Shëndeti

3 mënyra se si truri juaj në të vërtetë përmirësohet me moshën

Të moshuarit e kanë më të lehtë të përqëndrohen.

Published

on

Kultura jonë nuk është shumë pozitive me plakjen. Ne jemi të magjepsur me ata, si Jennifer Lopez dhe Tom Brady, të cilët duken të imunizuar ndaj viteve, të fiksuar pas paraqitjes rinore. Dhe bota e sipërmarrjes është veçanërisht e fiksuar pas rinisë, pavarësisht nga një grumbull të dhënash që tregojnë se themeluesit më të suksesshëm janë tashmë në moshën e mesme.

Nuk është çudi që kaq shumë njerëz e presin çdo thinjë me ankth. Po, siç i kujtonte vetes Steve Jobs çdo mëngjes, në fund trupi dhe truri ynë plaket. Por, sipas shkencës, rruga drejt këtij fundi të pashmangshëm nuk është e gjitha në zbritje. Hulumtimet e reja mbi performancën konjiktive të të moshuarve i shtohen një sërë studimesh që tregojnë se mosha ka dobësitë e saj, por edhe avantazhet e saj.

Përparësitë konjiktive të plakjes

Hulumtimi, i publikuar së fundmi në Psychology and Aging, hodhi një vështrim nga afër funksionit mendor të të moshuarve të shëndetshëm, por është larg nga studimi i parë që krahason trurin në mosha të ndryshme. Mijëra vite kulturë na kujtojnë se mosha dhe mençuria shpesh shkojnë së bashku, sigurisht, por studimet më të fundit tregojnë se vitet që kalojnë kanë edhe përfitime të tjera.

Lumturia, për shembull, priret të ulet gjatë të 40-ve dhe 50-tave tona të furishme, përpara se të rritet në mënyrë të qëndrueshme gjatë pjesës së mbetur të jetës. Mesatarisht, vetëvlerësimi gjithashtu duket se rritet me çdo ditëlindje.

Por nuk është vetëm se ne vendosemi dhe rritemi të kënaqur në vitet tona të arta. Studime të tjera tregojnë se lloji i krijimtarisë që është i rrënjosur në një jetë të përvojës në fakt nuk arrin kulmin deri në moshën e mesme të vonë. Ne nuk jemi thjesht më të lumtur më vonë në jetë. Nëse nuk synojmë të rishpikim rrënjësisht një industri, ne përgjithësisht jemi më të mirë edhe në punët tona.

Në këtë sfond të gjetjeve pozitive rreth funksionit mendor dhe moshës, hulumtimi i ri, i kryer në Trinity College Dublin, vë në dukje saktësisht se si ndryshon truri i të moshuarve. Studiuesit kërkuan vullnetarë të shëndetshëm të moshuar dhe të rinj që të plotësonin një sërë testesh konjiktive dhe zbuluan se truri i moshuar në fakt ka avantazhe kryesore:

  1. Të moshuarit e kanë më të lehtë të përqëndrohen. Kur ekipi hulumtues u kërkoi subjekteve të përfundonin një ushtrim të thjeshtë që kërkonte vëmendje të vazhdueshme, ata zbuluan se të moshuarit raportuan se mendjet e tyre enden rreth 27% të kohës. Të rinjtë ëndërronin afër gjysmës së kohës (47%).
  2. Të moshuarit ishin më pak të shqetësuar. Vullnetarët e rinj, me trurin e tyre të kërcitur, vazhdimisht duhej të frenonin vëmendjen e tyre, duke shkaktuar shqetësim dhe stres. Vullnetarët më të vjetër u larguan në mënyrë të qëndrueshme dhe kështu raportuan se ndjenin shumë më pak ankth.
  3. Njerëzit e moshuar kanë kontroll më të mirë të trurit të tyre. Vullnetarët më të rinj shpesh u thanë kërkuesve se shpërqëndrimi i tyre ishte i pavullnetshëm, ata nuk mund t’i mbanin mendimet e tyre të largoheshin. Njerëzit e moshuar ishin më pak të shqetësuar nga mendjet e shqetësuara që nuk mund t’i kontrollonin.

“Hulumtimi tregon që të rriturit e moshuar mund të jenë më të përqëndruar, më pak të penguar nga ankthi dhe më pak të shqetësuar mendërisht sesa të rriturit më të rinj,” komentoi studiuesi kryesor Paul Dockree, duke përmbledhur gjetjet.

Studiuesit tregojnë se ndërsa plakemi edhe kujtesa jonë bëhet disi më pak e besueshme, truri ynë kompenson duke mësuar të fokusohet më mirë në detyrën në fjalë. Ne mund t’i harrojmë çelësat tanë, me fjalë të tjera, por kur ulemi për të bërë punën, truri jonë ka më pak gjasa të shpërqëndrohet nga çdo shqetësim dhe ëndërr e zakonshme.

Ky nuk është një avantazh i vogël. Dhe nuk është i vetmi që truri i moshuar ka në arsenalin e tij. E gjithë kjo është një kujtesë se e vetmja arsye që vitet që kalojnë mund t’ju bëjnë më pak të ngjarë të keni sukses është nëse ato ju bëjnë më pak të gatshëm të besoni në veten tuaj dhe të përballeni me sfida të reja. Truri juaj në moshën 50-vjeçare është i ndryshëm nga truri juaj në moshën 25-vjeçare, por kjo nuk do të thotë se është më keq./BM

Shëndeti

Hani çokollatë rregullisht, ja pse

Published

on

Continue Reading

Shëndeti

Ja arsyet pse ju dridhen duart

Published

on

Një neurolog ka zbuluar ilaçet e zakonshme që mund të shkaktojnë dridhje të duarve.

Dr. Baibing Chen, i cili punon në Ann Arbor, Michigan, thotë se sheh shumë pacientë me dridhje të duarve që shqetësohen se mund të kenë një çrregullim serioz të trurit, siç është Parkinsoni.

Para se t’i vlerësojë për gjendje neurologjike, Dr. Chen kontrollon çfarë ilaçesh po marrin. Ai sheh nëse pacientët marrin pseudoefedrinë, e shitur nën emrin tregtar Sudafed, ndër të tjera për bllokim të hundëve ose sinuseve, pasi dridhjet janë efekt anësor i këtij ilaçi pa recetë.

Kjo ndodh se dekongjestionuesi stimulon sistemin nervor qendror e nxit lirimin e norepinefrinës, një neurotransmetues i lidhur me vigjilencën dhe gjallërinë – gjë që çon në efekte anësore si nervozizmi, ankthi dhe dridhjet.

Simptomat shtohen kur ilaçi merret në doza të larta ose nga të ndjeshmit, vlen për amfetaminat që përdoren për trajtimin e ADHD-së, si Adderall. “Këto mund të rrisin aktivitetin e sistemit nervor dhe ndonjëherë të shkaktojnë dridhje ose lëkundje,” thotë Dr. Chen në TikTok.

Më tej, neurologu analizon përdorimin e antidepresivëve, ai thotë se frenuesit selektivë të rimarrjes së serotoninës që janë klasë antidepresivësh që rrisin nivelet e serotoninës në tru, mund të shkaktojnë dridhje.

FDA ka miratuar pesë SSRI për trajtimin e depresionit: Citalopram, Escitalopram, Fluoxetine, Paroxetine dhe Sertraline. Disa s’kanë efekte anësore, e shumë efekte zhduken pas javëve të para, përveç dridhjeve, ilaçet shkaktojnë shqetësime, djersitje dhe dhimbje koke.

Dr. Chen thotë se antidepresivi triciklik amitriptilina shkakton të njëjtën reaksion. Antipsikotikët që përdoren për trajtimin e simptomave psikozike si halucinacionet, deluzionet dhe mendimi i çrregullt, shkaktojnë dridhje.

Litiumi, një stabilizues i humorit, është “i njohur për të shkaktuar ose përkeqësuar dridhjet, veçanërisht në nivelet e larta në gjak”.

Dr. David Osser, profesor i asociuar i psikiatrisë në Shkollën Mjekësore të Harvardit, thotë se dridhjet e shkaktuara janë “ të zakonshme dhe të padëshiruara nga pacientët”, dhe ankthi i përkeqëson ato. Për t’i zbutur sugjeron mbajtjen e nivelit të ulët të litiumit dhe reduktimin e ilaçeve tjera që shkaktojnë dridhje, si kafeina. Një tjetër shkaktar, sipas Dr. Chen, janë ilaçet për astmën, ilaçet e përshkruara për pacientët me astmë, si albuterol, salmeterol e arformoterol, shkaktojnë dridhje. Deri në 20% e njerëzve që marrin këto ilaçe zhvillojnë dridhje.

Dr. Chen përmbyll informacionin e tij duke renditur disa ilaçe të tjera që duhen pasur parasysh për shkaktimin e dridhjeve.

Ilaçet kundër krizave epileptike shkaktojnë dridhje se ndërveprojnë me sistemin nervor qendror, ilaçet antiaritmike që përdoren për trajtimin e rrahjeve të çrregullta të zemrës kanë ndikim të ngjashëm. Steroidet janë tjetër grup në listën e Dr. Chen që shkaktojnë dridhje.

Me prednizonin, një nga steroidet më të përshkruara në SHBA, disa nga efektet anësore që ndodhin, nëse përdoret në sasi të mëdha ose për periudha të gjata, përfshijnë ndjesi shpimi gjilpërash në fytyrë dhe gjymtyrë, ngërç të muskujve dhe dridhje të pakontrollueshme të duarve.

Mjeku përmend një shkaktar; Stimulantët. Kafeina, që konsumohet përmes çajit, kafesë, pijeve me gaz, shkakton dridhje të duarve nëse konsumohet në sasi të mëdha, veçanërisht te individët që janë të ndjeshëm ndaj efekteve stimuluese. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Ruani shëndetin e syve: Identifikimi dhe parandalimi i faktorëve të rrezikut

Published

on

Shëndeti i syve është aspekt i rëndësishëm i mirëqenies sonë, por shumë shpesh e injorojmë deri sa të shfaqen probleme.

Ka faktorë rreziku që ndikojnë në shëndetin e syve, përfshirë moshën, gjenetikën, ekspozimin ndaj dritës së diellit dhe përdorimin e dëmshëm të ekraneve për periudha të gjata. Është thelbësore të kuptojmë këta faktorë për të mbrojtur shëndetin vizual.

Mosha e gjenetika janë dy faktorë që ndikojnë në shëndetin e syve, ndryshimet që ndodhin me kalimin e moshës çojnë në sëmundje si katarakti e degjenerimi makular. Një histori familjare e sëmundjeve të syve rrit rrezikun e zhvillimit të këtyre kushteve.

Nëse keni anëtarë të familjes që vuajnë nga sëmundje të tilla, është e rëndësishme të bëni kontrolle të rregullta e të jeni të vetëdijshëm për shenjat e hershme të problemeve vizuale. Ekspozimi ndaj diellit është problem serioz, rrezatimi UV dëmton retinën e rrit mundësinë e zhvillimit të sëmundjeve si katarakti e degjenerimi makular. Përdorimi i syzeve me mbrojtje UV është mënyrë e thjeshtë për të mbrojtur sytë. Kjo veprimtari preventive është e rëndësishme verës, kur jemi në mjedise të hapura.

Përdorimi i ekraneve moderne, si telefonat e kompjuterët ka ndikim negativ. Përdorimi i vazhdueshëm i pajisjeve shkakton lodhje dhe tharje të syve e përkeqësim të shikimit. Ka rregull të njohur, që quhet 20-20-20: çdo 20 minuta, shikoni diçka në distancë 20 metra për 20 sekonda. Ky zakon ndihmon në lehtësimin e lodhjes së syve por si të kujdesemi për sytë?

Kontrolli i rregullt është thelbësor, vizitat te okulisti janë të rëndësishme për parandalim të problemit. Një kontroll i thjeshtë identifikon problemet e mundëson trajtim. Mbrojtja nga dielli është aspekt i rëndësishëm i kujdesit. Përdorni syze që filtrojnë rrezet UV. Jo vetëm që kjo i mbron sytë nga dëmtimi, por parandalon shfaqjen e rrudhave rreth syve.

Një dietë e pasur me vitamina është esenciale për sytë. Ushqimet që janë të pasura me vitaminë A, C dhe E, si karotat dhe domatet ndihmojnë në ruajtjen e syve.  Përveç kësaj, shmangia e duhanit është element thelbësor në ruajtjen e shëndetit të syve.

Pirja e duhanit rrit rrezikun e zhvillimit të degjenerimit makular dhe kataraktit. Nëse jeni duhanpirës, kërkoni ndihmë për të lënë duhanin; shëndeti juaj, duke përfshirë shëndetin e syve tuaj, do të përfitojë ndjeshëm. Përmes kujdesit të duhur dhe këndvështrim të përgjegjshëm ndaj stilit të jetesës, është e mundur të mbani sytë tuaj të shëndetshëm dhe të parandaloni probleme që shfaqen me kalimin e kohës.

Kujdesi për shëndetin e syve është investim në mirëqenien afatgjatë, nuk është kurrë vonë për të filluar të merremi seriozisht me këtë. /UBT News/

Continue Reading

Shëndeti

Personat me këtë grup gjaku nuk duhet të pinë kafe

Published

on

Ngrënia e disa ushqimeve bazuar në grupin tuaj të gjakut përmirësojë shëndetin dhe të ndihmojë në menaxhimin e peshës.

Koncepti i dietave sipas grupeve të gjakut u prezantua fillimisht nga dr. James L. D’Adamo. Djali i tij, dr. Peter J. D’Adamo, e popullarizoi këtë dietë në librin e tij “Eat Right 4 Your Type”.

Ai pretendon se grupe të ndryshme gjaku kanë evoluar në periudha të ndryshme në historinë tonë gjenetike dhe se grupi juaj i gjakut duhet të përcaktojë se çfarë hani dhe si ushtroheni, shkruan Healthline.

Cilat lëngje duhet të pini cilin grup gjaku?

Dietat e grupeve të gjakut janë sistem ushqimor që i kategorizon ushqimet si të dobishme, neutrale a të dëmshme. Ai bazohet në grupin e gjakut të personit dhe faktorë tjerë. Dieta ofron udhëzime për zgjedhjen e pijeve bazuar në grupin tuaj të gjakut.

Plazma përmban antitrupa anti-A dhe anti-B, por sipërfaqja e rruazave të kuqe të gjakut nuk përmban antigjene A ose B. Meqenëse këto antigjene nuk janë të pranishme, një person i çdo grupi gjaku ABO mund ta marrë këtë grup gjaku.

Dietë për grupin e gjakut O

Theksi vihet te ushqimet me shumë proteina, kurse drithërat, bizelet dhe produktet e qumështit janë të kufizuara. Ai bazohet në idenë se njerëzit me grupin O kanë sistem tretës që përshtatet përproteinat shtazore.

Sipërfaqja e rruazave të kuqe të gjakut përmban antigjen A, dhe plazma ka antitrupa anti-B. Antitrupi anti-B do të sulmonte qelizat e gjakut që përmbajnë antigjenin B. Dieta fokusohet në perime, fruta dhe drithëra, duke minimizuar mishin dhe produktet e qumështit. Ai bazohet në besimin se njerëzit me grupin A kanë sistem imunitar më të ndjeshëm dhe janë më të përshtatshëm për një dietë vegjetariane.

Lëngje frutash alkaline si koncentrati i holluar i lëngut të qershisë së zezë

Tretja e produkteve të qumështit thuhet se është e vështirë për njerëzit me grupin A të gjakut, por disa lloje të produkteve të qumështit mund të jenë të pranueshme, duke përfshirë:

Sipërfaqja e rruazave të kuqe të gjakut përmban antigjen B, plazma ka antitrupa anti-A. Antitrupi anti-A sulmon qelizat e gjakut që përmbajnë antigjenin A. Dieta përfshin bilanc të mishit, perimeve, frutave, drithërave dhe produkteve të qumështit. Ai bazohet në idenë se njerëzit me grup B kanë sistem të fortë tretës e mund të hanë shumëllojshmëri ushqimesh.

Qelizat e kuqe përmbajnë antigjene A dhe B, plazma s’përmban antitrupa anti-A ose anti-B. Ata me grupin  AB marrin çdo lloj gjaku ABO.

Dieta përfshin një kombinim të ushqimeve nga dietat e grupit të gjakut A dhe B Dieta e grupit të gjakut AB bazohet në besimin se njerëzit me grup gjaku AB mund të përfitojnë nga të dyja dietat, sepse gjaku i tyre është një përzierje e të dy llojeve. /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara