Kuriozitete
Studiuesit kanë krijuar një karrige me rrota që mund të kontrollohet nga mendimet
Rezultatet u publikuan në revistën iScience.
Published
2 years agoon
By
Betim GashiTetraplegjia, e njohur edhe si kuadriplegjia, ose humbja e funksionit motorik në të gjithë trupin nga qafa e poshtë, ndodh kur diçka, zakonisht një dëmtim traumatik, por jo gjithmonë, prish lidhjen midis trurit dhe sistemit nervor. Pa atë lidhje thelbësore me gjymtyrët, truri nuk mund t’u tregojë më gjymtyrëve se si të lëvizin, duke lënë pak ose aspak kontroll mbi atë që trupi bën ose nuk bën në çdo moment të caktuar.
Por studiuesit në Universitetin e Teksasit në Austin kanë zhvilluar një zgjidhje mjaft të pastër. Truri i një personi me tetraplegji mund të mos jetë në gjendje të komunikojë me këmbët e tij për t’i lëvizur ato, por së shpejti ai mund të jetë në gjendje të flasë drejtpërdrejt me karrigen e tij me rrota, raporton IFL Science.
“Karroca me rrota e kontrolluar nga mendja është një zgjidhje intriguese për asistencën e lëvizshmërisë që mund të aplikohet në paralizë të plotë”, thuhet në punimin e shkencëtarit që detajon rezultatet e arritura.
Dhe në një zhvillim të denjë për një blockbuster fantastiko-shkencor, ekipi ka bërë pikërisht këtë.
“Ne demonstruam me ndihmën e tre personave me dëmtim tetraplegjik të palcës kurrizore dhe treguam se ata mund të trajnohen për të përdorur një karrige me rrota joinvazive dhe për të kryer detyra komplekse lundrimi”, shpjegojnë autorët.
Kjo nuk është hera e parë që studiuesit kanë punuar në një ndihmë lëvizshmërie të bazuar në mendime, por ky version i ri ka disa përparësi ndaj paraardhësve të tij.
Shumica e projekteve të mëparshme, për shembull, ishin “të kufizuara në vlerësimin e një sesioni me përdorues të aftë”, theksojnë autorët, me ndërfaqet tru-makinë (BMI) që mbështeteshin në regjistrimin e përgjigjeve të përdoruesve ndaj stimujve.
Në të kundërt, këto karroca të kontrolluara nga mendja në fakt janë testuar nga njerëzit për të cilët janë krijuar. Ky është një avantazh i caktuar kur jeni duke hetuar përshtatshmërinë e një shpikjeje për një qëllim të caktuar dhe kur jeni duke u mbështetur në një kombinim të inteligjencës robotike dhe aktivitetit të trurit specifik për lëvizjen.
Dhe kjo e fundit është e rëndësishme, të paktën nëse doni të bëni ndonjë gjë tjetër ndërsa lëvizni në tele-karrocën tuaj futuriste: kjo do të thotë që përdoruesit mund të mendojnë për gjëra të tjera, ose të flasin, ose të mërziten ose lodhen.
Pra përdoruesit janë të trajnuar për të lëvizur karrigen duke imagjinuar lëvizjen e krahëve dhe këmbëve. Kjo mund të tingëllojë e çuditshme, sepse tetraplegjia në fakt e pengon atë që ta bëjë këtë, por mbani mend, nuk është sepse truri nuk po i dërgon këto mesazhe, është se ato humbasin gjatë rrugës.
Një pajisje që mund të lexonte aktivitetin e trurit, të themi një EEG e veshur si një kapak i pajisur me elektroda, mund t’i marrë ende ato sinjale dhe t’i dërgojë ato për t’u interpretuar si komanda lëvizjeje.
Shtojini kësaj një sërë sensorësh të bashkangjitur në karriget me rrota, plus softuer të shkëlqyeshëm që mund të përkthejë atë që ata shohin në informacion rreth mjedisit, një lloj sigurie kundër karrigeve me rrota që përpiqen të godasin një mur vetëm sepse përdoruesi mendoi “kthehu djathtas”. Ju keni një karrige me rrota plotësisht funksionale të kontrolluar nga mendja.
“Funksionon si të hipësh në kalë”, tha në një deklaratë Jose del R. Milan, një profesor në departamentin e inxhinierisë elektrike dhe kompjuterike që udhëhoqi projektin.
Ai e shpjegon kështu:
“Kalorësi mund t’i thotë kalit të kthehet majtas ose të kalojë nëpër portë. Por kali përfundimisht do të duhet të gjejë mënyrën optimale për të ekzekutuar ato komanda”.
Kur u pyetën nëse karroca të tilla do të dalin së shpejti në treg, shkencëtarët thonë se ka disa arsye për optimizëm.
Së pari, nuk kërkon procedura invazive, vetëm një kapak dhe një manual trajnimi, dhe falë një zhvillimi të fundit nga të njëjtat grupe kërkimore, ai përdor elektroda EEG që janë krijuar posaçërisht për t’u përdorur për një kohë të gjatë pa pasur nevojë të zëvendësohen. Për më tepër, karroca është testuar në një mjedis të rrëmujshëm dhe natyror, kështu që lëvizja në situata të jetës reale nuk duhet të jetë shumë e vështirë.
“Ne kemi treguar se njerëzit që në të vërtetë do të jenë përdoruesit përfundimtarë të këtyre llojeve të pajisjeve mund të lundrojnë në një mjedis natyror me ndihmën e një ndërfaqeje truri-makine”, shtoi Milan, i cili është gjithashtu profesor i neurologjisë në Universitet. të Teksasit në Austin.
Megjithatë, është e vetëkuptueshme se ky ishte një studim shumë i vogël: vetëm tre persona, njëri prej të cilëve nuk arriti të arrijë atë që autorët e quajnë “performancë të lartë lundrimi”. Të tre ishin pacientë me dëmtim të shtyllës kurrizore, gjë që kufizon përgjithësimin e rezultateve për këdo me një profil klinik të ndryshëm.
Rezultatet u publikuan në revistën iScience.
Kuriozitete
Fakte interesante nga ballkoni i famshëm i Juliet
Published
3 days agoon
December 19, 2024Qyteti më romantik në Itali dhe padyshim një nga vendet më të bukura është Verona. Ky lokacion është një destinacion kryesor për shumë udhëtarë që e vizitojnë.
Në sajë të William Shakespeare, duke vendosur “Romeo dhe Julieta” në qytet, Verona u bë qyteti më i parapëlqyeri për të gjithë vizitorët, për këtë arsye, nuk ka vizitë në Verona pa një ndalesë nga ballkoni i famshëm i Juliet.
Para se ju vizitoni këtë vend romantik, po ju japim disa fakte interesante për këtë vend:
- Shtëpia është blerë nga familja Cappello në vitin 1905. Falë ngjashmërisë së mbiemrit në Juliet-së në lojë, qyteti deklaroi se ajo ishte, në fakt, shtëpia e Juliet. Kështu u bë një tërheqje e famshme, por e vërteta është se ajo kurrë nuk ka jetuar atje.
- Shtëpia është themeluar që në shek 14 dhe është shembull i bukur i arkitekturës Gotike.
- Ballkoni i cili Julieta merrte serenata nga Romeo nuk është ballkon i vërtet, është krijuar për t`u përshatur mirë me origjinalin.
- Aty gjendet një statujë e Julietës, gojëdhëna është se nëse vizitorët prekin gjoksin e saj, kjo ju sjelli atyre fat në gjetjen e dashurisë.
- Një tjetër fakt është që nëse lini shënime dashurie brenda, kjo dashuri zgjat përgjithmonë, prandaj kjo shtëpi është e mbulur në çdo cep të saj me shënime dashurie.
- Edhe në ditët e sotme egziston në këtë vend një staf të quajtur si sekretaret e Julietës ku i japin përgjigje të gjithë pyetjeve që u vinë nga gjithë bota, pra japim këshilla dashurie.
- Dhomat në shtëpi janë të zbukuruar me copa nga koha e Romeo e Julieta, që vizitorët të kenë ndjenjën si jeta ishte në atë periudhë.
Përndryshe, çdo vit ky qytet mirëpret qindra dhe mijëra vizitorë të cilët janë të mahnitur nga bukuria dhe të interesuar për të mësuar më shumë rreth vendit të Romeos dhe Julietës. /UBT News/
Kuriozitete
Del në ankand kopja 237 vjeçare e Kushtetutës së SHBA-së
Published
4 days agoon
December 18, 2024Gjendet një kopje e rrallë e Kushtetutës së SHBA-së e vitit 1787, e fshehur brenda një kabineti në Karolinën e Veriut.
Kjo kopje, e vetmja e llojit të saj, do të dalë në shitje nga shtëpia e ankandeve, Brunk, më 28 shtator në Asheville, me një ofertë minimale prej 1 milionë dollarë.
Kjo kopje 237 vjeçare u shtyp pasi Konventa Kushtetuese miratoi kuadrin e propozuar të qeverisë së kombit në vitin 1787 dhe ajo u ratifikua nga Kongresi i qeverisë së parë amerikane joefektive nën Nenet e Konfederatës, duke kërkuar që ata ta dërgonin atë në shtetet për t’u ratifikuar nga populli.
Kuriozitete
Publikohet studimi që zbulon se sa të vjetra janë unazat e Saturnit
Published
4 days agoon
December 18, 2024Hulumtimet e reja sugjerojnë se unazat e Saturnit mund të jenë më të vjetra sesa duken – ndoshta po aq të vjetra sa planeti.
Në vend që të jenë 400 milionë vjeçare siç mendohet zakonisht, unazat e akullta dhe vezulluese mund të jenë rreth 4.5 miliardë vjet të vjetra ashtu si Saturni, sipas një ekipi nga Japonia.
Unazat e Saturnit mendohet të jenë midis 100 dhe 400 milionë vjet të vjetra bazuar në më shumë se një dekadë vëzhgimesh nga anija kozmike Cassini e NASA-s, shkruan AP, përcjell Telegrafi.
Imazhet nga Cassini nuk treguan asnjë provë të ndonjë errësimi të unazave nga ndikimi i mikrometeoroideve, duke i shtyrë shkencëtarët të konkludojnë se unazat u formuan shumë kohë më parë sesa mendohet.
Ryuki Hyodo i Institutit të Shkencave të Tokios dhe ekipi i tij thanë se është e mundur që unazat e Saturnit mund të jenë diku midis dy moshave ekstreme.
Rezultatet e tyre shfaqen në revistën Nature Geoscience.
Buzëqeshja misterioze dhe magjepsëse e kanë bërë “Mona Lizën” një prej femrave më të famshme në historinë botërore. Nuk është për t’u habitur që piktura ose më mirë të themi portreti më i famshëm në botë është punuar nga një autor si Leonardo da Vinçi.
Krahas zotësisë së tij si piktor njihet edhe si arkitekt, shpikës, skulptor, dijetar, matematikan, dhe inxhinier. Duke qenë se kjo është piktura më e famshme e të gjitha kohërave s’do mend që e ka edhe histori të pasur.
Në vijim mund t’i gjeni disa fakte që mbase nuk i keni ditur për këtë portret të famshëm.
Pikë së pari, Mona Liza nuk është emri i gruas në pikturë, në të është paraqitur portreti i Lisa Gherardini del Giocondo, të cilin e kishte porositur bashkëshorti Francesco del Giocondo. Që këtej rrjedh emri i saj më pak i njohur La Gioconda. Emërtimi Mona Liza (siç e quajnë italianët) e ka kuptimin e ‘Zonja Ime Liza’ (My Lady Lisa).
Napoloni ka qenë i dashuruar në Mona Lizën, e më pas një pasardhëse. Piktura e Mona Lizës kohë ka qenë e varur në dhomën e gjumit të perandorit francez, dhe thuher se ai kalonte orë të tëra duke e parë pikturën e duke shijuar bukurinë e Mona Lizës.
Për shkak të magjepsjes së tij, Napoloni u dashurua në bukuroshen italiane Teresa Guadagni, që ishte pasardhëse e Lisa Gherardini.
Piktura e Mona Lizës është e vogël. Ndikimi i Mona Lizës në kulturë është i jashtëzakonshëm, vetë piktura është më e vogël se sa shumica e njerëzve e mendojnë. Dimensionet e kësaj pikture me ngjyra vaji në dru janë 76,8 x 53 centimetra, ndërsa ajo peshon rreth tetë kilogramë.
Vetullat e Mona Lizës janë temë diskutimi, pati pohime që ajo s’ka vetulla, sepse pjesëtaret e shtresës së lartë sipas modës së kohës i fshihnin a hiqnin. Të tjerët ngulin këmbë që mos ekzistimi i vetullave është dëshmi që kemi të bëjmë me kryevepër të papërfunduar. Pas skanimeve të detajuara digjitale, më 2007 u zbulua që da Vinçi e ka pikturuar Lizën me vetulla dhe qerpikë, por me kalimin e kohës janë zbehur e kanë rënë ‘viktimë’ e restaurimeve gjatë shekujve të kaluar.
Kur portreti i Mona Lizës u ekspozua për herë të parë në Muzeun e Luvrit (Louver) më 1815, i hipnotizoi shumë meshkuj, të cilët i çuan lule pikturës, i kushtuan këngë dhe i shkruan letra dashurie. Ata shkonin në Luvër për t’i parë sytë e kthjellët e plot zjarr.
Mona Liza ka adresën elektronike në të cilën ruhen letra të shumta të dashurisë që edhe sot e kësaj dite i pranon. Meshkujt kanë vdekur nga dashuria për të. Më 1852, Luc Maspero u hodh nga kati i katërt i hotelit në Paris. Në porosinë lamtumirës shkroi: “Me vite luftova në mënyrë të pashpresë me buzëqeshjen e saj. Më mirë do të vdes.” Më 1910, adhuruesi qëndroi para pikturës, e vrau veten me armë zjarri.
Mona Liza është e paçmueshme. Më 1960 ajo u dërgua në turne dhe gjatë kësaj kohe vlera e sigurimit të saj ishte njëqind milionë dollarë amerikan. Polica e sigurimit su pajtua kurrë, pasi shpenzimet ishin më të larta se sa shpenzimet e agjencisë më të mirë në botë për mbrojtje.
Pas shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore, kujdestarët e Luvrit e fshehën Mona Lizën, nga frika se nazistët do ta përvetësonin atë për muzeun që Herman Goring planifikonte ta hapte në Linz. Piktura u ekspozua sërish në tetor të vitit 1947. Piktura është vendosur në një dhomë të posaçme në Luvër, në të cilën temperatura kontrollohet vazhdimisht, që piktura të qëndrojë në kushtet ideale.
Piktura gjendet edhe pas xhamit të blinduar që shërben për ta mbrojtur atë nga dëmtimet apo vjedhja. Portreti i Mona Lizës është sulmuar disa herë. Nëse e shikoni bërrylin e majtë të saj e vëreni dëmtimin që e ka shkaktuar boliviani Hugo Ungaza më 1956, pasi e gjuajti me gur.
Disa muaj më parë, një tjetër sulmues gjuajti acid në pikturë por, acidi e kapi vetëm pjesën e saj të poshtme. Për shkak të këtyre sulmeve, Liza u vendos pas xhamit të blinduar. Ky veprim u tregua efikas në vitin 2009 kur një turist i zemëruar rus, të cilit i ishte refuzuar shtetësia franceze, e hodhi një filxhan të kafesë në këtë pikturë. Piktori i famshëm Pablo Pikaso ishte i dyshuar për vjedhjen e Mona Lizës.
Mona Liza u vodh nga Luvri në vitin 1911. E tërë Franca e vajtoi këtë incident, kurse me mijëra njerëz shkuan në Luvër për të parë murin bosh ku kishte qenë piktura dhe linin lule dhe porosi si dhe dhurata të tjera lamtumire. Pas vjedhjes, Pablo Pikaso u mor në pyetje, sepse asokohe e kishte një dosje të hapur për shkak të blerjes së veprave të artit të vjedhura nga Luvri. Hajduti i vërtetë u kap më 1913. Ai ishte një ish-punëtor i Luvrit, Vincenzo Peruggio, nacionalist italian, i cili e nxori pikturën duke e fshehur nën kostumin e tij të punës.
Ai besonte që Mona Liza i përkiste Italisë dhe jo Francës. Pasi e kishte mbajtur të fshehur për dy vjet, Peruggio u arrestua gjatë tentimit për t’ia shitur Mona Lizën një tregtari të veprave të artit nga Firence. Kthimi i Mona Lizës në Luvër e frymëzoi një trend të modës.
Femrat filluan të vinin në fytyrë dhe në qafë pudër të verdhë si imitim të tenit të artë të Mona Lizës si dhe i lëviznin muskujt e fytyrës për të imituar buzëqeshjen e saj. Në kabaretë e Parisit, valltaret e veshura si La Joconde (emri francez për Mona Lizën) e vallëzonin vallen provokuese can-can (kan-kan). Mona Liza u largua nga Luvri si vepër arti, por u kthye si ikona e parë masive e artit.
Studimet e reja kanë dëshmuar që s’ndryshon buzëqeshja e Lizës por mendja e njeriut. Pyetja nëse ajo buzëqesh apo jo, për një kohë të gjatë i ka preokupuar historianët. Më 2000 shkencëtarja e neurologjisë, Dr. Margaret Livingstone e shpjegoi arsyen pse na duket se buzëqeshja e Monës ndryshon, varet nga cili këndvështrim shikohet portreti dhe mënyra si truri e përjeton pikturën – portretin e Mona Lizës.
Më 2005, piktura e Mona Lizës u analizua në Universitetin e Amsterdamit përmes një programi kompjuterik për njohjen e emocioneve. Në bazë të krahasimit të vijave të fytyrës (Syve dhe buzëve) është arritur në përfundimin që Mona Liza është 83 për qind e lumtur, 9 për qind e tmerruar, 6 për qind e frikësuar, dhe 2 për qind e zemëruar. /UBT News/
UBT nderon bashkëpunëtorët profesionistë për dekadën e tyre të angazhimit
Dekadat e suksesit: UBT kurorëzon 2024 me vizionin 20-vjeçar të së ardhmes
Pirro i’a fshiu këngën Parashqevit, flasin nga kompania menaxhuese për të drejtat e autorit
Kosova dhe Shqipëria zyrtarisht bashkë në Lojërat Mesdhetare
Dëmtohet ambasada e Maqedonisë së Veriut nga sulmet ruse në Kiev
“Nuk rri dot pa ua thënë vëllazërisht”, Rama iu drejtohet deputetëve për Specialen
BE-ja me mision vëzhgues për zgjedhjet e shkurtit në Kosovë
Diplomatët amerikanë vizitojnë Sirinë për herë të parë pas rënies së Assadit
Berisha: Çdo ndërhyrje e Shqipërisë në dialogun Kosovë-Serbi është antikombëtare
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota2 months ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Bota1 month ago
“Ethet” e kthimit të Trump! Takohen Macron e Starmer, zbardhet fokusi i diskutimeve
-
Kulturë3 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman