

Shëndeti
Shenjat e autizmit te të rriturit
Ata mund të kenë vështirësi në marrëdhënie, si dhe në të kuptuarit e emocioneve të njerëzve të tjerë.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiÇrregullimi i spektrit të autizmit është një nga çrregullimet më të zakonshme neurozhvillimore.
Në shumicën e rasteve, një person diagnostikohet me autizëm në fëmijëri, zakonisht pas moshës katër vjeç.
Megjithatë, disa të rritur jetojnë me autizëm të padiagnostikuar, madje edhe ata me simptoma më të rënda. Ka disa ngjashmëri midis autizmit dhe disa çrregullimeve të tjera, duke përfshirë çrregullimin e hiperaktivitetit të deficitit të vëmendjes (ADHD).
Diagnostifikimi edhe më vonë në jetë mund të jetë i dobishëm për një sërë arsyesh, por veçanërisht sepse mund t’u sigurojë njerëzve qasje më të mirë në shërbime dhe mbështetje.
Simptomat
Ata mund të kenë vështirësi në marrëdhënie, si dhe në të kuptuarit e emocioneve të njerëzve të tjerë. Po ashtu mund të kenë modele dhe sjellje jo fleksibile të mendimit, kështu që shpesh kryejnë veprime të përsëritura. Të rriturit me simptoma të lehta të autizmit shpesh nuk diagnostikohen kurrë, shkruan Medical News Today.
Shenjat dhe simptomat e zakonshme të autizmit te të rriturit mund të përfshijnë
ngathtësi
vështirësi në zhvillimin e bisedave
vështirësi në krijimin ose mbajtjen e miqësive të ngushta
siklet gjatë kontaktit me sy
vështirësi në kontrollin e emocioneve
interes i madh për një temë të veçantë
monologë të shpeshtë për të njëjtën temë ose tema
mbindjeshmëria ndaj tingujve ose erërave që duket se nuk shqetësojnë të tjerët
tinguj të pavullnetshëm, të tillë si pastrimi i përsëritur i fytit
më e vështirë për të kuptuar sarkazmën
të interesuar për vetëm disa aktivitete
prirje për veprimtari të vetmuar
probleme me njohjen e emocioneve të të tjerëve
probleme me të kuptuarit e shprehjeve të fytyrës dhe gjuhës së trupit
mbështetja në rutinat e përditshme dhe vështirësitë nëse kjo rutinë ndërpritet
sjelljet e përsëritura
aftësi superiore në matematikë dhe disiplina të ngjashme (në disa raste)
nevoja që objektet të vendosen në një rend të caktuar.
Gratë me autizëm mund të përballen më mirë në situata sociale sesa burrat me autizëm. Si rezultat, diagnostikimi i autizmit te gratë mund të jetë më sfidues. Sipas disa studimeve, njerëzit me autizëm kanë më shumë gjasa të vuajnë nga kushte të tjera si ankthi ose depresioni sesa popullata e përgjithshme.
Shëndeti
Shkencëtarët bëjnë paralajmërimin: Mos merrni Ozempic nëse planifikoni shtatzëni!
Published
6 hours agoon
June 13, 2025
Gratë që përdorin injeksione për humbje peshe duhet të përdorin kontracepsion dhe të presin deri në dy muaj pas ndalimit të ilaçit para se të tentojnë të mbeten shtatzënë.
Agjencia Rregullatore për Barnat dhe Produktet Shëndetësore (MHRA) ka lëshuar një paralajmërim në lidhje me përdorimin e barnave GLP-1, të cilat përdoren si për humbje peshe ashtu edhe për trajtimin e diabetit.
Ajo thotë se agonistët e receptorëve të peptidit-1 të ngjashëm me glukagonin (GLP-1 ose GLP-1 RAs) nuk duhet të merren gjatë shtatzënisë, gjatë përpjekjes për të mbetur shtatzënë apo gjatë gjidhënies.
Gratë që po përpiqen të mbeten shtatzënë janë paralajmëruar të ndalojnë përdorimin e ilaçit dy muaj përpara se të tentojnë për një shtatzëni, sipas Sky News.
Kjo për shkak se nuk ka të dhëna të mjaftueshme për sigurinë që të dihet nëse marrja e këtij ilaçi mund të dëmtojë fetusin.
MHRA ka thënë se ka marrë 40 raportime të lidhura me shtatzëni nga gratë që kanë përdorur injeksionin. U zbulua se Mounjaro ul efektivitetin e kontraceptivëve oralë tek gratë me mbipeshë. Kjo do të thotë se cilado që përdor këtë injeksion, duhet të përdorë gjithashtu kondom, veçanërisht gjatë katër javëve të para dhe pas çdo rritjeje të dozës.
Ministrja për Gratë dhe Barazinë, Bridget Phillipson, i tha gazetarit Matt Barbet të Sky Neës se është e rëndësishme që njerëzit të jenë plotësisht të informuar përpara se të përdorin injeksionet për humbje peshe.
“Kjo është fushë e re dhe në zhvillim, është e rëndësishme të jemi të përditësuar si për përfitimt dhe për rreziqet”, tha ajo.
Injeksionet për humbje peshe janë lidhur me një “bum shtatzënish”, pasi gra të ndryshme kanë raportuar online shtatzëni të papritura, pavarësisht përdorimit të kontraceptivëve – duke i quajtur ato “bebet Ozempic” apo “bebet Mounjaro”.
Të dhënat e MHRA tregojnë 26 raportime të lidhura me shtatzëni nga gratë që përdorin Mounjaro. Gratë nuk janë të detyruara të tregojnë në raport nëse shtatzënia ishte e padëshiruar, por njëra prej tyre e ka thënë shprehimisht këtë.
Ka pasur tetë raportime për gratë që përdorin Ozempic dhe Wegovy e nëntë tjera për Victoza ose Saxenda, ku një grua deklaroi se shtatzënia e saj ishte aksidentale. Dr Alison Cave, zyrtarja kryesore për sigurinë në MHRA, tha se këto “injeksione për dobësim” janë barna dhe nuk duhet të përdoren për qëllime estetike apo kozmetike.
“Nuk janë zgjidhje e shpejtë për të humbur peshë, nuk janë vlerësuar të sigurta kur përdoren në këtë mënyrë”, tha ajo.
Ajo u bëri thirrje pacientëve që të lexojnë fletëudhëzimin në paketim, ose të bisedojnë me një profesionist shëndetësor si pjesë e procesit të përshkrimit të barnës.

Një ekip studiuesish nga fusha të ndryshme, gjeriatria, neurologjia, nutricionistë dhe specialistë të shëndetit publik, nga disa institucione në Kinë, së bashku me dy kolegë nga Australia, kanë gjetur se çiklizmi ofron përfitim të madh për të reduktuar rrezikun e zhvillimit të demencës.
Studiuesit kanë analizuar të dhëna mjekësore nga UK Biobank, duke ndjekur shëndetin e 479,723 personave me moshë mesatare rreth 56.5 vjeç, që ishin në gjendje të mirë shëndetësore e nuk kishin shenja të demencës në fillim të studimit.
Ata i ndoqën për 13 vjet për të parë sesi mënyrat e transportit lidhen me shfaqjen e demencës, rezultatet treguan se personat që përdornin biçikletën në baza të rregullta kishin rrezik dukshëm më të ulët për të zhvilluar demencë, krahasuar me ata që ecnin në këmbë, përdornin makinë ose transport publik.
“Udhëtimi kryesisht me biçikletë, ose në kombinim me mjete të tjera të transportit, ishte faktor i rëndësishëm për ruajtjen e volumit të hipokampusit”, thuhet në raportin e studimit, i cili është publikuar në JAMA Network Open.
Hipokampusi është pjesë e rëndësishme e trurit, e vendosur në pjesën e mesme të tij. Ai ka formën e nj kali deti të vogël (quhet “hipokampus”, nga fjala greke “hippos” që do të thotë kalë dhe “kampos”, që do të thotë det, kuptimi: kali i detit).
Kjo pjesë e trurit luan rol kryesor në formimin, organizimin dhe ruajtjen e kujtimeve të reja.
Ai ndihmon njerëzit të kuptojnë se ku ndodhen dhe si të lëvizin në hapësirë, pa hipokampus funksional, njerëzit nuk do të mund të mësojnë informacione të reja.
Çiklizmi mbron trurin
Pjesëmarrësit që përdornin biçikletën kishin volum më të madh të hipokampusit, zonë e trurit që lidhet me kujtesën dhe orientimin hapësinor. Volumi i madh i hipokampusit, do të thotë mbrojtje kundër rënies së aftësive njohëse.
Studiuesit shtuan se përfitimi ishte veçanërisht i lartë te personat që nuk bartin gjenin e njohur si APOE ε4, i cili lidhet me rrezik më të lartë për Alzheimer. Edhe te ata që e bartin këtë gjen, çiklizmi kishte ndikim, por më të kufizuar.
Pse çiklizmi bën diferencë?
Hulumtimet treguan se ushtrimet fizike dhe aktivitetet që përfshijnë orientim në hapësirë mund të ngadalësojnë fillimin e demencës. Çiklizmi bashkon të dyja: është aktivitet aerobik dhe kërkon vëmendje në orientim dhe lëvizje të koordinuara.
“Çiklizmi mund të jetë një nga mënyrat më të thjeshta dhe më efektive për të mbrojtur kujtesën dhe trurin nga demenca”, kanë theksuar studiuesit në raportin e tyre.

Stresi është bërë pjesë e përditshmërisë moderne: nga mëngjeset e vrullshme e deri te orët e zgjatura në punë, nga trafiku i rënduar deri te ngarkesat emocionale.
Mes gjithë rëndesës fizike e mendore, ndezja e një cigareje dukej si arratisje e ëmbël për pak minuta, por në vetvete është rikthimi apo vazhdimi drejt një zakoni jo dhe të shëndetshëm. Me alternativa më të pastra dhe më të mira në dispozicion, është koha të rishohim idenë e “vetëm një cigareje” – veçanërisht për ata që tashmë përdorin pajisjet IQOS, por vazhdojnë t’i alternojnë të dyja produktet (Dual Usage) ndonjëherë thjesht për forcë të zakonit.
1. Lëviz, qoftë edhe për pak minuta
Aktiviteti fizik, edhe në formën e një shëtitjeje 10-minutëshe, ndihmon në lirimin e endorfinave që përmirësojnë humorin dhe reduktojnë stresin. Për shumë përdorues, veçanërisht ata që përdorin cigare në çaste tensioni, një dalje e shkurtër jashtë mund të zëvendësojë nevojën për duhan.
2. Krijo zakone të reja që të përshtaten
Shumë përdorues të dyfishtë janë të lidhur me ritet që lidhen me pirjen e duhanit. Kafeja e mëngjesit, pauza pas vakteve, apo çlodhja pas një dite të gjatë. Provoni të kaloni në alternativa më të mira, si IQOS.
3. Prano shkaktarët e stresit dhe përballu me to
Përdorimi i dyfishtë shpesh rikthehet në situata me ngarkesë emocionale: gjatë stresit në punë, në trafik apo pas një konflikti. Këto janë momente të parashikueshme. Në vend që të reagosh, përgatitu të përballesh me to.
4. Zëvendëso “nevojën” me “zgjedhjen”
Një nga arsyet pse përdoruesit e dyfishtë vazhdojnë të konsumojnë cigare është skepticizmi. Por kjo shpesh ndodh sepse nuk i kanë dhënë një shans të plotë.
5. Mësohu ta shpërblesh veten
Merr kohë për të festuar, për t’u çlodhur apo thjesht për të qëndruar vetëm, por kujdes! Këto momente na bëjnë të ndihemi sikur e meritojmë një cigare, por ajo që me të vërtetë meriton është një zgjidhje që përputhet me stilin tënd të jetës – pa tym, hi apo djegie.

Sulmi në zemër zakonisht ndodh kur furnizimi me gjak në zemër ndalet papritmas si pasojë e ndonjë bllokade.
Sipas studimeve, çaji i zi mund të ndihmojë në zvogëlimin e këtij sulmi.
Sipas të dhënave të publikuara në vitin 2012 në “Food & Function”, çaji i zi i zvogëlon rreziqet e sëmundjeve koronare të zemrës dhe të sulmit të trurit për 10 deri në 20 për qind.
Në vitin 2000, një prej studimeve më të mëdha mbi ndikimin e konsumimit të çajit në shëndetin e zemrës ishte publikuar në revistën “Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology”.
Studimi kishte analizuar më shumë se 37,000 holandezë dhe kishte zbuluar se ata të cilët pinë çaj janë më pak të prirë të vdesin nga sëmundjet e zemrës. Në veçanti, çaji i zi ka shumë përfitime shëndetësore për zemrën.
Më 2012, një studim i publikuar në“Preventive Medicine” kishte zbuluar se konsumimi i tri gotave me çaj të zi për 12 javë shpie në reduktim të dukshëm të nivelit të antioksidantëve në sheqer të gjakut, që na mbrojnë nga stresi oksidativ.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, faktorët e rrezikut që mund të shpijnë në sulm të zemrës janë: konsumimi i alkoolit, pirja e duhanit, shtypja e lartë e gjakut, mbipesha, kolesteroli i lartë, glukoza e lartë në gjak, mungesa e aktivitetit.

Dua Lipa: “Do të doja shumë të kisha një fëmijë një ditë”, këngëtarja flet për dëshirën për amësi

Shkencëtarët bëjnë paralajmërimin: Mos merrni Ozempic nëse planifikoni shtatzëni!

Studimi: Të kesh një motër përmirëson shëndetin mendor dhe rrit forcën emocionale

Pse Sarah Jessica Parker refuzon të bëjë “selfie” me adhuruesit?

Ky është Volkswageni i ri, do të kushtojë 25,000 euro në Evropë

Çiklizmi ul rrezikun nga demenca

UBT, Akademia e Shkencave të Shqipërisë dhe Fondacioni Musei Civici di Venezia, prezantojnë në Tiranë trashëgiminë e Karl Gegës në një ekspozitë unike

UBT sjell në Tiranë trashëgiminë evropiane të Karl Gegës në bashkëpunim me partnerë prestigjiozë

UBT merr pjesë në konferencën e organizuar nga Binance
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet2 months ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT1 week ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT1 week ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore