Kulturë

​Përvjetori i lindjes së Ismail Kadare

Ai shquhet për novela, romane, por ka botuar edhe vëllime me poezi dhe sprova.

Published

on

Më 28 janar të vitit 1936, 86 vjet më parë, u lind poeti dhe shkrimtari i shquar shqiptar, Ismail Kadare. Ai lindi në Gjirokastër, ku përfundoi edhe arsimin e mesëm. Kadare është një nga shkrimtarët më gjenialë bashkëkohorë, disa herë i nominuar për çmimin “Nobel” në letërsi. Ai shquhet për novela, romane, por ka botuar edhe vëllime me poezi dhe sprova.

Në vitin 1958 mbaroi degën e Gjuhës e të Letërsisë në Universitetin e Tiranës, për të vazhduar më pas në Moskë me studime për dy vjet në Institutin e Letërsisë Botërore “Maksim Gorki” (1958-1960). Kadare është një nga shkrimtarët më të mëdhenj të letërsisë shqipe dhe gjithashtu një nga shkrimtarët më të mëdhenj të letërsisë botërore bashkëkohore.

Me veprën e tij, që ka shënuar një numër rekord të përkthimeve (në mbi 45 gjuhë të huaja) ai e ka bërë të njohur Shqipërinë në botë, me historinë dhe me kulturën e saj shekullore. Rrugën e krijimtarisë letrare e nisi si poet që në vitet e gjimnazit Frymëzimet djaloshare, 1954, “Ëndërrimet”, (1957), por u bë i njohur sidomos me vëllimin Shekulli im (1961), që u pasua nga vëllimet e tjera poetike, si: Përse mendohen këto male (1964), Motive me diell (1968) dhe Koha (1976). Vepra poetike e Ismail Kadaresë shquhet për idetë e thella dhe për figuracionin e pasur e origjinal; rol me rëndësi për pasurimin e poezisë shqiptare.

Në fushën e prozës, Ismail Kadare ka lëvruar tregimin, novelën dhe romanin. Vepra e parë e rëndësishme e Ismail Kadaresë në prozë është romani “Qyteti pa reklama”, që nuk u lejua të botohej i plotë deri në vitin 2003. Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet e gjëra historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Ideja e romanit Gjenerali i ushtrisë së vdekur (1964) është shpirti liridashës i popullit shqiptar. Temën e shpirtit të pamposhtur të shqiptarëve nëpër shekuj autori e trajtoi edhe në romanin Kështjella (1975). Në romanin Kronikë në gur (1970) Kadare kritikoi psikologjinë provinciale dhe traditat prapanike.

Probleme të rëndësishme të historisë janë trajtuar edhe në përmbledhjet me tregime e novela Emblema e dikurshme (1977), Ura me tri harqe (1978) dhe Gjakftohtësia (1980). E veçanta e talentit të Ismail Kadaresë shfaqet sidomos në trajtimin, nga një këndvështrim i ri, i temës historike dhe në tingëllimin e mprehtë aktual që është i aftë t’i japë asaj. Një nga krijimet më të shquara të Ismail Kadaresë dhe të të gjithë letërsisë së re shqiptare është romani Pallati i ëndrrave (1981). Shumica e veprave të Ismail Kadaresë janë përkthyer e botuar në mbi 45 gjuhë të botës dhe janë pritur shumë mirë nga publiku lexues. Ai është shkrimtari shqiptar më i njohur në botë.

Në vjeshtën e viti 1990 Ismail Kadare vendosi të largohet nga Shqipëria dhe të qëndrojë në Paris. Shkrimtari në atë kohë e përligji këtë largim me “mungesën e ndryshimeve demokratike”. Autoritetet e kohës e dënuan largimin e Ismail Kadaresë, por krijimtaria e tij nuk u ndalua. Në vitin 1990 e më pas vepra e tij bëhet shprehja më e fuqishme e vlerave gjuhësore dhe artistike të shqipes letrare. Letërsia e Ismail Kadaresë pas vitit 1990 bart të njëjtat tipare thelbësore të asaj të mëparshme: frymën etnografike dhe shpërfaqjen e identitetit shqiptar.

Ismail Kadare është laureat i shumë çmimeve letrare kombëtare dhe ndërkombëtare. Që nga v. 1994 I.K. është anëtar korrespondent i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike të Francës dhe anëtar i jashtëm i ASHAK.

Ka qenë delegat në Kongresin e Drejtshkrimit (1972).Në vitin 2005 fitoi çmimin “The Booker Prize Man”.Ismail Kadare është dekoruar nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë me Urdhrin “Nderi i Kombit” dhe nga shteti francez me urdhrat “Kryqi i Legjionit të Nderit” e “Oficer i Legjionit të Nderit”.Ismail Kadare më 23.06.2012 u nderua me Çmimin e madh spanjoll, “Princi i Asturias për Letërsi”, një nga çmimet me prestigjioze letrare në botë. Ai doli fitues mes 31 kandidateve nga 25 vende të ndryshme të botës ku dallohet emri i Milan Kunderas apo italiani Antonio Cabucchi. Ismail Kadare shkroi edhe veprën e njohur “Gënjeshtër nga dashuria e Galdimi ndaj Arife-s” 2013.

Magazinë

Premtimi i Bazelit për Eurovision: Të gjithë janë të mirëpritur

Published

on

Qyteti zviceran, Bazel është kthyer në një festë të madhe këtë fundjavë, ndërsa përgatitet që nesër më 13 maj, të mirëpresë Festivalin Evropian të Këngës, Eurovisionin, ka shkruar BBC.

Kanë kaluar plot 36 vjet që kur Zvicra e ka organizuar për herë të fundit këtë ngjarje të madhe, pas fitores së këngëtares Celine Dion në vitin 1988. Dhe pritja për ta shtruar qilimin e famshëm të Eurovisionit ka qenë e gjatë.

Zvicra ishte vendi nikoqir i Eurovisionit të parë në historinë e tij, në Lugano në vitin 1956. Por që nga fitorja e Dionit, suksesi i saj ka qenë i vakët, madje në disa vite (2007-2010 dhe 2015-2018), përfaqësuesit zviceranë nuk kanë arritur as në finale. Kjo ndryshoi vitin e kaluar kur këngëtari zviceran Nemo fitoi me këngën “The Code”.

Pikërisht për këtë arsye, Bazeli është i vendosur ta bëjë këtë edicion të paharrueshëm. Qilimi i këtij viti është më i gjati në historinë e festivalit, 1.3 kilometra, duke filluar nga bashkia e qytetit, përmes lumit Rhein, deri te fshati i Eurovisionit.

Kreu i qeverisë së Bazelit, Conradin Cramer, ka thënë se qyteti i tij me vetëm 175 mijë banorë është vendi ideal për të pritur rreth gjysmë milioni vizitorë që priten gjatë festivalit.

“Bazeli është në kufi me Francën dhe Gjermaninë. Është zemra e Evropës. Ka një traditë të gjatë humaniste – kur qytetet e tjera evropiane në Mesjetë persekutonin mendimtarët e lirë, Bazeli i mirëpriste ata”. Prandaj, sipas tij, “Bazeli dhe Eurovisioni janë përputhja perfekte”, ka thënë ai për BBC.

Siguria, përfshirja dhe protestat e paralajmëruara

Pas protestave propalestineze në Eurovisionin e kaluar në Malmo, pritet që edhe në Bazel të ketë organizime të ngjashme. Policia nuk ka publikuar ende planin e saj të detajuar, por ka thënë se “të gjithë kanë të drejtë të shprehin mendimin e tyre, për sa kohë që respektojnë ligjin dhe nuk rrezikojnë sigurinë e të tjerëve.” Mbi 1,300 oficerë policie do të jenë në terren gjatë gjithë ngjarjes.

Qyteti ka ndërmarrë një plan unik sigurie, ekipe në lëvizje me xhaketa rozë do të patrullojnë 24 orë në ditë për të ndihmuar viktimat e ngacmimeve apo dhunës. Do të ketë gjithashtu hapësira të sigurta dhe një linjë telefonike 24 orëshe për të raportuar incidente.

“Është një masë me prag të ulët për t’u dhënë njerëzve mundësinë të raportojnë dhunën apo ngacmimet edhe nëse nuk duan të shkojnë te policia”, ka thënë Stephanie Eymann, drejtoreshë për siguri në Bazel.

Festa për të gjithë, edhe pa bileta

Biletat për finalen u shitën brenda pak minutash, por Bazeli premton se do të ketë diçka për të gjithë, shumica falas.

“Do të ketë koncerte në çdo cep të qytetit, do të ketë projekte artistike”, ka theksuar Letizia Elia, drejtoreshë e turizmit.

Në një sipërfaqe prej vetëm 37 kilometrash katrorë, Bazeli ka 40 muze dhe galeri, dhe të gjitha janë përfshirë në festime. Fondacioni Beyeler ka hapur një ekspozitë me vepra të artistëve Andy Warhol, Mark Rothko, Kandinsky dhe Picasso, ndërsa muzeu i historisë natyrore ka hapur ekspozitën “Glitz and Glam”.

Në të gjithë Zvicrën po mbahen edhe gara për grupet më të mira shkollore, katër më të mirat do të performojnë në skenën e madhe në Bazel.

Referendumi dhe reagimi ndaj vlerave evropiane

Organizimi i Eurovisionit nuk ka qenë pa pengesa. Disa grupe evangjeliste e kundërshtuan festivalin, duke pretenduar se ai dëmton vlerat tradicionale familjare dhe përmban përmbajtje që lidhen me “satanizmin” apo “okultizmin”. Ata mblodhën nënshkrimet e nevojshme për të kërkuar një referendum për ndalimin e financimit publik për festivalin.

Por më 24 nëntor, qytetarët e Bazelit votuan me 66.6% pro, duke miratuar një buxhet prej afro 40 milionë dollarësh për organizimin.

“E prisja referendumin, kështu funksionon Zvicra, por më gëzoi shumë përkrahja e madhe. Tregon që ky është një qytet që e dëshiron vërtet këtë”, ka thënë Cramer.

Ai është i vetëdijshëm për debatet globale rreth diversitetit dhe përfshirjes, veçanërisht pas fitores së Nemo, që është person që nuk identifikohet si grua apo burrë, jobinar.

“Kushdo që je, i ri, jo dhe aq i ri, hetero, gej, grua, burrë apo jobinar, këtu je i mirëpritur. Kjo nuk është vetëm ajo për çfarë qëndron Bazeli, por ajo për çfarë duhet të qëndrojë Evropa”, ka thënë Cramer.

Rregulla për flamujt dhe kritikat nga komuniteti LGBTQ+

Megjithatë, organizata evropiane e festivalit (EBU) ka rregulla të rrepta: në skenë dhe në dhomat e garuesve lejohen vetëm flamujt kombëtarë. Flamuj si ai i krenarisë apo i jobinarëve nuk lejohen.

Vitin e kaluar, Nemo e valëviti një flamur jobinar gjatë performancës, por tha se e “kishte futur fshehurazi.” Këtë vit, organizatat LGBTQ+ janë të zhgënjyera.

“Ndalimi i simboleve tona është një shuplakë për komunitetin LGBTIQ. Është mesazhi i gabuar në një kohë kur komunitetet queer në gjithë Evropën po përballen me rritje të armiqësisë”, ka deklaruar organizata zvicerane Pink Cross.

EBU u përgjigj se “Eurovisioni nuk ka nevojë për flamuj për të dëshmuar aleancën dhe festimin e komunitetit LGBTQ+”.

Edhe transporti është gati, me karaoke!

Siç i ka hije Zvicrës, transporti është i garantuar. Trenat do të shtohen, ndërsa tramvajet në Bazel do të qarkullojnë 24 orë në ditë, përfshirë edhe një tramvaj karaoke! Pasagjerët mund të këndojnë gjatë një udhëtimi 90-minutësh falas nëpër qytet.

Continue Reading

Kulturë

“Oda mikpritëse e gjyshes”, Shkodra Elektronike parakalon me kostumografinë e veçantë në tapetin e Bazelit

Published

on

By

Në Bazel të Zvicrës ka nisur ceremonia e hapjes së Eurovision 2025 dhe parada në tapetin e bruztë, një nga momentet më të shumëpritura të këtij aktiviteti.

Ndër parakalimet më të spikatura ka qenë ai i grupit “Shkodra Elektronike”. Beatriçe Gjergji e veshur me një fustan të punuar me dorë nga nëna e saj, Irina Dema, solli në vëmendje trashëgiminë shqiptare përmes paraqitjes së saj krejt të veçantë.

Beatriçe Gjergji solli elemente të bukura, simbole të traditës së vjetër shqiptare, përfshirë dhe sende personale, ruajtur me fanatizëm nga të parët e familjes së saj.

“Oda mikpritëse e gjyshes”, këtë tematikë sjell kostumografia e prezantuar në Bazel, ku veç fustanit tërhoqi vëmendjen edhe çanta që Beatriçe mbante ndër duar: një kuti ku gjyshja e saj mbante një herë e një kohë të gjitha bizhuteritë e saj.

Në zemër të qytetit zvicerian është hapur edhe Eurovision Village, që do të qëndrojë i hapur për publikun deri më 17 maj, me aktivitete, muzikë live dhe transmetime direkte nga skena kryesore.

Ngjarja më e madhe e muzikës europiane po afron me natën e parë që do të jetë nesër më 13 maj ndërsa Shqipëria do të performojë e 12-ta në radhë./ATSH/

Continue Reading

Magazinë

Fansat supozojnë se kënga e fundit e Miley Cyrus është dedikim për ish-bashkëshortin Liam Hemsworth

Published

on

Miley Cyrus ka publikuar “More to Lose”, projekti i saj i katërt nga albumi i ardhshëm Something Beautiful.

Videoklipi i këngës u publikua të premten e është video e thjeshtë në bardh e zi, ku Miley shfaqet duke kënduar për një marrëdhënie që nuk po shkon mirë.

Në fillim të videos, fituesja e çmimit Grammy, 32 vjeçe, derdh lot teksa këndon. Në mesin e videos, shfaqet me një fustan pa rripa, ndërsa në fund është veshur me një pallto të zezë dhe një kapuç që ngjan me atë të Batman-it.

Kjo këngë vjen pas tre publikimeve të fundit të saj: Prelude, Something Beautiful dhe End of the World, të gjitha pjesë e këtij albumi.

“More to Lose” është shkruar e prodhuar në bashkëpunim me Autumn Rowe, Michael Pollack, Jonathan Rado, Shawn Everett dhe BJ Burton.

Something Beautiful është albumi i nëntë i Miley-t e publikohet më 30 maj. Fansat kanë spekuluar se personi për të cilin këndon Miley është ish-burri i saj, Liam Hemsworth, 35 vjeç, por ajo nuk e ka përmendur kurrë qartë se për kë bëhet fjalë.

“Tek një këngë si ‘More to Lose’, u përpoqa ta realizoj me një xhirim të vetëm”, shpjegoi Miley në një video promovuese të postuar para publikimit të këngës.

Continue Reading

Magazinë

Ish-partnerja e Liam Payne, Cheryl, trashëgon pasurinë e tij me vlerë 32.3 milionë dollarë

Published

on

Liam Payne mund të ketë qenë i ndarë nga partnerja e tij, Cheryl, me të cilën pati një djalë, Bear 8-vjeçar, në kohën e vdekjes së tij, por nëna e fëmijës së tij po trashëgon pasurinë e tij, me vlerë 32.3 milionë dollarë, pasi këngëtari i One Direction nuk la testament kur ndërroi jetë.

Për momentin, anëtarja e Girls Aloud (e njohur më parë si Cheryl Cole) e cila po punon me avokatin Richard Mark Bray, ka qasje të kufizuar në pasuri.

Payne vdiq në tetor në moshën 31 vjeç, kur ra nga kati i tretë i një hoteli në Argjentinë. Shkaku i vdekjes së tij, sipas ekzaminimit mjeko-ligjor, ishin lëndime të shumta me gjakderdhje të brendshme dhe të jashtme. Një test toksikologjik tregoi narkotikë në trupin e tij në kohën e rënies.

Në atë kohë, ai po dilte me influencuesen Kate Cassidy, e cila e kishte shoqëruar në pushimet e tij në Amerikën e Jugut, por ishte larguar disa ditë më parë.

“Liam ishte në humor shumë të mirë kur u largova nga Argjentina”, do t’i thoshte më vonë 26-vjeçarja gazetës “The Sun”. “Ishim shumë mirë, plot dashuri.” Ai ishte i lumtur dhe optimist. Nuk mund ta besoj që ka mbaruar vërtet.”

Continue Reading

Të kërkuara