

Shëndeti
Reduktimi i kripës ul rrezikun e këtyre sëmundjeve
Ekspertët thonë se për funksionimin e organizmit nevojiten rreth 500 miligramë kripë në ditë.
Published
3 years agoon
By
Betim GashiKripa është një pjesë e zakonshme e dietës ditore të shumicës së njerëzve.
Ekspertët thonë se për funksionimin e organizmit nevojiten rreth 500 miligramë kripë në ditë, ndërsa marrja e tepërt mund të rrisë zhvillimin e sëmundjeve të ndryshme.
Organizata Botërore e Shëndetësisë rekomandon konsumimin e më pak se pesë gramë kripë në ditë që është edhe pak më pak se një lugë çaji. Për fëmijët rekomandohet një konsum edhe më i ulët i kripës, në varësi të aktiviteteve.
Ndërsa kripa është një lëndë ushqyese thelbësore për trupin, vepron në ekuilibrin e lëngjeve të trupit, përmirëson funksionin e nervave dhe muskujve, marrja e tepërt mund të çojë në efekte të dëmshme për shëndetin. Këto janë disa prej tyre…
Presioni i lartë i gjakut si një vrasës i heshtur
Për shkak të marrjes së lartë të kripës, trupi ynë është më i prirë ndaj mbajtjes së lëngjeve, gjë që bën që sasi më të mëdha të gjakut të rrjedhin nëpër vena dhe arterie. Kjo rrit presionin e gjakut, i cili është shpesh asimptomatik dhe për këtë arsye quhet “vrasës i heshtur”.
Infarkt
Sipas një studimi të botuar në Lancet, marrja e reduktuar e kripës ndihmon disa pacientë me dështim të zemrës. Edhe pse ky zakon nuk ka reduktuar numrin e shtrimeve në spital apo vdekjet, hulumtimet kanë zbuluar se ai lehtëson simptomat si ënjtja, lodhja dhe kolla.
Goditja në tru
Konsumimi i tepërt i kripës paraqet rrezik më të lartë për goditje në tru dhe sëmundje të tjera kardiovaskulare. Një goditje ndodh kur rrjedha e gjakut në një pjesë të caktuar të trurit ndërpritet ose kufizohet, duke i dhënë indit të trurit më pak oksigjen. Rritja e marrjes së kripës mund të rrisë sasinë e gjakut në arterie, të rrisë presionin e gjakut dhe në këtë mënyrë të rrisë rrezikun e goditjes në tru.
Sulm në zemër
Sipas Qendrës Amerikane për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, ushqimet e kripura, veçanërisht ato të përpunuara, çojnë në presion të lartë të gjakut, sulme në zemër dhe goditje në tru. Sipas Organizatës Amerikane të Shëndetësisë, rreth gjysmë milion vdekje në vit lidhen me presionin e lartë të gjakut, kjo është arsyeja pse marrja e reduktuar e kripës mund të shpëtojë vërtet jetë.
Dëmtim i enëve të gjakut
Sipas të gjitha informacioneve dhe hulumtimeve të disponueshme, marrja e tepërt e kripës dëmton arteriet dhe çon në depozitime në enët e gjakut, akumulim të yndyrës, kolesterolit dhe substancave të tjera të dëmshme.
Si të reduktoni marrjen e kripës?
Nëse po përpiqeni të reduktoni marrjen e përditshme të kripës, këtu janë disa këshilla.
1. Zgjidhni ushqime të freskëta në vend të ushqimeve të përpunuara. Perimet jeshile, ushqimet dhe frutat e pasura me fibra janë zgjedhje më të mira. Gjëja më e rëndësishme është se duke gatuar në shtëpi do të rregulloni marrjen e kripës.
2. Para se të blini ndonjë artikull ushqimor, lexoni deklaratën. Zgjidhni produkte që kanë më pak kripë për 100 gramë.
3. Mos u ofroni fëmijëve ushqime të kripura. Kur bëhet fjalë për ushqimin për fëmijë, mbajeni kripën në minimum që të mos mësohen me shijen.
4. Kontrolloni porcionet dhe sasinë e ushqimit që hani. Ngrënia e tepërt shpesh çon në marrjen e tepërt të kripës.
Shëndeti
Gjumi i dobët ju shkatërron shëndetin? Ja shenjat alarmante që nuk duhet t’i injoroni
Published
16 hours agoon
August 7, 2025By
UBT News
A ndihesh i lodhur edhe pse ke fjetur mjaftueshëm? Harron shpesh, je i irrituar pa arsye apo të zë gjumi në timon?
Ekspertja britanike Dr. Deborah Lee paralajmëron: këto nuk janë rastësi, por sinjale të qarta se po vuan nga mungesa e gjumit cilësor.
Shumë njerëz e nënvlerësojnë rëndësinë e gjumit, por ai është thelbësor për shëndetin mendor dhe fizik
Disa nga shenjat që tregojnë se trupi po vuan për gjumë cilësor janë:
– Lodhje kronike, edhe pas një nate të gjatë gjumi
– Harresë, përqendrim i dobët dhe mjegullim mendor
– Ndryshime të shpeshta humori, ankth apo depresion
– Zgjime të shpeshta gjatë natës
– Nevoja për të dremitur gjatë ditës
Sipas Dr. Lee, mungesa e gjumit rrit rrezikun për sëmundje të zemrës, diabet dhe obezitet. Nëse këto simptoma zgjatin me javë të tëra, mos i injoro – kërko ndihmë profesionale sa më parë! Gjumi nuk është luks. Është shpëtim.
Shëndeti
Çdo ditë një grusht arra, për zorrë të pastra dhe imunitet të fortë
Published
20 hours agoon
August 7, 2025By
UBT News
Arrat janë aleatët idealë për zorrë të shëndetshme, nga fibra te omega-3, ja pse një grusht në ditë sjell përfitime të jashtëzakonshme.
Shëndeti i sistemit tretës është më tepër sesa një jashtëqitje e rregullt, ndikon në imunitet, nivelin e energjisë dhe në gjendjen shpirtërore.
Në qendër të gjithçkaje ndodhen zorrët e miliarda mikroorganizma që jetojnë aty. Nëse duam ta ruajmë këtë mikroflorë të shëndetshme, ushqimi luan rol kyç.
Ndër të gjitha ushqimet që ndihmojnë zorrët, një frut i thatë veçohet në mënyrë të veçantë. Sipas gastroenterologut Dr. Will Bulsiewicz, zgjedhja më e mirë për shëndetin e zorrëve janë arrat.
Ja pse pikërisht ato e meritojnë titullin e frutit më të dobishëm për tretjen.
Pse arrat janë zgjedhja më e mirë për zorrët?
Fijet ushqimore ushqejnë bakteret e dobishme
Një porcion arrash (rreth 28 gramë) përmban dy gramë fibra ushqimore.
Siç shpjegon gastroenterologu, “Fijet janë thelbësore për shëndetin e mikrobiomës. Shumica i konsumojnë shumë më pak sesa sasia e rekomanduar.”
Fijet nxisin jashtëqitje të rregullt, parandalojnë kapsllëkun dhe ushqejnë bakteret e dobishme në sistemin tretës. Rezultati është një mikroflorë më e balancuar dhe një tretje më e mirë.
Acidet yndyrore omega-3 ulin inflamacionin
Arrat janë një nga burimet e acideve yndyrore omega-3, të acidit alfa-linolenik. Përveç që janë të mira për zemrën, yndyrnat omega-3 ndikojnë dhe në zorrë.
Ato ndihmojnë në rritjen e baktereve të dobishme e reduktimin e inflamacionit që dëmton mukozën e zorrëve. Kjo forcon barrierën mbrojtëse të murit të zorrëve dhe ul rrezikun që substanca të dëmshme të kalojnë në qarkullimin e gjakut.
Nxisin prodhimit e acidit butirik
Acidi butirik është acid yndyror me zinxhir të shkurtër, i rëndësishëm për shëndetin e zorrës së trashë. Nivelet më të larta të butiratit janë të lidhura me më pak inflamacion, qarkullim më të mirë të gjakut, funksion të rregullt të zorrëve e nmikrobiomë më të shëndetshme.
Ky acid vepron si karburant për qelizat e zorrëve dhe mbështet drejtpërdrejt një tretje të shëndetshme.
Antioksidantët e fuqishëm mbrojnë qelizat e zorrëve
Arrat janë të pasura me antioksidantë si elagitanina e flavonoidet, që mbrojnë qelizat e zorrëve nga stresi oksidativ, proces që shkakton dëmtim të indeve.
Shëndeti i zorrëve fillon me një grusht arrash
Frutat e thata janë të dobishme për tretjen se përmbajnë fibra dhe yndyra, por arrat veçohen për shkak të kombinimit të lëndëve ushqyese që veprojnë drejtpërdrejt mbi mikrobiomën.
Nëse doni të përmirësoni shëndetin e zorrëve, përfshirja e një grushti arrash në përditshmëri është një hap i thjeshtë dhe efektiv. Përveç që janë të shijshme dhe ngopëse, ato mund të kenë përfitime afatgjata për gjithë trupin.
Shëndeti
Pse dushi me ujë të ftohtë nuk është zgjidhja e duhur gjatë vapës?
Published
21 hours agoon
August 7, 2025By
UBT News
Kur temperaturat arrijnë nivele përvëluese dhe një zhytje në det nuk është e mundur, një dush i ftohtë duket si shpëtim. Por, sipas Dr. Adam Taylor, profesor i anatomisë në Universitetin e Lancaster, kjo qasje nuk është aq efektive sa mendojmë për të freskuar trupin.
Në një artikull për The Conversation, ai shpjegon pse ndodh kjo, bazuar në mënyrën se si funksionon trupi ynë.
Si freskohet trupi në mënyrë natyrale?
Temperatura për funksionimin normal të trupit është 37°C. Kur temperatura e brendshme rritet mbi këtë nivel, truri aktivizon mekanizmat e ftohjes: dërgon sinjale nervore për të zgjeruar enët e gjakut pranë lëkurës dhe për të stimuluar djersitjen.
Nëse trupi mbetet për një kohë të gjatë në temperatura mbi 39–40°C, mund të dëmtohen organet. Trupi përdor disa strategji për të ruajtur ekuilibrin termik:
Rrezatimi i nxehtësisë – rreth 60% e nxehtësisë lëshohet në mjedis përmes valëve termike.
Djersitja – kur mjedisi është më i nxehtë se trupi, djersitja bëhet mekanizmi kryesor për ftohje, duke larguar rreth 22% të nxehtësisë.
Avullimi, konduksioni dhe konveksioni – trupi humbet nxehtësi edhe përmes kontaktit me ajrin, ujin ose sipërfaqe të ftohta.
Për të ndihmuar këtë, enët e gjakut pranë sipërfaqes së lëkurës zgjerohen, duke çuar më shumë gjak pranë lëkurës, që është më e ftohtë. Gjaku qarkullon për të transferuar nxehtësinë nga brendësia drejt sipërfaqes së trupit.
Dush i ftohtë apo i ngrohtë?
Kur përballeni me valë të madhe të të nxehtit, mekanizmat e trupit nuk mjaftojnë. Edhe pse dush i ftohtë duket si shpëtim i menjëhershëm, efektet në realitet mund të jenë të kundërta: Uji i ftohtë ngushton enët e gjakut pranë lëkurës, duke reduktuar rrjedhjen e gjakut në sipërfaqe e bllokuar ftohjen e trupit.
Trupi “mashtron veten” se nuk ka nevojë të freskohet më. Uji i ftohtë nuk pastron lëkurën, pasi nuk largon sebumin e papastërtitë siç bën uji i ngrohtë.
Ekspozimi ndaj ujit me temperaturë rreth 15°C shkakton “shok nga të ftohtit”, një reagim i rrezikshëm që përfshin rritje të tensionit të gjakut, rrahje të çrregullta të zemrës e në raste ekstreme, rrezik për jetën, sidomos tek personat me sëmundje të zemrës.
“Fatmirësisht, këto raste janë të rralla e nuk ndodhin me dush të ftohtë në shtëpi, por për të qenë të sigurt, është më mirë të shmangni ekspozimin e befasishëm ndaj ujit të akullt gjatë ditëve shumë të nxehta,” thekson Dr. Taylor.
As një dush i nxehtë nuk është zgjidhje, uji më i ngrohtë se trupi shton nxehtësinë e brendshme, duke rritur temperaturën trupore.
Cila është zgjidhja më e mirë?
Sipas Dr. Taylor, një dush ose banjë me ujë të vakët (rreth 26–27°C) është zgjidhja më e mirë në ditët me vapë ekstreme. Kjo temperaturë ndihmon gjakun të lëvizë drejt sipërfaqes së trupit për t’u freskuar, pa ngushtuar enët apo aktivizuar reagime mbrojtëse që ruajnë nxehtësinë.
Uji i vakët ndihmon gjithashtu në pastrimin e lëkurës dhe parandalimin e problemeve si puçrrat dhe pikat e zeza, duke hapur butësisht poret.
Nëse ndjeni se kërkoni freski të menjëhershme, mund ta provoni ujin e ftohtë, por duke ulur temperaturën gradualisht, në mënyrë që të mos shokoni sistemin e brendshëm të rregullimit të temperaturës. Kjo metodë ndihmon trupin të përshtatet pa stres dhe shmang efektet negative.
Shëndeti
A u lejohet diabetikëve të hanë rrush dhe fiq?
Published
21 hours agoon
August 7, 2025By
UBT News
Rrushi dhe fiqtë konsiderohen si frutat më të mira të stinës. Ushqimet e pasura, me përbërës të rëndësishëm, nuk duhet të mungojnë në dietë, për sa kohë që nuk konsumohen në sasi të pakontrolluara dhe kombinohen me ushqime tjera, të pasura me yndyrna dhe proteina.
A privohen diabetikët?
Rekomandimi që diabetikët të mos konsumojnë fruta ose, nga kategoria kryesore e frutave, të konsumojnë mollë të tharta, është i vjetër dhe i tejkaluar.
Diabetikëve u rekomandohet të konsumojnë fruta e perime të cilat, përveç karbohidrateve, përmbajnë edhe fibra që ndihmojnë në rregullimin e sheqerit në gjak. Çelësi i konsumit të tyre është sasia dhe kombinimi me ushqime të tjera.
Një diabetik i tipit 1 që merr insulinë duhet të stërvitet në mënyrë që duke konsumuar fruta në sasi specifike, të marrë edhe njësitë përkatëse të insulinës.
Një diabetik i tipit 2 duhet të kombinojë frutat me ushqime që përmbajnë yndyrë ose proteina që të shmangë rritjet e papritura të sheqerit.
Sasia dhe kombinimi me proteinat dhe yndyrnat
Një pjesë e karbohidratit sillet si fibër e quhet “niseshte rezistente”, nuk zbërthehet si “sheqer frutash”. Kalon nëpër zorrët tona i patretshëm, duke i dhënë jetë mikrobiomës sonë të zorrëve, domethënë është një prebiotik.
Mund të hamë çdo frut që duam, për sa kohë që sasia është e mjaftueshme për t’u futur në një filxhan çaji ose aq e madhe sa grushti ynë, rreth 20 rrush të thatë ose rreth 15 luleshtrydhe. Prandaj, për fiqtë, lejohen deri në 2 deri në 3 fiq, varësisht nga madhësia.
Ne ndjekim rregullin “fruta + proteina + yndyrë” dhe zgjedhim fruta paksa të paëmbëlsuara, sepse ato kanë një Indeks Glicemik më të ulët.

Matthew McConaughey humbi rolin e Jack në ‘Titanic’, refuzoi kërkesën e thjeshtë të regjisorit

Arsenali i futet garës për objektivin e madh të Interit

Çmimet e naftës mbesin nën 67 dollarë

Një serb arratiset nga Qendra e paraburgimit në Mitrovicë të Veriut, pezullohen 4 zyrtarë

Trump: Asnjë takim me Putin nëse ai nuk pranon të ulet me Zelensky

Policia shqipton mbi 2 mijë e 200 gjoba brenda 24 orëve

Shqiptarët e Amerikës letër Trumpit: Njohja reciproke Kosovë-Serbi, zgjidhja e vetme

Sot përfundon masa e përkohshme për konstituimin e Kuvendit

Parashikimi i motit
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizoi Akademi Përkujtimore në nder të Prof. Dr. Naser Kamberit