Lajmet

​Një rrugë malore zbulon jetën e egër të paprekur në Ballkan

Vargmalet prej rreth 300 kilometrash përfshijnë Kosovën, Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.

Publikuar

Vargmalet e Ballkanit Perëndimor mbajnë mbi shpinë një pjesë të historisë evropiane, shkruan Siobhan Warwicker për revistën e njohur “National Geographic”.

Tani, një shteg i ri ecjeje në distanca të gjata shpreson të ndajë trashëgiminë e kësaj zone që dikur ishte e mbyllur për botën për shkak të një sërë konfliktesh në shekullin XX.

Vargmalet prej rreth 300 kilometrash përfshijnë Kosovën, Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut dhe i drejtohen një prej liqeneve më të thellë dhe më të vjetër të kontinentit.

Në rreth 2 mijë e 700 metra lartësi gjejmë një “mbretëri” të mjegullt majash të pafundme të gjelbra, të mbushura me kullota dhe të kryqëzuara nga përrenj.

Shumë nga rrugët e përdorura sot u ndërtuan fillimisht nga karvanet romake në shekullin II para Krishtit.

Ndërkohë, një projekt i quajtur ”High Scardus”, i konceptuar në vitin 2016, vetëm tani ka përfunduar plotësisht për ekskursionistët.

Vendet e bukura e spektakolare tashmë janë skeduar. Shtëpizat janë shndërruar në bujtina.

Gjatë luftërave jugosllave të fundit të shekullit XX, kreshtat e Ballkanit Perëndimor siguruan pika strategjike vëzhgimi ushtarake. Në konfliktin që pasoi në Kosovë (1998-99), minat tokësore ishin të përhapura përgjatë kufirit alpin Kosovë-Shqipëri.

Kosova u shpall e lirë nga minat tokësore në vitin 2001, por malet ishin ende larg turistëve.

Dekada më vonë, gjërat po ndryshojnë.

“Ne duam që njerëzit ta dinë se Kosova ka një të kaluar të trishtuar dhe të vështirë, por ne tani po punojmë shumë që të bëhemi destinacion për udhëtarët, për t’i treguar botës natyrën dhe kulturën tonë të mahnitshme”, thotë Taulant Hoxha, i cili ishte fëmijë në qytetin e Prizrenit gjatë luftës së Kosovës.

Ai tani është një sipërmarrës i shërbimit të guidave malore “Super Xplorers” dhe gjithashtu i përfshirë në krijimin e projektit “High Scardus”.

Duke kaluar disa nga malet më pak të vizituara të Evropës, shtegu kalon nëpër gjashtë parqe kombëtare, dy në Maqedoninë e Veriut, një në Kosovë dhe tre në Shqipëri.

“Qëllimi ishte të krijonim ndoshta shtegun më të mirë në botë me vende dhe mjedise të shumta”, thotë Ekrem Hyseni, një menaxher projekti për GIZ, një filial zhvillimor ndërkombëtar i qeverisë gjermane që ndihmoi në zhvillimin e shtegut.

Për të eksploruar të gjitha vendet rekomandohet që të përfundohen të 20 fazat e ecjes me udhërrëfyes, por do të duheshin 20 ditë. Për më tepër, çdo vend lejon vetëm qytetarët vendas të punojnë në shteg, kështu që alpinistët duhet të punësojnë udhërrëfyes të shumtë gjatë udhëtimit.

Shtegu fillon në Maqedoninë e Veriut, në shtëpizën malore të Ljubotenit, e restauruar së fundmi, një shtëpizë alpinistësh e viteve 1930, e vendosur në fshatin e vogël Staro Selo.

Nga këtu, itinerari gjurmon kufirin mes Kosovës dhe MV në malet e Sharrit, përpara se të të çojë në Brezovicë, një vendpushim skish në Kosovë.

Ekskursionistët ndjekin shtigjet e vogla, shpesh të ngatërruara nga tokat përgjatë brigjeve veriore të Sharrit.

Rruga vazhdon përmes fushave dhe pllajave deri në majën e malin e Korabit (2 750 metra), maja më e lartë si në Shqipëri.

Gjatë rrugës, bujtina si ”Sabriu” dhe ”Korabi” në Shqipëri mirëpresin udhëtarët për të përjetuar zakonet vendase dhe për të provuar djathë deleje dhe raki.

Faza e fundit i çon alpinistët përmes parkut kombëtar “Galicica” të Maqedonisë së Veriut deri në Shën Naum, një manastir i famshëm në bregun e liqenit të Ohrit.

Rajoni i Ohrit është një nga 28 vendet globalisht që i është dhënë statusi i Trashëgimisë Natyrore dhe Trashëgimisë së UNESCO-s për liqenin 1.3 milionë vjeçar, një nga vendbanimet më të vjetra njerëzore në botë.

Në rrugëtim mund të gjenden edhe relike të tjera të historisë së shekullit XX të Ballkanit Perëndimor, si bunkerët antibërthamorë të ish-diktatorit Enver Hoxha në të gjithë Shqipërinë, një mitraloz në Maqedoninë e Veriut dhe strukturat e braktisura të stilit sovjetik në Kosovë.

Programet e trajnimit dhe grantet kanë ndihmuar në zhvillimin e bujtinave përgjatë shtegut dhe kanë nxitur interesin e aktorëve lokalë për të investuar në zonat rurale që rrethojnë shtegun.

“Pas vitesh planifikimi, zgjedhjes së shtigjeve, krijimit të rrugëve dhe bisedës me pronarët e bujtinave dhe tokave rreth shndërrimit në turizëm, tani më në fund ndihet si një realitet”, thotë Stephan Lieb-Lind, një nga ideuesit e projektit ”High Scardus”, transmeton ATSh.

“High Scardus nuk është më një ide, por një projekt konkret”, shton ai.

Kulturë, Lifestyle

Eurovisioni zotohet se do të heqë flamujt dhe simbolet palestineze

Publikuar

nga

Organizatorët e Eurovision Song Contest u zotuan se do të heqin çdo flamur palestinez dhe simbol pro-palestinez në konkurs që do të mbahet javën e ardhshme në Malmö të Suedisë.

Ky vendim erdhi pas rritjes së tensioneve lidhur me pjesëmarrjen e Izraelit në Eurovision Song Contest, pas fushatës së tij ushtarake në Gaza.

Grupet pro-palestineze pritet të organizojnë protesta të mëdha në Malmö për të rritur ndërgjegjësimin për kauzën e tyre.

Të paktën 34 mijë e 596 njerëz janë vrarë në territorin palestinez gjatë pothuajse shtatë muajve të luftës mes Izraelit dhe Hamasit. Shumica prej viktimave janë gra dhe fëmijë./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Kulturë, Lifestyle

​Beaux Arts: Ish-vila e diktatorit Hoxha shndërrohet në rezidencë artistësh

Publikuar

nga

Ish-vila e diktatorit Enver Hoxha do të shndërrohet në një rezidencë artistësh, shkruan Florelle Guillaume në një artikull të botuar në revistën franceze “Beaux Arts”.

Ky është projekti i ri i fondacionit “Art Explora”, i cili nuk pushon së habituri me nismat e tij origjinale në favor të krijimit dhe demokratizimit kulturor.

“Vila 31”, e vendosur në zemër të kryeqytetit të Tiranës, është shtëpia e dikurshme e ish-kryeministrit shqiptar Enver Hoxha, stalinist i egër që sundoi vendin për katër dekada të shënuara nga shtypja e përgjakshme dhe izolimi, por edhe nga dhuna e madhe ndaj artistëve.

“Që nga vdekja e diktatorit në vitin 1985, ky vend historik kishte mbetur një vilë fantazmë e ngrirë në kohë, me dekorin e saj të stilit hollivudian të viteve 1970”, sipas drejtorit të përgjithshëm të “Art Explora”, Bruno Julliard.

Tunelet e fshehura, dritat e zbehta neoni, mobiljet prej kadifeje, pishina e pashfrytëzuar dhe bunkerët e fshehtë kontribuojnë në atmosferën e çuditshme dhe të modës së vjetër të kësaj vile, sa të frikshme aq edhe të admiruar nga banorët.

Në kërkim të një “fati të ri” prej disa vitesh, kryeministri aktual Edi Rama, vetë artist, i shkolluar në Ecole des Beaux-Arts në Paris në vitet 1980, nuk kishte se si të mos e vlerësonte projektin kulturor të Frédéric Jousset, atë të shndërrimit të një meke të intolerancës në një parajsë krijimi për artistë nga e gjithë bota. Një përbuzje e bukur ndaj historisë!

Rinovimi i “Vilës 31” do t’i besohet kompanisë arkitekturore NeM, e cila realizoi transformimin spektakolar të “Bursës së Tregtisë” në Paris.

“Qëllim është që as të mos bëhet një muze i diktaturës dhe as të shkelet trashëgimia e saj historike”, tha Bruno Julliard.

Pjesërisht e hapur vjeshtën e ardhshme, rezidenca prej 4000 metrash katrorë me tetë studio rezidenciale do të mirëpresë që nga dhjetori një valë të parë artistësh dhe krijuesish ndërkombëtarë dhe nga Ballkani.

“Objektivi është zhvillimi i një programi afatgjatë të kërkimit dhe eksperimentimit artistik, i hapur ndaj botës, por edhe duke nxjerrë në pah dinamizmin e jashtëzakonshëm artistik të Ballkanit”, tha Blanche de Lestrange, drejtoresha artistike e “Art Explora”, shkruan ATSh.

“Vila 31” do të jetë e hapur për publikun përmes seminareve, shfaqjeve të filmave dhe festivaleve.

Vazhdo të lexosh

Kuriozitete

Rikonstruktohet fytyra e gruas 75 mijëvjeçare të Neandertalit

Publikuar

nga

Arkeologët kanë arritur të bashkojnë kafkën e një skeleti 75 mijëvjeçar të Neandertalit.

Studiues nga Universiteti i Kembrixhit dhe Liverpulit zbuluan kafkën në shpellën Shanidar, 500 milje në veri të Bagdadit në Irak.

Në kuadër të një dokumentari të ri të Netflixit, Sekretet e Neandertalëve, ata arritën të vendosin sërish kafkën dhe të rikrijojnë fytyrën e gruas të cilës dikur i përkiste.

Kafka u gjet për herë të parë në vitin 2018, ku ishte rrafshuar në rreth dy centimetra të trashë. Ai ishte grimcuar, ndoshta nga rënia e gurëve, menjëherë pas vdekjes dhe ishte ngjeshur më tej nga dhjetëra mijëra vjet sediment.

Arkeologët e quajtën skeletin Shanidar Z./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Çfarë pasojash mund të kenë deklaratat e Bislimit për mundësinë e një sulmi të ngjashëm sikurse ai i 24 shtatorit?

Publikuar

nga

Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi ditë më parë për një media ukrainase ka deklaruar se Kosova mund ta ketë prapë fatin e 24 shtatorit të vitit të kaluar.

Andaj sipas tij vendi ynë duhet të jetë i gatshëm. Duke iu referuar ngjarjeve të ndodhura në Banjskë, ai tha se tashmë ka arsye për të besuar se Rusia ishte e përfshirë në sulmin e ndodhur.

Politologu Fidan Ukaj për UBTnews komentoi deklaratën e Bislimit. Deklaratat e tilla ai i quan të pamatura dhe me mundësi pasojash.

“Kemi dëgjuar deklarata të pa matura edhe nga ana e kryeministrit të Kosovës që mendoj se mund të jenë reale deklaratat e tilla, mirëpo ndarja e këtij deklarata me opininon publik ose përmes opinionit publik mendoj që nuk i bëjnë nder po ashtu i bëjnë dëm Kosovës, imazhit të Kosovës edhe për arsyejen sepse investitorët që dëshiron të ivenstojë në Kosovë, kur dëgjon deklarata të tilla nga i pari i qeverisë sigurisht asnjë investitor nuk është i gatshëm pasurinë e vetë apo investimin e vetë të investoj me një vend i cili ka probleme të sigurisë”, deklaroi ai.

Ndërkohë njohësi i çështjeve të sigurisë të vendit, Fadil Kajtazi, thotë se duhet pasur kujdes në këso deklarata.

“Këto deklarata, këto prononcime të këtij niveli të zëvendëskryeminisrit kanë peshën e vetë, dhe do duhej të jenë të kujdesshme, kur përmendën dhe kur përdoren për arsyeje se një prononcim i tillë do duhej të ishte në atë fazë kur shteti veq ka shpallur gjendjen e mobilizimit, është dihet agresori potencial, janë marrë masat e para dhe të sforcifikmeve të logjistikës, të zhvendosjes të strukturave shtetërore në vendet sekrete”, tha ai.

Kajtazi foli edhe për rolin e politikës së jashtme, që duhet ketë në këso temash.

“Kosova do duhej të filloj seriozisht të mendoj për politikën e saj të jashtme që është faktori i parë i politikës së sigurisë nacionale për politikën ekonomike që është faktori i dytë strategjik i politikës nacionale dhe për faktorin e tretë që është politika e mbrojtjes. Mirëpo ajo çka është duke ndodhur në vitet e fundit është se Kosova ka humbur shumë nga ajo që ka qenë e fort nga politika e jashtme, dhe se fatkeqësisht që tri vite nuk kemi politikë të jashtme të Kosovës”, deklaroi Kajtazi.

Në shtator të vitit të kaluar, një grup i armatosur sulmoi policinë e Kosovës në fshatin Banjskë të komunës së Zveçanit, ku për pasojë mbeti i vdekur rreshteri i Policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara