Kulturë

10 gjëra që mësuam për Muhammad Ali nga dokumentari epik i Ken Burns

Fillimisht Muhammed nuk pranoi të ndizte flakën Olimpike në Atlanta ’96

Published

on

Është një regjisor i guximshëm që vendos të bëjë një dokumentar për Muhamed Ali. Në fund të fundit, çfarë mbetet për të thënë?

Një nga titanët e kulturës popullore të shekullit të 20-të, “Më i madhi” nuk ishte një lule muri dhe jeta e tij, e dokumentuar mirë ka mbështetur biografët, historianët dhe kineastët për dekada të tëra. Një Çmim Akademie është fituar për profilizimin e një ndeshje të vetme; tipari i fundit “Një natë në Miami” ngjalli një tregim të tërë nga një fusnotë në histori; Dokumentari i Marcus A. Clarke “Blood Brothers: Malcolm X & Muhammad Ali” mbërriti në Netflix vetëm një javë më parë.

Përfundimi është se nuk është e lehtë të hedhësh dritë mbi një personazh i cili u hodh kaq flaktë në qendër të vëmendjes, dhe u përzie, u fut dhe u zhyt për të siguruar që ai të qëndrojë në të.

Siç demonstrohet nga “Lufta e Vietnamit” e tij e madhe dhe mjeshtërore nga viti 2017, Burns nuk është ai që thjesht duhet të pranojë, por të shijojë në kontekst. Mund të duhet kohë për të marrë fotografinë e plotë, por portreti është më i pasur për të.

Tani ai i është drejtuar Aliut. Duke zgjatur tetë orë (e ndarë në katër episode), “Muhammad Ali” zgjati shtatë vjet për të përfunduar dhe përmban intervista me miq të ngushtë, familje, ekspertë dhe figura të kulturës, përzgjedhje nga mbi 15,000 fotografi dhe pamje intime që as vajza e Aliut, Rasheda nuk i kishte parë më parë.Pra, po, mund ta quani gjithëpërfshirëse. Por prapë pyetja: Pse?

“Ai është atleti më i madh i shekullit të 20 -të,” tha Burns për CNN. “Unë do të isha i lumtur të ulesha në një tavolinë dhe të argumentoja se ai është atleti më i madh i të gjitha kohërave, me pikë të plotë.
“Jeta e tij dhe jeta e tij profesionale u ndërthur me të gjitha çështjet kryesore të gjysmës së dytë të shekullit të 20 -të, që ka të bëjë qartë me sportin dhe rolin e sportit në shoqëri, si dhe racën, politikën, besimin, Islamin dhe luftën … Ai është figura më bindëse në të gjitha sportet “.

Regjizori tregon se ai ka një shenjë neoni në kostumin e tij të redaktimit që thotë, “është e komplikuar”. E njëjta gjë vlen edhe për jetën e Aliut. Krahas heroikave të njohura, Burns jep anën e shëmtuar të Aliut ngacmimin, shthurjen – hapësirë të bollshme. “Nuk ka asnjë mesazh” për dokumentarin, këmbëngul ai, “ne jemi në biznesin e historisë”.

“E gjithë jeta njerëzore është e ndërlikuar dhe kontradiktore dhe ndonjëherë e diskutueshme, por ka një madhështi në këtë jetë të veçantë, dhe unë nuk mendoj se kam takuar një amerikan aq të mbushur me shpirtin dhe ndjenjën e qëllimit si (Ali), “thotë Burns.

Ecja nëpër jetën e Ali është një rrugë e shkelur mirë për adhuruesit e boksit, por nga vëllimi i materialit që Burns duhej të jepte, ka ende disa surpriza. Këtu janë disa gjëra më pak të njohura nga seriali.

Frika e Muhammed Ali për të fluturuar ishte aq ekstreme saqë dikur mbante një parashutë

Kur një i ri Cassius Clay udhëtoi nga Louisville në San Francisko për provat olimpike, aq i frikësuar nga fluturimi ishte boksieri amator sa bleu një parashutë ushtarake dhe e veshi atë gjatë fluturimit. Kur fitoi konkursin, ai mbajti peng një nga çmimet e tij, një orë, për të paguar për një biletë treni për në shtëpi.

Këndi i Aliut një herë i vendosi kubat e akullit poshtë pantallonave të shkurtra të tij në mes të ndeshjes

Duke luftuar Henry Cooper në Mbretërinë e Bashkuar në qershor 1963, Clay-i i famshëm mori një goditje të madhe majtas disa sekonda para përfundimit të raundit të katërt. Këmbana mbërriti në kohën e duhur për amerikanin, këndi i të cilit bëri gjithçka që mundi për ta zgjuar atë për raundin tjetër. Kjo do të thoshte se nuhatja e kripës i dilte nën hundë dhe kube akulli poshtë pantallonave të shkurtra. Kjo gjë funksionoi – ai u kthye i lëkundur dhe fitoi në të pestën kur gjyqtari vendosi që Cooper ishte shumë i prerë dhe i gjakosur për të vazhduar.

Para rivalitetit të tyre të hidhur, Ali dhe Joe Frazier u takuan së pari si miq

Racistët një herë i dërguan boksierit një qen të ngordhur me postë

Mosmarrëveshja juridike e Muhammed mbi refuzimin e tij për të luftuar në Luftën e Vietnamit është përshkruar mirë në dokumentarin e Burns, duke përfshirë trillimin e tmerrshëm racist me të cilin boksieri u përball si rezultat.

Kur Muhammed Ali humbi ndaj Frazier, Muammar Gaddafi shpalli një ditë zie

Kur Frazier fitoi “Ndeshjen e Shekullit” më 8 Mars 1971, fansat e Ali ishin të shqetësuar. Ndeshja ishte transmetuar në të gjithë botën dhe audienca u tërhoq nga ndeshja prej 5 milion dollarësh. Hunter S. Thompson e përshkroi rezultatin si “një përvojë shumë e dhimbshme në çdo mënyrë”, dhe presidenti libian Gaddafi shpalli një ditë zie, raporton Burns. (Diktatori më vonë do të vendoste se sporti ishte shumë i dhunshëm dhe do ta ndalonte atë në vendin e tij.)

Atij dikur iu dhurua një mantel boksi nga Elvis Presley

Xhaketa e Elvis Presely. Muhammed Ali e  veshi xhaketën për ndeshjen e tij të marsit 1973 kundër ish-marinsit Ken Norton. E bardhë dhe e mbuluar me xhevahire dhe me shkronja blu në anën e pasme që lexon “Zgjedhja e Popullit”, dhurata nuk provoi një fat të mirë, me Norton që shkaktoi humbjen e dytë profesionale të Aliut.

Mobutu Sese Seko i Zaire konfiskoi pasaportën e George Foreman në krye të “Rumble in the Jungle”

Pasi shpenzoi të gjitha ato para për financimin e “Rumble in the Jungle”, mega-ndeshjen e vitit 1974 midis Ali dhe Foreman në Zaire (sot, Republika Demokratike e Kongos), udhëheqësi diktatorial Mobutu nuk do të linte asgjë që ta ndalonte atë. Ali dhe Foreman të dy u stërvitën në Zaire në kampe të veçanta përpara ndeshjes. Kur Foreman u pre mbi syrin e djathtë në një seancë sparring, mjeku i tij tha se do të duheshin javë për tu shëruar dhe bëri thirrje për një shtyrje. Boksieri donte të fluturonte në Francë ose Belgjikë për një mendim të dytë, por Mobutu tha jo – ai thuhet se kishte konfiskuar pasaportën e tij. Ndeshja u shty për pak më shumë se një muaj dhe të dy boksierët qëndruan në vend.

Gjatë fundit të karrierëss, Muhammed filloi të lyente flokët

Fillimisht Muhammed nuk pranoi të ndizte flakën Olimpike në Atlanta ’96

Nga mesi i viteve ’90 Muhammed Ali kishte bërë një hap prapa nga qendra e vëmendjes, megjithëse udhëtonte shpesh për punë humanitare. Kur Lojërat në Atlanta e pyetën në fshehtësi nëse do të ndizte flakën Olimpike, ai tha jo në fillim, duke përmendur dobësitë që erdhën me përparimin e diagnozës së tij të Parkinsonit. Por shoku i tij, fotografi dhe biografi Howard Bingham, e bindi atë, duke thënë: “Bota po thotë faleminderit për gjithçka që keni bërë gjatë jetës tuaj. Do të ketë një miliard njerëz që do ta shikojnë”. Pamja e papritur e  Muhameed Ali mbetet një nga imazhet përcaktuese të çdo Lojëre Olimpike.

Marrë nga: CNN
©LAPSI.AL

Continue Reading

Kulturë

Nga Parisi në Nju Jork: Muze të jashtëzakonshëm që nuk duhen humbur

Published

on

Nga Kanadaja në Katar, përgatituni të frymëzoheni nga disa prej arkitekturës më mahnitëse në botë.

Këto muze, ose ndërtesa ekstravagante moderne ose rrënoja mistike mesjetare ose stacione treni të konvertuara, janë vepra arti në vetvete dhe do t’ju lënë të mahnitur.

Musée d’Orsay, Paris

Do gjeni koleksionin më të madh të veprave të artit të respektuara nga impresionistët. Dikur stacion hekurudhor, Musée d’Orsay, i njohur si Gare d’Orsay, është një nga shembujt më të shkëlqyer të lëvizjes franceze të arteve të bukura me tipare origjinale të ruajtura.

Muzeu i Historisë Natyrore, Londër

Miliona njerëz vizitojnë çdo vit Muzeun e Historisë Natyrore në Londër. Çdo dhomë është një gëzim për tu vizituar pasi pikturat dhe gdhendjet e kafshëve, florës dhe faunës janë të vendosura në të gjithë tavanet, muret dhe madje edhe shtyllat e muzeut.

Muzeu Guggenheim, New York

Muzeu Solomon R. Guggenheim është një nga ndërtesat më të njohura për shkak të arkitekturës spirale unike. Muzeu është një nga ndërtesat e firmës së arkitektit Frank Lloyd Wright, disa lehtë do të argumentonin se është perlë e tij, dhe iu deshën 16 vjet për ta ndërtuar. Forma e ndërtesës lejon që puna e jashtëzakonshme dhe e thellë që mban dhe me të cilën përputhet, përjetohet në një mënyrë të ndryshme, duke u paraqitur në një shteg të vazhdueshëm nga maja në fund të ndërtesës.

Guggenheim Bilbao, Bilbao

Kjo ndërtesë e Frank Gehry vlerësohet globalisht si një nga ndërtesat më të spikatura të fundit të shekullit të 20 -të dhe kombinon një sukses kritik dhe atë popullor, diçka jashtëzakonisht e rrallë në botën e arkitekturës. Muzeu strehon një koleksion të veprave të artistëve spanjollë dhe ndërkombëtarë dhe pasqyron historinë detare të Bilbaos duke sugjeruar anije dhe peshore peshku përmes modelit të tij.

Muzeu Hanoi, Hanoi

Kjo ndërtesë në dukje që kundërshton gravitetin është në thelb piramidë e përmbysur, është ndërtuar për të festuar përvjetorin mijëvjeçar të Hanoi. Pak ndërtesa dhe monumente më të gjera në krye sesa në fund kanë arritur sukses në një shkallë kaq të jashtëzakonshme.

Muzeu Royal Ontario, Toronto

Në Amerikën e Veriut, Muzeu Royal Ontario i Torontos ka qenë prej kohësh një nga muzetë më të njohur. E projektuar nga Daniel Libeskind, kjo ndërtesë e rrënuar dekonstruktive u ndërtua si një shtrirje në ndërtesën origjinale.

Shtëpia dhe Kopshtet e Monet, Giverny

Ajo që e bën “Fondacionin Claude Monet” kaq tërheqës është se kur hyn, vizitori transportohet në kryeveprat goditëse e elegante të piktorit. Kjo është një ndërtesë që përfiton nga fakti që Monet punoi duke përshkruar kopshtet e tij, të cilat me shtëpinë, janë ruajtur në një standard të lartë në mënyrë që t’i ofrojnë vizitorit një pasqyrë unike në bota e artistit -një botë me ngjyra, heshtje dhe bukuri të shkëlqyer kombëtare.

Muzeu Historik Shtetëror i Moskës, Moskë

E ndërtuar në shekullin XIX, kjo është një ndërtesë e jashtëzakonshme neo-ruse. Ngjyra e tij e ndritshme, e kuqe e gjakut e bën atë një pjesë të përsosur për t’u ulur në Sheshin e Kuq me ndërtesat tjera me ngjyra të gjalla të Moskës. Duke ndjekur historinë ruse nga koha parahistorike e deri më sot, vlerësohet se muzeu mban një koleksion të objekteve që arrijnë në miliona.

 

Muzeu Hedmark, Hamar

Ky është më shumë koleksion i muzeve dhe ndërtesave sesa një muze i vetëm. Ajo që e veçon Hedmark nga muzetë tjerë është ajo që quhet “katedralja e dyfishtë”. Ndërtesa është kombinim i bukur i rrënojave të katedrales mesjetare dhe një serë që mbyll rrënojat dhe i mbron ato.

Luvri, Paris

Luvri është muzeu më i vizituar në botë. Një ndërtesë që u zgjerua ndër shekuj, muzeu është shtëpia e disa prej veprave më monumentale të artit të bëra ndonjëherë, si “Mona Lisa” e Da Vinçit dhe “Venus de Milo”. Themelet origjinale të kalasë mesjetare janë të dukshme nga kripta dhe piramida e saj e dukshme prej qelqi u ndërtua më 1989, ndërsa piramida e saj e përmbysur u përfundua në 1993.

Muzeu i Artit Islam, Doha

Projektuar nga I.M. Pei, arkitekti i famshëm, përgjegjës për piramidën e Luvrit, ndërtesa e Muzeut të Artit Islamik është frymëzuar nga arti islamik që përmban. Është i pari i këtij lloji në Shtetet Arabe, por muze të tjerë i janë bashkuar që në vende si Kajro dhe Ghazni.

Muzeu Dali, Shën Petersburg, Florida

Muzetë që përqendrohen në paraqitjen e punës së një artisti janë të ngarkuar me detyrën e strehimit të punës në një ndërtesë që flet për ta. Muzeu Dali është ndoshta ai që ka më shumë sukses në atë përpjekje. Edhe pse struktura ka formë kubike standarde, është qelqi dhe çeliku që duket se derdhen nga ndërtesa si një material i shkrirë i një lloji, shumë si orët e shkrirjes në “Qëndrueshmëria e kujtesës” që i jep muze karakterin e tij Dali. Kjo shtesë surreale në bregun perëndimor të Floridës jeton me famën e mjeshtrit të Surrealizmit. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Udhëtim muzikor në Shkodër: Inva Mula dhe Genc Tukiçi ndezin skenën e “Migjenit

Published

on

“Voyage” ishte titulli i koncertit të zhvilluar fundjavën e kaluar në teatrin “Migjeni”, ku sopranoja e njohur Inva Mula dhe pianisti Genc Tukiçi sollën një mbrëmje të mbushur me emocion.

Publiku i ngrohu artistët me duartrokitje të gjata, teksa atmosfera në sallë ishte e jashtëzakonshme.

Në koncert mori pjesë edhe Presidenti i Republikës, Bajram Begaj, i shoqëruar nga kryetari i bashkisë Shkodër, Benet Beci.

Repertori i mbrëmjes ndërthurte me finesë muzikën franceze me jaret shkodrane, duke krijuar një udhëtim artistik mes Parisit dhe Shkodrës.

Nën drejtimin e maestros Elda Laro, Orkestra Simfonike e Shkodrës dhe Kori Polifonik “Prenk Jakova” realizuan një bashkëpunim të shkëlqyer, ndërsa të ftuarit Isabele

Eve Poro dhe këngëtari Glerdit Turmetaj i shtuan ngjyra koncertit.

Pas përfundimit, Inva Mula shprehu dëshirën për të zhvilluar më shumë projekte artistike në Shkodër: “Ashtu si kam krijuar një festival në Korçë prej nëntë vitesh, pse të mos krijojmë një edhe këtu?”, u shpreh ajo.

Pianisti Genc Tukiçi shtoi se energjia e publikut shkodran e bën çdo koncert të veçantë: “Edhe po të këndosh çdo ditë në Shkodër, prapë duket pak.” /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Shmangni gabimin që shumica bëjnë me frigoriferin, ja çfarë duhet të dini?

Published

on

Shumë njerëz gabimisht mendojnë se numri 1 në frigorifer nënkupton 1°C, gjë që shpesh çon në ruajtjen e ushqimit në temperatura të pasakta.

Si pasojë, ushqimi prishet më shpejt nëse temperatura është e lartë, ose krijohet akull në pjesën e pasme të frigoriferit nëse është e ulët.

Edhe pse frigoriferi është një nga pajisjet më të rëndësishme në shtëpi, shumë përdorues për vite të tëra vendosin qumështin, mishin dhe perimet në kushte të gabuara – vetëm sepse nuk e kuptojnë si funksionon rrotëza e temperaturës.

Tek shumica e modeleve, kjo rrotëz ndodhet brenda, në pjesën e sipërme, numrat në të nuk tregojnë gradë Celsius, por fuqinë e ftohjes.

Pra, numri më i madh = frigorifer më i ftohtë.

Një përdorues në Reddit e shpjegoi qartë: “Sa më i madh numri, aq më e fortë ftohja.”

Kështu, vendosja e rrotëzës në nivelin më të lartë e bën frigoriferin të punojë me kapacitet maksimal.

Keqkuptimi se numri 1 është 1°C krijon probleme si prishja më e shpejtë e ushqimit ose formimi i akullit. Disa modele tregojnë vërtet temperatura në gradë Celsius, por janë më të rralla, ndaj rekomandohet të kontrolloni udhëzimet e frigoriferit tuaj.

Si të kuptoni nëse numrat tregojnë temperaturë apo fuqi ftohjeje?

Dëgjoni kompresorin (motorin në pjesën e pasme).

Nëse ai është i ndezur dhe ju e ktheni rrotëzën në një numër më të madh, por kompresori fiket, e keni ngrohur frigoriferin.

Nëse kompresori ndizet sapo e ktheni rrotëzën, keni zgjedhur një nivel më të ftohtë.

Pra:

Kompresori ndizet → frigoriferi po ftohet më shumë

Kompresori fiket → frigoriferi po ngrohet

Edhe pse duket e ndërlikuar, kjo metodë ju ndihmon ta përdorni saktë frigoriferin, të shmangni humbjet e ushqimit dhe madje të ulni konsumin e energjisë – falë një rrotëze të vogël që shumëkush nuk e shfrytëzon si duhet. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Festivali “Moisiu” hap edicionin e tretë me një mbrëmje të zjarrtë teatrale

Published

on

U hap zyrtarisht edicioni i tretë i Festivalit të Teatrit Shqiptar “Moisiu”, duke rikthyer një nga ngjarjet më të rëndësishme të skenës teatrore pas një viti pauzë.

Nata hapëse solli dy produksione me qasje krejt të ndryshme artistike: “Si ta doni” nga Teatri Kombëtar i Tiranës dhe “Një dorëzim në Spokan” nga Teatri i Qytetit të Preshevës.

E  bazuar në komedinë klasike të Shakespeare-it, u prit me entuziazëm për interpretimin e freskët dhe energjik të trupës.

Kritika vlerësoi qasjen regjisoriale, përdorimin kreativ të elementeve vizuale dhe aftësinë e aktorëve për t’i dhënë tekstit frymë rinore.

Shfaqja arriti të ruante ekuilibrin mes traditës dhe modernitetit, duke sjellë humorin e emocionin e veprës në mënyrë të afërt për publikun.

Anxhela Cikopano veçoi ritmin e shfaqjes e përdorimin e derëve si simbolikë vizuale që ngriti interpretimin e Shakespeare-it në nivel të ri.

Ajo vuri në dukje se detaje si tytët me dele krijuan një atmosferë më të ngrohtë për audiencën. Arian Krasniqi nënvizoi sinkronizimin e shkëlqyer të trupës, duke e cilësuar shfaqjen si komunikim të suksesshëm mes skenës dhe publikut që transmetoi me efekt mesazhet e veprës, pavarësisht distancës shekullore.

Në kontrast me komedinë e lehtë, “Një dorëzim në Spokan” solli në skenë një ton më të errët dhe më emocional.

Pjesëmarrësit e diskutimit vlerësuan fuqinë dramatike të aktorëve dhe thellësinë psikologjike të personazheve, duke e përshkruar shfaqjen si sfiduese, të guximshme dhe të mbushur me tension artistik. Produksioni konfirmoi potencialin e lartë të Teatrit të Qytetit të Preshevës dhe qasjen eksperimentale që po i jep teatrit shqiptar një dimension më bashkëkohor.

Të dy shfaqjet e natës së parë dëshmuan profesionalizmin, përkushtimin dhe larmishmërinë e qasjeve artistike brenda skenës shqiptare.

Publiku reagoi me interes dhe emocion, panelistët theksuan vlerën e festivalit si hapësirë dialogu, reflektimi dhe mësimi të ndërsjellë.

Me një nisje kaq të fortë, edicioni i tretë i Festivalit “Moisiu” premton ditë të mbushura me shfaqje, diskutime dhe ide të reja nga artistë nga gjithë hapësira shqipfolëse.

Nata e parë konfirmoi se ky festival mbetet një pikëtakim i rëndësishëm për artin teatror dhe një mundësi e çmuar për publikun dhe kritikët që të lidhen me teatrin e gjallë dhe dinamikën e tij bashkëkohore. /A.Z/UBT News/

 

 

Continue Reading

Të kërkuara