është një prej shtyllave më të forta të identitetit kombëtar shqiptar. “Kombi shqiptar u formua dhe shteti shqiptar u pavarësua përmes kontributit të shoqërive atdhetare, klubeve kulturore e lëvizjeve mendore, vendimeve të marra në kongrese e evente të tilla si ai i Manastirit,” theksoi Gjinushi, duke nënvizuar rolin kyç të këtyre momenteve të rëndësishme historike në formimin e kombit dhe shtetit shqiptar.

Për akademikun, shqipja është një gjuhë e mrekullueshme, e lindur dhe e formuar përmes një procesi 6-mijëvjeçar. Duke iu referuar studimeve të fundit, të bazuara në ADN-në e popullatave dhe gjetjeve arkeologjike, Gjinushi theksoi se këto dëshmi vërtetojnë lashtësinë dhe vijimësinë e popullimit të rajonit, që ka nisur 8 mijë vjet më parë. Ai theksoi se këto studime nuk janë vetëm dëshmi të historisë së shqiptarëve, por ofrojnë një vend të denjë për gjuhën shqipe dhe popullin shqiptar në skenën botërore. “Ky proces, që ka filluar nga periudha parailire dhe parapellazge, ka krijuar një gjuhë të mrekullueshme, të cilën autorë të mëdhenj si Ismail Kadare e kanë përdorur për të krijuar kryevepra botërore. Kjo është dëshmi e pasurisë dhe fuqisë së gjuhës shqipe,” u shpreh Gjinushi.

Në fund, Gjinushi apeloi që të gjithë shqiptarët të mbrojnë gjuhën shqipe si një pasuri të paçmuar kombëtare, duke theksuar se kjo mbrojtje duhet të fillojë nga vetvetja, nga mospërdorimi dhe keqpërdorimi i saj. Ai theksoi gjithashtu rëndësinë e ruajtjes dhe zhvillimit të gjuhës standarde, si një tregues i një stadi të avancuar të zhvillimit të kulturës dhe identitetit të një kombi./UBTNews/

Kryeministri Edi Rama theksoi sot se Dita e Alfabetit është një festë e përjetshme për të gjithë shqiptarët, duke e cilësuar atë si një ngjarje historike të madhe, që kremtohet edhe në Shqipëri. Gjatë fjalës së tij në Kuvendin Kombëtar për gjuhën shqipe, në kuadër të temës “Sfidat e Gjuhës Shqipe në shekullin XXI”, Rama lidhi këtë ditë me eventin historik të Samitit të tretë të Diasporës, i cili u mbajt në Tiranë vitin e kaluar. Ai theksoi se shqipja ishte një nga temat kryesore të këtij samiti dhe se, si rezultat, u arritën përfundime dhe angazhime të rëndësishme për gjuhën shqipe.

Kryeministri Rama vuri në dukje se Dita e Alfabetit, e cila përkon me 22 nëntorin, është bërë një festë kombëtare për shqiptarët në Maqedoninë e Veriut, falë përpjekjeve të politikanit të njohur shqiptar Arben Xhaferi, i cili kërkoi që kjo datë të shpallej festë kombëtare për shqiptarët e rajonit. “Ky vit e gjeti këtë festë të rëndësishme si një festë të përvitshme për të gjithë shqiptarët, që kremtohet jo vetëm në Maqedoninë e Veriut, por edhe në Shqipëri”, tha Rama.

Ai gjithashtu lidhi ngjarjen e Kongresit të Manastirit me procesin historik të bashkimit të shqiptarëve. “Dita e Kongresit të Manastirit është pjesë e zinxhirit të Besëlidhjeve të shqiptarëve”, tha Rama, duke kujtuar ngjarjet historike të rëndësishme që lidhin shqiptarët, si Kuvendi i Lezhës dhe Lidhja e Prizrenit. Sipas tij, Kongresi i Manastirit, i cili zhvilloi një debat të rëndësishëm për krijimin e alfabetit të gjuhës shqipe, është një moment kyç i historisë shqiptare.

Rama përshkroi me pasion dhe respekt pjesëmarrësit e Kongresit të Manastirit, duke përmendur figurat kryesore si At Gjergj Fishtën, Petro Nini Luarasin, Mit’hat Frashërin dhe Hoxhën Hasan Tahsin, të cilët dhanë kontribut të jashtëzakonshëm për të krijuar një alfabet të veçantë për gjuhën shqipe. Ai theksoi se ky ishte një akt guximi dhe vendimmarrje historike që shprehu identitetin dhe botëkuptimin unik të shqiptarëve.

Kryeministri Rama ndau edhe një poezi të famshme të Ndre Mjedës, e cila shpreh bukurinë dhe unitetin e gjuhës shqipe:

“Përmbi za që lshon bylbyli,
gjuha shqype m’shungullon;
përmbi er’ që jep zymbyli,
pa da zemren ma ngushllon.
Geg’ e tosk’, malsi, jallia
jan’ nji komb, m’u da, s’duron;
fund e maj’ nji a Shqypnia
e nji gjuh’ t’gjith’ na bashkon.”

Rama mbylli fjalimin e tij duke theksuar se Dita e Kongresit të Manastirit është një nga ngjarjet më të rëndësishme në historinë e shqiptarisë, dhe se pas saj qëndron një trashëgimi e çmuar e identitetit dhe unitetit kombëtar shqiptar./UBTNews/