Kulturë

16 autore të nominuara për çmimin e grave për ‘non-fiction’ 2025

Published

on

Çmimi i grave për ‘Non-Fiction’ ka shpallur listën e gjatë të fituesve për vitin 2025, duke përfshirë emra të njohur dhe të rëndësishëm në fushën e shkrimeve jo-fikcionalë. Midis 16 autoreve të nominuara, gjenden figura të njohura si këngëtarja suedeze Neneh Cherry, anëtarja e parlamentit britanik-kinez Yuan Yang dhe fituesja e Çmimit Pulitzer, Anne Applebaum.

Duke përfshirë 11 autore britanike nga 16 gjithsej, ky çmim synon të nxjerrë në pah një koleksion librash që ofrojnë “njohuri për përvoja dhe perspektiva të reja”, duke rikthyer dhe shpërndarë histori të shikuara më pak. Kavita Puri, kryetare e këtij viti të jurisë, shprehu se librat që janë përzgjedhur janë “lexime që na orientojnë me mjeshtëri përmes çështjeve më të ngutshme të kohës tonë.”

Në mesin e autorëve të nominuar, Cherry është shpallur për kujtimet e saj të thella “A Thousand Threads”, një vepër që ndjek karrierën e saj muzikore dhe jetën e saj përmes lartësive dhe uljeve emocionale që e kanë formësuar atë. Për Yang, u përzgjodh portreti intim i katër grave kineze në librin “Private Revolutions”, ndërsa Anne Applebaum u nominuua për librin e saj “Autocracy, Inc.: The Dictators Who Want to Run the World”, që trajton kërcënimet demokratike të autoritarizmit kleptokratik.

Nominee të tjerë përfshijnë Rachel Clarke për “The Story of A Heart”, Jenni Fagan për “Ootlin”, dhe Sue Prideaux për “Wild Thing: A Life of Paul Gauguin”, ndërsa Chloe Dalton është përzgjedhur për librin e saj “Raising Hare”.

Puri shtoi se disa nga këto libra “shpërfaqin forcën dhe qëndrueshmërinë e shpirtit njerëzor, ndërkohë që të tjerë ndriçojnë rreziqet e pushtetit të pakontrolluar, pasojat e shtypjes dhe nevojën për veprim dhe kundërshtim.”

Ky çmim është hapur globalisht për çdo libër të shkruar nga autorë të grave të publikuar në Mbretërinë e Bashkuar midis 1 prillit 2024 dhe 31 marsit 2025. Paneli i jurisë i këtij viti përbëhet nga shkrimtarët Dr. Leah Broad, Elizabeth Buchan, Dr. Elizabeth-Jane Burnett dhe Emma Gannon, të cilët do të ngushtojnë listën e gjatë në një përzgjedhje prej gjashtë finalistësh, që do të shpallen më 26 mars. Ceremonia finale e çmimeve do të mbahet më 12 qershor në Londër, në të njëjtën ditë si Çmimi i Grave për Fiksion 2025.

Naomi Klein, autorja kanadeze dhe aktiviste, fitoi çmimin inaugural vitin e kaluar për librin e saj “Doppelganger: A Trip into the Mirror World”, një hulumtim i thellë dhe kritik mbi pasojat e keqinformimit në internet.

Ky çmim u formua pas një studimi që tregoi se vetëm 35.5% e librave të çmuar me çmime të non-fiction në dekadën e fundit ishin shkruar nga gra, ndërsa në vitin 2022, vetëm 26.5% e librave të non-fiction të autorëve të grave ishin rishikuar në gazetat kombëtare.

Lista e gjatë për Çmimin e Grave për Non-Fiction 2025:

  • Anne Applebaum, Autocracy, Inc.: The Dictators Who Want to Run the World
  • Eleanor Barraclough, Embers of the Hands: Hidden Histories of the Viking Age
  • Helen Castor, The Eagle and the Hart: The Tragedy of Richard II and Henry IV
  • Neneh Cherry, A Thousand Threads
  • Rachel Clarke, The Story of A Heart
  • Chloe Dalton, Raising Hare
  • Jenni Fagan, Ootlin
  • Lulu Miller, Why Fish Don’t Exist: A Story of Loss, Love and the Hidden Order of Life
  • Clare Mulley, Agent Zo: The Untold Stories of Fearless WW2 Resistance Fighter Elżbieta Zawacka
  • Rebecca Nagle, By the Fire We Carry: The Generations-Long Fight for Justice on Native Land
  • Sue Prideaux, Wild Thing: A Life of Paul Gauguin
  • Helen Scales, What the Wild Sea Can Be: The Future of the World’s Ocean
  • Kate Summerscale, The Peepshow: The Murders at 10 Rillington Place
  • Harriet Wistrich, Sister in Law: Fighting for Justice in a System Designed by Men
  • Alexis Wright, Tracker
  • Yuan Yang, Private Revolutions: Coming of Age in a New China

 

Continue Reading

Kulturë

Në Prishtinë nis sot “FRAGMENTA 2025, edicioni debutues për artistët e rinj

Published

on

Në kryeqytet hapet edicioni i parë i ekspozitës së Artistëve të Rinj “FRAGMENTA 2025”, pjesë e programit vjetor të Asociacionit të Artistëve Vizualë të Kosovës.

Ky është projekti i dytë i këtij viti dhe sjell në qendër të vëmendjes artin bashkëkohor, eksperimentimin dhe përdorimin e mediave të reja.

“Fragmenta” konceptohet si hapësirë ku fragmente idesh, formash e tregimesh ndërthuren për të krijuar një mozaik të ri kulturor.

Qëllimi kryesor është të nxisë bashkëpunimin mes artistëve të rinj, studiuesve dhe publikut, duke hapur horizonte të reja krijuese dhe duke promovuar dialog ndërdisiplinor.

Me pjesëmarrjen e krijuesve të rinj nga fusha të ndryshme, ky edicion synon të rimendojë rolin e artit e dizajnit në shoqërinë moderne, duke vënë në pah risinë, eksperimentimin e interpretimin e lirë artistik.

Në kuadër të aktivitetit do të akordohet edhe RAW Award (Rising Artists Work), çmim që vlerëson artistët që formësojnë gjuhën e re të artit bashkëkohor dhe kontribuojnë në zhvillimin e skenës vizuale.

Lokacionet dhe oraret e hapjes së ekspozitave:

Tunelli i Kurrizit – ora 17:00

Observatoriumi – ora 18:30

Biblioteka “Hivzi Sylejmani” – ora 19:30

Ekspozita vazhdon më 5 dhjetor, në Hamam, nga ora 19:00.

Ceremonia e ndarjes së RAW Award do të mbahet të shtunën, më 6 dhjetor, në orën 19:00.

“Fragmenta 2025” synon të kthehet në një pikëtakim të rëndësishëm për skenën e artit të ri në Kosovë, duke ofruar një platformë të hapur për vizion, inovacion dhe talent të ri. /A.Z/UBT News/

 

 

 

 

Continue Reading

Kulturë

Abu Dhabi hap muzeun më të madh të historisë natyrore në Lindjen e Mesme

Published

on

Muzeu i Historisë Natyrore në Abu Dhabi po hap dyert për publikun, duke ofruar një udhëtim nga krijimi i planetit deri te zhvillimi i jetës në Tokë.

Me 35,000 m² hapësirë ekspozuese, ai mbulon po ashtu 13.8 miliardë vjet shkencë, evolucion dhe zbulime, duke e bërë muzeun më të madh të këtij lloji në rajon.

Një nga atraksionet kryesore është “Stan”, fosili 66 milionë vjeçar i një dinosauri, i prezantuar për herë të parë në një skenar beteje me një tjetër dinosaur.

Vizitorët mund të shohin gjithashtu meteoritet Murchison, një nga shkëmbinjtë më primitivë kozmikë, dhe ekspozita mbi historinë natyrore të Gadishullit Arabik, arkeologjinë dhe trashëgiminë kulturore.

Mes 1,500 objekteve të ekspozuara spikasin një rikrijim i një anijeje tregtare nga Epoka e Bronzit dhe “Perla e Abu Dhabit”, perla më e vjetër në botë, e datuar 5800–5600 p.e.s.

Ky muze përfaqëson një destinacion të ri botëror për dashamirët e shkencës, historisë dhe natyrës. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

14 vjet pa Sabri Godon, figurë e rrallë e kulturës dhe politikës shqip

Published

on

Sot shënohen 14 vjet nga ndarja nga jeta e Sabri Godos, një prej figurave më të rëndësishme të kulturës, letërsisë dhe politikës shqiptare.

Shkrimtar brilant, publicist dhe politikan me vizion, ai mbetet një nga personalitetet më të vyera që ka formësuar mendimin dhe shtetin shqiptar në dekadat e fundit.

Rrënjë patriotike dhe rinia e trazuar

Godo u lind më 8 gusht 1929 në Delvinë, në një familje me tradita të forta patriotike. Që i ri u rrit në një mjedis ku letërsia, kultura dhe dashuria për atdheun ishin pjesë e jetës së përditshme.

Në adoleshencë iu bashkua luftës antifashiste dhe u dallua në betejat e Brigadës VI në Shqipëri e Jugosllavi, duke u nderuar për trimëri.

Pas çlirimit shërbeu si oficer deri më 1948, por përplasjet me regjimin komunist, akuzat politike dhe ndëshkimet e vazhdueshme e ndoqën për shumë vite. Martesa me një vajzë nga një familje aristokrate dhe lidhjet me intelektualë të persekutuar shpesh e vunë në rrezik burgimi.

Shkrimtari i historisë dhe i njeriut

Pavarësisht presioneve, ai u afirmua si një nga shkrimtarët më të fuqishëm të letërsisë shqiptare.

Romanet e tij historike janë kthyer në pikë referimi të kulturës kombëtare:

Skënderbeu

Ali Pashë Tepelena

Plaku i Butkës

Ujërat e qeta

Koha e njeriut

Udhëtari, e shumë të tjera.

Në veprat e tij, figura monumentale si Skënderbeu dhe Ali Pasha marrin trajtim të ri, të thelluar artistikisht dhe të mbështetur në dokumente. Librat e tij janë ribotuar disa herë dhe janë përkthyer në gjuhë të ndryshme.

Më 1974, për shkak të akuzave për “devijim nga realizmi”, u përjashtua nga Lidhja e Shkrimtarëve, kaloi 11 vjet në internim e riedukim.

Ai ishte edhe autor qindra shkrimesh publicistike, sidomos për revistën satirike “Hosteni”.

Angazhimi politik – “Babai i Kushtetutës”

Pas rënies së diktaturës, Sabri Godo u bë një prej figurave kyçe të tranzicionit demokratik. Më 10 janar 1990, ai themeloi Partinë Republikane dhe e drejtoi për tetë vjet. U zgjodh deputet dhe udhëhoqi Komisionin e Politikës së Jashtme.

Puna e tij më e rëndësishme politike mbetet hartimi i Kushtetutës s 1998, ku si bashkëkryetar i komisionit kushtetues luajti rol vendimtar.

Për këtë arsye, kujtohet si “Babai i Kushtetutës”. Dedikimi i tij për çështjen kombëtare ishte i pandalshëm: për Kosovën, Çamërinë, shqiptarët në Maqedoni e Luginën e Preshevës. Kontributi i tij u vlerësua gjerësisht nga personalitetet e të gjitha trevave shqiptare.

Vlerësime dhe nderime

Pas ndarjes nga jeta, Sabri Godo u nderua me tituj dhe dekorata të rëndësishme:

Urdhrin e Skënderbeut (nga Presidenti Bujar Nishani, 2012)

Titullin “Commendator” (nga Presidenti i Italisë, Giorgio Napolitano, 2012)

Shpalljen e Zisë Kombëtare (4 dhjetor 2011)

Një bust pranë Kuvendit të Shqipërisë (10 maj 2013)

Sabri Godo ndërroi jetë më 3 dhjetor 2011, pas një beteje me tumor në mushkëri. U përcoll me nderime shtetërore dhe me respektin e mijëra qytetarëve, kolegëve dhe figurave të jetës publike. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

50 histori që frymëzojnë – festivali “Art Without Limit” ndriçon shpresën

Published

on

Festival, i dedikuar personave me nevoja të veçanta, ka hapur edicionin e gjashtë në kinemanë “Armata” me 50 filma nga e gjithë bota.

Rrëfimi kryesor sivjet është dokumentari i shkurtër “Sara”, që sjell historinë frymëzuese të futbollistes së re Sara Bulliqi, e cila ka lindur pa njërën dorë dhe sfidat i ka shndërruar në forcë.

Organizatorët theksojnë se festivali mbetet i përkushtuar te temat e aftësive të kufizuara dhe fuqizimit përmes artit.

Drejtoresha Ganimete Sava dhe drejtori artistik Burim Haliti theksuan rëndësinë e krijimit të filmave që tregojnë histori të tilla.

Programi treditor përfshin filma dokumentarë, dramë e animacion, ekspozitën “XR: Interaction without Limits” dhe ngjarjen përmbyllëse “Gratë që thyejnë kufizimet përmes artit”.

Festivali mbyllet më 3 dhjetor – Ditën Ndërkombëtare të Personave me Nevoja të Veçanta – me ceremoninë e çmimeve.

Në juri marrin pjesë edhe producentët danezë Kim Magnusson dhe Rebecca Pruzan, si dhe aktorja Igballe Qena. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara